Morgunblaðið - 22.09.1988, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. SEPTEMBER 1988
Þrístiraið sem stundum
er kallað fjosakonuraar
Hin samvirka forysta: Steingrímur, Jón Baldvin og Ólafiir Ragnar
eftír Halldór Blöndal
Ég hef oft óskapast yfir Fram-
sóknarflokknum á Alþingi, Guði sé
lof. Einhverju sinni rifjaði ég það
upp til þess að sýna fram á tvískinn-
ung Framsóknar, að hún hefði beitt
sér fyrir vantrausti á minnihluta-
stjóm Ólafs Thors vegna tillagna
um efnahagsaðgerðir, en stóð svo
að því að framkvæma þær með
Sjálfstæðisflokknum á eftir. Þá
skaust upp úr Eysteini Jónssyni,
sem sat í forsetastóli: „Einhvem
veginn varð að koma stjóminni frá!“
Þrennt var það sem Framsókn
og kratar lögðu ríkasta áherslu á
þegar þeir þóttust hafa málefnaleg
rök til þess að slíta stjómarsam-
starfínu: Lánskjaravísitöluna varð
að afnema og færa vexti niður í
1—2% (Steingrímur) og lögfesta
verðstöðvun um margra mánaða
skeið (Jón Sigurðsson), hafna lítils-
háttar gengisfellingu vegna sjávar-
útvegsins (Halldór Ásgrímsson) og
neita lækkun matarskattsins (Jón
Baldvin). Ég er ekki í vafa um, að
allur almenningur hafí trúað þessu
þegar þeir fóstbræðumir
Steingrímur og Jón Baldvin birtust
á sjónvarpsskerminum á föstudags-
kvöld. Þeir sögðu að vísu að at-
vinnuvegimir ættu í erfíðleikum og
vandinn væri mikill, en innanhúss-
vandi ríkisstjómarinnar væri þó
meiri vegna þess að Þorsteinn Páls-
son skildi ekki, að úr þessu væri
hægt að bæta án þess að það kæmi
við neinn þó að launþegar yrðu að
bera kjaraskerðinguna og skattar
yrðu hækkaðir.
Á meðan þessum viðtalsþætti var
sjónvarpað höfðu þeir lokað sig af
Halldór Ásgrímsson og Jón Sigurðs-
son, heilamir í tvíflokkunum, til
þess að teikna upp á blað þau
stefnumið í bráð og lengd sem áttu
að innsigla sameininguna. Þegar
farið er yfír þetta plagg geta menn
gjört sér það til gamans að velta
því fyrir sér, hvort það sé skrifað
með sama pennanum og Jón Sig-
urðsson notaði meðan hann var í
Þjóðhagsstofnun eða hvort hann
hafi keypt sér nýjan, sem sé þeirrar
náttúm að það sé „ósjálfráð skrift".
Fyrsti kapítulinn ber yfírskriftina
„verðstöðvun" en í smáleturskafla
fyrir neðan tekið fram, að fram-
lengja eigi gildandi verðstöðvun
með þessari og þessari undantekn-
ingu, sem allar lúta að nauðsyn
þess að hækka vöruverðið. — Þetta
er enn eitt dæmið um það, hversu
ruglað verðskyn krata er orðið á
þessum síðustu og verstu tímum.
Þannig hefur Jón Baldvin þráfald-
lega staglast á því i fjölmiðlum og
er upp með sér af því, að matvaran
lækki ekki í verði þó matarskattur-
inn sé afnuminn. Jón Sigurðsson
talar um að framlengja algjöra
verðstöðvun en þó eigi vörur að
hækka!
Annars ku Jón Baldvin vera bú-
inn að skipta um skoðun á matar-
skattinum. Þannig hlustaði ég á
hann í sjónvarpinu þegar hann var
að útskýra, að skattastefna Þor-
steins Pálssonar hefði verið mjög
góð og heiisteypt, þar sem matar-
skatturinn hefði verið homsteinn-
inn. Nú ætti að mynda aðra ríkis-
stjóm og þá mætti matarskatturinn
fjúka! Þá þyrfti skattastefnan
hvorki að vera góð né heilsteypt!
