Morgunblaðið - 03.02.1988, Síða 1

64 SIÐUR B
STOFNAÐ 1913
27. tbl. 76. árg.
MIÐVIKUDAGUR 3. FEBRÚAR 1988
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Verslanir opnaðarmeð hervaldi
Ísraelskír hermenn opnuðu verslanir í eigu Pal-
estinumanna á vesturbakka Jórdanár í gœr til
að gefa almenningi kost á að kaupa nauðsynja-
vörur en útgöngubann er þar viða í gildi.
Hermenn lokuðu skólum á vesturbakkanum i
gær og sagði talsmaður hersins að það hefði
verið gert til að koma i veg fyrir mótmæli ungra
Palestinumanna. Skólar voru opnaðir á ný á
mánudag og blossuðu þá upp miklar óeirðir, sem
kostuðu tvo Palestinumenn lifið.
Sjá „Kröfur um friðarráðstefnu ... á bls. 24.
Afvopnunarráðstefna Sþ:
Risaveldin deila
hart um efnavopn
Genf, Reuter.
FULLTRÚAR Sovétmanna og Bandaríkjastjómar deildu hart um
framleiðslu efnavopna i gær en þá hófst í Genf ný lota afvopnunar-
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna. Fulitrúar 40 þjóða sitja ráðstefnuna
og hafa sendimenn sagt að árangurs sé helst að vænta i viðræðum
um takmarkanir og hugsanlegt bann við framleiðslu efnavopna.
Júrí Nazarkín, sendimaður Sov-
étstjómarinnar, sagði í ræðu sinni
að ákvörðun Bandaríkjastjómar frá
í desember á síðasta ári um að
hefja á ný framleiðslu efnavopna
væri „tilraun til að spilla þeim ár-
angri" sem náðst hefði í viðræðum
um fækkun þess háttar vopna.
Sagði Nazarkín að Bandaríkjamenn
hefðu enn ekki látið uppi hversu
miklar eiturefnabirgðir þeir ættu
en á hinn bóginn hefðu Sovétmenn
skýrt frá því að eigin birgðir væru
um 50.000 tonn. Kvaðst hann af
þessum sökum vísa fullyrðingum
Bandaríkjamanna um að Sovét-
menn njóti yfirburða á þessu sviði
á bug.
Max Friedersdorf, hinn banda-
ríski starfsbróðir hans, vék að því
að bjartsýni hefði ríkt um gang við-
ræðna þessara á síðasta ári. Hann
sakaði Sovétmenn um að hafa rang-
túlkað staðreyndir í áróðursskyni.
Friedersdorf sagði að samhliða því
að ný efnavopn hefðu verið smíðuð
hefðu eldri og úreltar tegundir ver-
ið teknar úr notkun og hygðust
Bandaríkjamenn því ekki auka eit-
urefnabirgðir sínar eða fjölga
efnavopnum. Hann sagði neikvæðni
einkenna viðhorf Sovétmanna og
bætti við að það gæfi „ekki tilefni
til bjartsýni í viðræðum þessum".
Afvopnunarráðstefna Sameinuðu
þjóðanna tekur til allra þátta af-
vopnunarviðræðna en sendimenn
sem hana sitja hafa sagt að skili
hún einhveijum árangri verði það
helst á sviði samningaviðræðna um
fækkun efnavopna og takmarkanir
eiturefnabirgða.
Danmörk:
Olíu- og gas-
framleiðsla
skilar arði
Stuðningur Bandaríkjaslj órnar við kontra-skæruliða í Nicaragua:
Búist við tvísýnum kosn-
ingum í fulltruadeildinni
Waahington, Reuter.
FULLTRÚADEILD Bandaríkja-
þings mun í dag, miðvikudag,
greiða atkvæði um beiðni Ronalds
Reagans Bandaríkjaforseta um
rúmlega 36 milijóna dollara
stuðning við kontra-skæruliða í
Nicaragua. Niðurstöðu atkvæða-
greiðslunnar er beðið með
óþreyju en hún mun að líkindum
skipta sköpum fyrir áframhald-
andi stuðning við sveitir and-
spyrnumanna.
Nánustu aðstoðarmenn forsetans,
m.a. George Shultz utanríkisráð-
herra, hvöttu þingmenn í gær til að
samþykkja stuðninginn og sjálfur
flutti Reagan ávarp f gærkvöldi til
að leggja áherslu á sjónarmið stjóm-
arinnar. Þrjár stærstu sjónvarps-
stöðvar Bandaríkjanna ákváðu hins
vegar að sýna ekki ávarp forsetans
beint á þeim forsendum að rök hans
fyrir áframhaldandi stuðningi hefðu
þegar komið fram.
