Morgunblaðið - 02.02.1988, Blaðsíða 21

21
Hann var hangaguð eins og Óðinn.
Hann var einnig margslunginn guð,
því að hann gat bæði verið Merkúr
og Mars, Óðinn og Týr. Um það
eru til vitnis lærðar latínuskýringar
frá Bem í Sviss (frá fjórðu til níundu
aldar).
Svo einkennilega vill til, að frá
níundu öld, nánar tiltekið frá árinu
887, hefur heimsbyggðin fengið
samtímaútskýringu á merkingu
orðsins ís í nafni Islands, sem num-
ið var af Ingólfi Amarsyni 13—17
ámm áður. Sú skýring kemur heim
og saman við ægivald Rúdra. Þessa
skýringu gefur hinn merki fræði-
maður í Sánkti Gallusar-klaustrinu
í Sviss, Notker málhalti. Þessi merki
tónlistarmaður og brautryðjandi í
ritun neuma skrifaði líka sögu
Karlamagnúsar og í henni segir
hann frá merkum sveitunga sínum,
sem hét ísher og 'var liðsforingi í
liði Karlamagnúsar. Maðurinn var
greinilega hinn mesti grobbari, en
ýmsar setningar benda til þekktra
kafla úr Landnámu og fomaldar-
sögum. Ég ætla að þýða þessa
frásögn hér og ég veit að mér verð-
ur fyrirgefíð, þótt ég íslenski
nokkur ömefni. Dalurinn, sem
nefndur er í sögunni, liggur að
Sankti Gallusar-klaustri og fólk
getur fundið hann á góðum landa-
bréfum. í þessari sögu kynnumst
við hermennsku-hliðinni á Esúsi.
ísher úr Þórsárdal
„Hinn göfugi Karlamagnús varð
oftlega reiður, þegar hann þurfti
að halda í leiðangur móti villimönn-
um, ef einhver foringja hans þótti
jafnfær til slíks verks. Þetta get
ég sannað með athöfnum eins sveit-
unga míns. Hann hét ísher úr
Þórsárdal (Thurgau) og eins og
nafnið bendir til, þá „fyllti hann vel
hinn ógnvekjandi her“. Hann var
svo hávaxinn, að menn hefðu talið
hann vera af Anaksætt (5. Mósebók
2,10), ef ættmenn þeir hefðu ekki
verið uppi alltof langt frá honum í
tíma og rúmi. Þegar Þórsá (Thur)
var bólgin og ijúkandi. og bylgjur
hennar risu til himins, þá vildi hest-
ur hans ekki hætta sér út í flaum-
inn. Þá greip ísher í tauminn og
teymdi hestinn á sund á eftir sér,
og sagði: „Ég særi þig við nafn
heilags Gallusar, að þú skalt fylgja
mér, hvort sem þú vilt eða ekki!"
Þessi maður fór í leiðangur með
keisaranum og felldi Bæheima,
Vilsa og Avara, rétt eins og sláttu-
maðurinn grasið á enginu. Hann
nengdi þá eins og smáfugla á spjót-
ið sitt. Þegar hann kom sigursæll
aftur heim í sveitina sína spurðu
heimalningamir hann hvemig hon-
um hefði komið Vínída-land fyrir
sjónir. Hann leit á suma þeirra með
fyrirlitningu, en reiðilega á aðra,
og svaraði eins og venjulega: „Hvað
varðar mig um slíkar halakörtur?
Ég hengdi þá sjö, átta eða níu í
einu á spjótið mitt og gekk um
gólf með þá veinandi á sínu óskiljan-
lega hrognamáli. Herra kóngurinn
og ég hefðum aldrei átt að mæða
okkur við að slást við önnur eins
ormakríli.“
Var það ekki sagt til hróss Ölvi
bamakarli, landnámsmanni á Suð-
urlandi, að hann hefði ekki hent
böm á spjótsoddum? Hann nam víst
land einhvers staðar í grennd við
Þjórsá.
