Morgunblaðið - 19.01.1988, Blaðsíða 33

32
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. JANÚAR 1988
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. JANUAR 1988
33
Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri HaraldurSveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, MagnúsFinnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Askriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 55 kr. eintakiö.
Sterk staða
Reykjavíkurborgar
Fjárhagsáætíun Reykjavík-
urborgar fyrir líðandi ár
ber öll merki traustrar og far-
sællar fjármálastjómar.
Rekstrarafgangur borgarinnar,
samkvæmt fmmvarpinu, fer
langleiðina í tvö þúsund milljón-
ir króna. Þessi niðurstaða gerir
stjómendum borgarinnar kleift
að bæta enn þjónustu og halda
áfram alhliða uppbyggingu, án
þess að hækka álögur eða auka
á skuldir með sama hætti og
gerzt hefur í ríkisbúskapnum
og hjá allmörgum sveitarfélög-
um.
Þeir framkvæmdaþættir,
sem setja svip á nýbyijað ár
hjá borginni, eiga ekki sízt
rætur í vexti hennar og nýjum
borgarhverfum, sem kalla á
margvíslegar samfélagslegar
framkvæmdir. Reykjavík-
urborg hefur vaxið á síðast
liðnum sex ámm sem svarar til
íbúa í þriðja stærsta kaupstað
landsins, eftir nokkra stöðnun
árin þar á undan. Börnum
fækkaði i borginni fyrir þetta
vaxtarskeið, en fjölgar nú að
meðaltali um 350 á ári.
Reykjavíkurborg hefur og
hærra hlutfall aldraðra en önn-
úr byggðarlög, máske vegna
þess, að hér er betur búið að
öldruðum en víðast annars stað-
ar. Það kemur því engum á
óvart að helztu framkvæmdir
em meðal annars á sviði skóla-
bygginga, gatnagerðar, félags-
mála og íþrótta, dagheimila,
öldmnarmála og heilbrigðis-
þjónustu.
Framkvæmdir borgarinnar
spanna og víðtækara svið. Með-
al annars mestu virkjunarfram-
kvæmd, sem unnið er að í
landinu, virkjunina að Nesja-
völlum, sem á að tryggja íbúum
höfuðborgarsvæðisins heitt
vatn um fyrirsjánlega framtíð.
Nefna má og Borgarleikhús,
sem tekið verður í notkun á
næsta ári, framlag til bygging-
ar borgarráðhúss, framlag til
kaupa á leiguíbúðum og til
verkamannabústaða, og fram-
lög til að mæta brýnni þörf
fyrir aukin bílastæði, einkum í
miðborginni. Síðast en ekki sízt
skal nefnt stóraukið framlag til
umhverfismála. Það vegur
þyngst útivistarsvæðið í Laug-
ardal, fyrirhuguð hús á tjald-
svæðinu, framhald átaks við að
hreinsa fjörur í borgarlandinu,
auk fjárveitinga til leikvalla-
gerðar og ræktunarverkefna.
Helztu fyrirtæki borgarinn-
ar, hitaveita, rafmagnsveita,
vatnsveita og hafnarsjóður,
standa og vel. Af 1.748 m.kr.
ráðgerðum telqum hitaveitu
ganga 1.278 m.kr. til fram-
kvæmda, meðal annars til
Nesjavallaveitu og aukningar
dreifíkerfís. Framkvæmda- og
fjárfestingarkostnaður raf-
magnsveitunnar verður um 397
m.kr. Sérstaka athygli vekur
að rafmagnsveitan hefur greitt
upp erlend lán, þrátt fyrir lækk-
un raunverðs raforku. Staða
vatnsveitu og hafnarsjóðs er og
góð. Meðgjöf borgarsjóðs með
Strætisvögnum Reykjavíkur
1988 verður hinsvegar um 246
m.kr., en SVR hafa átt í vök
að verjast vegna fækkunar far-
þega á sama tíma og þjónustu-
svæðið stækkar.
Fjárhagsáætlunin ber vitni
um trausta fjármálastjóm, mik-
inn framkvæmdavilja og sterka
fjárhagsstöðu bprgarinnar.
