Morgunblaðið - 22.05.1988, Qupperneq 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1988
Ballettiiin hennar
Hlífar vann!
Á KEPPNINORRÆNNA DANSHÖFUNDA í ÓSLÓ
Fyrir nokkru var sagt frá ár legum fundi norrænna óperu- og ballettstjóra, sem var haldinn í
Reykjavík að þessu sinni. Á einum slíkum fundi var ákveðið að efna til norrænnar samkeppni fyrir
kóreógrafa, en það kailast þeir, sem leggja fyrir sig að semja balletta. Það var Norska óperan,
sem hafði frumkvæðið að þessari samkeppni og þá einkum og sérilagi ballettstjórinn þar, Anna
Borg. Dagana 11.-14. maí fór keppnin svo fram i Ósló undir umsjón Önnu Borg og Preben
Landmark. Þarna voru sýndir fimm ballettar eftir jafn marga höfunda, einn frá hveiju
Norðurlandanna. Það er skemmst frá þvi að segja að það var íslenska framlagið, ballett Hlífar
Svavarsdóttur listdansstjóra Þjóðleikhússins, sem fór með glæsilegan sigur af hólmi. Hér á eftir
verður sagt frá keppninni og fyrirkomulagi hennar.
Keppnin átti sér nokkum
aðdraganda, en það var
ekki haft samband við {s-
lenska dansflokkinn fyrr
en í desember. Hér eru ekki margir
danshöfundar starfandi og ákveðið
að Hlíf skyldi taka að sér að setja
saman íslenska framlagið. Á hinum
Norðurlöndunum var haldin keppni
í hveiju landi og sá sem vann hana,
var svo fulltrúi síns lands. í Finn-
landi átti upphaflega að velja úr fjór-
um danshöfundum, en vegna veik-
inda og annarra aðsteðjandi óhappa,
\ - stóð að lokum aðeins einn uppi. Sá
heitir Aku Ahjolinna, gamalreyndur
dansari við Finnska þjóðarballettinn
en er auk þess danshöfundur.
í Danmörku var haldið vinnu-
námskeið fyrir þá danshöfunda, sem
hugðust taka þátt og á endanum
vaiið úr fjórum höfundum. Álíka
margir kepptu til úrslita í Noregi,
en í Svíþjóð var metþátttaka, átta,
sem kepptu til úrslita.
Keppt til eflingar danslist-
inni
hvetja til nýsköpunar í norrænu bal-
lettlífi.
Verðlaunin, sem eru í boði, eru
ekki beinharðir fjármunir, heldur
felast þau í því, að sigurballettinn
verður settur upp við eitthvert af
stóru balletthúsunum á Norðurlönd-
um. Og óbeint getur þátttaka komið
bæði danshöfundum og dönsurum
til góða, því þama kemur saman
fólk frá balletthúsunum í leit að
hæfileikaríku fólki. Ekki síst mikil-
vægt fyrir okkar fólk, sem hefur að
mestu búið við algjöra einangrun,
svo ekki sé talað um afskiptaleysi.
Ef haldin er keppni, þarf að kalla
til dómnefnd og það var einnig gert
hér. í nefndinni sátu einn frá hveiju
Norðurlandanna og einn að auki.
Sá er vel þekktur innan ballettheims-
ins, heitir John Percival, er gagnrýn-
andi við London Times og auk þess
ritstjóri Dance and Dancers. Frá
íslandi var Öm Guðmundsson í dóm-
nefndinni, Anna Borg frá Noregi,
Doris Laine ballettstjóri Finnska
þjóðarballettsins, Kirsten Ralow
varaballettstjóri Konunglega danska
ballettsins í Kaupmannahöfn og Nils
Áke Hággbom frá ballett Konung-
lega leikhússins í Stokkhólmi.
„Til að örva ungt hæfileika-
fólk“
að þessu sinni. Hún var því spurð
um aðdraganda og framkvæmdina.
