Morgunblaðið - 19.01.1988, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. JANÚAR 1988
27
Jónas Fálsson og Eyrún Gísladóttir afhenda kennurum skírteinin.
„Það sem felst í kenn-
ingum Humphreys er
breyttur hugsunarhátt-
ur gagnvart fötluðum
börnum. „í stað þess að
líta á þau sem mis-
heppnuð, þá reynum
við að sjá hvernig við
getum kennt þeim með
það sem þau hafa. Fötl-
un á ekki að hindra
nokkurn mann í að
nema og læra. Þegar
barni misheppnast í
námi, þá er það vegna
þess að verkefnið sem
lagt var fyrir það var
of erfitt. Sérkennsla
hefur alltof lengi verið
tengd kennslu sem ekki
er ætlað að bera árang-
ur, en þetta er að
breytast. Frá sálfræði-
legu og læknisfræði-
legu sjónarmiði er
barnið kannski andlega
eða líkamlega fatlað,
en frá okkar sjónarmiði
er það efiiilegur nem-
andi sem skilar árangri.
Ennþá eru það þó ein-
göngu læknar og sál-
fræðingar sem
samkvæmt lögum
ákveða hvort barn fari
í sérskóla eða ekki.
En við lítum allan
tímann svo á að kennsla
okkar sé árangursrík
og að við séum með
efhilega nemendur í
höndunum. Þetta við-
horf gerir það að
verkum að börnunum
gengur námið betur og
kennaranum finnst
kennslan árangursrík.“
Eyrún Gísladóttir sem var um-
sjónarmaður Kennaraháskólans
með starfeleikninámskeiðunum.
María Kjeld skólastjóri Þjálfun-
arskólans í Kópavogi.
Hópur ungmenna úr Öskjuhlíðarskólanum söng islensk lög við mikla hrifiiingu viðstaddra.
kennara hefur heldur ekki verið
góð, þeim hefur aldrei verið kennt
að semja námsefni fyrir börn með
sérkennsluþarfir. “
Humphreys talar um þá tilhneig-
ingu íslendinga að vera sífellt að
fá hingað alls kyns erlenda fræði-
menn sem koma með nýjar
hugmyndir og fara síðan. „Þetta
er hættuleg þróun því hún hreinlega
skaðar viðhorf til þekkingar. Kenn-
arar taka við nýjum hugmyndum
af áhuga sem þeir aidrei fá tíma
til að prófa í reynd, hjakka síðan
áftam í gamla farinu í þeirri góðu
trú að þeir kunni skil á öllu því
nýjasta í kennslumálum."
Þegar talið berst að stöðu sér-
skólanna hér á landi, þá segir
Humphreys: Ég vil segja það hér
að gefnu tilefni, að við erum ekki
tilbúin að leggja niður sérskólana.
Enn sem komið er geta kennarar
ekki sinnt sérkennslunni í hinum
almenna grunnskóla, hvað þá að
taka við bömum sem nú em í sér-
skólum. Ef slík mistök yrðu gerð
myndu bömin vissulega líða fyrir
það. Ennfremur finnst mér það sið-
leysi að íslenskt skólakerfi skuli
ekki gefa nemendum úr sérskólum
eða þeim 30% nemenda sem falla
árlega á samræmdu prófi tækifæri
til framhaldsnáms. Hér er aðeins
úrvalinu boðið upp á framhalds-
menntun.“
Einhver lét þau orð falla, að
sennilega yrði Keith Humphreys
minnst í íslenskri skólasögu. Þegar
ég spyr hann hvemig honum líði
þegar hann heyri slík ummæli, þá
lítur hann út um gluggann á milt
janúarveðrið _og svarar eftir andar-
taksþögn: „Ég finn til stolts og
auðmýktar."
Þekkingin ein
dugir skammt
Eyrún Gísladóttir var umsjónar-
maður KHÍ með starfsleiknináminu
í sérskólum. En fyrir tveimur og
hálfu ári völdu kennarar úr hinum
fjórum sérskólum átta leiðbeinend-
ur, tvo kennara úr hveijum skóla
sem hefja skyldu undirbúningsnám.