Ekki er síður fróðlegur kaflinn
um lækkun vaxta og breytingar á
ijármagnsmarkaði. Áhersla er lögð
á breytta lánskjaravísitölu en afnám
hennar ekki tímasett, sem var al-
gert grundvallaratriði meðan
Steingrímur þóttist enn vilja standa
að efnahagsaðgerðum með Sjálf-
stæðisflokknum. Að ég tali nú ekki
um það háleita stefnumið hans að
lækka vexti í 1—2%, sem svo ætti
að skattleggja til tekjuöflunar fyrir
ríkissjóð. Ekki eitt orð um það enda
ekkl sett fram til að standa við það.
Jón Baldvin réðst heiftarlega á
skattatillögu Þorsteins Pálssonar
fyrir það, að í efnahagstillögum
hans var ekki gerð nákvæm grein
Það sem herrum
þeirra þóknast
eftir Egil Jónsson
Að undanfömu hafa sláturleyfís-
hafar brýnt raust sína heldur bet-
ur. Þeir tala um tap og orsakimar
eru skýrðar með of lágum greiðslum
fyrir slátrun á sauðfé. Og ekki er
að sökum að spyija, lagfæra á
reksturinn með hækkun á slátur-
kostnaði og skerðingu á lögbundn-
um greiðslum til bænda.
Það er reyndar ekkert nýtt þótt
sláturleyfíshafar beiti samtökum
sínum til að hindra að bændur fái
greitt eins og lög ákveða fyrir sauð-
fjárafurðir. Frægt er símskeytið
sem þeir Ólafur Sverrisson og Þor-
steinn Sveinsson undirrituðu og
sendu öllum sláturleyfíshöfum, en
þar var lagt til að sauðfjárbændum
yrði ekki greidd sú verðhækkun sem
þeim bar 15. mars sl. Næsta
ákvörðun af sama tagi var tekin
vegna þeirra greiðslna sem sauð-
fjárbændum bar 15. júní en þá sam-
þykktu sláturleyfíshafar að inna þá
greiðslu ekki af hendi. Og nú hafa
menn orðið vitni að því sem síðast
hefur gerst, en það alvarlegasta í
því máli er sú illræmda ákvörðun
sláturleyfíshafa, sem þeir hafa ný-
lega tekið, að halda eftir 30 kr. af
skráðu grundvallarverði kindakjöts.
Það eru vandfundnar skýringar
á því háttalagi sláturleyfishafa sem
að framan er greint. Sérstaklega
þegar á það er litið að sumir þeirra
reka afurðastöðvar í fleiri greinum,
sem sumar hveijar að minnsta kosti
eiga í erfíðleikum með rekstur sinn,
og ekki hefur heyrst að þann rekst-
ur ætli þessir aðilar að lagfæra með
því að greiða ekki umsamið hráefn-
isverð og laun. Svona er framkoma
þeirra gagnvart bændum landsins
siðlaus.
En hvemig stendur á því að slát-
urleyfíshafar standa á öskrunum
vegna hallareksturs á sláturhúsum?
Þannig er nefnilega mál með vexti
að þeir hafa sjálfír með þátttöku
sinni í fímmmannanefnd ákvarðað
Egill Jónsson
„Stærsti gallinn við
málflutning sláturleyf-
ishafa er sá að þeir
greina ekki á milli
kostnaðar við slátrun
og kostnaðar við heild-
sölu, en það er einmitt
á þeim bæ sem tiltekt
þarf að fara fram. Það
er áreiðanlega rann-
sóknarefni að fínna
eðlilegan kostnaðarfer-
il sauðQárafurða í
þeirri summu.“
kostnað við sauðfjárslátrun og auð-
vitað tekið þar mið af fyrri reynslu,
enda verður ekki annað séð en þar
hafí verið vel fyrir hlut þeirra séð.
Samkvæmt óyggjandi upplýsingum
ft-á Framleiðsluráði landbúnaðarins
hefur heildarkostnaður við slátrun
sauð^ár staðið óbreyttur þrátt fyrir
að sláturfé hafi stórlega fækkað.
