Morgunblaðið - 19.02.1988, Síða 20

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1988
20
Minning:
Bjöm Sveinbjömsson
hæstaréttardómari
Fæddur 1. september 1919
Dáinn 10. febrúar 1988
Búsældarlegnr er Borgarfjörður
og Ijöllin fögru allt um kring. Fljót-
in mörgu líða um þetta hérað og í
hyljunum bunkar sig laxinn. Og
þegar blessað regnið fellur á móður
jörð á mildu sumardægri þá ilmar
hin borgfírska björk og maður og
náttúra sameinast í fegurð Guðs
og verða eitt.
Inn í þessa dýrð fæddist vinur
minn og starfsbróðir Bjöm Svein-
bjömsson og hér gekk hann um
„með mal og prik“. Hvað erum við
mannanna böm? Jú, sennilega emm
við fyrst og fremst erfðir frá for-
eldri voru. En við emm meira. Við
emm afsprengi þess umhverfís er
fóstrar okkur.
Ekki er ég í nokkmm vafa um
það, að hin borgfírska fegurð, sem
Bjöm Sveinbjömsson ólst upp við,
átti sinn þátt í því að gera hann
að þeim indæla og góða manni, sem
hann var, og verður ævinlega í
mínum huga.
Fundum okkar Bjöms Svein-
bjömssonar bar fyrst saman á dóm-
araþingum. Það fór ekki hjá því að
maður tæki eftir þessum glæsilega
manni. En þetta vom jrfírborðsleg
kynni, þar sem aðeins var skipst á
kurteislegum orðum. En þrátt fyrir
það varð mér maðurinn minnisstæð-
ur. Og við hlið hans var ævinlega
fögur kona, frú Rósa Loftsdóttir.
Lífsfömnautur sem hann elskaði'
og dáði og það var gagnkvæmt.
Mörgum ámm síðar átti það fyr-
ir mér að liggja að kynnast Bimi
Sveinbjömssyni náið. Það var þegar
ég gerðist starfsbróðir hans í
Hæstarétti íslands. Þá og þá fyrst
kynntist ég því, hvem mann hann
hafði að geyma. Innræti hans var
ekki síðra en ytri ásýnd.
Starf í fjölskipuðum dómi er ekki
alltaf ánægjan einber. Enginn var
betri en Bjöm í slíku samstarfí. Það
rejmdi ég margsinnis í okkar sam-
vinnu. Hversu oft drap ekki þessi
maður dmnganum á dreif og létti
andrúmsloftið með sinni ljúfu lund
og fáguðu kímnigáfu, sem Guð
hafði svo ríkulega gefíð þessum
borgfírska pilti í veganesti. Og
Drottinn skar ekki við nögl, þegar
hann skammtaði Bimi Sveinbjöms-
sjmi náðargáfumar. Ofan á góða
greind og hárfínt skopskyn bætti
hann hinni dým gáfu skáldskapar-
ins.
Hitt er annað mál, að Bjömn
lagði ekki nóga rækt við skáldskap-
argáfu sína, því hún er heimtufrek
og krefst alls. Eflaust hafa þar
embættisannir valdið miklu um. Því
varð Bjöm aldrei nema hagyrðingur
í hirð Gyðjunnar, en einstaklega lip-
ur og slqótyrktur.
Margri ferskejrtlunni kastaði
Bjöm fram í Hæstarétti okkur
starfsbræðmnum til skemmtunar
og hugarhægðar. Nú þykist ég vita,
að hann orti ekki aðeins meðan við
störfuðum saman, heldur mun hann
hafa leikið sér að rími og stuðlum
lungann úr ævinni. Ef til er í hand-
riti það sem Bjöm Sveinbjömsson
hefír sett saman á þessum vett-
vangi, teldi ég rétt að það yrði birt
á bók. Það mjmdi að minnsta kosti
auka dijúgum við íslenzka rímna-
íþrótt.
Við Bjöm störfuðum saman í
Hæstarétti tæp fímm ár. Hann var
metnaðarfullur um starf sitt og
rækti það af stakri alúð og vand-
virkni. Ég vissi að hann gekk ekki
heill til skógar, en hvergi kom það
niður á störfum hans í réttinum.
Gott hjartalag og rík réttlætiskennd
gerði hann að góðum dómara.
