Morgunblaðið - 15.03.1988, Page 16

16
MORG UNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. MARZ 1988
Rætt við Búnaðarþingsfulltrúa:
Menn vilja standa vörð um
Búnaðarfélag Islands
- segir Hjörtur E. Þórarinsson
formaður
Á nýafstöðnu Búnaðarþingi voru tekin fyrir 34 mál og þau
afgreidd með 29 ályktunum. Oft hafa fleiri mál verið lögð fram
á Búnaðarþingum, en þingið var með stysta móti að þessu sinni.
Morgunblaðið ræddi við formann Búnaðarfélags Islands og for-
menn fjögurra nefnda í lok þingsins. Þeir voru sammála um að
umfangsmesta málið á þinginu hafi verið áfangaskýrsla nefndar
sem Iandbúnaðarráðherra skipaði og fjallaði um skipan land-
búnaðarþjónustu.
Skýrslan tengist öllum
þáttum landbúnaðar
„Merkilegasta málið sem við
fjöliuðum um á þessu þingi var
áfangaskýrsla nefndar sem land-
búnaðarráðherra skipaði til að
§alla um leiðbeiningarþjónusta og
fyrirkomulag á henni, en alls-
heijamefndin fjallaði um faglegu
hlið þessarar skýrslu," sagði Egill
Bjamason ráðunautur á Sauðár-
króki, en hann er formaður alls-
heijamefndar.
Egill sagði að skýrslan tengdist
nánast öllum þáttum landbúnað-
arins með einhveijum hætti. Hún
fjalláði um leiðbeiningastarfsem-
ina og fræðsluna og hvernig
byggja á upp félagslega kerfið.
Þá gæfi hún mjög gott yfírlit yfir
stöðuna eins og hún er og færðar
eru út hugmyndir í ýmsum mála-
flokkum. Niðurstaðan hefði orðið
sú að Búnaðarþing lagði til að
ráðherra feli þessari nefnda að
útfæra fullmótaðar tillögur í
nokkuð mörgum efnisþáttum
þannig að endanlegar tillögur liggi
fyrir næsta Búnaðarþingi.
Allsheijamefndin fjallaði einnig
um tölvutækni í leiðbeiningaþjón-
ustu og þjónustu búnaðarsam-
bandanna. Tækjakostur hefur ver-
ið byggður upp hjá búnaðarsam-
böndunum og samræmd forrit
notuð. Taldi Egill að hæst bæri
svokallað bændabókhald sem ver-
ið er að reyna að koma á sem
víðast. Þá væri hugmyndir um að
koma upp víðtækri gagnasöfnum
svo hægt væri að vinna raun-
hæfar áætlanir og bæta þannig
reksturinn til dæmis með hag-
kvæmari framleiðslu í hefðbundn-
um greinum. Auk þess væri knýj-
andi nauðsyn að hafa nýjar grein-
ar inni í þessu, svo sem fiskeldi,
ferðamannaþjónustu og fleira.
Með því væri hægt að hafa glöggt
yfirlit yfír reksturinn og hægt að
sjá hvemig þessar nýju greinar
þróast.
„Málefni loðdýraræktarinnar
hafa verið mikið til umfjöllunar
hér,“ sagði Egill. „Ýtarlegar
ábendingar voru gerðar um hverm
ig hægt væri að standa að því að
leysa þau.
Vandi refabænda stafar meðal
annars af því að mikið verðfall
var á skinnum og þessi lægð hef-
ur staðið óvenju lengi. Meginmálið
er þó að hægt sé að framleiða
fóðrið með hóflegum tilkostnaði
og að minkaræktin st'andi sig vel
og skili sæmilegri afkomu.
Refabændur em færri og'það
væri kannski tiltölulega auðvelt
og ekki svo fjárfrekt að leysa fjár-
mál loðdýraræktarinnar ef Fram-
leiðnisjóður hefði sinnt þeim verk-
efnum sem honum er fyrst og
fremst ætlað, þ.e. að styðja upp-
byggingu þessara nýju greina.
Miklar umræður fóm fram og
mikil vinna var lögð í að skoða
ijármál félagsins og möguleika á
að halda starfsemi þess í svipuðu
horfí. Við stöndum frammi fyrir
því að fjárveitingar til félagsins
hafa verið minnkaðar. Það er gert
fyrirvaralaust og skapar því ekki
möguleika að aðlaga sig að þessu.
Allsheijamefnd mun fara ofan í
þessi mál og gera fullmótaðar til-
lögur um hvernig fjármálahliðin á
þessu verður leyst fyrir næsta
Búnaðarþing," sagði Egill Bjama-
son.
Breyttar áherslur á þessu
þingri
Sveinn Jónsson frá Kálfsskinni
í Eyjafirði er formaður fjárhags-
neftidar Búnaðarþings. Hann
sagði að áherslur hafi verið nokk-
uð breyttar á þessu þingi. Aðalá-
herslan var lögð á að vinna sem
bestan sáttmála við ríkisvaldið um
íjárveitingar til stjómunar land-
■ búnaðar og þeirra þátta sem til-
heyra framkvæmd laga. I annan
stað var lögð áhersla á að leita
eftir tekjustofni þar sem bændur
stæðu sjálfir undir félagslegum
málum stéttarinnar.