Davíð Oddsson, borgarstjóri,
kvað engu að síður rétt að hafa
allan fyrirvara á útgjaldaáætl-
unum vegna mikillar óvissu í
efnahagsmálum þjóðarinnar.
Orðrétt sagði borgarstjóri þeg-
ar hann mælti fyrir fjárhagsá-
ætlun Reykjavíkurborgar 1988:
„Samandregin er niðurstað-
an sú, að fjárhagsáætlun þessi
einkennist af framkvæmdavilja
borgaryfírvalda og framkvæm-
dagetu, án þess að gengið sé
úr hófi fram, og án þess fjár-
festingu þurfí að fjármagna
með stórfelldum lántökum, eins
og hefur gerzt hjá ríkinu og
allmörgum sveitarfélögum,
bæði hérlendis og eins í höfuð-
borgum Norðurlandanna, svo
þekkt dæmi séu nefnd.
Borgin hefur verið í mikilli
framfarasókn á undanförnum
árum. Borgarbúar hafa orðið
þess varir, að borgin þeirra er
að taka stakkaskiptum, verða
myndarlegri, geðfelldari og feg-
urri en áður. Þessi fjárhags-
áætlun er enn ein varðan á
þeirri leið. “
Stafsetning í grunnskólum:
Stúlkur í Reykjavík bestar,
vestfirskir drengir lakastir
Tíð kennaraskipti á Vestflörðum helsta orsökin?
tleÖQlviIlufjoldi í 6. og 8. bekk
eftir kynjum
Ky n
ÁBERANDI munur er á milli
kynja og landshluta í stafsetning-
arkunnáttu, samkvæmt könnun
sem Guðni Olgeirsson, náms-
stjóri i íslensku, hefur gert á
stafsetningu barna i 6. og 8. bekk
grunnskóla. Nemendur sýna
mikla framíor frá 6. bekk til 8.
bekkjar, en drengir í 8. bekk
sýna álíka mikla færni i stafsetn-
ingu og stúlkur í 6. bekk.
Reykvíkingar eru betur að sér í
stafsetningu en nemendur úti á
landi, en Vestfirðingar koma
verst út úr þessum samanburði.
Á Vestfíörðum eru kennaraskipti
tíðari en annars staðar á landinu,
en reykvískir nemendur búa við
mestan stöðugleika í þessu sam-
bandi, og telur Guðni það vera
hugsanlegt að samband sé á milli
tíðra kennaraskipta og lélegs
árangurs í stafsetningu.
Þetta kom fram í erindi sem
Guðni hélt á ráðstefnu um rann-
sóknir á móðurmáli í skólastarfi,
sem haldin var í Borgartúni 6 á
föstudaginn og laugardaginn sl.
Tíð kennaraskipti,
lélegur árangnur
í erindi sínu skýrði Guðni frá
rannsóknum á árangri 7821 nem-
anda í öllum fræðsluumdæmum á
samræmdu stafsetningarprófi í
október 1986. Meðalvillufjöldi í 117
orða stíl er 19,80 orð hjá nemendum
í 6. bekk, en 12,89 hjá nemendum
í 8. bekk. Eins og áður sagði er
árangur stúlkna á stafsetningar-
prófínu áberandi betri en árangur
pilta, og eykst munurinn hlutfalls-
lega á milli bekkja. Þegar árangur
nemenda eftir landshlutum er bor-
inn saman kemur einnig greinilegur
mismunur í ljós, þannig að nemend-
ur í Reykjavík gera færri villur en
jafnaldrar þeirra annarsstaðar á
landinu.
Guðni sagði það ekki vera auð-
velt að fínna einfaldar skýringar á
þessu misræmi milli landshluta, en
það væri þó mjög athyglisvert að
hlutfall nemenda með nýjan kenn-
ara er einna hæst þar sem árangur
í stafsetningu er lakastur. Þannig
hafa nær 70% vestfírskra barna í
þessum tveimur bekkjum fengið
nýjan kennara í byijun skólaársins,
en aðeins rétt rúm 20% reykvískra
bama. Þá er hlutfall bama á Suð-
urlandi með nýjan kennara mjög
hátt, en þar er villutíðni á prófínu
næsthæst á landinu. Þó að þessar
tölur sanni ef til vill ekki að beint
samband sé þama á milli, þá vekja
þær upp þá spumingu hvort ör
kennaraskipti geti haft neikvæð
áhrif á nám barna. Þá er hæsta
hlutfallið af réttindalausum kennur-
um yfirleitt þar sem kennaraskipti
em tíðust.
