Morgunblaðið - 19.10.1988, Side 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. OKTÓBER 1988
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JOHN C. AUSLAND
Næsti forseti Bandaríkjanna
breytir ekki staðreyndum
Skiptir máli hver sigrar?
Línur þykja hafa skýrst undan-
fama daga um það, hvor for-
setaframbjóðendanna, Michael
Dukakis eða George Bush, verður
næsti forseti Bandarfkjanna. Úr-
slitin ráðast þó ekki fyrr en 8.
nóvember og við getum leitt hug-
ann að annarri spumingu: Hvaða
máli skiptir það okkur hvor sigr-
ar? Eða öllu heldur, hvaða máli
skiptir það fyrir ísland? Um þetta
hef ég meira að segja síðar en
vil nú aðeins minna á eina stað-
reynd: Noregshaf gegnir áfram
mikilvægu hlutverki í vamar-
stefnu Bandaríkjamanna sama
hver næsti forseti Bandaríkjanna
verður.
Kynslóðaskipti
í þessari kosningabaráttu verða
kynslóðaskipti. George Bush er
síðasti forsetaframbjóðandinn í
Bandaríkjunum sem hefur sjálfur
kynnst vopnuðum átökum seinni
heimsstyijaldarinnar. Michael
Dukakis tilheyrir ekki aðeins eft-
irstríðskynslóðinni heldur var
hann einnig í hópi þeirra sem
mótmæltu stríðsrekstri Banda-
ríkjamanna í Víetnam. Enda þótt
þessi mismunandi rejmsla hafí
áhrif á viðhorf Bush og Dukakis
og hljóti að móta ákvarðanir
þeirra í framtíðinni, verður vissum
þáttum alls ekki breytt.
• Sá er fer með sigur af hólmi
kemur til með að eiga samskipti
við þjóðþing þar sem demókratar
eru í meirihluta. Flokksbönd eru
að vísu ekki alltaf öflug í Banda-
rfkjunum, en á hinn bóginn verða
demókratar formenn í mörgum
valdamiklum þingnefndum.
• Sá er fer með sigur af hólmi
mun þurfa að heyja baráttu við
geysimikinn fjárlagahalla. Bush
og Dukakis eru ekki áijáðir í að
ræða um fjárlagahallann, minn-
ugir þess að Walter Mondale tap-
aði flölda atkvæða 1980 þegar
hann talaði af hreinskilni um þörf-
ina á skattahækkunum. Næsti
forseti verður engu að síður að
glíma við flárlagahallann þegar
hann flyst í Hvíta húsið.
• Sá er fer með sigur af hólmi
verður að takast á við heim í
upplausn. Sjálfstæði nýlenda og
tvær heimsstyijaldir hafa skilið
eftir sig slóða vandamáia sem
engin einföld lausn er við.
• Sá er fer með sigur af hólmi
verður að vera f fylkingarbijósti
fyrir Bandaríkin í orrahríð þeirra
við Sovétríkin. Míkhaíl Gorbatsjov
hefur e.t.v. breytt leikreglunum
en leikurinn heldur áfram.
Það þarf kjarkmikinn mann til
að spá fyrir um hvemig þeir Bush
eða Dukakis muni bregðast við
þessum vanda. Samt sem áður er
munur á viðhorfum frambjóðend-
anna og sá munur gefur vissar
vísbendingar.
Áherslumunur í
innanríkismálnm
Þegar ég hef verið spurður að
því hvaða munur sé á flokkum
demókrata og repúblikana hef ég
svarað: „Tuttugu prósent." Þessi
tala aðgreindi fíokkana tvo í hug-
myndum þeirra um hæsta skatt-
hlutfall. Demókratar aðhylltust
sjötíu ' prósent, repúblikanar
fímmtíu prósent. Reagan tókst að
þrýsta tölunni enn lengra niður.
Afstaða flokkanna til skatta-
mála endurspeglar mismunandi
viðhorf þejrra til hlutverks ríkis-
valdsins. í megindráttum halda
repúblikanar því fram að því
minni sem afskipti ríkissfjómar
séu því betra. Demókratar eru
þeirrar skoðunar að ríkisvaldið
hafí þeim skyldum að gegna að
taka virkan þátt í mótun sam-
félagsins, einkum og sér í lagi
með tilliti til þeirra þjóðfélags-
þegna sem minna mega sín.