„Við höfum á þessu þingi eins
og alltaf áður haft til umsagnar
margskonar frumvörp,“ sagði
Sveinn Jónsson. „En það sem ber
hæst á þessu Búnaðarþingi er
óneitanlega endurskoðun á leið-
beiningarstarfsemi og félagsskip-
an bændastéttarinnar fyrir utan
uppstokkun í fjármálum félags-
skaparins í heild sinni. Annars
vegar hvað áhrærir félagslega
þáttinn í starfinu og hins vegar
hvað varðar framkvæmd laga sem
okkur er falið að annast og ríkið
hefur kostað.
Það er erfitt að segja hver ár-
angur þessa þings er. Við getum
ekki metið hann í þinglok. Arang-
urinn sést þegar ljóst er hvemig
_til hefur tekist að þoka málum í
þá átt, að það starf sem þinginu
er ætlað að vinna samkvæmt lög-
um frá Alþingi verður kannski
virt. Oft hafur misskilnings gætt
í sambandi við þetta. Sumir telja
að fjármunir séu lagðir fram til
félagslegra þátta stéttarinnar, en
þar er eingöngu um að ræða að
verið er að vinna samkvæmt
ákvæði lagasetninga.
Um störf Búnaðarþings sagði
Sveinn að vissulega þyrfti að líta
til fleiri þátta nú en áður vegna
nýrra búgreina. Þetta kæmi einn-
ig fram í leiðbeiningarþjón-
ustunni, en þar væri geysilegur
munur á áhersluatriðum.
„Auðvitað verður að reyna að
bregðast sem skynsamlegast við
vanda nýbúgreinanna. Það er ekki
endalaust hægt að fjármagna það
sem illa gengur. Þess vegna er
nauðsynlegt að skoða hvers vegna
vandinn er og reyna að fínna lausn
á honum."
Nauðsynlegt að styrkja
ræktun nytjaskóga
Bjami Guðráðsson í Nesi í
Borgarfírði er formaður jarðrækt-
amefndar. Nefndin íjallar um mál
sem tengjast jarðræktarlögunum
og allri ræktun í landinu. Sagði
Bjami að helsta mál nefndarinnar
að þessu sinni hefði verið sá niður-
skurður sem orðið hefur á fram-
lögum til jarðræktar á þessu ári,
en við fjárlagagerð á síðasta
Hjörtur E. Þórarinsson.
0 . v, Morgunblaðið/ól.K.M.
Sveinn Jonsson.
hausti var ákveðið að greiða ekki
nema hluta af framlögum til jarð-
ræktar á þessu ári og geyma
ákveðinn hluta þeirra til næsta
árs.
Bjarni sagði að þetta kæmi
mjög niður á þeim sem lagt hafa
í kostnað við framkvæmdir út á
þessi- framlög. Verst kæmi það
niður á þeim sem hafa verið að
beijast í því að byggja vegna loð-
dýraræktar.
„Loðdýrabændur fá framlag
samkvæmt jarðræktarlögunum til
nýbygginga. Fj'árþörfin vegna
þessa málaflokks varð meiri en
menn bjuggust við, því lokið var
við fleiri framkvæmdir í þeirri
góðu tíð sem var í nóvember og
desember á síðasta ári. Sagði
Bjarni að stjóm Búnaðarfélags
íslands hafi verið falið að vinna
að því með einhveijum hætti að
leyst verði úr þessum vanda.
Nefndin fjallaði einnig um
skógræktarmál. Hún fékk meðal
annars til umsagnar þingsálykt-
unartillögu um skógrækt á Fljóts-
dalshéraði.
„Fyrir þremur árum var sett
löggjöf um nytjaskóga á bújörð-
um, sem reyndist það flókin og
erfíð í framkvæmd að hún hefur
ekki orðið bændum hvati til að
hefja skógrækt. Auk þess hefur
ekki verið veitt nægilegt fé til að
hrinda þess af stað. Skógrækt til
nytja er langtímamarkmið sem
þjóðfélagið verður að styrkja veru-
lega því arðurinn kemur ekki fyrr
en eftir þijátíu til fjörtíu ár.
Við rædddum mikið um kart-
öflumálin. Tvö síðustu ár vom góð
kartöfluár og allt of mikið til af
kartöflum í landinu. Við viljum
að það sé tekið fyrir innflutning
á kartöflum á sama tíma. Þessi
umræða um frönsku kartöflunar
fínnst okkur vera fráleit. Við
ályktuðum um innflutninginn og
Egill Bjarnason.