„Á árlegum fundum norrænna
óperu- og ballettstjóra hefur oft ver-
ið rætt um hvað væri hægt að gera
til að örva norrænt ballettlíf. Það
hefur verið stungið upp á námskeið-
um, styrkjum og fleiru, en ekki náðst
samstaða um neitt. Ég stakk upp á
keppni sem þessari, ekki til að sjá
hver væri bestur, heldur til að örva
ungt hæfileikafólk. Líka til að tengja
norrænu balletthúsin betur saman.
Hugmyndinni var vel tekið og ákveð-
ið að hrinda henni í framkvæmd.
Sú eining sem varð um keppnina var
auðvitað einkar ánægjuleg.
Vegna þess að markmiðið er að
koma ungu fólki á framfæri, var
ákveðið að verðlaunin yrðu þau að
sigurverkið eða annað verk eftir
verðlaunahöfundinn yrði sett upp við
einhver stóru húsanna innan tveggja
ára. Sumsé áður en næsta keppni
verður, en hún á að fara fram á
tveggja ára fresti. Ég setti sem skil-
yrði að við fengjum að halda fyrstu
keppnina, því hugmyndin var ættuð
héðan. Auðvitað eru peningar alltaf
vandamálið, en ef á að bíða eftir að
þeir liggi fyrir, fara hlutimir seint
í gang. Þess vegna köstuðum við
okkur út í framkvæmdina, sem svo
rættist úr, meðal annars vegna
styrks frá Norræna menningarmála-
sjóðnum.
Þátttakendur voru valdir með
undanfarandi samkeppni í hveiju
Hugmyndin að baki keppninni er
að efla áhuga á ballett á Norður-
löndunum. Það er mikill uppgangur
í norrænu óperuhúsunum, en ball-
ettstjórum þykir mörgum, sem ball-
ettinn fylgi þar ekki á eftir. Ein-
hvem veginn takist ekki nægilega
vel að fanga athygli almennings og
þá ekki síst fjölmiðla, sem er vinsæl
viðmiðun. Og ekki síst á keppnin að
Eins og áður segir var það Anna
Borg, ballettstjóri við norska ball-
ettinn, sem stóð að baki keppninni
Anna Borg með Petrúsku-styttuna — áður en Hlíf vann Petrúskuna.
Það var Borg sem átti hugmyndina að keppninni og stóð fyrir þeirri
fyrstu í Ósló.
landi, svo að hægt væri að tala um
þá, sem fulltrúa síns lands. Dómar-
amir eru líka einn frá hveiju Norður-
landanna, en auk þess einn utanað-
komandi og þá leitað eftir vel þekktu
nafni úr alþjóðlega ballettheiminum.
Við urðum ásátt um að leita eftir
einhveiju nýju og frumlegu í dönsun-
um. Þeir þurfa ekki endilega að vera
fullunnir. Það skiptir meira máli að
í þeim felist eitthvað spennandi.
Það er einkar gaman að íslenskur
danshöfundur og dansarar skuli nú
taka þátt í keppninni, því íslenskur
ballett hefur verið svo langt undan.
Vonandi að þátttakan örvi ballettlíf-
ið þar, því ég veit að fslenski dans-
flokkurinn hefur átt erfitt uppdrátt-
ar, meðal annars vegna þess að hjá
ykkur er ekki gamalgróin ballett-
hefð."