Skiptir Qöldi kennslu-
stunda ekki máli?
Það vekur athygli að ekki virðist
vera skýrt samband á milli fíölda
kennslustunda og árangurs í staf-
setningu - böm sem höfðu aðeins
eina kennslustund á viku í stafsetn-
ingu gerðu aðeins um 15% fleiri
villur en þau sem höfðu 2 kennslu-
stundir á viku. Þá er næstbesti
árangur á landinu á Norðurlandi
eystra, þar sem fæst börn ná tveim-
ur kennslustundum í stafsetningu
á viku. í fyrirlestri sínum varpaði
Guðni fram þeirri spurningu hvort
þetta sýndi að stafsetningarkennsl-
an nýttist ekki nógu vel.
Þá eru greinileg tengsl á milli
gæðar skriftar og árangurs í staf-
setningarprófinu. Þeir nemendur
sem em með læsilega og áferðarfal-
lega skrift - langflestir stúlkur -
standa sig aberandi betur en hinir.
Ekki liggja fyrir neinar fann-
sóknir á því hvort réttritun og
íslenskukunnáttu nemenda fer al-
mennt batnandi eða "hrakandi, en
Ijóst er að nemendum fer mikið
fram á tímabilinu frá 6. bekk til
8. bekkjar. Ekki hafa heldur verið
gerðar ítarlegar rannsóknir á
íslenskukunnáttu framhaldsskóla-
nema, en Baldur Hafstað, M.A.,
hefur gert athugun á ástandi
íslenskukennslu í framhaldsskólum
á vegum Menntamálaráðuneytisins,
og gerði hann grein fyrir niðurstöð-
um sínum í erindi sem hann hélt á
ráðstefnunni.
Skrifa meira á dönsku
og ensku en íslensku
Baldur byggir niðurstöður sínar
einkum á samtölum við kennara og
skólastjómendur. Hann sagði að
nemendur fengju gott yfiriit yfir
íslenskar bókmenntir, en á flestum
öðrum sviðum íslenskukennslu væri
úrbóta þörf. Stafsetning væri of
einangruð í kennslunni, ekki hefði
tekist að glæða áhuga nemenda á
málfræði, og ritgerðasmíð virtist
ekki vera undir nógu góðu eftirliti
kennara. Baldur sagði að grunn-
skólanum væri hér að nokkru um
að kenna, en Guðni Olgeirsson,
námsstjóri í íslensku, hefði bent á
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Birgir Isleifúr Gunnarsson,
menntamálaráðherra, setti ráð-
stefnu Rannsóknastofiiunar
uppeldismála um rannsóknir á
móðurmáli í skólastarfi á föstu-
daginn sl.
að nemendur grunnskóla skrifuðu
meira á ensku og dönsku en
íslensku í úndirbúningi fyrir sam-
ræmd próf grunnskóla.
Þá skorti mjög á að nóg væri
kennt í framsögu á mæltu máli, til
dæmis væri ljóðalestri mjög lítið
sinnt, og kvartanir heyrðust um að
nemendur hefðu ekki brageyra.
Hann sagði að íslenskukennsla
væri allt of mikið sundurgreind, og
Meðal vi I luf jöldi í 6. og 8. bekk
■ 6. bíkkur
□ 8. bekkur
Reykjavík Reykjanes Vesturlarid Vestfirfcir Moríurl.v. NorSurl.ey. Austurland Suturland
frœlsluumdœmi
*
Hlutfall nemenda með nýjan kennara
Frœfisluumdaími
á vantaði að tengja hinar mismun-
andi greinar íslenskunnar saman í
eina heild.
