Morgunblaðið - 22.09.1988, Blaðsíða 52

52
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. SEPTEMBER 1988
Eiríkur Guðjónsson,
Asi - Minning
Fæddur 2. febrúar 1913
Dáinn 31. ágúst 1988
Við erum oft minnt á það að
snögg eru skil lífs og dauða. Hvað
margt kemur fram í hugann er við
stöndum andspænis því er góður
granni eða nákomið skyldmenni er
horfíð sjónum okkar og samskipt-
um. Líkt og þegar skúr eða él dyn-
ur yfír okkur og svo aftur þegar
sólin brýtur sér braut gegnum
myrkur og kulda og vermir okkur
eins og móðir sem leggur hlýja
hönd og kinn að bami sínu.
Að kvöldi 31. ágúst síðastliðins
varð bráðkvaddur við heimili sitt
Eiríkur Guðjónsson bóndi, Ási II í
Ásahreppi. Eiríkur var fæddur að
Ási 2. febrúar 1913 og var því 75
ára. Foreldrar hans voru Guðjón
Jónsson bóndi í Ási ættaður frá
völium í Landsveit. Eiríkur ólst upp
í foreldrahúsum ásamt tveim
bræðrum, Hermanni og Jóni Hauk,
og tveimur systrum, Ingveldi og
Guðrúnu Hlíf. Hann ásamt systkin-
um sínum kom fljótt til starfa og
veitti foreldrum sínum lið við bú-
skapinn. Hann var vinnuglaður og
kappsamur að öllu sem hann gekk.
Þeir eiginleikar entust honum þar
til yfír lauk. Skólaganga hans var
stutt eins og yfirleitt hjá æsku þess
tíma. Eftir stuttan bamaskóla fór
hann að Laugarvatni og það hefur
honum orðið notadijúgt nám. Eirík-
ur átti gott með að koma skoðunum
sínum á framfæri. Yfírleitt í fáum
orðum á skýran látlausan og hisp-
urslausan hátt. Laugarvatnsveran
hefur eflaust mótað hann til góðra
hugsana og verka, eins og svo
marga unga menn þess tíma. Enda
hefur fjöldi af þeim hópi farið með
það eitt veganesti út í lífíð og orðið
haldgott akkeri við að takast á við
vandamál þjóðarinnar og famast
vel. Eiríkur mat mikils þau uppeld-
isáhrif, sem Laugarvatnsskólinn
hafði á þann hóp er þangað sótti
menntun.
Er Eiríkur var að alast upp var
Þjórsártún miðstöð mannfunda og
félagslegra athafna á Suðurlandi.
Þar vom húsráðendur móðursystir
hans, hjónin Guðríður og Ólafur
Isleifsson læknir, mannvinur og
farsæll í starfi þó menntun væri í
neðri mörkum miðað við síðari tíma.
Þar vom stofnuð þau félagasamtök
sem hafa verið burðarásinn undir
lífsafkomu okkar Sunnlendinga
Qárhags- og menningarlega. Þar
var gengið frá stofnun Búnaðar-
sambands Suðurlands, héraðssam-
bands Skarphéðins og Framsóknar-
flokksins og fleiri samtök stór og
smá komust þar á legg. Sum hafa
að vísu hætt starfsemi, önnur sam-
einast og rekin í öðm formi. Þama
vom oft haldnir fjölmennir fundir,
námskeið og samkomur af öllu tagi,
þar vom fluttir fyrirlestrar af fróð-
um mönnum og margvíslegar leið-
beiningar fyrir bændur og búalið.
Þar stóð héraðssambandið Skarp-
héðinn fyrir íþróttamóti — Þjórsár-
mótið eins og það var kallað um
áratugaskeið. 011 sú félagsstarf-
semi sem þar fór fram hefur eflaust
veitt Eiríki gott veganesti er hann
gekk að félagsstörfum síðar á
ævinni. Einn stærsti þáttur Eiríks
og sá kærasti eru án efa störf hans
í þágu UMF Ásahrepps því hann
hreifst eins og fleiri æskumenn
þess tíma af starfi ungmennafélag-
anna enda vom þau nokkurs konar
þjóðarskóli áður en alþýðu- og hér-
aðsskólamir tóku til starfa. Er það
ekki vegleg viðurkenning að heyra
það frá mörgum forystumönnum
þjóðarinnar þegar þeir em spurðir
á efri ámm hvað hafi þroskað þá
mest undir lífsbaráttuna. Svarið
hefur oft verið á þessa leið, jú, það
var í gegnum starfið í ungmennafé-
laginu í sveitinni heima.