Verði Bush sigurvegari kosn-
inganna mun hann halda stefnu
Reagans í innanríkismálum til
streitu, þó ekki með sama áherslu-
þunga. Hann finnur leiðir til að
auka ríkistekjur, þrátt fyrir loforð
sitt um að hækka ekki tekjuskatt.
Verði Dukakis sigurvegari
kosninganna hann mun nýta sér
reynslu sína sem ríkisstjóri
Massachusetts. Til að nefna að-
eins eitt atriði þá hefur stjómin í
Massachusetts nýlega, fyrst allra
í Bandaríkjunum, lögleitt áætlun
um almannatryggingar.
Almennt samkomulag um
utanríkisstefinuna
Víðtækt samkomulag er á með-
al Bandaríkjamanna um utanrfk-
is- og vamarmálastefnuna, þrátt
fyrir að fjölmiðlar beini sjónum
John C. Ausland
að því sem á milli ber. Flestir
Bandaríkjamenn era enn hlynntir
því að þjóð þeirra sé f fararbroddi
í heiminum þrátt fyrir að kostnað-
urinn sem því fylgir gangi nærri
mörgum.
Þrátt fyrir óánægjuraddir í
hægra armi Repúblikanaflokks-
ins, rfkir samt almenn eining inn-
an flokksins um gagnsemi við-
ræðnanna við Sovétmenn. Það
getum við þakkað öðra kjörtíma-
bili Ronalds Reagans vegna þess
að þá komst aftur á gagnkvæm
virðing í viðræðum Kremlveija og
Bandaríkjamanna. Af þeirri
ástæðu verður áfram samið um
takmörkun vígbúnaðar.
Meginágreiningur frambjóð-
endanna varðar samskipti Banda-
ríkjanna við ríki þriðja heimsins,
einkum hvemig beri að bregðast
við áformum Sovétmanna um að
ná alheimsyfírráðum. Gorbatsjov
sýnir þess merki að hann vilji láta
af þessum áformum, en honum
gengur það ekki sem best. Banda-
ríkin og Sovétríkin fara ekki ein
með hlutverk, leiðtogar annarra
landa þurfa einnig að láta að sér
kveða.
Þrátt fyrir að mikill vandi sé
enn óleystur í Afganistan,
Kambódíu og Angóla, er mesta
váin fyrir dyram Mið-Ameríku.
Vandinn felst í því að umræður
og deilur hafa aðallega snúist um
kontra-skæraliðana. Afstaða
næsta forseta til stuðnings við
kontrana breytir því ekki að þeir
era aðeins einn hlekkur í keðjunni
í Mið-Ameríku. Vandi hans verður
fólginn í því að móta heildstæða
stefnu sem spannar allt sviðið en
tekur samt mið af hinum viðsjár-
verðu Sandinistum.
Lykilhlutverk Evrópu
Ef það er eitthvað eitt sem
Bush og Dukakis era ásáttir um
þá er það lykilhlutverk Evrópu í
stefnumótun Bandaríkjanna. Það
leysir hins vegar ekki vandann
sem við er að etja. Evrópubúar
hafa fengið sig fullsadda af því
að láta Bandaríkjamenn segja sér
fyrir verkum en þeim líst hins
vegar á hvoragan kostinn sem
þeim stendur til boða: Að treysta
Sovétmönnum eða að auka út-
gjöld til vamarmála. Bandaríkja-
menn era orðnir þreyttir á því að
standa straum af útgjöldum
vegna vama Vestur-Evrópu. Þeir
óttast hins vegar að til styijaldar
komi í Evrópu láti þeir af stuðn-
ingi sínum. Tvær styijaldir á einni
öld nægi.
Bandaríkjamenn munu því
áfram beina sjónum að Evrópu.
Auk þess munu Noregur og ísland
áfram gegna mikilvægu hlutverki
í vamarstefnu Bandaríkjamanna
ekki síst nú þegar vamarmála-
ráðuneytið í Pentagon beinir sjón-
um í ríkari mæli að Noregshafi.
Því til sönnunar má benda á að
Atlantshafsbandalagið hyggst
halda áfram víðtækum heræfíng-
um á þeim slóðum. Þær ná hám-
arki árið 1990. Bandarískt stór-
fylki landgönguliða mun ganga á
land í Mið-Noregi, sækja birgðir
sem þar era geymdar fyrir það
og fara norður eftir landinu og
taka þátt í æfíngum norska hers-
ins og annarra NATOheija sem
þar fara fram.