Óaðlaðandi námsbækur
Baldur taldi upp þær tillögur sem
hann hefur gert um úrbætur í
íslenskukennslu, en þær eru m.a.:
að auka íslenskukennslu í grunn-
og framhaldsskólum um nálægt
einn tíma á viku, að kennarar, aðr-
ir en íslenskukennarar, fái einhveija
þjálfun í atriðum sem tengjast móð-
urmálinu, að takmarka hópastærð
í kennslustofum og að auka
íslenskukennslu í almennu kennar-
anámi við Kennaraháskóla Islands.
Þá væri mikill skortur á heppilegu
námsefni í íslensku, en það „væri
ótrúlegt hvað sumar kennslubækur
gætu verið óaðlaðandi", og kennar-
ar erlendra tungumála hefðu yfir-
leitt miklu betri kennslugögn.
Ný gerð sjálfVirkra neyðarbauja
Skyldubúnaður í mörg-
um nágrannalöndum
Reglugerð í undirbúningi hérlendis
Slysavarnafélag íslands próf-
aði á laugardaginn í samvinnu
við Landhelgisgæsluna, Póst og
síma og Siglingamálastofnun og
Flugmálastjórn sjálfvirka neyð-
arbauju fyrir skip, sem sendir
geisla um gervihnött til jarð-
stöðvar og nota má til að stað-
setja skip með fljótum og
öruggum hætti. Ekki á að skeika
I meira en 1000 metrum á staðar-
ákvörðuninni. Nefnd vinnur nú
að endurskoðun reglugerðar um
radíóbúnað i islenskum skipum
og er reiknað með að mælt verði
með að þessar baujur verði gerð-
ar að skyldubúnaði hérlendis á
næstu misserum en þær hafa
óðum verið að ryðja sér til rúms
í nágrennalöndunum. Til dæmis
hafa Bretar og Norðmenn þegar
lögleitt þær og á þessu ári verða
þær skyldaðar um borð í skipum
stærri en 12 metrar í Kanada og
Bandaríkjunum.
Baujan er fest á brúaiþak skipa
en losnar og flýtur upp við fjögurra
- metra dýpi og sendir frá sér merki
á tveimur tíðnisviðum, annars vegar
á neyðartíðni flugvéla á 121,6 mHz
og hins vegar á 406 mHz. Þetta
neyðarmerkjakerfí er hluti af Cosp-
as/Sarsat gervihnattaneti sem er
rekið sameiginlega af Bandaríkja-
mönnum, Sovétmönnum, Kanada-
mönnum og Frökkum. Aljóða
siglingamálastofnunin hefur ákveð-
ið að frá og með árinu 1991 skuli
baujur af þessari gerð vera skyldu-
búnaður um borð í skipum. Nokkrar
þjóðir, þeirra á meðal Bretar- og
Norðmenn, hafa þegar lögleitt þess-
ar baujur um borð í sínum skipum.
Nýleg íslensk skip smíðuð í Noregi,
til dæmis Sjóli og Pétur Jónsson,
eru búin baujunum og einnig nokk-
ur kaupskip sem íslensk skipafélög
hafa á leigu erlendis frá.
Að sögn Þórðar Þórðarsonar hjá
Siglingamálastofnun rkisins munu
Kanada- og Bandaríkjamenn á
þessi ári lögleiða þennan búnað í
ölium skipum stærri en 12 metrar.
Þórður sagði að nefnd ynni nú að
endurskoðun reglugerðar um radíó-
búnað í skipum og kvaðst hann
reikna með að tillögur hennar liggi
fyrir fljótlega og að í þeim verði
mælt með að þessi búnaður verði
skyldaður hérlendis.
Hálfdán Henrýsson hjá Slysa-
vamarfélagi íslands sagði að
æfíngin hefði tekist vel og baujan
uppfyllt þær vonir sem við hana
voru bundnar. Henni var sökkt
norður af Gróttu en steig upp á
yfírborðið við fjögurra metra dýpi
eins og ráð var fyrir gert. Þyrla
Landhelgisgæslunnarvar skammt
undan og kannaði möguleika til
miðunar og bátar SVFÍ, Jón E.
Bergsveinsson og Gísli Johnsen,
voru einnig notaðir við athugunina.