Ég held að það sé ekki ofsagt
að það er ómælt það starf sem ligg-
ur eftir Eirík á vettvangi UMF
Ásahrepps. Var hann alls staðar
hvetjandi og upplífgandi, hvort sem
var í umræðum á fundum, söng,
leikstarfsemi eða skemmtiferðum,
samkomum og öllu sem félagið
starfaði að. Eiríkur varði málstað
félagsins af krafti og einurð ef hon-
um fannst að þvi vegið. Aðeins vil
ég geta um byggingu félagsheimil-
isins, þar var ekki tekið á verkum
með neinum vettlingatökum. Það
er enginn efí, að væri byggingar-
saga þess skráð, þá hygg ég að
nafn Eiríks yrði með þeim efstu í
þeim stiga. Undirritaður átti sam-
leið með Eiríki í UMF Ásahrepps
um 52 ára skeið og hygg ég að ég
fari með rétt mál að það muni ekki
vera nema tveir eða þrír fundir sem
hann hefur ekki setið sem eru orðn-
ir nokkuð margir í gegnum árin þó
þeim hafí farið fækkandi í seinni
tíð. Ef fólkið yfírleitt rækti þannig
skyldumar við sjálft sig og félagið
í stað þess að fá fundarfréttir mis-
jafnlega frambomar að þá væri
ábyggilega hægara að sameina
kraftana til félagslegra átaka á
breiðari gmndvelii því orðin eru til
alls fyrst. Gjaldkeri var hann í tutt-
ugu ár. Hygg ég að það hafí oft
verið nokkuð mikið starf og erfítt
því félagskassinn reyndist yfírleitt
innihalda litla fjármuni en starfsem-
in á þeim áranum oft mikil. Líka
veit ég að oft fór Eiríkur í sitt eig-
ið veski og borgaði nokkuð stórar
upphæðir fyrir félagið í lengri og
skemmri tíma og sumt ekki alltaf
endurheimt að fullu. Frágangur á
reikningum frá þessu tímabili er til
fyrirmyndar enda skrifaði hann
mjög skýra og fallega rithönd enda
þurfti hann ekki að sækja þá list
langt því skrift föður hans var alla
tíð til fyrirmyndar. UMF Ásahrepps
stendur í mikilli þakkarskuld við
Eirík og einnig foreldra hans því
að á fyrstu áratugum félagsins stóð
heimili þeirra því opið til veitinga
á samkomum og annarri aðstöðu
fyrir samkomugesti. Oft á seinni
áram sámaði Eiríki skattheimta
þess opinbera á þessu fámennu fé-
lög. Honum fannst oft takmarkaður
skilningur á því að peningamir era
afl þeirra hluta er gera skal í hinum
dreifðu byggðum.
Eiríkur unni mjög söng og fag-
urri tónlist enda var það stór þáttur
í starfí UMF Ásahrepps í hálfa öld
eða meir. Upp úr því sönglífi kom
kirkjukór Kálfholtskirkju sem starf-
að hefur með myndarbrag og Eirík-
ur söng með í til síðustu stundar.
Eiríkur tók við búi af foreldram
sínum að Ási þegar aldur færðist
yfír þau og vinnuþrekið hvarf. Hann
ræktaði og byggði upp á jörðinni
af stórhug og rak myndarlegt bú
og arðsamt um þriggja áratuga
skeið. Hann naut mikið hjálpar
systkina sinna við búskap og upp-
byggingu enda hafa öll sýnt bróður
sínum og æskustöðvunum mikla
tryggð og ræktarsemi. Enda mat
Eiríkur það eins og við aðra sem
sýndu honum gott.