Einhvem tímann kom þar tali
okkar á stemmnings stundu, að
Hamsun væri beztur. Því ákváðum
við að lesa hann upp á nýtt. Flesta
morgna, einn veturinn, ræddum við
þann dýra skáldskap. Af ilmandi
síðum hins lýríska prósa heyrðum
við grasið gróa og okkur leið vel í
grænkunni — báðum tveim.
Og nú hefír Bjöm Sveinbjömsson
snúið sér að grænkunni í eitt skipti
fyrir öll. Hinn 10. febrúar sl. tók
hann á ný sinn „mal og prik“ og
hvarf á vit uppruna síns. í nýju ljósi
sér hann nú fegurð Borgarfjarðar,
þar sem hann ungur átti sitt jmdi
og undur.
í lífí sínu og starfí arkaði Bjöm
Sveinbjömsson auðnuveginn. Ég
fylgdi honum stuttan spöl á þeirri
vegferð. Það var ljúf samfylgd og
lærdómsrík, er ég þakka af alhug.
Ég votta eiginkonu Bjöms, frú
Rósu Loftsdóttur, og ástvinum öll-
um einlæga samúð.
Guð blessi minningu Bjöms
Sveinbjömssonar.
Magnús Thoroddsen
Kveðja frá Bridgefélagi
Hafnarfjarðar
Við fráfall Bjöms Sveinbjöms-
sonar, hæstaréttardómara, fínnst
mér sjálfsagt að rifla lítillega upp
afskipti hans af vexti og viðgangi
Bridgefélags HafnarQarðar.
Bjöm mun ungur hafa numið þá
íþrótt að spila brids og var ásamt
Ama Þorvaldssjmi heisti forgöngu-
maður þess, að Bridgefélag Hafnar-
flarðar var stoftiað haustið 1946. í
gerðarbókum BH sér þess glögg
merki, að Bjöm var á ýmsan hátt
potturinn og pannan í starfí félags-
ins á meðan það var að slíta bams-
skónum. Þannig var hann fyrsti
formaður þess og ennfremur tvíveg-
is í viðbót á fyrstu starfsárum fé-
lagsins. Líklega mun Bjöm hafa
haft hönd í bagga varðandi samn-
ingu fyrstu félagslaganna og skjal-
fest er, að hann tók virkan þátt í
öllum þeim brejdingum á lögum og
reglum, sem nauðsjmlegar vom í
tímans rás.
Þegar Bjöm var ekki formaður
sjálfur virðist hann nánast hafa
verið sjálfkjörinn sem fundarstjóri
á aðalftindum félagsins, enda virð-
ist hann hafa mætt öðmm mönnum
betur á aðalfundi, því að honum var
annt um þetta félag, sem hann átti
svo stóran þátt í að stofna og móta.
Bjöm virðist oftar en flestir eða
allir aðrir á sínum tíma hafa verið
valinn fulltrúi BH á þing Bridge-
sambands íslands, sem stofnað var
1948 eða tæpum tveimur ámm á
eftir BH. Svo hafa tjáð mér menn,
sem sátu Bridgesambandsþing með
Bimi, að hann hafi verið skömlegur
og góður fulltrúi síns félags. Ekki
þarf að koma á óvart, að Bjöm
gegndi einnig ýmsum trúnaðar-
störfum fyrir Bridgesambandið,
sem hér með er þakkað fyrir í
umboði forseta þess.
Það væri synd að segja, að þessi
störf Bjöms í þágu BH og BSÍ
hefðu komið niður á árangri hans
við græna borðið. í raun stóðust
fáir Bimi snúning í íþróttinni. Sem
dæmi um það má nefna, að frá
stofnun félagsins til 1965 varð hann
alls 12 sinnum Hafnaifyarðarmeist-
ari í sveitakeppni, 6 sinnum vann
hann aðaltvímenningskeppnina
(með ýmsum meðspilumm) og
tvisvar vann hann svo einmennings-
keppni félagsins. Því má svo bæta
við, að á þessum ámm var yfírleitt
aðeins um þessa þijá titla að ræða,
enda tók hver keppni mun lengri
tíma en nú tíðkast.
