Morgunblaðið - 31.05.1989, Blaðsíða 27

Davíð Oddsson borgarstjóri flytur ræðu sína á
afmælishátíð Sjálfstæðisflokksins á Hótel íslandi
25. maí síðastliðinn.
inner
atíma
ar upp og hafðar sem forskrift að
nýjum úrræðum. Engin mál eru
leyst. Öllu er frestað inn í framtíð-
ina. Miðstýring er allsráðandi og
bjárgráðið ætíð það sama: Ríkis-
valdið kaupir sér frest frá því að
horfast í augu við vandann, kaupir
sér stundarfrið á vinnumarkaði með
ófyrirsjáanlegum afleiðingum,
kaupir atvinnulífinu stundarfrest
með millifærslum og eríendum lán-
um, og loks kaupir ríkisstjórnin sér
gálgafrest með því að stinga höfð-
inu í sandinn í þeirri von að þá sé
ekki hægt að smeygja reipinu um
háls hennar. Þessir villuráfandi
menn virðast þrátt fyrir reynslu
sögunnar, sem ég áðan nefndi, enn
trúa því að hægt sé að fara í fræða-
kistil félagshyggjunnar til að finna
úrræði. Þeir virðast enn trúa því
að félagshyggjan búi yfir töfraráð-
um, sem séu betur fær um að leysa
vanda í hverri lífsgátu en einstakl-
ingarnir og fyrirtækin geta gert,
ef almennu skilyrðin eru í lagi og
afskiptasemi hins opinbera í lág-
marki.
Þetta minnir mig á sögu, sem
ég heyrði sagða um Olaf Thors, sem
eitt sinn kom á kosningafund og
tók menn tali. Þar kom upp í sam-
ræðunum, að maður nokkur sagðist
jafnan ganga með á sér völustein
einn magnaðan, sem gerði það að
verkum að alls konar fár og sjúk-
dómar, sem yfir aðra menn gengu,
sneyddu hjá honum. Maðurinn sá
að Ólafur hafði ekki mikla trú á
þessu og mislíkaði honum það nokk-
uð og gerði sitt ýtrasta til að sann-
færa Olaf um þýðingu þess úrræðis
að ganga með annan eins verndar-
grip upp á vasann. Fór svo að lokum
að maðurinn færði Ólafi völustein
slíkan og bað hann að prufa þetta
sjálfan. Ári síðar hittust þeir aftur
við sama tækifæri, og maðurinn
vatt sér að Ólafi og spurði hvernig
gengið hefði. Ólafur sagði að enn
gengi hann með steininn, tók hann
úr vasa sínum og sýndi manninum.
„Og það get ég sagt þér,“ sagði
Ólafur, „að síðan ég fór að ganga
með steininn hef ég ekki fundið
fyrir gigt í hægri fætinum." Maður-
inn varð himinlifandi yfir þessum
tíðinum, ljómaði _ eins og tungl í
fyllingu, þar til Ólafur sagði: „Og
það sem meira er, þessi galdra-
steinn er afturvirkur því áður en
ég fékk steininn hafði ég heldur
aldrei haft gigt í hægri fætinum."
Úrræði félagshyggjunnar eru al-
gerlega afturvirk, ekki í þeim skiln-
ingi að þau leysi úr löngu liðnum
vandamálum, heldur i þeim skiln-
ingi, að þau færa okkur aftur á bak
í þróuninni, lífskjörin versna, hagur
fólksins þrengist. Maður, sem lengi ■
hafði fylgst með stjórnmálum,
sagði, er hann sá tilbrigði núver-
andi ágæts forsætisráðherra, að
ljóst væri að eplið félli sjaldan langt
frá eikinni. Það er kannski meiri
ástæða til fyrir íslendinga að hafa
áhyggjur af því núna þegar blasir
við að ríkisstjórnin leysir sín mál
með samfelldri skuldasöfnun, er
afbökun á því ág;æta máltæki, „að
sjaldan fellur vixill langt frá gjald-
daga“. Það er ljóst að um leið og
ríkisstjórnin segist framfylgja jafn-
launastefnu, gerir hún samninga,
sem fela í sér stórkostlegan launa-
mun í framtíðinni. Sá víxill fellur
fyrr en varir. Jafnljóst er að stefnt
er að mikilli kjararýrnun þjóðarinn-
ar í heild á næstu árum með stór-
felldri skuldasöfnun nú og með því
áð fresta úrlausn allra mála með
greiðslum innistæðulausra ávísana.
