Morgunblaðið - 01.06.1988, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. JÚNÍ 1988
47
að notast í þrýstivatnspípuna, tvist
og bast við vegkantinn á þjóðvegin-
um í nánd við Smyrlabjargará. Við
Gísli tókum okkur til og létum flytja
rörin úr augsýn forvitinna ferða-
manna, sem um þjóðveginn fóru.
Það liðu 12 löng ár þar til aftur
var hafist handa við virkjunarfram-
kvæmdir og átti þáverandi raf-
magnsveitustjóri, Valgarð Thor-
oddsen, stóran hlut að því máli.
Varð þessi ákvörðun Gísla og öðrum
heimamönnum mikið fagnaðarefni.
Þessa rafveitu- og virkjunarsögu
ætla ég ekki að rekja nánar hér.
Það yrði alltof langt mál, en virkj-
unin tók til starfa um mánaðamótin
september—október 1969. Gísli sá
því draum sinn rætast um virkjun
Smyrlu á meðan hann gegndi starfi
rafveitustjóra.
Fyrr á árum, áður en vötn voru
brúuð, fór ég oft með Gísla á jepp-
anum hans suður í sveitir í ýmsum
erindagjörðum, m.a. á ísilögðum
vötnum. Ráðlegra þótti að tveir eða
fleiri bílar hefðu samflot í þeim ferð-
um. ísinn gat oft verið varasamur
á vissum stöðum, sem heimamenn
þekktu þó til. í einni slíkri ferð var
héraðslæknirinn á Höfn í fylgd með
okkur á sínum jeppa. Hann ók fyr-
ir, snaraðist út úr jeppanum af og
til, hafði stöng mikla, pikkaði í ísinn
til þess að kanna styrkleika hans,
tók stefnuna á ný og þannig koll
af kolli. Þett tókst með ágætum,
enda traustir menn á ferð.
Eitt sinn fór ég með Gísla, að
frumkvæði hans, minnisstæða ferð
frá Smyrlabjörgum um Borgar-
hafnarheiði, m.a. til þess að kanna
vötn sem eru á heiðinni en ekki í
tengslum við vatnasvæði Smyrla-
bjargarár. Að athuguðu máli töld-
um við að hægt væri að ná tals-
verðu viðbótarvatnsmagni frá þess-
um vötnum yfír í Smyrlu með til-
tölulega litlum kostnaði. Og svo var
gert nokkru síðar.
Gísli var einkar þægilegur ferða-
félagi, fróðleiksfús og fróður um
land og gróður.
Ég kynntist síðar konu Gísla,
Regínu, en hún er einnig mjög
áhugasöm um gróður og ræktun. A
þessu sviði áttu þau sameiginlegt
og heillandi áhugamál. Þau höfðu
mikið yndi af ferðalögum og nátt-
úruskoðun á landi okkar. Og ekki
má gleyma skógræktaráhuga
þeirra hjóna.
Fæddur 29. maí 1900
Dáinn 18. maí 1988
En í kvöld lýkur vetri
sérhvers vinnandi manns,
og á morgun skín maísól,
það er maísólin hans,
það er maísólin okkar,
okkar einingarbands.
Fyrir þér ber ég fána
þessa framtíðarlands.
(Halldór Kiljan Laxness)
Undir maísól hóf frændi okkar,
Guðmundur Davíðsson, lífsgöngu
sína og er sól hneig af himni þann
18. maí sl. lagði hann upp í sína
hinstu för og hefur því kvatt okkur
að sinni. Honum var ekki drjúgt
skammtað af veraldlegum gæðum
í lífinu, en því ríkulegar af trygg-
lyndi og heiðarleika. A yngri árum
var hann virkur þátttakandi í þeirri
hörðu stéttarbaráttu, sem háð var
um allt land og undir þeim fána
stóð hann staðfastur alla tíð.
Guðmundur kvæntist ekki né
eignaðist böm sjálfur, en bamgóður
var hann og emm við ófá sem alla
tíð höfum kallað hann afa.
Síðustu æviárin dvaldist hann á
Elliheimilinu Gmnd og margar urðu
heimsóknir okkar til hans þangað.
Hann fylgdist ætfð vel með mönnum
og málefnum líðandi stundar og gat
oft kryddað tilvemna með mein-
fyndnum athugasemdum eða frá-
sögnum. í þessum heimsóknum
kom alúð hans í garð bamanna vel
í ljós og sjaldan fóm þau tómhent
af fundunum við Guðmund afa.
Gísli var aldursfélagi í Sambandi
íslenskra rafveitna eftir að hann lét
af störfum sem rafveitustjóri. Þau
hjón sóttu flesta fundi SÍR um ára-
raðir sem haldnir vom víðsvegar
um landið. Höfðu þau sem flestir
aðrir mikla ánægju af þessum ferð-
um og fundum.