Jón Bergsveinsson miðaði merkið
út í 7 mílna íjarlægð, en flugvél
Flugmálastjómar í 20 mílna fíar-
lægð í 2000 feta hæð. Jarðstöð
Cospas/Sarsat í Toulouse í Frakkl-
andi náði merkjum frá baujunni 20
mínútum eftir að henni var sökkt
en sú stöð var notuð til aðstoðar
við þessa æfíngu. Þegar kerfið verð-
ur orðið útbreitt er hins vegar
reiknað með að stöðin í Tromsö og
björgunarstöðin í Bodö sjái um
þjónustu við strendur íslands.
Morgunblaðid/Emilía
Hálfdán Henrýsson deildarstjóri fijá Slysavarnarfélagi íslands heldur á neyðarbauju eins og þeirri sem
prófúð var út af Gróttu á laugardag. Á borðinu sést hylkið sem baujan er geymd í. Það er upphitað og
ver baujuna gegn ísingu. Hálfdán kvaðst áætla að bauja sem þessi kosti frá 50-70 þúsund krónur og að
hún entist viðhaldslítið allt að tíu árum.
mmL
Landsbanki íslands:
Fyrsta fyrirtækið tengt
tölvu bankans árið 1985
NOKKUR fyrirtæki sem eru í
viðskiptum við Landsbanka ís-
lands eru nú tengd tölvu bankans
i gegnum símalínu. Fyrsta fyrir-
tækið var tengt tölvunni í ágúst
1985, en það var Tollvörugeymsl-
an hf. Síðastliðið haust var
fyrirtækið Einar J. Skúlason hf.
tengt og síðan hafa nokkur fyrir-
tæki bæst við. Hekla hf. sem
tengdist tölvu Búnaðarbanka ís-
lands á dögunum er því ekki
fyrst íslenskra fyrirtækja til að
notfæra sér slíka þjónustu eins
og kom fram í frétt Morgun-
blaðsins á laugardaginn.
Samkvæmt upplýsingum sem
Morgunblaðið fékk hjá bönkunum
hafa aðeins þessir tveir bankar,
Landsbankinn og Búnaðarbankinn,
tekið upp þessa þjónustu.
Brynjólftir Helgason fram-
kvæmdastjóri markaðssviðs Lands-
banka íslands sagði í samtali við
Morgunblaðið að þau fyrirtæki sem
nú væru tengd tölvu Landsbankans
gætu séð yfirlit yfir daglegar inn-
borganir inn á tékkareikninga sína,
og innborganir inn á gíróreikninga.
Einnig geta þeir séð yfírlit yfir
sparisjóðsbækur og erlenda gjald-
eyrisreikninga, stöðu á viðskipta-
mannareikningi þeirra við bankann,
t.d. stöðu inn- og útlána, gengis-
skráningu dagsins og eldri gengis-
skráningar. Þau hefðu einnig
aðgang að útreikniforriti fyrir víxla
og skuldabréf, ýmsum almennum
upplýsingum, svo sem töflum yfír
vísitölur o.fl.
Þessi fyrirtæki tengjast tölvu
Landsbankans í Reiknisstofu bank-
anna í gegnum beina símalínu.
Brynjólfur sagði að það væri mjög
dýrt, en í framtíðinni væri fyrir-
hugað að nota mótald, þannig að
hvert fyrirtæki þyrfti ekki að hafa
sérstaka símalínu tengda tölvunni.
„Við erum að fikra okkur áfram
með þetta og á næstu mánuðum
verða nokkur fyrirtæki til viðbótar
tengd tölvunni," sagði hann.
„Þegar fleiri tengjast tölvunni,
til dæmis einstaklingar, verður að
leggja mikla áherslu á að tryggja
öryggi notendanna eftir föngum.“
Hjá Utvegsbankanum, Verslun-
arbankanum, Iðnaðarbankanum og
Alþýðubankanum fengust þær upp-
lýsingar að verið væri að athuga
þessi mál. Ekki fengust upplýsingar
um það hjá Iðnaðarbankanum hve-
nær hugsanlegt væri að viðskipti í
gegnum tölvu yrðu tekin upp. Hjá
hinum bönkunum þremur verður
það ekki gert í náinni framtíð.