Morgunblaðið - 31.05.1989, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. MAI 1989
15
Helgi Hálfdanarson:
ÞeðaT
í stafrófi eru tveir bókstafir, að vera tema. Að líkindum hefur
sem fáir nota nema íslendingar, Jón Sigurðsson haft þetta gríska
en það eru stafirnir ð og þ. Hljóð- hljóð í huga, þegar hann stafsetti
in sem þeir tákna eru náskyld, nafnið Aþena með t-i (Atena). Ef
en staða þeirra í málinu er eigi til vill hefur honum líka þótt A
að síður gjörólík, því þ getur ein- helzt til óburðugt atkvæði á
ungis staðið í upphafi orðs eða íslenzku til þess að á eftir því
orðstofns, en þar getur ð aldrei kæmi þ; nafnið hefði þá fremur
staðið. þurft að vera Áþena. Hins vegar
Með því að hljóð þau, sem staf- ritaði Sveinbjörn Egilsson þetta
ir þessir tákna, tíðkast einnig í nafn Aþena, hvað sem olli, og þá
öðrum málum, hefur stundum var ekki að sökum að spyija; heill-
þótt þjóðráð að stafsetja tökuorð, andi málþokki Sveinbjarnar í
þar sem þau koma fyrir, með þess- Kviðum Hómers hefur varpað á
um séríslenzku bókstöfum. Þar nafn þetta slíkum ljóma, að eng-
ber á orðum sem komin eru úr inn íslendingur gæti til þess hugs-
ensku máli, en voru þangað kom- að að rita það á annan hátt. Líku
in úr grísku. Þetta eru orð sem máli gegnir um nokkur fleiri grísk
eru rituð með th á ensku, en voru nöfn.
á grísku rituð með þeim bókstaf Nú styttist í það, að íslendingar
sem af íslendingum hefur verið fái í heimsókn virðulegan gest,
kallaður þeta. Samkvæmt því hef- þegar Hans Heilagleiki páfínn í
ur t.d. enska orðið theme verið Róm vitjar safnaðar síns hér á
þýtt á íslenzku með hvorugkyns- landi. Því ber nú æ oftar á góma
orðinu þema. það lýsingarorð, sem margur hef-
Yfirleitt mun þeta, sem frá ur lengi ritað kaþólskur og borið
fornu hefur staðið í grísku orði, fram samkvæmt því. Gegn þess-
rituð með th í samsvarandi ensku um rithætti og framburði mæla
orði, sem þá er borið fram með þó sterk rök. I fyrsta lagi er þar
þ-hljóði. Hins vegar hafa grannar að ófyrirsynju sett þ í stað
vorir á Norðurlöndum borið fram grískrar þetu; og í öðru lagi þyrfti
og ritað t fyrir þetu i grískættuð- orðið fremur að vera káþólskur
um orðum í sínum tungumálum. til þess að þ gæti komið fýrir í
Þó hafa flestir íslendingar kosið þvílíkri stöðu. Því er það, að fleiri
að fara að dæmi Engilsaxa frem- en undirritaður skrifa þar ætíð
ur en frænda sinna norrænna, ef katólskur.
til vill vegna þess að þ-ið sem Hitt er þó enn verra, að þeir
bókstafur hefur þótt bregða á sem játa katólska trú eru einatt
tökuorð íslenzkum svip eitthvað kallaðir kaþólikkar. Ekki leynir
fremur en t. sér útlenzkan á bak við þetta tvö-
Nú hafa grískumenn sagt mér, falda k, sem gerir orðið með af-
að hinn fomi gríski bókstafur brigðum kauðalegt og óvirðulegt,
þeta hafi alls ekki verið borinn eins og svo mörg tökuorð sem
fram með þ-hljóði, heldur hafi þar bera útlenzkuna utan á sér. Eðli-
verið um að ræða áblásið t-hljóð, legast er, að katólskir menn séu
sem beinast lægi við að láta t ' á íslenzku nefndir katólar og trú
annast í íslenzkum tökuorðum. þeirra katólska.
Samkvæmt því ætti þema fremur
Konur,
gefum börnum okkar
gjptl fordæmi
Styöjum hver aðra,
reykjum ekki!
Tóbaksnotkun fer minnkandi meðal ísienskra barna
■ og unglinga. Þó reykja fleiri stúlkur en piltar. Reykingar kvenna
á meðgöngutíma skaða fóstur. Börn sem verða fyrir óbeinum reykingum
á heimili fá oftar öndunarfærasjúkdóma en börn foreldra sem
ekki reykja. Margir þeirra sem reykja vilja gjarnan hætta.
Ástæðurnar eru augljósar: Reykingar eru heilsuspillandi.
Lungnakrabbamein sem áður var sjaldgæft
meðal íslenskra kvenna er nú næstalgengasta krabbamein
þeirra en dánartíðni íslenskra kvenna úr þessum sjúkdómi er ein sú
hæsta í heiminum. Er ekki mál til komið að konur taki sig saman
og vinni gegn þeim heilsuspilli sem einna skæðast herjar
á þær sjálfar, reykingunum? Konur, styðjum hver aðra,
byrjum ekki að reykja. Ef við reykjum, hættum þá.
>
!
s
Danfríður Skarphéðinsdóttir
Guðrún Agnarsdóttir
Guðrún Helgadóttir
Jóhanna Sigurðardóttir
Kristín Einarsdóttir
Kristín Halldórsdóttir
Margrét Frímannsdóttir
Múlmfríður Sigurðardóttir
Ragnhildur Helgadóttir
Salóme Porkelsdóttir
Valgerður Sverrísdóttir
Pórhildur Porleifsdóttir
...SMBafótalástæðum
- ekld síst öryggisástæðuin.
Vortífcoð
Saab1989
Nr.6
Saab 900i 4 dyra, beinskiptur 5 gíra,
framhjóladrifinn. Málmlitur, rafdrifnar læsingar,
litað gler, vökvastýri, vökvabremsur, plussáklæði,
armpúði í aftursæti o.fl. o.fl.
Verð
Vlslátlur
\oHIIboð
kr. 1.332.000,00
kr. 133.000,00
kr. 1.199.000,00
HVAÐ SEGJA S/ViB-EIGENDlR
IMBÍIÆASÍNAOG
M ÞJÓMJSTU SEM H® FÁ?
'n
l nýlegri skoðanakönnun Hagvangs á viðhorfum
Saab-eigenda kom eftirfarandi í Ijós:
91,2% ætla sér að eignast Saab aftur.
85,7% eru ánægðir eða mjög ánægðir með
verkstæðisþjónustuna.
Þessi niðurstaða segir meira en mörg orð.
Ef þú ert að leita að bíl - spurðu þá Saab-eiganda um álit!