A 40 ára afmæli Bridgefélags
Hafnarfjarðar heiðraði félagið
Bjöm fyrir „vel unnin störf í þágu
félagsins og góðan árangur við
græna borðið“ eins og stendur á
viðurkenningarskjalinu. Enda þótt
störf Björs í þágu félagsins hafí
engan veginn verið tíunduð út í
hörgul hér að framan ætti engu að
síður að vera ljóst, að margur hefur
hlotið vegtyllur af minna tilefni.
Um leið og félagar BH bæði
núverandi og fyrrverandi þakka
Bimi fyrir ágæt störf í þágu félags-
ins svo og prýðilega viðkjmningu
senda þeir eftirlifandi eiginkonu
hans, Rósu Loftsdóttur, sem um
skeið var rejmdar með afbrigðum
sigursæl á mótum félagsins, inni-
iegar samúðarkveðjur.
Guðni Þorsteinsson
Bændasjmimir þrír úr Borgar-
firði, sem settust í 4. bekk A í MR
haustið 1936, skám sig úr. Þeir
höfðu lokið námi í Reykholtsskóla
og það sýndi sig fljótlega að það
var góð undirstaða. Allir vom þeir
vel hagmæltir og nánast einu skáld-
in í bekknum. Einn þeirra var Bjöm
Sveinbjömsson, síðar hæstaréttar-
dómari. En af bekkjarbræðrunum
luku sex lögfræðiprófi og af þeim
hafa þrír hlotið það traust og þá
virðingu að vera dómarar í Hæsta-
rétti Islands. Mun enginn bekkur
hér á landi getað státað af öðm
eins og þótt víðar væri leitað.
Þremenningamir urðu fljótlega
hvers manns hugljúfi og Bjöm
Sveinbjömsson ekki hvað síst. Hann
var glaðlyndur og hjálpfús félagi
og alltaf til í hvers konar brall.
Á síðasta hálfa ári hafa þrír úr
stúdentahópnum frá 1939 kvatt,
Helgi J. Halldórsson kennari,
Sveinn Þórðarson skattstjóri og svo
Bjöm Sveinbjömsson, sem þó hóf
sitt erfíða helstríð löngu á úndan
þeim. Er að þeim mikil eftirsjón.
Bjöm Sveinbjömsson var vand-
aður maður og samviskusamur.
Hann vildi tvímælalaust vera rétt-
dæmdur, eins og er aðai allra góðra
lögmanna. Hann var líka húsbónda-
hollur og maður friðarins.
Hann var aðalfulltrúinn við sýslu-
mannsembættið í Hafnarfirði í tutt-
ugu ár og seinni hluta tímabilsins
settur sýslumaður. Þá tókst svo illa
til að hann vék sér undan meðferð
á einu máli, svokölluðu Flanka-
staðamáli, en niðurstaða þess var
réttarfarslegt slys. Hann fannn að
það var maðkur í mysunni, eins og
hann orðaði það eitt sinn við mig.
Jafn vandaður maður og Bjöm
Sveinbjömsson vildi ekki bergja af
þeim kaleik.
Bjöm Sveinbjömsson var rök-
fastur og gagnorður, kíminn og
spaugsamur. Stundum lét hann
kviðlinga §úka jafnvel að loknum
málflutningi í Hæstarétti. Þannig
fauk einn eftir að ég hafði lokið
flutningi máls í Hæstarétti, í skaða-
rC/r-tijvalin
tilbreyting
Ljúffengt gæðakex í þremur bragðtegund-
um. Frábært með osti og ídýfum eða eitt
sér. rvc- eitt það besta. Láttu það ekki
vanta.
-
bótamáli út af íkveikju og lagði
hann mér í munn eftirfarandi:
Ég er sannfærður um það í sálu
minni / að samviskan hefur ekki
verið traust /og hefði henni verið
haldið inni /hefði hún játað tafar-
laust.
Þá .þykir mér ekki úr vegi að
láta hér fylgja orð, sem hann lét
falla um málatilbúnað þeirra ágætu
kollega minna, Sveinbjöms Jóns-
sonar og Páls S. Pálssonar Svein-
bjöm fræðin festi á bók /fáorður í
máli / á þremur síðum það sem
tók / þijátíu hjá Páli.