Að lokkum vil ég geta þess, að
ég tel að Rafmagnsveitur ríkisins
hafi verið einstaklega lánsamar,
þegar þær yfirtóku Rafveitu Hafn-
arhrepps að fá Gísla og fleiri ágæta
starfsmenn Rafveitu Hafnarhrepps
til að starfa áfram hjá rafveitunni.
Samvinna við notendur og sveitar-
félögin hefur ávallt verið með ágæt-
um og átti Gísli Bjömsson þar stór-
an hlut að máli. Eg þakka svo þau
góðu kynni og góða samstarf sem
við Gísli áttum um langt árabil.
Fyrir mína hönd, Rafmagnsveitna
ríkisins og rafmagnsveitustjóra,
Kristjáns Jónssonar, (sem staddur
er erlendis), fæmm við eftirlifandi
eiginkonu Gísla og öðmm aðstand-
endum okkar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Guðjón Guðmundsson
Þeir em nú sennilega ekki nema
örfáir eftir í tölu lifenda sem fædd-
ir vom fyrir síðustu aldamót. Það
fólk sem hafði auðnast að sjá, upp-
lifa og vera þátttakendur í þeirri
stórfenglegustu þjóðfélagsbyltingu
sem gengið hefur yfír í sögu þessar-
ar þjóðar.
Sá sem hér er kvaddur, Gísli
Bjömsson, fv. rafveitustjóri og heið-
ursborgari Hafnarhrepps, hafði
fengið að upplifa alla þessa sögu
með gleggri og greinilegri hætti en
margur annar vegna sérstakrar
nálægðar við atburðarás sögunnar
og beina þátttöku við að móta ýmsa
þætti þess samfélags sem við búum
í og tengist sögu þessa tímabils.
Mér, sem þessar línur ritar, er
Gísli á Grímsstöðum kunnur frá
bemsku minni, þegar hann kom á
drossíunni sinni ýmissa erinda vest-
ur í Staðarsveit. Þessar ferðir vom
oftar harðsóttar þar sem óbrúuð
vötn og illfærir vegir settu stundum
strik í reikninginn. Og það þurfti
oft harðfylgi til, svo takmarkinu
jrrði náð. Slíkir menn settu mikinn
svip á umhverfí sitt á bemskuskeiði
bílaaldar.
Fyrir þá sem alast upp í þjóðfélagi,
þar sem veraldleg gæði em höfð í
hávegum og lítill tími gefst til
mannræktar, ætti minningin um
aldamótabamið, sem trúði á handa-
bandið, að vera þroskandi vega-
nesti.
Þetta em fátækleg minningar-
orð, sem hér em rituð, og lýsa litlu
því, sem á langri ævi hefur gengið.
Héðan hvarf hann þrotinn af kröft-
um. Hvíldin var honum því kærkom-
in orðin að loknum löngum og
ströngum degi. Að leiðarlokum vilj-
um við mæðgur þakka honum sam-
fylgdina. Blessuð sé minning hans.
HelgaÞorsteinsdóttir,
Perla Ósp Ásgeirsdóttir.
Þann 18. þessa mánaðar lést í
Elliheimilinu Gmnd gamall vinur
okkar, Guðmundur Davíðsson.
Hann fæddist á Hvammstanga,
næstelstur sex systkina og ólst þar
Gísli sagðist hafa keypt þennan
bíl af Jóni Guðmundssyni haustið
1935. „Þetta er fyrsti bíllinn sem
keyrður var norður um land til
Homafjarðar. Að vísu var hann
feijaður á báti yfír Bemfjörð. Þetta
var Ford-fólksbfll módel 1930.
Fólksbflar vom á almennt kallaðir
drossíur og um hann á ég margar
góðar minningar," sagði Gísli eitt
sinn.
Gísli lagði stund á vélaviðgerðir
og jámsmíðar, fljótlega eftir að
vélbátaútvegur hófst frá Homafírði
og hann rak vélaverkstæði hér fram
yfi 1970. Þetta starf byggðist að
vemlegum hluta á sjálfsnámi og
lítilsháttar þátttöku í námskeiðum
sem sjálfmenntaðir iðnaðarmenn
áttu kost á að sækja. Skólagangan
var lítið annað en sú almenna
bamafræðsla sem í boði var á fyrstu
ámm aldarinnar. „Já, pabbi var
smiður bæði á tré og jám. Maður
vandist snemma við að beygja skeif-
ur og teygja ljábakka og svo var
þetta ættarfylgja að hafa gaman
af smíðum. Þetta var nú samt allt
tilviljunum háð. Ég ætlaði mér allt-
af að starfa við útgerð og fiskveið-
ar. Árið 1919 vann ég mikið við
viðgerðir með manni sem hét Benj-
amín Franklín og brátt kom að því
að ég hafði varla frið á sjónum og
var fenginn í mannaskiptum til að
gera við vélar og eftir 1927 gaf ég
mig eingöngu að vélaviðgerðum.