Bjarni Guðráðsson.
leggjumst gegn honum. Þá telur
nefndin óhjákvæmilegt að taka
upp einhveija stýringu á fram-
leiðsluna. Nýlega var settur sölu-
skattur á kartöflur og við lítum á
að það sé nauðsynlegt að endur'-
greiða þennan söluskatt eða
greiða kartöflurnar niður til neyt-
enda.“
Bjami taldi að á þessu þingi
hefði borið hæst umræður um
áfangaskýrsluna um skipulag
leiðbeiningar- og ráðunautaþjón
ustu. „Um skýrsluna urðu nokkrar
umræður og skiljanlega vom ekki
allir á eitt sáttir. Þeirri umræðu
er engan vegin lokið og Búnaðar-
þing afgreiðir málið með því að
halda málinu áfram eftir þeirri
leið sem fetuð er í skýrslunni.
Ég tel að leiðbeiningarþjónust-
an eigi að vera undir einum hatti
og það er eðlilegast að það séu
heildarsamtök bænda. Ég held að
það verði ekki til bóta og veiki
stéttina að dreifa leiðbeiningar-
þjónustunni í búgreinafélögin eins
og tillögur hafa komið fram um.“
Grundvöllur refabúskapar
brostinn
Magnús Sigurðsson á Gils-
bakka í Borgarfírði er formaður
búfjárræktamefndar. Hann sagði
að nefndin hefði oft fjallað um
fleiri mál en nú, en að þessu sinni
fjallað hún aðallega um málefni
loðdýraræktarinnar.
„Við ræddum að þessu sinni
aðallega efnahagsleg vandamál
loðdýrabænda, sem em rnikil,"
sagði Magnús. „Það má segja að
grundvöllur refabúskaparins sé
brostinn. Bæði vegna þess að af-
urðaverðið er lágt og einnig vegna
þess að fóðrið er allt of dýrt. Við
lítum þannig á að sumir bændur
hafí verið ginntir út í þennan bú-
skap og að við skuldum þeim ein-
hveija fyrirgreiðslu þess vegna.
Auk þess er byggð víða í stór-
hættu ef þeir sem em orðnir gjald-
þrota gefast upp.
Við leggjum til að verð á fóðri
verði lækkað til dæmis með hlut-
afjárframlögum Byggðasjóðs í
fóðurstöðvarnar og fleiri aðgerð-
um. Nú er að mestu leyti búið að
meta fjárhag hvers bónda fyrir
sig og reynt verður að hjálpa þeim
sem hægt er að fleyta yfír þetta.“
Búfjárræktamefndin fjallaði
einnig pm innflutning kynbóta-
dýra, aðallega minka. Sagði
Magnús brýna þörf vera á því,
sérstaklega þar sem minkarækt
hefði aukist mjög mikið. Brýnt
væri að koma í veg fyrir að sjúk-
dómar bæmst aftur til landsins
með kynbótadýmm. Ef það tækist
væri möguleiki á að eftirspurn
yrði eftir dýmm héðan til útflutn-
ings.
Búfjárræktarnefndin ræddi um
hættuna af riðuveiki á svokölluð-
um jaðarsvæðum. Sagði Magnús
að menn gerðu sér vonir um að
halda riðuveikinni niðri með því
að skera alltaf niður hvar sem
kemur ný sýkt hjörð og væri eftir-
litið á nágrannasvæðinu mjög
mikilvægt.
Magnús Sigurðsson.
Magnús sagði að vegna þess
hve reglur em stífar um hve mik-
ið mætti leggja inn í sláturhús
væri sú hætta fyrir hendi að menn
freistuðust til að skjóta rollurnar
niður í gröf í stað þess að borga
flutning á þeim í sláturhúsið og
síðan sláturkostnað. En til þess
að hafa eftirlit með sýkingunni
verður að senda heilasýni úr full-
orðnu fé. Var rætt um að skylda
bændur til að senda hausa til
skoðunar.
Magnús sagði að mörg merki-
leg mál hefðu verið til umræðu á
þessu Búnaðarþingi. Mætti þar
nefna áfangaskýrsluna um leið-
beiningarþjónustuna og eins fjár-
mál bændasamtakanna.
„Þessi peninganiðurskurður er
mikið vandamál. Við emm fullt
af starfsfólki sem við megum ekki
og getum ekki misst. Þetta er
félagsskapur sem vinnur viss
verkefni fyrir ríkið, en ekki stofn-
un. Bændur þurfa sjálfír að standa
undir félagslegu hliðinni en það
er eðlilegt að ríkið greiði kostnað
vegna þeirra mála sem það vísar
til þingsins."
Búnaðarfélagið lagi sig að
breyttum tímum
„Á þessu Búnaðarþingi var
mikið rætt um leiðbeiningarþjón-
ustu í landbúnaði og starfsemi
Búnaðarfélags íslands á því sviði.
Segja má að þessi starfsemi sé
aðalverkefni Búnaðarfélagsins og
réttlæting tilvem þess,“ sagði
Hjörtur E. Þórarinsson frá Tjörn
í Svarfaðardal, formaður Búnað-
arfélags Islands.
„Gagnrýnisraddir hafa heyrst
um að Búnaðarfélag íslands sé
ekki nógu opið fyrir nýjungum og
að það hafí ekki breytt sér í sam-
ræmi við þær miklu nýjungar sem
orðið hafa í landbúnaðinum í sam-