Bjöm Sveinbjömsson giftist all
seint og jrfirvegað ágætri konu,
Rósu Loftsdóttur, og vann hún þá
þegar hugi samstúdenta hans. Hún
var aðdáunarverð í þeirri miklu
raun, sem viðskilnaður Bjöms
Sveinbjömssonar var.
Dr. Gunnlaugur Þórðarson
Bjöm Sveinbjömsson var um
malgt fágætur maður og óglejrm-
anlegur þeim sem honum kynntust.
Hann var einstakt ljúfmenni í allri
umgengni og gerði sér ekki manna-
mun, borgfírskur sveitamaður að
ætt og uppruna, en heimsborgari í
sjón og raun. Við Qölskylda mín
kjmntumst vel lipurð hans og hjálp-
semi þegar á rejmdi, hvort sem um
var að ræða erfðamál, útlistanir
flókinna lögfræðilegra hugtaka,
sem honum rejmdist sérdeilis tamt
að gera leikmanni auðskiljanleg,
eða þegar þurfti að snara strembn-
‘um ljóðlínum úr klassískum verkum
heimsbókmenntanna í boðleg vísu-
orð á íslensku, þraut sem mörgum
hefír rejmst torleyst, en Bjöm lék
sér að. Raunar var hann ótrúlega
fljótur að koma saman smeliinni
stöku, eða lengri brag, ef tilefni
gafst. Birtust þar vel leikandi gáfur
hans, hnyttni og góðlátleg kímni.
Skapferli hans var slíkt að hans
nánustu undruðust og dáðust að
æðruleysi hans í langvinnum og oft
ströngum veikindum. Þótt Bjöm
næði ekki háum aldri miðað við
lffslíkur nútímafólks, hygg ég að
lundarfar hans kunni að hafa lengt
ævi hans til muna og jafnvel stund-
um orðið honum til iífs þegar að
honum svarf.
Fáa samferðamenn hefí ég átt
skemmtilegri, innan lands eða utan,
enda átti Bjöm tiltækan hafsjó fróð-
leiks um menn og málefni, hafði á
takteinum kynstur af gamansögum,
vísum og kvæðum, var óvenju vel
heima í skáldskap, sögu, ættfræði
og hvers kjms þjóðlegum fróðleik,
sem löngum hefír þótt aðal góðra
íslendinga. Hann var maður félags-
ljmdur, var hrókur alls fagnaðar í
samkvæmum, höfðingi heim að
sækja og hinn mesti aufúsugestur
þeim er hann sótti heim.
Bjöm hlaut um ævina fjölbreyti-
lega lífsrejmslu og skiptust þar
vissulega á skin og skúrir. Hygg
ég að hann hafí í mörgu verið vel
undir það búinn að takast á hendur
hið háa embætti í dómkerfi landsins
sem hann gegndi á síðari hluta
starfsferils síns, hafði enda verið
fyrr fulltrúi og síðan settur sýslu-
maður og bæjarfógeti við eitt
stærsta embætti hérlendis um
rúmra tveggja áratuga skeið; hafði
veitt forstöðu lögfræðistofu um ára-
bil og haft þar m.a. á hendi marg-
vísleg ábyrgðarstörf fyrir eitt
stærsta fyrirtæki landsins; verið
formaður nefndar til að endurskoða
dómstólakerfí á héraðsdómsstigi,
og setið um hríð á Alþingi sem
varaþingmaður, svo fátt eitt sé
nefnt. Hygg ég að hann hafí þar
skilað dijúgu og vel unnu æviverki.
Ekki verður Bjöms svo minnst,
að jafnframt sé ekki getið hins
dygga og ástrika lífsförunautar
hans, Rósu Loftsdóttur, sem í
hvfvetna vakti jrfír velferð hans og
annaðist hann í veikindum hans af
aðdáanverðri umhyggjusemi, fóm-
fysi og hetjulund. Hafa þær Anna,
kona mín, verið perluvinir frá blautu
bamsbeini, og við hjónin verið svo
lánsöm að eiga vináttu þessara
sæmdarhjóna um langt skeið. Eig-
um við um þau kjmni margar og
ljúfar endurminningar.
Þegar ævi hallar verður hvað
þungbærast það hlutskipti þeirra
sem lengur lifa að þurfa að standa
jrfír moldum góðvina sinna. Þá verð-