Ég tók þá að mér líka að passa
Tuxham-ljósavél sem Þórhallur
Daníelsson kaupmaður hafði látið
setja upp 1922. Þessi vél sá verslun-
inni og verstöðinni fyrir rafmagni
ásamt fáeinum öðrum húsum í
þorpinu. Ég passaði svo þessa vél
þar til hreppurinn tók við rekstri
rafveitunnar 1946.“ Þannig sagðist
Gísla á Grímsstöðum frá í viðtali
við Eystrahom sem undirritaður
skráði fyrir fjórum árum.
Það var semsé 1946 að Gísli
Bjömsson gerðist raveitustjóri á
vegum rafveitu Hafnarhrepps og
gegndi því starfi þar til Rafmagn-
sveitur ríkisins keyptu veituna af
Hafnarhreppi og hófu eigin rekstur
hér í héraðinu haustið 1959. Gísla
var falin forsjá rafveitunnar hér og
gegndi hann starfí rafveitustjóra á
vegum RARIK, við góðan orðstí til
1. janúar 1970.
Gísli hafði mikinn áhuga á að
koma á fót öflugri vatnsaflsvirkjun
upp til fermingaraldurs í aldamóta-
basli jarðnæðislausa smælingjans.
Þá strax sendur að heiman til þess
að vinna fyrir sér, eins og títt var
í þá daga, þótt pasturslítill væri.
Minntist hann oft þeirra ára með
hiyllingi. Um tvítugt er hann þó
kominn í brúarsmíði, þar sem hann
þótti laginn með hamar og sög óg
farinn að öngla saman nægu fé til
þess að geta látið einhveija drauma
rætast. Þá var draumurinn ekki sá
að eignast upptjúnað jeppatröll
heldur sæmilegan fola, sem gera
mætti úr liðugan reiðhest með natni
og þolinmæði. Helst að geta, eins
og sagt er nú á dögum, spymt á
móti hvaða gaur sem væri.
Systkini hans urðu líka snemma
að hjálpa sér eins og best varð á
kosið og líklega hefur sfldin dregið
þau til Siglufjarðar. 26 ára er hann
kominn þar til systur sinnar sem
giftist þangað. Tvær aðrar systur
og móðir hans settust einnig að á
Siglufirði og hélt Guðmundur árum
saman hús með móður sinni, sem
þá var slitin orðin. Þama á Siglu-
firði gekk hann að þeirri vinnu sem
gafst og fann í öðrum daglauna-
mönnum þá félaga og í samtökum
þeirra þann styrk sem hann leitaði.
Hann gekk svo heils hugar til liðs
við þá að honum varð aldrei þangað
hnikað.
Um mitt stríðið selur hanfi hús,
sem hann hafði komið sér upp og
flytur til Reykjavíkur. Gengur I
Dagsbrún og upp frá því er það
hans félag. Þegar ég kynnist Guð-
mundi um miðjan sjötta áratuginn
er hann löngu fullhertur verkalýðs-
sinni, Dagsbrúnarmaður í gegnum
þunnt og þykkt. Þótt ekki værum
við alltaf sammála, þá var ekki
hægt annað en virða hann fyrir það
hve trúr hann var sfnum sjónarmið-
um.
Guðmundur var alla tíð einhleyp-
Guðmundur Da víðs-
son — Minning
í héraðinu og hvatti mjög til þess
að Smyrlabjargarár yrði virkjuð.
Þessi draumur rættist haustið 1969,
þegar vélar Smyrlu voru ræstar.
Þá var Gísli orðinn 73 ára og vel
em. Hann hafði keppt að því að sjá
þennan draum rætast í sinni raf-
veitustjóratíð og það var honum
mikil gleði að svo skyldi verða.
Gísli Bjömsson var fæddur að
Austurhóli í Nesjahreppi 18. mars
1896 en flutti með foreldrum sínum,
Bimi Gíslasyni og Borghildi Páls-
dóttur, að Meðalfelli í sömu sveit.
Árið 1918 fluttist hann til Hafnar
og fljótlega reisti hann sér og sinni
fjölskyldu hús sem nefnt var
Grímsstaðir, nú Hafnarbraut 26 og
bjó hann þar uns hann flutti að
Vesturbraut 13 fyrir um 15 árum.
