Morgunblaðið - 02.02.1988, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. FEBRÚAR 1988
17
í lagi þegar stílfyrirmjmdimar eru
dregnar aftan úr grárri forneskju.
Slík vinnubrögð eru líklegust til að
geta af sér þessháttar ófreskjur er
forsetaritari gerir að umræðu í við-
talinu hér að ofan. Sorglegt dæmi
um slíkt eru afskipti Karls Breta-
prins af byggingarmálum Þjóðlista-
safnsins (National Gallery) við
Trafalgartorg í Lundúnum en þar
hefur annars virðingarverð viðleitni
til að varðveita klassíska umgjörð
torgsins snúist upp í andhverfu sína
og getið af sér skrímsli í húsmynd
sem hvorki er sannverðugur vitnis-
burður um fortíð né nútíð og verða
mun hinni virtu listastofnun til
ævarandi háðungar.
í nýársávarpi sínu til þjóðarinnar
lagði forseti Islands áherslu á að
landsmenn, hver á sínu sviði, gerðu
svo til sóma væri það sem þeir hefðu
tekið að sér, hvort sem það væri
að flaka físk, skrifa bók, baka brauð
eða teikna hús. Vitnaði hún í því
sambandi í þau orð íslensks heim-
spekings, að „menning væri að gera
hlutina vel“.
Listin að teikna hús hefur oft átt
í vök að verjast hér á landi sem
annars staðar og ef þessi grein
menningar okkar á að ná að dafna
og þroskast í samræmi við aðrar
menntir þarf að hlúa að henni líkt
og öðrum gróðri. í því skyni geta
æðstu yfírvöld þjóða sýnt mikilvægt
fordæmi. Má minna á þá ákvörðun
Francois Mitterand núverandi
Frakklandsforseta að fela hinum
þekkta hönnuði Philippe Starck að
teikna lausar innréttingar í Elysée-
höll í París sem verið hefur bústaður
forseta franska lýðveldisins allt frá
1873. Einnig má minna á þá
ákvörðun Finnlandsforseta að velja
hina mjög^vo óvenjulegu og fram-
sæknu tillögu arkitektsins Reima
Pietila til útfærslu í kjölfar verð-
launasamkeppni um forsetabústað
Finnlands nú nýverið.
Undirritaðir vilja að lokum setja
traust sitt á forseta íslands með
þeirri frómu ósk að undir hennar
forystu megi í náinni framtíð tak-
ast að leiða byggingarmál Bessa-
staða til lykta á þann hátt að til
sóma sé fyrir land og þjóð.
Höfundar eru arkitektar.
Miðbæjarblús
eftirPétur
Gunnarsson
Ég hef bara einusinni stigið fæti
í biðstofu borgarstjóra, búinn að
gleyma í hvaða erindagjörðum,
enda skiptir það ekki máli heldur
maður sem vejrodi bekkina þama
á undan mér. Ég held að hann hafí
verð eirihvers konar byggingar-
meistari og var ekkert að liggja á
erindi sínu: hann vildi fá leyfí til
að byggja í Hljómskálagarðinum.
Það var greinilegt að þetta var
ekki fyrsta ferð mannsins á biðstof-
una í svipuðum erindagjörðum —
fyrst hafði hann verið með háhýsa-
byggð í huga en ætlaði nú að taka
tillit til flugumferðar og takmarka
sig við hverfí einbýlishúsa í staðinn.
Þama fannst mér ég skilja af
hveiju enginn vildi vera borgar-
stjóri (þetta var þegar þáverandi
meirihluti fékk mann út í bæ til að
létta af sér okinu).
Síðan em auðvitað liðin þessi ár
sem em liðin og ég veit ekki hvaða
úrlausn maðurinn fékk sinna mála,
kannski er hann þama enn, kannski
með Tjömina í þetta skipti. En það
er ekki aðalatriðið, heldur hitt, hvað
erindi mannsins er lýsandi fyrir það
óvissuástand sem hefur fengið að
ríkja í skipulagsmálum borgarinnar.
Það er enginn staður óhultur, ekki
samkomulag um neitt. Tjömin get-
ur farið undir bílastæði og bflastæði
undir Tjömina. Amarhóll hefur
ekki áunnið sér fastan sess á þess-
um ellefuhundmð og fjórtán ámm
sem hann er búinn að koma við
sögu þessa lands og Esjan skal
ekki halda að hún sé neitt sér-
stakt. Lækjartórg er farið og
Landakotstún komið undir bygg-
ingar og bflastæði og Öskjuhlíðin á
leiðinni undir hraðbraut og skúra.
Það getur meira að segja verið vara-
samt að vekja á sér athygli fyrir
fegurð eða verðleika, engum er
hættara en einmitt slíkum stað. Hér
gildir sama lögmál og í kennslustof-
unni: láta fara lítið fyrir sér vilji
maður ekki vera tekinn upp.