Sennilega komast stjórnarherrarnir
lengst í því að ganga sæmilega til
verks með þeim hætti, sem lýsi út
úr svari eins af ráðherrunum í út-
varpinu í gær eða fyrradag. Hann
var spurður um tiltekið álitaefni og
sagði þá: Mér fínnst koma til at-
hugunar að láta skoða, hvort
hægt sé að kanná þessa hug-
mynd. Það vantar ekki tilþrifin í
þessu svari.
Flokkur allra tíma
Eg velti því fyrir mér í byrjun,
hvort að einhverjum af okkar fyrstu
forystumönnum hefði komið til hug-
ar að gera mætti flokkinn þeirra
óþarfan á 60 árum eða svo, og ég
komst að þeirri niðurstöðu, að þótt
vel hefði miðað í mörgum efnum
væri margt verkið óunnið. Og ég
vil ganga lengra. Eg vil leyfa mér
að halda því fram, að sagan sýni
að Sjálfstæðisflokkurinn sé í raun
flokkur allra tíma, ekki bara flokk-
ur til að koma okkur út úr krepp-
unni eða tryggja að hvergi verði
hvikað í sjálfstæðisbaráttu þjóðar-
innar né að tryggja atvinnufrelsi
einstaklingsins jafnt innanlands og
í viðskiptum við erlenda menn. Það
bendir flest til að baráttutækið sé
jafn nauðsvnlegt í dag og það áður
var og verði svo um ófyrirsjáanlega
framtíð.
I mínum huga var það mikill fyr-
irboði, að þegar kreppa, doði og
vonleysi umlyki allt og alla bæði í
fjarlægum auðugum ríkjum og þó
ekki síður hér heima í fátæku norð-
lægu landi, þá risu upp menn og
stofnuðu flokk, sem hafði og hefur
trúna á manninn í öndvegi stefnu
sinnar. Og um líkt leyti kvaddi sér
hljóðs skáld, sem þótti veröldin fög-
ur og sagði frá því. Tómas Guð-
mundsson gaf út sína Fögru veröld
og gaf samtímamönnum sínum
hlutdeild i þeirri veraldarfegurð,
sem skáldlegt innsæi hans sá í fá-
tæktarkreppunni miðri, og forráða-
menn Sjálfstæðisflokksins stofnuðu
flokk til að færa þá draumsýn í
veraldlegan búning. Sigurvissan hjá
þeim hvorum tveggja, skáldinu og
brautryðjendum Sjálfstæðisflokks-
ins, byggðist á trúnni á manninn,
á afli hans og atgervi, svigrúmi
I hans til orðs og æðis og ekki síður
hinu að þá væri einstaklingurinn
líklegastur að gera öðrum manni
gagn, þegar hann fengi sjálfur best
notið hæfileika sinna.
Ræðst ekki á neina hópa
Þegar skáldið gaf mönnum þann-
ig hlutdeild í fagurri veröld og nýrri
von og hinn ungi stjórnmálaflokkur
vildi ryðja þeirri von braut, var ör-
birgðin nánast óbrigðull skuggi
hvers einasta manns. Aðeins örfáir
menn gátu þá efnahagslega um
fijálst höfuð strokið á þessu landi.
Sjálfstæðisflokkurinn stefndi jafn-
an að því að verða fjöldaflokkur.
Hann ætlaði aldrei að verða flokkur
þessara örfáu manna, sem flutu
ofan á. Hann var flokkur, sem trúði
því ekki, að það væri forsenda fram-
fara að ota fólkinu hveiju gegn
öðru. Hann trúði á að stéttirnar
hlytu að vinna saman, stétt með
stétt, að framþróun í landinu; og í
því liggur einmitt galdurinn og í
því liggur einnig skýringin á því,
að Sjálfstæðisflokkurinn hefur
aldrei áskilið sér rétt að ráðast á
tiltekna hópa í þjóðfélaginu eins og
aðrir flokkar gera einatt. Alþýðu-
bandalagið gengst upp i að ráðast
á tiltekna hópa með einkunnagjöf-
um: arðræningjar, auðvald, kaup-
menn, pilsfaldakapítalistar, há-
tekjufólk, sníkjudýr. Alþýðuflokk-
urinn hefur líka sína skotspæni og
nefnir óspart. í para-Sís Framsókn-
arflokksins komast ekki allir inn
og reyndar æði margir, sem langar
ekki þangað inn. En Sjálfstæðis-
flokkurinn ræðst ekki á neina hópa
í þjóðfélaginu, því slíkt gengi þvert
á grundvallarstefnu hans. Hann
hefur auðvitað haft trú á fijálsu
atvinnulífi og viljað veg þess sem
mestan. En hann hefur jafnan-verið
lang-stærsti launþegaflokkurinn og
er það enn. Hann vil vera brautryðj-
andi fyrir það fólk og hann vill
ekki síður vera bakhjarl þess. Sjálf-
stæðisflokkurinn vill sigla mikinn
og grípa hvern þann byr, sem gefst,
en hann vill líka að þjóðin eigi
traust akkeri og öryggishöfn í vá-
lyndum veðrum. Sagan sýnir, jafnt
gömul og ný, að félagshyggjan vill
flækja sérhvern mann í netum
sínum svo þeir megi sig hvergi
hræra, að minnsta kosti ekki þann-
ig, að þeim, sem um netsendana
halda, líki það verr. Sjálfstæðis-
flokkurinn vill annars konar net.
