Morgunblaðið - 22.05.1988, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1988
Á VALDI MANNRÆNINGJA I LIBANON
Hrottaskapur
í lok júlí vöknuðu þeir við megna
benzínstybbu. Vörubíl hafði verið
lagt fyrir framan húsið. „Takið
saman dót ykkar,“ var sagt við þá.
Þetta voru fyrstu flutningamir af
mörgum.
Þeir voru fluttir í ófullgert hús
nálægt flugvellinum. Þeim var sagt:
„Þetta er lokaskref frelsunar ykk-
ar.“ Þama vom þeir til 12. október
og síðan tóku við margir aðrir stað-
ir.
Nýju verðirnir vom hrottar.
Stundum læddust þeir að þeim og
þrýstu skammbyssu að gagnauga
þeirra til að sjá þá fyllast skelf-
ingu. Þegar þeir komu næst áttu
þeir til að spyija: „Viltu kenna mér
frönsku?" Stundum léku þeir dóm-
ínótafl við fangana og þeyttu síðan
kubbunum í allar áttir. Andrúms-
loftið var geðveikislegt og bugaði
Frakkana ...
Einhvers staðar í húsinu heyrðu
þeir Bandaríkjamenn tala saman.
ÞRJUARIVm
SAGA FRANSKA GÍSLSINS JEAN-PAUL KAUFFMANNS
ÞRÍR franskir gíslar,
Jean-Paul Kauffmann,
45 ára blaðamaður, og
sendiráðsmennimir
Marcel Carton, 64 ára,
og Marcel Fontaine, 46
ára, voru óvænt látnir
lausir fjórum dögum
fyrir síðari umferð
frönsku
forsetakosninganna.
Carton (t.v.), Kauffmann og Fontaine við komuna til Parísar: Frelsi eftir þriggja ára martröð í Líbanon.
Kauffmann eftir þrekraunina:
Óvænt endalok.
arton og Fontaine
var rænt 22.
marz 1985 og
Kauffmann
tveimur mánuð-
um síðar. Ræn-
ingjar þeirra voru
. úr samtökunum
Jihad, sem fylgja írönum að málum
og krefjast þess að 17 arabískum
föngum í Kuwait verði sleppt og
vestræn ríki breyti stefnu sinni í
málefnum Miðausturlanda. Þeir
voru fyrstu Frakkamir, sem voru
teknir í gíslingu í Líbanon, og þeir
síðustu, sem voru leystir úr haldi.
Fjórði franski gíslinn, Michel Seur-
at, 38 ára gamall félagsfræðingur,
var myrtur, en lík hans hefur ekki
fundizt.
Kauffmann, sem er bakarasonur
frá Elsass en fæddur á Bretagne,
var blaðamaður fréttaritsins l’Eve-
nement du Jeudi og er einn af stofn-
endum þess. Hann hafði komið
nokkrum sinnum til Beirút til að
fylgjast með borgarastríðinu þegar
honum var rænt. „Hann er rólegur
náungi ... hugrakkur og góður
blaðamaður," segir einn samstarfs-
manna hans. Hann er bókmennta-
unnandi, trúaður kaþólikki og óháð-
ur í stjómmálum. Kona hans, Jo-
elle, er kvensjúkdómafræðingur og
þau eiga tvo syni, Gregoire og Alex-
andre.
Kauffmann var rænt ásamt Seur-
at skömmu eftir að þeir komu með
flugvél egypzka flugfélagsins til
Beirút vorið 1985. Kauffmann hef-
ur lýst reynslu sinni í samtölum við
Liliane Sichler og það sem hér fer
á eftir er útdráttur úr frásögn henn-
ar, sem birtist í brezka blaðinu
Observer (Einkaréttur á íslandi:
Mbl).
Misstu af vagninum
Kauffmann og Seurat misstu af
rútunni á flugvellinum og tóku'
leigubíl. Marcedes-bifreið ók fram '
úr þeim og neyddi þá til að stanza. |
Maður miðaði á þá skammbyssu og,
krafði þá um peninga. Kauffmann
afhenti honum allt það fé, sem hann
hafði fengið skipt í dollara á flug-
vellinum.
Annar maður tók töskur Kauff-
manns og Seurats úr farangurs-
geymslu leigubílsins og neyddi þá
til að fara upp í Mercedes-bifreið-
ina. Þeir trúðu varla sínum eigin
augum þegar farþegi í framsætinu
tók upp á því að skjóta af riffli
sínum gegnum framrúðuna ...
Dimmt var orðið þegar þeir komu
til Beirút. Bifreiðin nam staðar á
auðri götu fyrir framan eins konar
bifreiðaverkstæði í miðborginni.
jÞeim var ýtt inn í tóman klefa í
; kjallaranum, sem var lýstur með
daufri ljósaperu. Þetta var milli kl.
9 og 10 að kvöldi 22. maí 1985.
Hver maðurinn á fætur öðrum kom
inn í klefann og tók af þeim úr
þeirra, persónuskilríki og gréiðslu-
kort. Þeir sögðu allir: „Minnizt ekki
á þetta við foringjann."