Margir þekktustu talsmenn Demó-
krataflokksins, sem hefur meirihluta
í báðum þingdeildum, hafa lýst sig
andvíga áframhaldandi flárstuðningi
við skæruliða. Athygli vakti að
Thomas Foley, talsmaður demókrata
í fulltrúadeildinni, sem er þekktur
fyrir að vera maður orðvar, fullyrti
í gærkvöldi að þingmenn myndu
leggjast gegn beiðni forsetans. Repú-
blikanar, flokksmenn Reagans,
kváðust á hinn bóginn bjartsýnir um
að málið næði fram að ganga.
Áætlað er að tíunda hluta upphæð-
arinnar verði varið til vopnakaupa
og var í gær á kreiki orðrómur um
að Reagan hygðist leggja fram mála-
miðlunartillögu um að skæruliðar
fengju ekki þann hluta upphæðarinn-
ar fyrr en 31. mars. Yrði þá lagt
mat á hvort stjóm sandínista f Nic-
aragua hefði virt áætlun um leiðir
til að binda enda á átök í Mið-
Ameríku.
Fregnir herma að Reagan forseti
og aðstoðarmenn hans hafi rætt við
fjölda þingmanna í gær til að fá þá
til fylgis við beiðni forsetans. Felli
fulltrúadeildin tillögu þessa mun
Reagan ekki gefast kostur á að fara
fram á frekari aðstoð við skæruliða
á þessu ári.
Sjá ennfremur „Atkvæða-
greiðslan skiptir sköpum ... á
bls. 24.
Kaupmannahöfn, frá Nils Jörgen Bruun,
fréttaritara Morgunblaðsins.
OLÍU- og gasvinnsla Dana skilaði
á sfðasta ári arði og er þetta í
fyrsta sinn sem það gerist á þeim
25 árum sem liðin eru frá þvf hún
hófst f Norðursjó.
Hagnaður síðasta árs nam rúmum
11 milljörðum fslenskra króna en fram
að þeim tfma hafði öllum tekjum danska
rfkisins af gas- og olíuvinnslu verið
varið til að greiða vexti vegna fjárfest-
inga á þessu sviði og nauðsynlegan
tækjabúnað. Á þeim 25 árum sem liðin
eru frá því að Danir hófu þessa vinnslu
hafa tekjumar samtals numið tæpum
200 milljörðum íslenskra króna.
Embættismenn í danska orkumála-
ráðuneytinu vænta þess að hagnaður-
inn af framleiðslunni verði rúmir 38
milljarðar fslenskra króna (6,5 millj.
d. kr.) árið 1992 og búist er við að fímm
til átta þúsund manns muni þá starfa
við framleiðslu á olíu og gasi.
Evrópubandalagið og EFTA:
Ráðherrar leggjá á ráðin
um einn Evrópumarkað
RÁÐHERRAR tólf Evrópu-
bandalagslanda (EB) og sex
landa innan Fríverslunarsam-
taka Evrópu (EFTA), íslands,
Svíþjóðar, Finnlands, Noregs,
Austurrfkis og Sviss, áttu við-
ræður f BrUssel f gær. Fyrir
íslands hönd sótti Steingrfmur
Hennannsson, utanrfkisráð-
herra, fundinn.
Þetta er f fyrsta sinn sem ut-
anríkisviðskiptaráðherrar ríkjanna
í EB og EFTA hittast á sameigin-
legum fundi. Viðskiptaráðherra
Vestur-Þýskalands, Martin Bange-
mann, en Þjóðveijar eru nú for-
menn í ráðherranefndum EB,
boðaði til fundarins með fulltrúum
EFTA-landanna f þeim tilgangi að
sýna að pólitískur vilji sé fyrir hendi
til að koma í veg fyrir ágreining í
viðskiptum milli landa f Vestur-
Evrópu. Árið 1984 gerðu EFTA og
EB með sér samning í Lúxemborg
þess efnis að vinna bæri að þvf að
gera Evrópu að einu markaðs-
svæði. Nú hefur Evrópubandalagið
sett sér það markmið að afnema
allar viðskiptahindranir milli landa
innan þess fyrir árið 1992. Óttast
er að samningurinn við EFTA og
áformin um einn heimamarkað f
EB stangist á.
Steingrímur Hermannsson sagði
í samtali við Morgunblaðið að fund-
urinn staðfesti samkomulagið sem
gert var f Lúxemborg 1984 og
væri hægt að líta á þetta sem enn
eitt skref fram á við. „Vandamál
Evrópubandalagsins eru afar stór
og verður lausn þeirra að hafa for-
gang. Þvf munu þjóðimar innan
EFTA ekki beita þrýstingi í sam-
skiptum við Evrópubandalagið,“
sagði Steingrfmur. Að sögn
Steingríms voru ráðherramir sam-
mála um að áætlanir sem miða að
því að gera Evrópubandalagið að'
einu stóru markaðssvæði árið 1992
boði ekki auknar hömlur heldur
þvert á móti.
Reuter
Martín Bangemann, viðskipta-
ráðherra Vestur-Þýskalands,
við upphaf fundarins i gær.