Undirbúningur
á keppnisstað
Keppendumir og dansarar þeirra
tíndust til Óslóar miðvikudaginn 11.
maí. Þá var farið yfir ljósin og ann-
an tæknilegan útbúnað. Það voru
ekki síst íslendingamir, sem fengu
góðar móttökur hjá ljósameistara
Norsku óperunnar, því hann er ís-
lendingur og heitir Grétar Svein-
bjömsson. Allur aðbúnaður var eins
og best varð á kosið, góður æfinga-
tími, bæði fyrir einstaka hópa og
eins hóptímar. í hóptímunum skipt-
,^Afmönnum“
SIGURVERKIÐ HENNAR HLÍFAR
Rcett við Hlíf Svavarsdóttur listdansstjóra
Þjóðleikhússins, um verðlaunaballett hennar
Hvað sem segja má um keppni,
kosti gg galla þess að láta keppa
i öilum mögulegum og ómöguleg-
um hlutum, þá fylgir þvi samt
eitthvað alveg sérstakt að fylgj-
ast með keppni. Einhver titring-
ur i loftinu, spenna, eftirvænting
og svo sigurgleði, þegar sigurinn
er í höfn. Og allt þetta var til
staðar á norrænu danshöfunda-
keppninni i Osló á úrslitasýning-
unni þann 14. maí, þegar ballett
Hlífar Svavarsdóttur var valinn
til verðlaunanna. Petrúsku-verð-
launanna, eins og þau kallast
eftir einni þekktustu ballettfíg-
úru, sem til er. Tónlistarunnend-
ur, svo ekki sé talað um ballett-
unnendur þekkja auðvitað sam-
nefnda balletttónlist Strav-
inskýs.
En það var líka svo makalaust,
hve ballettinn skar sig úr hinum.
Það er látið liggja á milli hluta hér
að nefna list og ekki list, en það
er gjaman haft á orði að góð list
búi yfir einhveiju, sem snerti áhorf-
andann. Og þegar íslenski hópurinn
stóð á sviðinu og tónlistin og dans-
inn rann upp, þá var þar allt í einu
komið eitthvað sem áhorfendum
fannst greinilega að kæmi sér eitt-
hvað við. Dansmeyjamar okkar
höfðu líka á orði á eftir, að þær
hefðu aldrei fundið aðrar eins mót-
ttökur. Fyrst djúp þögn eftir að
ballettinum lauk og svo stormandi
fagnaðarlæti á eftir. Vladimir Horo-
vitsj, píanóleikarinn góðkunni, var
einhvem tímann spurður um hvort
honum, öldungnum, þætti klappið
enn skipta máli. Hann svaraði þá,
að klappið segði ekkert, það væri
klappað fyrir hvaða aula, sem væri
— en það væri þögnin fyrst á eftir,
sem segði til um áhrifamátt flutn-
ingsins. Ogþetta fundu stúlkurnar.
Eftir að dómaramir höfðu séð
aðalæfinguna daginn fyrir sýning-
una, stundi einn dómaranna við og
sagði að þetta yrði nú erfitt. Þá
svaraði oddamaður dómnefndarinn-
ar skjótlega, en sá var enski ballett-
gagnrýnandinn John Percival og
ritstjóri Dance and Dancers. Nei,
þetta yrði alls ekki erfitt.
Hvernig- verður ballett til?
En hvemig verður ballett til? Um
það var Hlíf spurð.
„Það var ekki haft samband við
okkur fyrr en í desember vegna
keppninnar, enginn virtist hafa vit-
að af okkur þama úti. En það var
ekki fyrr en í apríl, sem ég fór af
stað.
Það eru til svo margar aðferðir
við að semja ballett. Ég vissi hljóð-
færaskipan og tempó á köflum.
Fékk fýrst spólu með tónlistinni,
en ekki með öllum hljóðfærunum.
Við fengum ekki fullbúna tónlistina
fyrr en á föstudeginum áður en við
fórum út. En ég vissi hvað mig lang-
aði í, vissi út á hvað dansinn átti
að ganga. Sporin koma hins vegar
sjaldnast fyrr en ég stend skjálf-
andi fyrir framan dansarana. En í
þetta skiptið þurfti litlu að breyta,
þegar tónlistin lá fyrir.“
En hvemig vakna hugmyndir að
ballett?
„Þær kvikna kannski af vanga-
veltum um rýmið, um það hvort
hreyfingin er til vinstri eða hægri,
Hlíf Svavarsdóttir