Eiríkur giftist ekki og átti ekki
afkomendur en góður faðir og eigin-
maður hygg ég að Eiríkur hefði
orðið því hann hafði mikið yndi af
að laða að sér böm. Oft mátti sjá
lítinn lófa halda í hönd hans. Var
hann ólatur að fara í gönguferðir
með lítinn frænda eða frænku og
nágrannaböm. Bjó hann fyrst með
ráðskonum þar til elli lamaði
lífsorku foreldra hans þá kom Guð-
rún systir hans þeim til aðstoðar
síðustu árin og aðstoðaði síðan
bróður sinn til síðasta dags.
Eins og áður er drepið á hafði
Eiríkur mikil afskipti af félagsmál-
um. Hann sat í hreppsnefnd 1954—
1978, oddviti árin 1956—1958, tók
við starfí deildarstjóra Sláturfélags
Suðurlands 1965 að föður sínum
látnum. En hann var búinn að vera
deildarstjóri frá upphafi Sláturfé-
lags Suðurlands. Éinnig tók hann
við umboði Samvinnutrygginga af
föður sínum.'Þá hafði hann fast-
eignamatið og var umboðsmaður
skattstjóra. Þessi störf hafði hann
með höndum til dauðadags. Mörg-
um öðram störfum gegndi hann
sem ekki verða talin hér. Hrepp-
stjóri var hann frá 1976—1984, lét
þá af störfum fyrir aldurs sakir
vegna nýrra laga.
Eitíkur unni mjög sögu okkar og
þjóðlegum fróðleik, þess ber merki
þáttur Ásahrepps í ritinu sunn-
lenskar byggðir. Þar vann hann
mikið starf af mikilli samviskusemi
og nákvæmni.
Fastmótaðar stjómmálaskoðanir
hafði Eiríkur, var alla tíð traustur
stuðningsmaður Framsóknar-
flokksins. Hreinn og einarður í
skoðunum og gat ýtt frá sér á þeim
vígvelli ef því var að skipta. Kunn-
ugt var mér um það að pólitískir
andstæðingar mátu hann stundum
mikils og hefðu talið feng að hafa
hann í liði með sér. Öll þessi störf
leysti Eiríkur af hendi með stakri
reglusemi, geymdi ekki til morguns
Fædd 29. nóvember 1898
Dáin 12. september 1988
Hinn 12. september sl. andaðist
á Sólvangi í Hafnarfírði systir mín,
Margrét S. Briem. Hún var næst-
elst 11 bama hjónanna Sigurðar
Magnússonar, trésmíðameistara og
bónda í Miklaholtshelli í Ámessýslu,
síðar á Stokkseyri, og konu hans
Hólmfríðar Þ.R. Gísladóttur.
Margrét var tvígift. Fyrri maður
hennar var Jón Jónsson, bóndi og
sjómaður. Þau bjuggu á Svanavatni
í Stokkseyrarhreppi í 16 ár og áttu
þau fjögur böm: Bjama, f. 29. ágúst
1921, d. 20. maí 1927; Ástvald,
rafvirkjameistara, f. 23. júlí 1923.
Hans kona er Guðlaug H. Ámadótt-
ir. Þau eiga 3 böm, Ástvald, Lilju
og Sólrúnu; Sigurð, verslunarmann,
f. 2. sept. 1926. Hans kona er
Hulda Guðmundsdóttir. Þau eiga 5
böm, Örvar, Guðmund, Jón, Sigurð
Ómar og Davíð Art; Hólmfríði Þór-
unni Ragnheiði, f. 22. maí 1931,
d. 1970. Hennar maður var Sveinn
Jónsson frá Kothúsum í Garði og
áttu þau 3 böm, Margréti, Ara
Þorkel og Jón, en Hólmfríður átti
son áður en hún giftist. Hann heit-
ir Hólmþór.
Seinni maður Margrétar er Har-
aldur Ó. Briem, póstmaður, f. 23.
júlí 1905 og eiga þau einn son,
Valdimar, doktor í sálfræði, f. 1.
febrúar 1942 en hann býr í Sviþjóð.
Ég og fjölskylda mín vottum eig-
inmanni, bömum, bamabömum og
bamabamabömum okkar dýpstu
samúð. Megi góður Guð styrkja
ykkur og blessa.
Hin langa þraut er Iiðin
nú loksins hlaustu friðinn
og allt er orðið rótt.
Nú sæll er sigur unninn
og sólin björt upp runnin
á bak við dimma dauðans nótt.