Þetta nám stóð í fjóra mánuði og
eftir það fóru þeir til baka í skóla
sína og leiðbeindu þar starfsbræð-
mm sínum. Eyrún leit yfir farinn
veg í ávarpi sínu og minntist m.a.
á nám og vinnu Ieiðbeinenda. „Við
þurftum að meðtaka nýjar hug-
myndir, æfa starfsleikniþættina í
skólunum, útbúa námseftii og sjá
meðal annars um gerð myndbanda-
efnis. Námið var gífurlegt átak,
bæði fyrir leiðbeinendur og þátttak-
endur, en ég nota orð Jónasar
Pálssonar rektors þegar hann sagði
eitt sinn: Átök em af hinu góða.“
Grétar Marinósson dósent lét svo
um mælt þegar hann þakkaði Ey-
rúnu störf hennar, að menn skyldu
ekki láta blekkjast af sakleysislega
brosinu, þvf undir því byggi mikil
harka, væri Eyrún á við hvem her-
foringja og auk þess vinnuþjarkur
mikill. Ég lét samt þessa alvarlegu
aðvömn ekki aftra mér frá því að
spyija Eyrúnu hvemig á því hefði
staðið að hún lét hafa sig út í þessa
miklu vinnu, sem enginn vissi
hvemig mundi enda.
, „Það var ósk af hálfu KHÍ og
Keiths Humphreys að ég tæki þetta
að mér, en ég hafði kynnst hug-
myndum Humphreys á námskeiði í
Öslquhlíðarskóla þegar ég var þar
talkennari. Mér þótti það bæði
áskoran og heiður að vera beðin
um þetta, auk þess langaði mig að
vera með í þessu nýbreytnistarfi.
Þetta reyndist vera mikil vinna,
satt er það. Stöðug og erfið því
eftir dagvinnu tóku við kvöldin og
helgar, jafnvel páskafrí og sum-
arfrí.“
En Eyrún hafði í fleira að snúast
en náminu, því á þessum tíma eign-
aðist hún bam og'var því ærið oft
með burðarrúmið með sér á vinnu-
fundum. Hún hlær bara þegar ég
tala um þetta, en fannst henni aldr-
ei erfitt að samræma heimili og
vinnu?
„Stundum jú, en mér fannst ég
svo ábyrg fyrir því að þetta tækist.
Þetta var fyrsta starfsleikninámið,
og ef við gæfumst upp þá biði góð
hugmynd hnekki, og það gat ég
ekki hugsað mér.“
— Varstu alltaf sammála Keith
Humphreys?
„Ég hafði nú litlar forsendur til
að vera á öðra máli og þurfti líka
að ná tökum á hugmyndum áður
en ég færi að gagnrýna. Hugmynd-
ir Humphreys era bæði áhugavekj-
andi og sannfærandi, enda er hann
snillingur í að setja flókna hugmynd
fram á ofur einfaldan hátt, en það
er ekki öllum gefið. Kannski hefði
undirbúningsnámið fyrir leiðbein-
endur mátt vera betra. En þar
gátum við kennt tímaskorti um.“
— Hvað hefur þetta nám fært
þér persónulega?
„Ég hef lært geysimikið og sjón-
deildarhringurinn víkkað alveg
ótrúlega. Meðan ég starfaði sem
talkennari leit ég á minni einingar,
en skil nú mikilvægi þess að líta á
heildina. Það er ekki nóg að búa
yfir þekkingu ef við getum ekki
yfirfært hana á starfið í skólastof-
unni. Við þurfum að virkja þá
þekkingu sem við búum yfir.
Neikvæð reynsla af náminu var
engin. Mér þótti kannski slæmt að
mæta óánægju þátttakenda vegna
vinnuálags, en það var meira en
gert var ráð fyrir í upphafi."
— Er starfsleiknináminu þá lokið
hér með?
„Nei, síður en svo, þetta er upp-
haf að frekari þróun skólastarfs.
