Morgunblaðið - 03.02.1988, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. FEBRÚAR 1988
21
Stóriðja o g mengun
eftir Kristínu
Einarsdóttur
í Morgunblaðinu þann 8. desem-
ber 1987 birtist athugasemd frá
íslenska álfélaginu hf., þar sem það
gagnrýndi erindi mitt um stóriðju
á ráðstefnu Verkfræðingafélags Is-
lands. Erindið nefndi ég „Stóriðja,
umhverfi og félagsleg röskun" og
birtist það í Morgunblaðinu 2. des-
ember 1987.
Athugasemdir við erindi mitt eru
birtar undir fyrirsögninni „Fáfræði
um stóriðju hulin rakalausum full-
yrðingum". Enginn skrifar undir
stóryrðin fyrir hönd félagsins svo
að ég verð að snúa mér til þess
með svar mitt.
Ég lít svo á að íslenska álfélagið
hf. standi að baki þessum athuga-
semdum eða stjóm félagsins fyrir
þess hönd.
Lögmæt sjónarmið
Það sem virðist fara einna mest
fyrir brjóstið á íslenska álfélaginu
hf., ef hægt er að taka svo til orða
um félag, er að það telur mig ekki
hafa komið á framfæri á ráðstefn-
unni þeim „lögmætu“ sjónarmiðum
sem ég var fulltrúi fyrir. Það væri
fróðlegt að vita hver eru hin lög-
mætu sjónarmið að mati Islenska
álfélagsins hf.
í athugasemd félagsins segir: „Í
stað málefnalegrar umræðu ein-
kenndist erindi hennar af rakalaus-
um fullyrðingum um stóriðju, svo
og vanþekkingu á eðli efnahags-
legrar starfsemi og alþjóðlegrar
verkaskiptingar."
Er þetta málflutningur sem tal-
inn er málefnalegur? Ég held varla.
Þama grípur íslenska álfélagið hf.
til þess sem stundum hendir þá sem
skortir rök fyrir máli sínu og vænir
mig um fáfræði í stað þess að koma
með málefnalega gagnrýni.
í upphafi erindis míns fjallaði ég
um neikvæð félagsleg áhrif stór-
iðjuvera og vitnaði aðallega til
reynslu Norðmanna í þeim efnum.
Um það hefði verið hægt að hafa
miklu fleiri orð. Ég sagði einnig að
mér þættu stóriðjuverin hér á landi
ekki aðlaðandi og lítt fysilegir
vinnustaðir. Ég geri mér grein fyr-
ir að ekki eru mér allir sammála
um þessi atriði og er greinilegt að
íslenska álfélagið hf. er það ekki.
Mengiin frá álverinu
í erindi mínu sagði ég:
„Oftast er því haldið fram að
nútíma verksmiðjur séu svo vel
búnar mengunarvömum að það sé
nánast ómögulegt að af þeim stafí
nokkur mengun. Reynsla okkar af
álverinu í Straumsvík gefur ekki
tilefni til að taka slíkar fullyrðingar
trúanlegar. Öðru hvoru heyrist um
flúormengun og kerbrotaúrgangur
virðist vera stöðugt vandamál."
Þetta virðist fara fyrir bijóstið á
íslenska álfélaginu hf.
í þeim rannsóknum sem gerðar
hafa verið á mengun frá álverinu
hefur höfuðáhersla verið lögð á flú-
oríðmengun í umhverfí, en minni
eða nær engin á annars konar
mengun að því er ég best veit. Flú-
oríðmengun í lofti var allt of mikil
í fyrstu þar sem engar mengunar-
vamir vom í verksmiðjunni á fyrstu
ámm hennar. Það þurfti langvinna
baráttu íslenskra heilbrigðisyfír-
valda til að koma upp hreinsunar-
búnaði fyrir flúor frá verksmiðjunni.
En til að hreinsa loftið þarf það að
fara í gegnum reykháfana þar sem
hreinsibúnaðurinn er. Sl. sumar sáu
þeir sem leið áttu suður á Reykja-
nes eða sáu álverið út um gluggann
sinn að torkennileg móða lá yfir
Straumsvík og nágrenni. Fjölmiðlar
sögðu frá því hvað þama var á ferð-
inni. Skautin sem notuð vom við
framleiðsluna vom gölluð. Þetta
leiddi til þess að óeðlilega mikið af
keijum vom opin og það loft sem
frá þeim kom fann sér leið óhreins-
að út m.a. um þakið á verksmiðj-
unni. Það er augljóst að mengun
innan dyra þar sem kerin era hefur
verið mikil þar sem svo mikil meng-
Lögreglan í Reykjavík:
Ovíst hvort lögreglan
fær að horfa á Stöð 2
STÖÐ 2 sést ekki lengur á lög-
reglustöðvum í Reykjavík.