Þeir voru vaktir kl. 7 og virtu
fyrstu regluna, sem þeim hafði ver-
ið skipað að fara eftir. Um leið og
einhver vörður barði að dyrum áttu
þeir að binda fyrir augun. Út af
þessu var aldrei brugðið næstu þtjú
ár ...
í kjallaranum var alltaf myrkur.
Einn vörðurinn, sem hét Jamil og
Seurat talaði við á arabísku, var
vingjamlegur og sagði: „Þið fáið
að fara eftir klukkutíma, sólarhring
eða mánuð...“ Seurat bað um
pappír og ritföng. „Mér gefst tími
til að vinna að bók minni," sagði
hann. „Mig hefur alltaf dreymt um
að dveljast í klaustri til að fá vinnu-
frið.“
Verðimir færðu þeim bækur, sem
aðrir fangar höfðu lesið nánast upp
til agna. Ein þeirra fjallaði um
Gestapo og þar var minnzt á naz-
ista, sem bar sama ættamafn og
Kauffmann. Verðimir kölluðu hann
gyðing og hötuðu hann, en nú gat
hann sýnt þeim að Kauffmann
væri ekki gyðinganafn. Hann
skammaðist sín fyrir að þurfa að
lítillækka sig á þennan hátt.
Hinn 12. júní fór vörður með
Kauffmann upp á næstu hæð. Mað-
ur að nafni Hussein talaði við hann
á góðri frönsku ... Hann spurði:
„Ertu kvæntur? Áttu böm?“ Kauff-
mann fór að gráta í fyrsta skipti
síðan honum var rænt. Hussein
sagði: „Þú þarft ekkert að óttast —
þér verður bráðum sleppt."
Pynting-ar
Kauffmann og Seurat komust
fljótt að því að þeir voru ekki einu
fangamir f dýflissunni. Dag einn
j heyrðu þeir ógurlegt öskur. Einhver
sætti pyntingum í næsta klefa. í
heila viku linnti ekki hrópum og
barsmíðum. Þegar kvalarinn, sem
hét Nejib, birtist í klefa þeirra
reyndist hann ekki fráhrindandi.
„Hver hrópar?" spurði Kauffmann.
„Starfsmaður líbönsku leyniþjón-
ustunnar," sagði Nejib. „Við höfum
farið hálfílla með hann ... Að lok-
um sagði hann allt sem við vildum
vita — og við gáfum honum frelsi.“
Maðurinn virðist látinn.
Tilbreytingaleysið gerði þá til-
fínningasljóa. Þeir hættu jafnvel að
óttast Nejib. Jamil sagði: „Eiginlega
hafið þið verið óheppnir. Einn for-
ingja okkar særðist. Annars væri
búið að sleppa ykkur fyrir löngu.“
Var verið að ljúga að þeim, gabba
þá eða kvelja? Dag nokkum sór
Jamil og sárt við lagði að þeim yrði
sleppt. Kauffmann gat ekki sofið
og hélt að martröðin væri á enda.
En þeir höfðu verið aðeins þijár
vikur í haldi.
Smám saman tókst Kauffmann
og Seurat að brynja sig gegn lygum
og frumstæðum leikjum varðanna
og skipuleggja fangelsislíf sitt. Seu-
rat kenndi Kauffmann heimspeki
og félagsfræði. Kauffmann talaði
við Seurat um bókmenntir. Dag
einn voru þeir fluttir í stærri klefa
á hæðinni fyrir ofan. Þeir fengu
tómata, appelsínusafa og vindlinga.
Þeim fannst þetta jafnast á við að
vera á fínasta hóteli.
Hinn 31. ágúst var farið með Seur-
at til heimilis hans í Beirút, þar sem
hann fékk að vera með fjölskyldu
sinni í nokkra klukkutíma af því
að dóttir hans, Laetitia, átti af-
i mæli. Hann kom aftur með fangið
j fullt af félagsfræðiritum og skáld-
j sögum handa Kauffmann.
Seurat kom einnig með útvarps-
tæki, sem ræningjarnir leyfðu þeim
stundum að hlusta á. Bandaríkja-
mennimir fengu einnig að nota það
Síðan veiktist Seurat. Þá kom til
þeirra maður, sem Kauffmann mun
aldrei gleyma. Hann hét Elie Hallat
og var líbanskur læknir af gyðinga-
ættum. Kauffmann vissi ekki að
læknirinn var einnig gísl. Hallat
úrskurðaði að Seurat væri með lifr-
arbólgu, setti hann á sérfæði og
skipaði honum að drekka kynstur
af vatni. Hann spurði Kauffmann
hvort hann þyrfti lyf. „Bara bæk-
ur,“ sagði Kauffmann.
Eina glaðværðin í klefanum var
hlátur varðanna á þeirra kostnað.
Einn þeirra neyddi Kauffmann til
að setja poka yfír höfuðið og snæri
um hálsinn. „Hefurðu einhveijar
hinztu óskir?" spurði vörðurinn.
„Engar.“ Þá rak hann upp rokna-
hlátur. Þetta var víst brandari.
í október voru þeir fluttir í ógeðs-
lega skítugan klefa. Kauffmann
fann umslag fullt af sterku, róandi
lyfi, Tranxene, í ruslatunnu. Þetta
lyf varð tryggur förunautur þeirra.