Morgunblaðið - 01.06.1988, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVTKUDAGUR 1. JÚNÍ 1988
31
Heilluð
af rokkinu
Þess hafði veríð vænst að
Raisa, eiginkona Gorbatsjovs
aðalrítara, yrði viðstödd rokk-
tónleika 20 helstu rokkhljóm-
sveita Sovétríkjanna, sem fóru
fram í tilefni af leiðtogafundin-
um í stórrí íþróttahöll á sunnu-
dagskvöldið. Það brást en í
staðinn var dóttir þeirra, Irina,
á tónleikunum ásamt manni
sínum. Hjónakornin virtust
skemmta sér prýðilega en um
tólf þúsund manns voru i höll-
inni og var sviðið skreytt sov-
éskum og bandarískum fánum.
Reuter
Reagan á fundi hjá rithöfundasambandinu:
Ræddi um sovéska
listamenn í útlegð
29. mal-2. júni, 1988
MOSKVUFUNDURINN
Moskvu, frá önnu Bjarnadittur, fréttaritara Morgfunblaðsins.
RONALD Reagan, Bandaríkja-
forseti, talaði um reynslu sina
sem leikarí i hádegisverðarboði
sovéska ríthöfundasambandsins
í höfuðstöðvum þess í Moskvu i
gær. Hann vitnaði i sovéska leik-
stjórann Eisenstein, sem stjórn-
aði kvikmyndinni Ivan grímmi
og sagði að leikarar yrðu að
geta náð tökum á hugsjón og
haldið henni til að geta unnið
starf sitt vel.
Reagan sagði að hann teldi að
leiðtogar yrðu einnig að hafa hug-
sjón og bætti við: „Ég tel að Gor-
batsjov geti náð tökum á hugsjón
og haldið henni og ég virði hann
fyrir það.“
í ræðu sinnj vitnaði Reagan einn-
ig í skáldin Önnu Akhmatovu og
Nikolai Gumilev. Hann talaði um
mikilvægi tjáningarfrelsis og sagð-
ist vona að listamennimir Baryshn-
ikov og Rostropovits, sem eru bú-
settir í Bandaríkjunum, fengju ein-
hvem tíma að koma aftur fram í
Moskvu og bækur Alexanders
Solzhenítsyns yrðu gefnar út í Sov-
étríkjunum.
Leiðtogafundurinn í Moskvu:
Deilur um mannréttinda-
brot einkenna viðræðumar
Búist við árangri á sviði afvopnunarmála
Frá Ásgeiri Sverrissyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
SÚ SPENNA sem einkennir samskipti risaveldanna, þrátt fyrir yfirlýs-
ingar sovéskra og bandarískra embættismanna um hið gagnstæða, hef-
ur komið berlega í ljós hér á fundi leiðtoganna í Moskvu. Ronald Reag-
an Bandaríkjaforseta hefur greinilega tekist að beina athygli fjölmiðla
að mannréttindabrotum Sovétstjómarinnar og ofsóknum gagnvart and-
ófsmönnum. Sendimenn fjölmiðla hafa spurt sovéska embættismenn
„óþægilegra spurninga" um ástand mannréttindamála í Sovétríkjunum
og sá reyndi talsmaður sovéska utanríkisráðuneytisins, Gennadíj Ger-
asimov, hefur sýnt merki um óþolinmæði á fundum með blaðamönnum
hér i blaðamannamiðstöðinni i Mezhdúnarodnaja-hótelinu á bökkum
Moskvu-fjjóts.
Auk mannréttindamála er fækkun
langdrægu kjamorkuvopnanna efst á
baugi á Moskvu-fundinum. Samning-
ur í þá veru verður ekki undirritaður
hér í Moskvu en ýmislegt bendir þeg-
ar til þess að ákveðnum hindrunum
verði rutt úr vegi í viðræðum leið-
toganna og sérfræðinga risaveld-
anna.
Tveir samningar á sviði vígbúnað-
armáia hafa þegar verið undirritaðir,
annars vegar um upplýsingaskyldu
risaveldanna vegna eldflaugaskota í
tilraunaskyni og hins vegar eftirlit
með kjamorkutilraunum neðanjarð-
ar. Samningur um síðastnefnda atrið-
ið var raunar undirritaður fyrir 12
árum en var ekki staðfestur vegna
ágreinings um eftirlit.