(Vald. Briem)
Ingvar G. Sigurðsson
Elskuð móðir mín, Margrét Sig-
urðardóttir, lést að Sólvangi í Hafn-
arfírði 12. september sl. eftir langa
sjúkdómslegu.
Hún giftist árið 1920 föður
mínum, Jóni Jónssyni (Jóns
það sem hann gat gert í dag. í
gegnum allt sitt félagsmálastarf
hygg ég að hann hafí viljað vera
þeim skjól er fátækari vora eða
stóðu á einhvem hátt höllum fæti
í lífinu. Þó greindi stundum á í orð-
um var sátt og samlyndi og hlýhug-
ur sú undiralda sem undir bjó.
Árið 1979 hætti Eiríkur hefð-
bundnum búskap enda þreyta og
lamað vinnuþrek farið að segja til
sin. Þrátt fyrir það hafði hann allt-
af nóg að gera. Sneri hann sér
meðal annars að því að gróðursetja
tijáplöntur. Era komnir vel á stað
tveir mjög myndarlegir skógarblett-
ir sem bera vott um það að þar
hefur verið unnið að af alúð og elju-
semi enda era þau orðin mörg dags-
verkin þessi ár sem hann er búinn
að leggja í þetta. Vonandi fær þetta
að að vaxa og þroskast og verða
honum minnisvarði um ókomna tíð.
Þá lagði hann mikla vinnu í að
halda við húsum og mannvirkjum
og snyrta til úti og inni því hann
hafði næmt auga fyrir listrænu og
hlýlegu útliti og haga hönd. Á
síðastliðnu ári málaði hann flest hús
að miklu leyti, þök og veggi. Það
má því segja að þar sé í öllu skilað
af sér í góðu standi að loknu far-
sælu dagsverki. Jafnframt þessu á
síðustu áram gaf hann sér oft tíma
til að heilsa upp á eldra fólk og þá
sem eitthvað vora fatlaðir til ferða.
Veit ég með vissu að þar sakna
sumir vinar og velgjörðarmanns.
Frá mér persónulega hrannast
upp hafsjór minninga eftir nær 65
ára samleið. Alla tíð vora samskipt-
Grímssonar, hafíisögumanns á
Stokkseyri), og hófu þau þá strax
búskap á Mið-Kekki (síðar Svana-
vatni) á Stokkseyri og bjuggu þar
í 16 ár, eða þar til þau skildu vorið
1936. Við börnin þeirra urðum fjög-
ur, en eram nú aðeins tveir bræður
á lífi.
Þá vora’ erfiðir tímar, kreppan
mikla gekk yfír en til þess að færa
björg í bú stundaði faðir minn sjó-
sókn á vetram jafnframt búskapn-
um og hann var svo mikill dugnað-
ar- og aflamaður, að þegar hann
kom heim á vorin var oft miðlað
mat á aðra bæi, þar sem minna var
til.
Móðir mín var mikil búsýslukona,
nýtin og sparsöm. Hún pijónaði eins
og þá þótti sjálfsagt og saumaði
flíkur á okkur bömin og gerði skó
úr skinnum. Ég eignaðist t.d. ekki
mína fyrstu „spariskó" fyrr en und-
ir fermingaraldur.
En lífið var ekki eingöngu erfíð-
is-strit. Móðir mín var mjög söng-
elsk og hafði fallega söngrödd, enda
söng hún í mörg ár í kirkjukór
Stokkseyrar, undir stjóm nágranna
okkar á næsta bæ, Gísla Pálssonar
í Hoftúni, sem var bróðir ísólfs
Pálssonar tónskálds og organisti í
Stokkseyrarkirkju í 50 ár. Er mér
enn minnisstætt hve oft og hve ljúft
hún söng fyrir okkur og með okkur
á löngum vetrarkvöldum.
Hún var líka með afbrigðum
barngóð og mörg vora þau bömin
sem hún fóstraði, skyld bæði og
vandalaus, bæði sumarlangt í sveit-
inni og eins eftir að hún fluttist til
Reykjavíkur annaðist hún og fóstr-
aði böm, í lengri og skemmri tíma.