Sannleikurinn er nefnilega sá að
menn þurfa að leita að öðrum
ástæðum fyrir báglegri útkomu
sláturleyfíshafa en þeirri að þeim
hafi verið naumt skammtað í slát-
urtíð. Stærsti gallinn við málflutn-
ing sláturleyfishafa er sá að þeir
greina ekki á milli kostnaðar við
slátrun og kostnaðar við heildsölu,
en það er einmitt á þeim bæ sem
tiltekt þarf að fara fram. Það er
áreiðanlega rannsóknarefni að
fínna eðlilegan kostnaðarferil sauð-
fjárafurða í þeirri summu. í þeim
efnum verður að fást svar við
nokkrum mikilvægum spumingum.
Vitað er að kjötheildsalar gefa
bæði greiðslufrest og afslátt í við-
skiptum við smásöluverslunina. Er
ekki full ástæða til að íhuga hvort
sá viðskiptamáti sé með öllu eðlileg-
ur? Og svo skulu menn athuga, og
meira að segja mjög vandlega, að
sláturleyfíshafar skipta við fleiri
greinar landbúnaðarins en bara
sauðijárbændur. Spumingin er sú
hvort gagnvart þeim greinum sé
„móðurhöndin" ekki mýkri en í við-
skiptum við sauðijárbændur sem
ætlað er að jafna reikningana þegar
upp er staðið. Fleira mætti segja
sem er rannsóknarefni eins og ég
sagði áður, en að lokum spyr ég:
Hvar eru tillögur þeirra sem hafa
verið til þess kvaddir að treysta hag
bændanna sem enn stunda búskap
í dreifðum byggðum á íslandi? Ég
spyr af því að ég veit ekki um önn-
ur verk þeirra en tilskipun um úreld-
ingarsjóð sláturhúsa sem mun auka
á vald þeirra afla sem tilkynna
sauðfjárbændum með símskeytum
að þeir séu af því húsi þar sem lög
þurífi ekki að virða og greiðslur
fyrir störf bænda eigi að gjaldfæra
með því verði er herrum þeirra
þóknast.
Höfiindur er ulþingismaður Sjálf-
stœðisflokks fyrir Austurlands-
kjördæmi.
fyrir því, hvemig leysa ætti fjár-
hagsvanda ríkissjóðs í heild. Hann
var meira að segja svo ósvífínn að
vefengja útreikninga Þjóðhags-
stofnunar með þeim hætti að ekki
verður skilið öðru vísi en svo, að
forsætisráðherra hafí haft áhrif á
niðurstöðuna þegar metið var hvaða
tekjurýmun lækkun matarskattsins
hefði fyrir ríkissjóð. Þess vegna
vekur það athygli, þegar stefnu-
plagg tvíheilans er skoðað, að út-
gjaldahækkanir em þar margar
fyrir ríkissjóð og svo á að lækka
matarskattinn til viðbótar, en
hvergi stafur um, hvemig eigi að
afla tekna á m óti. Það ætti þó að
vera auðvelt fyrir fjármálaráðherr-
ann að gera grein fyrir, hvemig
hann hyggst loka fjárlagadæminu.
Það er embættisskylda hans að
leggja frumvarp til fjárlaga fyrir
alþingi, þegar það verður kallað
saman 10. október nk.