Lögreglumenn höfðu sett upp
afruglara í leyfisleysi í hvíldar-
herbergjum og er lögreglustjóri
nú að íhuga hvort veita eigi leyfi
fyrir þessari viðbót við sjónvarp
lögreglumanna.
Þetta kom fram í samtali Morg-
unblaðsins við Böðvar Bragason,
lögreglustjóra. Hann sagði að mál
þetta ætti sér nokkra forsögu. „Árið
1979 var lögreglustjóram gert að
ákveða, hver fyrir sig, hvort lög-
reglumenn mættu horfa á sjónvarp
í hvíldarherbergjum," sagði Böðvar.
HÁÞRÝSTI-VÖKVAKERFI
Drifbúnaður
fyrir spil o.f I.
= HÉÐINN = !
VÉLAVERSLUN SÍMI 624260
SÉRFRÆÐIÞJÓNÚSTA - LAGER <
un var utan dyra eins og sjá mátti
með bemm augum. Enda sögðu
fjölmiðlar frá því að Vinnueftirlitið
hefði séð ástæðu til að gera athuga-
semdir og lét opna fleiri útleiðir
fyrir loftið vegna mengunar í keija-
skála. Þetta hefur að sjálfsögðu
leitt til enn meiri ytri mengunar.
Innri mengun er greinilega einnig
vandamál sem starfsmenn álversins
geta sagt meira um en ég.
Full ástæða væri til að kanna
hvort ekki þyrfti að hreinsa fleiri
efni úr loftinu frá verksmiðjunni en
flúoríð og má þar t.d. nefna brenni-
steinsdíoxíð. En það er ekki nóg
að hafa góðan hreinsibúnað ef hann
er ekki notaður og fullkomnasti
búnaður getur alltaf bilað með ófyr-
irsjáanlegum afleiðingum.
Mengun frá kerjaúrgangi
Allt of lítill gaumur hefur verið
gefínn að mengun á landi og í sjó
frá álverinu. Á fyrstu ámm álvers-
ins var kerbrotum hent á fjömr.
Þá barst ósýnilegur úrgangur m.a.
inn í Hafnarfjörð. Var bent á að
óheimilt væri lögum samkvæmt að
henda msli á víðavangi. Þá var
úrganginum hent á sorphauga
Hafnarfjarðar að Hamranesi undir
Ásfjalli. Vegna hættu á mengun var
því hætt eftir um það bil eitt ár.
Eftir það var kerbrotum hent á ný
á fjörur en nú í svokallaða flæði-
gryfju. Sjórinn á þar greiðan
aðgang og gætir flóðs og fjöm í
gryfjunni. Þetta er gert enn. Sjórinn
skolar með tímanum öllum uppleys-
anlegum efnum úr kerbrotunum
(eða keijunum). Ruslið berst ekki
burt og mengunin sést því ekki.
En er hún ekki enn tíl staðar?
Ýmis efni era í keijaúrganginum
Kristín Einarsdóttir
„Því miöur höfum við
verið allt of andvara-
laus gagnvart mengun
hér á landi. Viðkvæðið
hefur verið að hér sé
svo mikið rok að öll
mengun berist burt og
valdi ekki skaða og að
leng'i taki sjórinn við.“
sem geta verið skaðleg í miklu
magni en hættulegust þeirra em
blásýmsölt (cýaníð), sem era mjög
hættuleg lífvemm.
Síðasta mæling frá 1976
Samkvæmt því sem fram kom í
svari heilbrigðisráðherra á Alþingi'
26. nóv. sl. við fyrirspum minni um
mengun frá álverinu í Straumsvik,
hafa ekki verið framkvæmdar efna-
greiningar í sjó í og við flæðigryfju
frá árinu 1976. Þetta tel ég ekki
viðunandi og það er gagnrýnisvert
þegar yfirvöld láta óátalið að hættu-
leg efni séu látin i sjóinn án þess
að vitað sé um afleiðingamar. Það
er alveg Ijóst að ef þessi efni em
í miklu magni í sjónum við
Straumsvík stofnar það lífríki þar
í grennd í hættu. Ég trúi ekki að
neinn vilji sjá fjörana og sjóinn í
því ástandi sem viða er hægt að
sjá erlendis þar sem mengun er
mikil.