Hann vill þéttriðið öryggisnet, sem
tekur af þeim mönnum höggið, sem
falla kunna um hríð, er þeir taka
þátt í þeim línudansi, sem lífsbarátt-
an óhjákvæmilega er og ætíð verð-
ur.
Draumur stóra Sannleiksmann-
anna og hugsun félagshyggjunnar
um að hægt sé að afnema lífsbarátt-
una hefur breyst í martröð í hvert
sinn, sem reynt hefur verið að
breyta þeim draum í veruleika.
Þrátt fyrir að okkar flokkur kunni
að hafa átt undir högg að sækja
og þrátt fyrir (og kannski vegna
þess) að pólitískir andstæðingar
» 2K
okkar hér á landi virðast ganga
þvert gegn þróuninni um víða ver-
öld og trúa meir á ríkisforsjá en
frjálslyndi, þá hlýtur framtíð þessa
flokks að vera björt. Við vorum enn
fátækt, frumstætt bændaþjóðfélag
þegar til hans var stofnað. Þá var
akurinn enn óplægður, langt í sán-
inguna og enn lengra í uppskeruna.
Flokkur okkar hefur margan akur-
inn plægt og í margt flagið sáð og
uppskeran hefur verið ríkuleg. Enn
er þó mikið verk að vinna. Það
rætast ekki allar vonir, hvorki hjá
fólki né flokki, en meðan við höfum
hreinan skjöld og vitum að við höf-
um gert okkar besta, er gefið, að
mótlætið verður eingöngu nýr afl-
gjafi til átaka.
Andstæðingarnir eru stundum
að furða sig á því, hvernig á því
standi að Sjálfstæðisflokkurinn hafi
verið svo stór á meðan hægri flokk-
ar á Norðurlöndum hafi verið miklu
minni og haft miklu minni pólitíska
þýðingu en Sjálfstæðisflokkurinn.
Þeir hafa jafnvel gengið svo langt
að segja, að þetta sé einhver sögu-
legur misskilningur íslensku þjóðar-
innar ellegar að þetta lúti einhveij-
um sérstökum lögmálum, sem ekki
hafi verið fyrir hendi annars staðar
en hér, svo sem eins og að forystu-
menn okkar hafi haft meiri per-
sónutöfra til að bera en stjórn-
málaforingjar á Norðurlöndum. Síst
vil ég úr því draga að okkar forystu-
menn voru og eru úrvals- og af-
bragðsmenn, en það breytir ekki
þeirri skoðun minni, að þessar
vangaveltur andstæðinganna eru
sjájfar allar á misskilningi byggðar.
í rauninni finnst mér miklu
merkilegra álitaefni, hvers vegna
Sjálfstæðisflokkurinn hefur ekki
orðið ennþá stærri heldur en reynsl-
an hefur þó sýnt. Ég er þess full-
viss að stefna hans á mikinn hljóm-
grunn með þjóðinni. íslenska þjóðin
er sjálfstætt fólk. Vísast hefur
ranglát kjördæmaskipun, pólitísk
misnotkun í skjóli hennar og stór-
felld ríkisafskipti aftur í því tvöfalda
skjóli gert flokknum löngum erfitt.
Eigi að síður er grundvöllurinn fyr-
ir hendi. Sá grundvöllur býr í hugar-
fylgsnum fólksins í landinu. Allur
þorri þess á samleið með Sjálfstæð-
isflokknum.
Ég hitti í morgun einn af and-
stæðingum flokksins, þó ágætan
mann, á götu í miðborginni og hann
óskaði til hamingju með daginn.