Eitt vantar hins vegar í stefnu-
plaggið og það er afstaðan til geng-
ismálanna. í þeim efnum er æpandi
eyða og er þó næsta ómögulegt að
skilja það svo út frá fyrri orðum
tvíheilans, að þeir Halldór og Jón
Sigurðsson geti sætt sig við, að
gengi krónunnar sé til langframa
rangt skráð með öllum þeim afleið-
ingum sem það hefur: Vaxandi
skuldasöfnun erlendis og vaxandi
erfiðleikum í atvinnulífinu, því að
hvorugum dettur í hug, það fíillyrði
ég, að til langframa sé hægt að
halda hjólum framleiðslunnar gang-
andi með því að auka millifærslur
úr ríkissjóði með tilheyrandi skatt-
lagningu og láta þær ná til æ fleiri
sviða atvinnulífsins. Það er því
næsta ljóst, að líka í þessu efni er
ágreiningurinn við Sjálfstæðis-
flokkinn minni en þeir vilja vera
láta. Eða hugsar Halldór Ásgríms-
son sér kannski að niðurgreiða
síldarverðið fyrir frystinguna en
skilja söltunina eftir úti á köldum
klaka, svo að dæmi sé tekið? Auðvit-
að ekki. Auðvitað vilja þessir menn
báðir alhliða aðgerðir og Steingrím-
ur Hermannsson stundum. Að
minnsta kosti þegar hann sagði við
Halldór Blöndal
„Ég vil ekki kalla það
draum vetrarrjúpunnar
af því að mér þykir
vænt um rjúpuna, en
enginn vafi er á því, að
það sem fyrir
Steingrími og Jóni
Baldvin vakti var að
endurvekja gamla
hræðslubandalagið
með öðru nýju: Mynda
samvirka forystu og
það ljómar af þrístirn-
inu, sem líka er kallað
Qósakonurnar.“
blaðamann Dags: „Því miður er
þetta ekkert nema millifærsla sem
ég -hélt að menn hefðu afskrifað í
kringum 1960.“
Ég vil ekki kalla það draum vetr-
arijúpunnar af því að mér þykir
vænt um ijúpuna, en enginn vafi
er á því, að það sem fyrir Steingrími
og Jóni Baldvin vakti var að endur-
vekja gamla hræðslubandalagið
með öðru nýju: Mynda samvirka
forystu og það ljómar af þrístim-
inu, sem líka er kallað ijósakonurn-
ar: Steingrímur er tákn eindrægni
og góðrar verkstjómar. Jón Baldvin
heldur ríkisfj ármálunum í sínum
styrku höndum eins og áður en
Ólafur Ragnar sér um heimsfriðinn.
Höfundur er varaformaður þing-
Ookks SjilistæðisOokksins.

Sláturhús V.S.P. sem nú er í rekstri Ferskra afúrða hf.
Hvammstangi:
Nýtt félag um
rekstur sláturhúss
Um 25 bændur i Vestur-
Húnavatnssýslu hafa stofnað fé-
lag um rekstur sláturhúss á
Hvammstanga. Hlaut það naftiið
Ferskar afurðir hf. Aðalmark-
mið félagsins er að selja ófrystar
afurðir sauðQár og annarra slát-
urgripa.
Sigfús Jónsson Laugabakka, for-
svarsmaður félagsins, sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að gerður
hafi verið samningur við þrotabú
Verslunar Sig. Pálmasonar hf. um
leigu á sláturhúsi félagsins og hafí
skriflegt leyfí landbúnáÖarráðu-
neytisins borist þann 16. sept. Gildi
það fyrir verðlagsárið 1988—1989.
Áformað er að selja sem rnest af
afurðum ófryst, bæði kindakjöt og
stórgripakjöt, svo sem gert hafí
verið frá þessu sláturhúsi í mörg
ár. Fjárloforð væru nokkuð í lausu
lofti, þar sem leyfí fékkst svo seint,
en stefnt væri að slátrun um þijú
þús. fjár. Aðalatriðið væri að missa
ekki niður þann markað, sem væri
í kringum þetta sláturhús.
Sigfús sagði, að aðeins þrjú slát-
urhús á landinu gætu selt nú í sept-
ember kjöt af nýslátruðu, þar sem
verðstöðvun hindraði nauðsynlega
hækkun á afurðaverði. Þessi þijú
hús, á Hvammstanga, á Höfn í
Homafirði og SS á Hvolsvelli, slátr-
uðu í ágúst og mynduðu þar með
verð, 10% yfír verðlagsgrundvelli
pr. 1. júní, sem kæmi á móti hækk-
un þeirri sem átti að koma 1. sept-
ember. Aðeins þær verslanir, sem
seldu kjötið í ágúst, gætu selt ný-
slátrað kjöt nú á viðunandi verði,
sagði Sigfús að lokum.
- Karl