ís-nöfn í öðrum löndum
Að undanteknum nöfnunum
ísólfur, ísleifur og ísleikur er helst
að finna ís-nöfn í Gísla sögu Súrs-
sonar: ísi kóngur og ísgerður. Þar
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. FEBRÚAR 1988
fyrir utan eru ís-nöfnin ekki mörg
í Islendingasögum, nema í þeim
afleiddu myndum, sem ég hefi talið
upp áður, og takið vel eftir því, að
þar er einkum um að ræða kónga-
nöfn, svo sem Haraldur og Eiríkur.
Öll_ þessi nöfn eru kunn allt suður
á'Italíu, þar sem engar forsendur
em fyrir því, að nöfnin séu túlkuð
á sama veg og íslendinga'r hafa
túlkað þau í skólum sínum.
Svo kemur undmnarefnið: Þjóðir,
sem enga forsendu hafa til að
tengja Is-nafnið við hafís, eiga
miklu fleiri ís-nöfn en við. Þjóðveij-
ar vom með yfir 80 slík nöfn á
miðöldum. Þar við bætast ömefnin.
Tökum dæmi: Miðaldaborgin
íslevo, sem ég kalla ísleifs-borg,
því að ísleifur er Islevus á latínu.
Þetta er Eisleben í Þýskalandi.
Þetta nafn vilja þýskir náttúm-
nafnaskýrendur kalla Mýrarfenja-
borg og byggja það á íslenska
orðinu eisa. Sama sagan er með
fljótanöfn, sem byggjast á nafninu
ís. 'Nútíma málfræðingar vilja
kenna þau nöfn við mýrar og drullu,
en ég vil kenna þau við guðdóminn
ís. Reyndar gætu verið tengsl á
milli beggja merkinganna, því að
hin helga borg á að vera umlukin
vatni, samkvæmt trúarbragða-
fræðilegum reglum. Þannig gæti
orðið eisa verið leitt af ís-nafninu,
en ekki öfugt. Trúlega munu mál-
fræðingar hnussa við og segja:
„Séra Kolbeinn er nú orðinn 150
ámm á eftir tímanum." Því er til
að svara: „Ég er guðstrúarmaður,
en ekki efnishyggjumaður. Þessir
hópar manna geta aldrei mæst í
túlkun sinni á trúarlegum viðfangs-
efnum."
Lokaorð
Hér vil ég láta máli mínu linna
að sinni. Vona ég, að mér hafi tek-
ist að uppfylla loforð mitt um að
gera grein fyrir rannsóknum mínum
á þessu sviði. Þetta em að sjálf-
sögðu engin lokaorð, því að margra
ára rannsóknir hafa dregið margt
í land af heimildum, sem styðja
skoðun mína. Þessi greinargerð
tafðist vegna þess að mig vantaði
seinustu steinana í bygginguna.
Þessa steina létu í té þeir Notker
málhalti og Jan de Vries.
Niðurstaða mín er því þessi:
Ef við höfnum skýringu Land-
námu á nafni íslands, þá blasa við
eftirfarandi möguleikar:
1. ísland er land Alföður.
2. ísland er land karlmenna.
3. ísland er ægilegt land, saman-
ber orðin Ægir og Ægisif. Hér
hefur ekkert verið rætt um hinn
ÍS-stofninn í sanskrít, sem merkir
bjartleika. Vera kann, að sú merk-
ing blandist saman við hinar í
aldanna rás.
Höfundur er prestur og kirkju-
sagnfræðingur.
Tryggðu sparifé þínu
háa vexti á einfaldan
og öruggan hált meÖ
spariskírteinum ríkis-
sjóðs og ríkisvíxlum
Verðtryggð
spariskírteini
Verðtryggð spariskírteini ríkissjóðs
bjóðast nú í þremur flokkum og eru
vextir á þeim allt að 8,5%.