Á árinu 1941 giftist móðir mín
eftirlifandi manni sínum, Haraldi
Ó. Briem og bjuggu þau í Skálavík
á Stokkseyri í 5 ár en fluttust þá
til Reykjavíkur og hafa búið þar
síðan, lengst af á Grettisgötu 53b.
Þau eignuðust einn son, Valdimar,
doktor í sálarfræðum, sem er bú-
settur í Lundi í Svíþjóð. Ég og fjöl-
skylda mín vottum þeim okkar
dýpstu samúð og hluttekningu.
Móður okkar biðjum við Guðs bless-
unar.
Sigurður Jónsson
Minning:
Margrét Sigurðar-
dóttirBriem
in náin og ýmiskonar viðskipti fóra
ffam okkar á milli sem yfírleitt
vora á þann veg að þau vora mér
fremur í hag.
Varla er hægt að ljúka svo þess-
um línum að ekki skjóti upp
lífsmynd af foreldram Eiríks, Guð-
jóns í Ási minnist maður sem at-
hafnamanns, stjómanda, heil-
steypts og trausts. Einnig sem
bónda, félagsmála- og fræðimanns.
Ennþá lifír minningin um Ingu konu
hans, lífsglaða, brosandi og blíða á
brá sem heilsteyptrar húsmóður,
móður og ömmu þar sem hlýhugur
og sólskin geislaði frá. Seint mun
ég gleyma því fijálsræði sem ég
naut hjá henni og börnunum á heim-
ili hennar. Þá ósk ber maður í bijósti
að þetta heimili byggist upp af
góðu fólki, ný kjmslóð megi vaxa
þar úr grasi, bylgjandi töðuvellir
og búsmali á beit.
Og nú að lokum þegar leiðir okk-
ar skilur um stundarsakir bið ég
og fjölskylda mín Guð að blessa
Eirík á þessari ferð sem hann er
lagður upp í, að hann leiði hann
af sinni mildi og forsjá um sólarlönd
eilífðarinnar og hann megi þar una
glaður við sitt eins og þegar hann
dvaldi á meðal okkar. Guðrúnu syst-
ur hans, systkinum öllum og öðram
nákomnum ættingjum sem nú sjá
á bak kæram bróður og frænda
vottum við innilega samúð. Biðjum
þann sem öllu ræður að gefa þeim
bjarta og blessunarríka ævi.
Hafí Eiríkur hjartans þökk fyrir
samleiðina.
Guðbjörn Jónsson
Ég veit, minn ljúfur lifir
lausnarinn himnum á;
hann reeður öllu yfir,
einn heitir Jesús sá;
sigrarinn dauðans sanni
sjálfur á krossi dó
og mér svo aumum manni
eilíft líf vist til bjó.
(Hallgrimur Pétursson)
Hún amma Margrét er dáin. Þeg-
ar okkur barst þessi frétt þann 12.
september síðastliðinn, þá olli hún
blandinni tilfinningu sorgar og
gleði. Sorgar yfír að missa elsku
ömmu okkar en jafnframt gleði
yfír að langri sjúkralegu hennar er
lokið og hún hefur fengið hvíldina.
Drottinn gaf og drottinn tók.
Leyndarmál lífs og dauða er torskil-
ið mörgum þeim sem eftir lifa og
það er erfítt að koma orðum að
hjartans dýpstu tilfínningum, en í
hugarfylgsnum lifa minningar sem
verða ekki frá manni teknar, þær
dejja aldrei. Við bræðurnir eigum
allir hlýjar minningar um elskulega
ömmu sem átti til margt gott. Við
hefðum viljað þekkja hana betur
en vildum með þessum fátæklegu
orðum þakka henni fyrir samfylgd-
ina, hlýju orðin og einlæga bams-
lega brosið sem hún var svo óspör á.
Við biðjum algóðan guð að blessa
og varðveita elsku ömmu okkar.
Við vottum eftirlifandi eigin-
manni og öðram aðstandendum
hennar okkar innilegustu samúð.
Með sínum dauða hann deyddi
dauðann og sigur vann,
mátt hans og afli eyddi
ekkert mig skaða kann;
þó leggist lík í jörðu,
lifir mín sála frí;
hún mætir aldrei hörðu
himneskri sælu í.
(Hallgrímur Pétursson)
Sigurðssynir