Við tókum spjall og hann sagði sem
svo: Jú, nú er Sjálfstæðisflokkurinn
60 ára og hefur haft mikið hlutverk
og er á marga lund einstæður flokk-
ur. En segðu mér eitt: Ef Sjálfstæð-
isflokkurinn væri ekki fyrir hendi í
dag, hvað myndirðu gera, hvar
myndirðu skipa þér á bekk? Ég
þurfti ekki að hugsa svarið lengi,
en það var þetta: Væri Sjálfstæðis-
flokkurinn ekki til í dag, þá myndi
ég nota tækifærið, skjótast upp á
Hótel ísland í kvöld, hitta þar fólk,
sem ég vil blanda geði við, og stofna
með því Sjálfstæðisflokk.
< ••
Parísarfundur um mannréttindaþátt ROSE:
Samskipti Norðurlandaþjóða
eru heiminum til eftirbreytni
-sagði Albert Guðmundsson, formaður íslensku sendinefhdarinnar
Á Ráðstefiiu um öryggi og samvinnu í Evrópu, RÖSE, sem lauk í
Vínarborg í janúar sl., var ákveðið að halda þijá fundi um mannúðar-
þátt RÖSE áður en ijórði framhaldsfuudur ráðstefiiunnar hefst í
Helsinki í mars 1992. Fyrsti mannréttindafundurinn hófst í París í
gær og þar flutti formaður íslensku sendinefiidarinnar, Albert Guð-
mundsson sendiherra, ræðu. Auk Alberts í íslensku sendinefndinni
voru þeir Benedikt Jónsson sendiráðunautur og Hannes Heimisson
sendiráðsritari. Næstu fiindir verða haldnir í Kaupmannahöfii og
Moskvu.
í ræðunni vék Albert Guðmunds-
son meðal annars að samskiptum
þjóða á milli og sagði: „Flest okkar
sem hér erum samankomin teljum
að friðsamlegt umhverfi, án utanað-
komandi ógna, sé grunnurinn að
heilbrigðri framvindu mannlegra
samskipta og samvinnu, hvort sem
er innan landamæra ríkis eða á
milli landa. Friði og öryggi verður
ekki komið á nema fyrir tilstilli
ríkisstjórna sem af einlægni vilja
stuðla að mannlegri reisn og ský-
lausum mannréttindum þegnanna.
Þess vegna verður virk slökunar-
stefna ekki slitin úr samhengi við
þá viðleitni að koma á grundvallar-
frelsi og mannréttindum.
Við teljum að sú virðing og hið
gagnkvæma traust sem ríkir á milli
Norðurlandaþjóðanna gæti í mörgu
tilliti verið heiminum öllum til eftir-
breytni. Einstaklingar eru í engu
frábrugðnir ríkjum þegar til þess
er litið að þeir bera í btjósti sér
meðfædda sjálfstæðisþrá og vilja
ekki lúta óréttlátum lögum og
reglugerðum," sagði Albert Guð-
mundsson.
Albert sagði í ræðu sinni að efnt
væri til funda um mannréttindaþátt
RÖSE, sem væru undanfari Hels-
inki-fundarins 1992, með það að
markmiði að auka skilning og trún-
að á milli þjóða. Hann sagði jafn-
framt að undanfarin tvö og hálft
ár hefði vel tekist til við að sætta
andstæð sjónarmið á meðal Evrópu-
ríkja. Síðan sagði Albert:
„Hins vegar eru á þessu brotal-
amir, því miður. Einstaklingar eru
enn fangelsaðir fyrir stjórnmála-
eða trúarskoðanir sínar, uppræta
verður hömlur á fijálsu upplýsinga-
og hugmyndastreymi og kveða
verður niður þjóðernisátök, trúar-
legar ofsóknir og félagslegt órétt-
læti. Leyfið mér að nefna þijú dæmi
máli mínu til stuðnings:
1. íslenska ríkisstjórnin telur að
í Rúmeníu sé samþykktum RÖSE
síst framfylgt. Öll ákvæði RÖSE-
samþykktarinnar, sem almennt
samkomulag tókst um, hljóta að
eiga við aðildarríkin 35. Það þarf
ekki að taka það fram að þetta á
einnig við um Rúmeníu, eins og
íslenski utanríkisráðherrann lýsti
yfir á Vínarfundinum 17. mars sl.
2. Við erum ánægðir með að
ríkisstjórn Tékkóslóvakíu hefur
leyst Vaclav Havel úr haldi. Á hinn
bóginn er ljóst að ekki hefði átt að
beita ofbeldi gegn friðsamlegum
mótmælendum í Prag.
3. Við erum áhyggjufullir vegna
frétta um að friðsamleg mótmæli
tyrkneskra innflytjenda í Shoumen-
og Kardzhalí-héruðum í Búlgaríu
hafi verið barin niður með hörku,
sagði Albert Guðmundsson.“
Fundinum í París lýkur 23. júní
næstkomandi.