Því miður höfum við verið allt
of andvaralaus gagnvart mengun
hér á landi. Viðkvæðið hefur verið
að hér sé svo mikið rok að öll meng-
un berist burt og valdi ekki skaða
og að lengi taki sjórinn við. Þetta
getur ekki gilt, hvorki hér né ann-
ars staðar.
Upplýsingar vantar
íslenska álfélagið hf. hefur því
væntanlega nýrri upplýsingar um
mengun í sjónum og í fjöra í og
við flæðigryfjuna en hægt er að fá
hjá íslenskum heilbrigðisyfírvöld-
um.
Því væri fróðlegt að fá upplýst:
— Hve miklu af blásýmsöltum er
kastað í flæðigryfjuna?
— Hve hratt fara blásýmsöltin úr
kerbrotunum út í sjóinn?
— Hver er styrkur blásýmsalta og
annarra efna úr keijunum í sjónum
og á fjörum við flaeðigryfjuna?
— Hve oft er mengunin mæld?
Þetta em aðeins fáeinar af þeim
spumingum sem mig langar til að
fá svar við.
Ég býst ekki við að komið verði
að tómum kofunum hjá íslenska
álfélaginu hf. hvað þetta varðar.
Varla vill það láta væna sig um
fáfræði?
Höfuadur er þingmaður fyrir
Kveunalistann í Reykjavík.
'JQRNUNAR

„Það hefur verið svo síðan, en nú
er orðin breyting á, því Stöð 2 er
auðvitað viðbót og býður upp á
lengri dagskrá. Leyfíð frá 1979 er
enn í gildi, en ég mun á næstunni
taka ákvörðun um hvort þessi við-
bót verður leyfð."
Böðvar var inntur eftir því hvort
ástæða þess að afraglaramir vpm
fjarlægðir hafí verið sú að aukin
dagskrá hefði tafíð lögreglumenn
frá störfum. Hann kvaðst ekki vilja
svara því, eða hvort hann væri sjálf-
ur fylgjandi þvi að lögreglumenn
gætu horft á sjónvarp á lögreglu-
stöðvunum.
INNRiTUN TIL
21.FEB.
SIMI:
621066
TÖLVUGRUNNUR
Á 40 TÍMUM ÖÐLAST ÞÚ GRUNDVALLAR-
ÞEKKINGU Á EINKATÖLVUM OG HÆFNI
TIL AÐ NOTA ÞÆR AF ÖRYGGI
Jafnframt er þetta námskeið hið fyrsta í röð námskeiða sem mynda
annaðhvort Forritunar- og kerfisnám eða þjálfunarbraut, eftir því
hvora leiðina þú kýst, hyggir þú á framhaldsnám í tölvufræðum.
Hið fyrra er 200 klst. nám og hið síðarnefnda 40 klst. nám, að
grundvallarnámi loknu.
NÁMSEFNI:
Kynning á einkatölvum. Helstu skipanir stýrikerfisins MS-DOS og öll
helstu hjálparforrit þess. Ritvinnslukerfið WORD, töflureiknirinn
MULTIPLAN og gagnasafnskerfið dBASE III+.
Við bjóðum dagnámskeið kl. 8.30-12.30 og kvöldnámskeið
kl. 19.30-22.30, tvo og þrjá daga í viku, um 4ra til 5 vikna skeið.
Kennt er að Ánanaustum 15.
Dagnámskeiðið hefst 29. febrúar, en kvöldnámskeiðið 24. febrúar.
Þetta er lengsta og besta byrjendanámskeið fyrir notendur
einkatölva sem völ er á.
INNRITUN ER AÐ LJÚKA í: Word-framhald, 8.-10. feb. og Alvís vörukerfi 8.-11. feb.
ATHUGIÐ! VR OG STARFSMENNTUNARSJÓÐUR BSRB STYRKJA FÉLAGSMENN SÍNA
TIL ÞÁTTTÖKU í NÁMSKEIÐUM SFÍ.
Stjórnunðrfélag íslands
TÖLVUSKÓLI
Ánanaustum 15 • Sími: 62 10 66
'LMIR' SIA