Reagan harnpar sovéskum
andóf smönnum
Sovétmenn höfðu lýst þvi yfír fyrir
Moskvu-fundinn að forseti Banda-
ríkjanna gæti farið hvert sem hann
vildi og rætt við hvem sem væri
meðan hann dveldi í Moskvu. Reagan
tók Sovétmenn á orðinu og ræddi á
mánudag við sovéska andófsmenn á
Spaso-setri, en svo nefnist bústaður
Bandaríkjanna f Moskvu.
Ræður þriggja andófsmanna sem
sýndar voru í beinni sjónvarpsútsend-
ingu á lokuðum rásum forréttinda-
stéttarinnar og útlendinga sem hér
dvelja vöktu gífurlega athygli meðal
erlendra blaðamanna hér í borg, enda
er það einsdæmi að sovéskir andófs-
menn flyiji ávörp í sjónvarpi.
Greinilegt er að sovéskir embættis-
menn em mjög svo óánægðir vegna
fundarins í Spaso og ummæli Reag-
ans forseta fóru augsýnilega fyrir
brjóstið á þeim. Gennadíj Gerasímov
sagði á blaðamannafundi á mánudag
að Reagan hefði rætt við „fólk sem
væri ekki beinlínis fyrirmyndar Sov-
étborgarar, frekar hið gagnstæða".
Er Gerasímov var spurður hvort and-
ófsmönnunum þremur yrði á einhvem
hátt refsað fyrir ávörp sín, sagði sov-
éski talsmaðurinn: „Ég tala við Reag-
an forseta og ég vona að mér verði
ekki refsað fyrir það.“
Sovétmenn munu hafa hótað að
hægja á brottflutningi innrásarliðsins
frá Afganistan ef Pakistanar létu
ekki af hergagnaflutningum til frels-
issveita afganskra skæruliða, sem
berjast gegn sovéska innrásarliðinu
og leppstjóm Sovétmanna í Kabúl,
höfuðborg Afganistan. Þetta mæltist
greinilega iila fyrir í röðum banda-
rískra embættismanna og virðist svo
sem harkaleg ummæli Reagans um
mannréttindabrot Sovétstjómarinnar
hafi verið svar Bandaríkjastjómar við
þessu.
Umbótastefnan hlýtur
gæðastimpil Reagans
Gerasímov segir viðhorf Reagans
forseta til mannréttindamála í Sov-
étríkjunum „gamaldags" og „úr sér
gengin" þvf verulegar breytingar
hafa átt sér stað í Sovétríkjunum á
undanfömum árum. Þetta viðurkenn-
ir Reagan og hefur hann þráfaldlega
hrósað Gorbatsjov fyrir umbótastefnu
sína og viðleitni hans til að auka lýð-
ræði og lýðréttindi í Sovétríkjunum.
Hins vegar telur Reagan að ekki
hafí verið stigið nógu róttækt skref
og hefur hann hvatt Gorbatsjov til
að hraða umbótum á þessu sviði.
Porsetinn hefur tvívegis nefnt ákvæði
Helsinki-sáttmálans sem undirritaður
var árið 1975 og rætt um brot Sovét-
stjómarinnar gegn honum.
Heimildir herma, að málflutningur
Bandaríkjaforseta hafí náð eyrum
Sovétleiðtogans og búast megi við
byltingarkenndum tillögum frá hans
hálfu á þingi sovéska kommúnista-
flokksins í næsta mánuði.
Gorbatsjov sagði í ávarpi sem hann
flutti í Kremlar-höll er Reagan-hjónin
komu til Moskvu á sunnudag að betra
væri „að sjá einu sinni en heyra
hundrað sinnum" og vék þannig að
harðorðum ummælum Reagans á
undanfömum árum um stjómkerfí
kommúnista en þetta er fyrsta heim-
sókn Bandaríkjaforseta til Sovétríkj-
anna.
Róttækra breytinga að
vænta á flokksþinginu í júlí?