Starfsleikninámið var grundvall-
amám fyrir fjölda kennara og
skólastjórar era mjög áhugasamir
um áframhaldandi samvinnu. Það
er ósk mín að takist að fylgja þessu
starfsleikninámi eftir með ýmiss
konar samvinnu við skólana, þar á
meðal starfsrannsóknum. Verkefni
mundu þá til dæmis tengjast
ákveðnum kennuram og ákveðnum
bekkjum, og utanaðkomandi leið-
sagnaraðili aðstoða kennara við að
sjá eigin starfshætti í hlutlægu Ijósi,
og vinna með ákveðna þætti."
Samvinnan gerir
námið kröftugt
Yfir hressingu, sem boðið var upp
á eftir athöfnina, náði blaðamaður
tali af þeim Maríu Kjeld skólastjóra
Þjálfunarskólans í Kópavogi og
Þorsteini Sigurðssyni skólastjóra
Safamýrarskólans. Sjálf var María
einnig þátttakandi og hún viður-
kenndi að oft hefði hun verið að
því komin að láta hugfallast. „Því
kennsla fyrir mikið fötluð böm er
ný af nálinni og því hefur ekki ver-
ið mikið um rannsóknir á því sviði.
Við erum sífellt að leita, hvað er
innifyrir og hvemig eigum við að
finna það.“
— Hafa kennsluaðferðir ykkar
breyst meðan á námskeiðinu stóð?
„Já, við höfum lært að nota ný
verkfæri, en einnig þau gömlu bet-
ur. Áður treystum við sjálfum okkur
ekki nóg, fóram frekar eftir ráðum
lækna og sálfræðinga, en nú tengj-
um við þetta tvennt betur saman
og leggjum líka áherslu á að nota
eigin reynslu, eigin dómgreind."
— Varstu aldrei andsnúin þessum
nýju hugmjmdum?
„Nei, ég var alltaf spennt fyrir
þeim. Én það þýðir heldur ekkert
annað en standa sig, enda hef ég
öðlast ákveðna kennslutækni og hef
getað sett reynslu mína inn í betri
ramma. Það besta er kannski sam-
vinnan, hún hefur breyst og er orðin
meiri og nánari. Kennaramir eiga
meira sameiginlegt núna, því eins
og gefur að skilja varð öll umræða
meiri í skólanum. En samvinnan,
það er hún sem gerir námið kröft-
ugt.“
Nú lyftir Þorsteinn höfði og seg-
ir rólega: „Þetta er angi af
mannréttindabaráttu." Og Þor-
steinn tekur undir þau orð Maríu
að umræða hafi öll orðið meiri í
skólanum, og eiginlega hafi ekkert
nám komist í hálfkvisti við þetta.
— Geturðu gefið mér lítið dæmi
um það hvemig þið í sérskólunum
notið starfsleikni ykkar í reynd?
„Við nýtum okkur fyrri upplýs-
ingar um bamið, bæði sálfræðilegar
og læknisfræðilegar þannig að við
vitum allt sem máli skiptir, síðan
metum við hæfni barnsins á ýmsum
sviðum, svo sem hreyfingar, skynj-
un, boðskipti og hugsun. Þegar
þetta liggur fyrir er námsmarkmið-
ið sett fram fyrir barnið. Hver
einstaklingur fær sína námskrá,"
sagði Þorsteinn að lokum.
Texti: Kristín Marja
Baldursdóttir
Myndir: Ólafiir K. Magnús-
son
En við lítum allan tímann svo á
að kennsla okkar sé árangursrík
og að við séum með efnilega nem-
endur í höndunum. Þetta viðhorf
gerir það að verkum að börnunum
gengur námið betur og kennaranum
finnst kennslan árangursrík.“
Við ræðum um stöðu hins al-
menna kennara sem hefur í bekk
sínum nemendur á öllum námsstig-
um og er ætlað að sinna þeim öllum
með takmarkað námsefni í höndun-
um. Og þegar við lítum á þá
staðreynd að 30% nemenda stand-
ast ekki samræmd próf grannskól-
ans, þá má ætla að eitthvað sé
bogið við íslenskt skólakerfi.
Þorsteinn Signrðsson skólastjóri
Safamýrarskólans.
„Hér kemur námsefnið að ofan
inn í skólann, sem er auðvitað al-
rangt, því kennarinn á að vera með
í því að semja námsefnið. Þjálfun