Atlantshafsbandalagið hyggst
á árinu 1990 í fyrsta sinn æfa
með eins raunveralegum hætti og
kostur er flutning bandarískra
landgönguliða til Noregs. Gera
verður ráð fyrir því að þessum
landgönguæfíngum fylgi umtals-
verðar flotaæfíngar í Norður-
Atlantshafi, einnig umhverfís ís-
land.
Höfundur er fyrrverandi starfs-
maður bandarísku utanrlkis-
þjónustunnar. Hann ernú bú-
settur í Ósló og heúir ritað
(jölda greina og bóka einkum
um öryggis- og vamarmál.
ICELAND
Nýr bækl;
ingurumls-
landsferðir
Samvinnuferðir-Landsýn, inn-
anlandsdeild, sem er þjónustu-
deild fyrir Islandsferðir, hefur
gefið út nýjan íslandsbækling
með ferðamöguleikum á árinu
1989.
í ritinu er að finna 80 mismun-
andi ferðamöguleika á íslandi og
Grænlandi, allt frá því að vera
þægilegar hótelferðir, hestaferðir
og gönguferðir, til allavega ævin-
týraferða um landið.
Ferðaskrifstofan ætlar að leggja
höfuðáherslu á að kynna ísland sem
land andstæðna og fjölbreytilegrar
náttúrafegurðar, með áherslu á
jarðfræði, sögu og menningu lands-
ins.
Bæklingurinn er gefinn út á
ensku og dreift til erlendra ferða-
heildsala um allan heim.
Þrídrang-
ur fluttur
ÞRÍDRANGUR er fluttur í
Garðastræti 17, fast við hliðina
á Bókakaffi. Féíagið er fræðslu-
og upplýsingaþjónusta um heild-
ræn málefni, s.s. gamlar og nýjar
leiðir til aukins vitundarþroska,
lifsfyllingar og heilbrigðis til
líkama og sálar.
Komið hefur verið á fót forn-
bókaverslun með bókum um andleg,
dulfræðileg og sálfræðileg málefni
og rit um nýja valkosti á ýmsum
sviðum. Þar verður umboðssala á
samskonar ritum fyrir einstaklinga
og samtök. Einnig era til sölu stein-
ar, kristallar og heilunarsnældur.
Þeim sem vilja koma á framfæri
efni í fréttablað Þrídrangs sem
kemur út á næstunni er bent á að
hafa samband. Félagsmenn fá sent
blaðið minnst fjóram sinnum á ári.
í því koma fram greinar og upplýs-
ingar um sálræktamámskeið, fundi
og fyrirlestra og aðra þjónustu eða
vörar sem hinir og þessir aðilar
bjóða upp á um heildræn málefni.
Þrídrangur hefur opið frá 10—19.
(Fréttatilkynning)
............ mmmmummimm mw .1)11 ....■niirni ...... ............................................... ................... iu.nmT.TWiiwmnftiiiWiwiiiwiiwwi
raðauglýsingar — raðauglýsingar — raðauglýsingar
Bakka- og Stekkjahverfi
Aðalfundur
Félag Sjálfstæðis-
manna í Bakka- og
Stekkjahverfi heldur
aðalfund miðvlku-
daginn 26. október
nk. íValhöil, Háaleit-
isbraut 1, kl. 20.00.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðal-
fundastörf.
2. Gestir fundarins
eru Eyjólfur K. Jónsson, alþingismaður, og Magnús L. Sveinsson,
forseti borgarstjórnar.
3. Önnur mál.
Félagsmenn eru hvattir til að mæta á fundinn.
Stjómin.
Félag sjálfstæðismanna í Nes- og
Melahverfi
Aðalfundur
félagsins verður haldinn á Hótel Sögu,
fundarsal B, miðvikudaginn 26. október kl.
20.30.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Gestur fundarins, Sólveig Pótursdóttir,
varaþingmaður, ræðir stjórnmálavið-
horfið.
3. Önnur mál.
Fundarstjóri: Björg Einarsdóttir, rithöfundur.
Fundarritari: Gylfi Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri.
Stjórnin.
Trúnaðarráð Hvatar
Fundur í Valhöll, kjallarasal fimmtudaginn 20. október kl. 18.00.
Sveinn H. Skúlason formaður fulltrúaráðsins (Reykjavík kynnir stef nu-
skrár ráöstefnuna.
Guörún Zoega fyrrverandi aðstoöarmaður ráðherra segir frá störfum
sínum í Iðnaðarráðuneytlnu.
Léttar veitingar verða á boðstólum. Fjölmennið.
Stjórnin.