Gerasímov, talsmaður utanríkis-
ráðuneytisins, sagði hins vegar í við-
tali um síðustu helgi að hann fengi
engan botn í ummæli Reagans um
ástand mála í Ráðstjómarríkjunum
og sagði þau röng, þar eð verið væri
að vinna að umbótum á þessu sviði
sem öðmm í Sovétríkjunum. Þessi
ummæli talsmannsins þykja styrkja
þá skoðun að búast megi við sögu-
legu þingi sovéska Kommúnista-
flokksins í næsta mánuði.
Á vettvangi afvopnunarmála bend-
ir flest til þess að búast megi við
verulegum árangri í viðræðum um
fækkun langdrægra kjamorkuvopna.
Vinnunefndir sovéskra og banda-
rískra embættismanna hafa þegar
tekið til starfa og búist er við að ein-
hvers konar yfirlýsing um árangur á
þessu sviði verði birt í lok Moskvu-
fundarins. Bæði risaveldin hafa lagt
fram tillögu um orðalag sáttmála i
þessa veru á fundum samningamanna
þeirra í Genf. Blaðamenn hér í blaða-
mannamiðstöðinni velta því mjög fyr-
ir sér hvort haldinn verði annar leið-
togafundur áður en Reagan lætur af
embætti í janúar á næsta ári. Heim-
ildamenn Morgunblaðsins í röðum
austur-evrópskra blaðamanna full-
yrða að þegar hafí verið samið um
næsta leiðtogafund og verði hann
haldinn í Belgrað í Júgóslavíu í haust.
Of snemmt er að segja til um hvort
þessi verður raunin en óhjákvæmi-
lega verður mönnum hugsað til leið-
togafundarins í Reykjavík þar sem
ísland er aðildarríki Atlantshafs-
bandalagsins. Miðað við þær hefðir
sem tíðkast í samskiptum risaveld-
anna væri því eðlilegt að næsti fund-
ur Reagans og Gorbatsjovs, ef af
honum verður, yrði hann haldinn í
einhveiju ríkja Varsjárbandalagsins
þar sem leiðtogamir hafa þegar átt
fund í Sviss, sem er hlutlaust ríki,
auk fundanna hér í Moskvu og Wash-
ington á síðasta ári.
Sovéska utan-
ríkisráðuneytið:
Sakharov
boðið að
haldafund
Moskvu, Reuter.
SOVÉSKI kjarneðlisfræðingur-
inn Andrei Sakharov sagði
fréttamönnum á mánudag að
embættismenn í sovéska utanrík-
isráðuneytinu hefðu boðið sér að
halda blaðamannafund þríðja
júní, daginn eftir að Reagan for-
seti yfirgefur Moskvu.
„Að sjálfsögðu þigg ég boðið.
Það er mjög jákvætt að þetta skuli
gerast", sagði Sakharov.
Sakharov hlaut friðarverðlaun
Nóbels árið 1975. Fimm árum síðar
var hann sendur í útlegð til borgar-
innnar Gorkí m.a. vegna andstöðu
sinnar við innrás Sovétmanna í
Afganistan.
1986 hringdi Gorbatsjov aðalrit-
ari til Sakharovs og tilkynnti honum
að hann mætti snúa aftur til
Moskvu. Síðan hefur Sakharov oft
lýst stuðningi sínum við endurbóta-
stefnu Gorbatsjovs en jafnframt
lagt mikla áherslu á aukin mann-
réttindi og þá kröfu að öllum svo-
nefndum samviskuföngum verði
sleppt úr haldi og veitt sakarupp-
gjöf.
Vikurititð Moskvutíðindi hefur
þrisvar átt viðtal við Sakharov síðan
hann kom aftur til höfuðborgarinn-
ar.
M M
SKOUTSALA
Leðurbarnaskór kr.
Leðurkvenskór kr.
790,-
790,-
Mikið úrval af nýjum sumarvörum s.s. T-bolum, H-bolum, pilsum,
peysum, barnabuxum o.fl. o.fl.
á okkar landsfræga lága verði.
Opiðtil kl. 16 laugardaga
Laugavegi91
Hringbraut 119,
Keflavík
Drafnarfelli 12
Smiðjuvegi 2b,
Akureyri