Söfnunarskírteini bera 8,5% vexti í 2 ár
eða 3 ár og hefðbundin spariskírteini með
6 ára binditíma og allt að 10 ára lánstíma
bera 7,2% vexti. Að binditíma liðnum eru
hefðbundnu spariskírteinin innleysanleg
af þinni hálfu og er ríkissjóði einnig heini-
ilt að segja þeim upp. Segi hvorugur skírt-
einunum upp bera þau áfram7,2% ársvexti
út lánstímann, sem getur lengst orðið 10 ár.
Verðtryggð spariskírteini rákissjóðs til sölu núna:
um innlausnardag hvenær sem er næstu 6
mánuði eftir gjalddaga. Endurgreiðslan er
miðuð við gengi þess dags.
Gengistryggð spariskírteini ríkissjóðs til sölu núna:
Flokkur Lánstimi Ávöxtun Gjalddagi
1-SDR 3 ár 8,3% 11.jan. - 10. júlí ’91
1-ECU 3 ár 8,3% ll.jan,- 10. júlí '91
Flokkur Lánstimi Ávöxtun Gjalddagi
l.fl.D 2 ár 8,5% 1. feb '90
l.fl.D 3ár 8,5% l .feb. '91
1. fl. A 6/10 ár 7,2% 1. fcb '94—'98
Iú hefur ríkissjóður hafið sölu á ríkis-
víxlum til fyrirtækja og einstaklinga.
Helsti kostur ríkisvíxla er sá, að á sama
tíma og skammtímafjármunir eru varð-
veittir á öruggan hátt bera þeir nú 33,1%
forvexti á ári. Það jafngildir 41,3% eftirá
greiddum vöxtum á ári miðað við 9Ö daga
lánstíma í senn.
Ríkisvíxlar:
Gengistryggð
spariskírteini
|ý gengistryggð spariskírteini ríkis-
lsjóðs eru bundin traustum erlendum
gjaldmiðlum, sem verja fé þitt fyrir geng-
issveiflum.
Gengistryggð spariskírteini ríkissjóðs eru
annars vegar bundin SDR (sérstökum
dráttarréttindum ) og hins vegar ECU
(evrópskum reikningseiningum), sem eru
samsett úr algengustu gjaldmiðlunum í
alþjóðaviðskiptum. Binditíminn er 3 ár
og í lok hans færðu greiddan höfuðstól
miðað við gengi á innlausnardegi auk
vaxtanna, sem eru 8,3%. Hægt er að velja
Lánstimi dagar Forvextir* Samsvarandi eftirá greiddir vextir Kaupverð 500.000 kr. vixils
■ 45 33,1% 40,2% 479.312 kr.
60 33,1% 40,6% 472.417 kr.
75 33,1% 40,9% 465.521 kr.
90 33,1% 41,3% 458.625 kr.
• 15.1.1988
Ríkisvíxlar bjóðast nú í 45 til 90 daga. Þú
getur valið um gjalddaga innan þeirra
marka. Lágmarks nafnverð þeirra er
500.000 kr., en getur verið hvaða fjárhæð
sem er umfram það. (Kaupverð 500.000
kr. víxils miðað við 90 daga lánstíma er
kr. 458.625.)
Samsetnlng SDR
(Hlutföll (% ) m.v.
gcngi 21/12 ’87).
Fr. frankar
13,4
Samsetning ECU
(Hlutföll (% ) m.v.
gcngi 21/12 ’87).
Pund 19,2
45 dagar 60 dagar 75 dagar 90 dagar
Spariskírteini ríkissjóðs fást í Seðlabanka
íslands og hjá löggiltum verðbréfasölum,
sem m.a. eru viðskiptabankarnir, ýmsir
sparisjóðir, pósthús um land allt og aðrir
verðbréfamiðlárar. Ríkisvíxlar fást í Seðla-
banka íslands. Einnig er hægt að panta þá
þar, svo og spariskírteinin, í síma 91-
frk. 699863, greiða með C-gíróseðli og fá
187 víxlana og spariskírteinin síðan send í
Pund 12,7 ábyrgðarpósti.
RIKISSJOÐUR ISLANDS