Ég held að eitt með öðm sé þessi
skortur á hefðbindingu ástæða
fyrir því öryggisleysi sem er ríkjandi
meðal borgarbúa þegar miðbærinn
er annars vegar og m.a. annars til-
efni þess að við emm stödd hér í
dag. ístöðuleysi sem virðist hijá
stjómir þessarar ■ borgar og mér
liggur við að segja ónæmi fyrir
sögu hennar og sálarlífí.
Auðvitað er ásóknin mikil, þetta
er besti staðurinn í bænum, hér
vilja allir vera, það er slegist um
hvert sæti. Líkt og í leikhúsinu
þegar góð sýning er á fjölunum.
Það er góð sýning hér í miðbænum
og mikil stemmning. En ef áhorf-
endasalurinn á ekki að leysast upp
í ókyrrð og slagsmálum þá verða
menn að vera ömggir um sitt sæti.
Það dugir ekki að sætavísan komi
með síðbúinn áhorfanda og skelli
honum í fangið á þeim sem sat
fyrir eða tildri upp stólum sem byrgi
manni útsýnið. Éða karmellusölum
opnaður aðgangur að salnum í miðri
sýningu eða menn með auglýsinga-
spjöld fái að ganga yfír sviðið þegar
atburðarásin er í hámarki eða sölu-
maður líftrygginga ferðist hvíslandi
um sætaraðimar á meðan á sýningu
stendur. Stjóm leikhússins verður
að hafa myndugleika til að sjá um
að sýningin fari ótmfluð fram og
hætta að hleypa inn eftir að það
er uppselt. Síðan má setja upp aðr-
ar sýningar á öðmm stöðum.
Það er sjaldgæft að heyra af
ágreiningi um byggingar í öðram
bæjarhlutum, t.d. í Nýja miðbæn-
um. Menn getur greint á um hvort
hús em falleg eða ljót, þörf eða
óþörf, en í flestum tilfellum kemur
Pétur Gunnarsson
„Það ætti að vera sjálf-
sagt mál að elsti kjarni
Reykjavíkur fái að
standa utan við rúm-
frekar byggingarf ram-
kvæmdir með tilheyr-
andi umferðarinnspýt-
inguog
bílastæðavanda. Sú
starfsemi sem vill eiga
hér heima verður að
laga sig að því sem fyr-
ir er og einmitt þessa
dagana opnar nýtt
Listasafn íslands til
sannindamerkis og
sýnikennslu um það.“
það manni ekki við frekar en
gardína nágrannans.
Um sameign gegnir allt öðra
máli. Miðbærinn er sameign okkar
allra og ekki þverfótandi fyrir sögu
og stemmningu. Stemmning er nið-
ursoðin saga og verður ekki hrist
fram úr erminni. Aftur á móti er á
einum eftirmiðdegi hægt að eyði-
leggja hana, eins og t.d. þegar
Fjalakötturinn var rifínn og safri
til tvöhundmð ára sögu Reykjavík-
ur með elsta leikhúsi landsins og
kannski elsta kvikmyndahúsi Evr-
ópu, var jafnað við jörðu. Bara af
því bara bflastæði, til dæmis.
Það ætti að vera sjálfsagt mál '
að elsti kjami Reykjavíkur fái að
standa utan við rúmfrekar bygging-
arframkvæmdir með tilheyrandi
umferðarinnspýtingu og bflastæða-
vanda. Sú starfsemi sem vill eiga
hér heima verður að laga sig að
því sem fyrir er og einmitt þessa
dagana opnar nýtt Listasafn íslands
til sannindamerkis og sýnikennslu
um það.
Ef við viljum hvað sem öðm líður
brydda upp á rúmmálsfrekri starf-
semi í miðbænum — þá er ótrúlegur
kostur í boði. Héma handan við
Tjömina er risastór spilda, auð. Hún
var tekin frá fyrir flugbrautir af
erlendu innrásarliði í heimsstyijöld-
inni síðari. Nú er stríðinu lokið, eða
það er a.m.k. samdóma álit sérfræð-
inga, og hðmám Breta að því er
best verður séð á enda og fyrir
löngu komið í endurminningamar
og meira að segja kominn annar
og fullkomnari flugvöllur í næsta
nágrenni við Reykjavík og splunku-
ný flugstöð sem stendur nánast auð
og skjálfandi yfír veturinn. Það er
smámál að flytja starfsemi
Reylqavíkurflugvallar til Keflavíkur
og óþijótandi möguleikar standa
eftir til minnismerkjaæfinga fyrir
stórhuga menn. Ekki langt frá gef-
ur Norræna húsið tóninn í hæversku
sinni og kurteisi og bryddar upp á
skemmtilegu samtali við fjalla-
hringinn með sínum bláa höfuð-
búnaði. Hugsanlega mætti á þessu
auðfengna landi reisa ráðhús,
kannski meira að segja við Tjömina
— hinn endann.
Höfundur er rithöfundur; grein
þessi er byggð á rædu, sem hann
fluttiá fundi áhugamanna um
vemdun Ijamarsvæðisins 24.jan-
úarsl.
VÖRUBÍLADEKKIN SEM DUGA
/lusturbokki hf.
BORGARTÚNI20. SÍMI 2 84 11 __