Gísli var tvígiftur. Fyrri kona
hans var Ambjörg Amgrímsdóttir
en hún lést 1935. Þau eignuðust 5
böm, Amgrím vélstjóra, kvæntan
Hrafnhildi Gísladóttur, Bjöm raf-
virkjameistara, kvæntan Auði Jóns-
dóttur, kennara, þau eru búsett hér
á Höfn, Borghildi, búsetta á Stöðv-
arfirði, gifta Jóni Kristjánssyni, sjó-
manni og Katrínu, búsetta í
Reykjavík, gifta Guðmundi Páls-
syni, símvirkja. Auk þess misstu
þau Gísli og Ambjörgn bamungan
dreng, Stefán Guðmund.
Síðari kona Gísla var Regína
Stefánsdóttir frá Kálfafelli, sem lif-
ir mann sinn. Þeim varð tveggja
bama auðið, er á legg komust,
Kristínar, skólastjóra við grunn-
skólann í Nesjum, gifta Hreini
Eiríkssyni, húsasmið, og Baldurs,
rafvirkja og kennara í Reykjavík,
kvæntan Elísabetu Sveinbjöms-
dóttur.
Gísli Bjömsson var áhugasamur
um framfaramál síns byggðarlags
og héraðs, sem leiddi til þess að
hann varð kosinn til margvíslegra
trúnaðarstarfa. Hann sat I hrepps-
nefnd Hafnarhrepps um árabil, var
í sýslunefnd A-Skaftafellssýslu og
gegndi störfum bifreiðaeftirlits-
manns í sýslunni um langt skeið.
Gísli var skemmtilegur og ræðinn
og kunni frá mörgu að segja. Hann
var fróður um menn og málefni og
gerði sér far um að afla sér sem
víðtækastrar þekkingar á landi og
þjóð. Hann ferðaðist mikið og hafði
af því mikið yndi og eftir að aldur-
inn færðist yfír naut hann þess með
konu sinni að sýna gestum myndir
ur og átti sjálfur engin böm, en var
með afbrigðum umhyggjusamur við
böm ættingjanna, hvem ættlið
fram af öðrum, alveg fram á dauða-
stund. Hann var líka hreinskiptinn
og heiðarlegur fram í fíngurgóma.
Mátulega sérlundaður og gat oft
verið meinfyndinn. Þessi skemmti-
lega blánda gerði Guðmund afa að
aufúsugesti á þeim heimilum sem
hann umgekkst. Með þessum fá-
tæklegu orðum þökkum við langa
og trygga samfylgd. Blessuð veri
minning hans.
Þorsteinn Egilsson
og fjölskylda.
Stærðir: 13" - 14" - 15”
Litir: Hvitir/ silfur
Seldir i settum eða stakir
HEIIDSALA
SMASALA
SKEIFUNNI5A SIMI 91 8 47 88
HJÓLKOPPAR
Ný sending
- aldrei ódýrari!
af ferðum þeirra hjóna og krydda
sýninguna með líflegri frásögn af
því sem fyrir augu bar. Hann skráði
hjá sér mikinn fróðleik og ritaði
þann hluta Byggðasögu A-Skafta-
fellssýslu sem fjallar um sögu Hafn-
arkauptúns.
Sjálfstæði lands og þjóðar var
sá eldur er brann í bijósti þeirra
er uxu úr grasi á fyrstu áratugum
þessarar aldar. Kjörorðið var „ís-
landi allt“. Á síðari árum var ekki
trútt um að ungmennafélaganum
Gísla Bjömssyni þætti sem hið dýra
fjöregg, sjálfstæði landsins, væri
stundum meðhöndlað af nokkru
gáleysi af ráðamönnum þjóðarinnar
í samskiptum við erlent hervald og
það brá fyrir skugga á andlitinu
þegar hann ræddi þessi mál.
Eg sem þessar línur rita starfaði
um 13 ára skeið undir verkstjóm
Gísla Bjömssonar. Þetta var lær-
dómsríkur tími og þegar litið er um
farinn veg er maður þakklátur for-
sjóninni að hafa kynnst Gísla á
Grímsstöðum.
Ég og mitt fólk sendum eftirlif-
andi eiginkonu, bömum og vensla-
fólki, innilegustu samúðarkveðjur.
Ég trúi að gömlum og þreyttum sé
hvfldin kær eftir langan og við-
burðaríkan ævidag.
Þorsteinn L. Þorsteinsson
sérstaklega óhreinindi sem
innihalda eggjahvítu, s.s.
blóð, svita, súkkuladi o.þ.h.
Þú færð því ilmandi og vel
þveginn þvott með bio-íva.