Morgunblaðið - 03.06.1989, Side 36

36
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. JÚNÍ '1989
Hlaupið fyrir friðinn
eftir Halldóru
Aradóttur
Hver kannast ekki við þæginda-
tilfinningnna sem fylgir því að
fara út að hlaupa, skokka eða
ganga, afturábak eða áfram? Hvað
jafnast á við það að teyga að sér
hreina loftið (sem því miður er
skammtað hér á höfuðborgar-
svæðinu), fínna hjartað slá örar,
púlsinn hækka, svitann spretta
fram og endorfínið flæða um heil-
ann? Ef einhver kannast ekkert
við þessa lýsingu er kominn tími
til að hann dusti rykið af gömlu
íþróttaskónum eða kaupi sér sína
fyrstu!
Heimsmet fyrir
heimsfriðiim
Lengsta boðhlaup sögunnar
hófst í New York í Bandaríkjunum
þann 21. apríl síðastliðinn og end-
ar 7. ágúst. Ætlunin er að hlaupa
u.þ.b. 50.000 kílómetra leið sem
er lengri en ummál jarðarkringl-
unnar. Búist er við þátttöku yfir
hundrað þúsund íbúa 73ja þjóð-
landa. Þátttakendur eru frá öllum
heimsálfum — að undanskilinni
álfu mörgæsanna — þ.e. frá Norð-
ur- og Suður-Ameríku, Evrópu,
Afríku, Asíu og Ástralíu. Hlaupið
verður yfir fjöll og fímindi, um
borgir og bæi, eyðimerkur, frum-
skóga og — fyrst ísland er með —
yfír snævi þaktar hejðar. Hlaup
þetta ber yfírskriftina Heimsfirið-
arhlaup ’89. Ætlunin er að svona
friðarboðhlaup verði annað hvert
ár og var hið fyrsta haldið árið
’87. Þá tóku 55 þjóðir þátt og
bætast því 18 þjóðir í hópinn þetta
árið. Þar sem hlaupið fór um var
því vel fagnað og margir slógust
í hópinn þegar farið var um borg-
ir og bæi. Margir frægir íþrótta-
menn hlupu með friðarkyndilinn,
t.a.m. Carl Lewis og Grete Waits.
Víða voru skipulagðar uppákomur
þar sem tónlistarmenn og dansar-
ar sýndu listir sínar og embættis-
menn og málsvarar friðar héldu
tölur og réttu friðarkyndilinn á
milli sín. Hér er smá sýnishom af
því sem sagt var um hlaupið:
Javier Pérez de Cuéllar, aðalrit-
ari Sameinuðu þjóðanna: „Mark-
mið ykkar er að efla einingu og
friðsamlegt samstarf þjóða með
auknum samskiptum. Boðskapur
ykkar er í grundvallaratriðum sá,
að mannkynið hefur, þrátt fyrir
ólík sjónarmið, margt sameigin-
legt sem bindur okkur traustum
böndum. Því óska ég, sem aðalrit-
ari Sameinuðu þjóðanna, ykkur
velfamaðar í þessu átaki. Hvert
og eitt ykkar er sendiherra friðar.“
Desmond Tutu, erkibiskup,
handhafí friðarverðlauna Nóbels:
„Það er mér sönn ánægja að styðja
Friðarhlaup ykkar fyrir réttlæti,
friði og sáttum. Heimurinn verður
að vita að Guð vill að við lifum í
sátt og samlyndi eins og systkin,
meðlimir sömu fjölskyldunnar,
fjölskyldu alls mannkynsins, fjöl-
skyldu Guðs.“
Carl Lewis, gullverðlaunahafí á
Ólympíuleikunum: „Friðarhlaupið
mun opna hjörtu þeirra sem styðja,
taka þátt i, sjá eða heyra um
hlaupið og vekja þá til umhugsun-
ar.“
íþróttir til sjálfsþroska
Að framkvæmd hlaupsins
stendur Sri Chinmoy Maraþonlið-
ið, alþjóðleg hlaupasamtök, sem
líta á íþróttir sem leið til sjálfs-
þroska og heimsfriðar. Á hveiju
ári stendur Maraþonliðið fyrir
ijölda íþróttaviðburða, þar á meðal
nokkram alþjóðlegum últramara-
þonhlaupum. Stofnandi þess og
stjómandi er friðarsinninn og
mannvinurinn Sri Chinmoy. Hann
er sjálfur mikill íþróttamaður.
Hefur hann m.a. stundað hlaup,
tennis og lyftingar og keppt í
frjálsum íþróttum. Hann stjómar
vikulegum hugleiðslufundum fyrir
starfsfólk Sameinuðu þjóðanna í
New York. Sri Chinmoy hefur
haldið friðartónleika og víða flutt
fyrirlestra um frið. Hann hefur
m.a. sagt: „Það er ekki friður þó
engin séu stríð. Ef þjóðir, sem
ekki heyja stríð, ala á árásargjöm-
um og neikvæðum hugsunum jafn-
gildir það stríði. Friður þýðir ein-
ing, kærleiki, hamingja og sam-
kennd.“
Snævi þaktar heiðar
Hér á landi verður hlaupið frá
3.-25. júní. Lætur nærri að farið
sé stærsta hring í kring um landið
og er leiðin rúmlega 3.000 km
löng. Til viðmiðunar má geta þess
að svokallaður hringvegur er um
Með kyndilinn á lofti.
„Sumum fínnst þetta
e.t.v. vera draumórar
en draumur okkar um
firið verður að rætast.
Hvert skref sem þátt-
takandi í Friðarhlaup-
inu tekur fiærir okkur
örlítið nær heimsfiriði.“
1.400 km. Hlaupið hefst á Þing-
völlum þar sem friðarkyndillinn
verður tendraður. Þaðan verður
haldið til Reykjavíkur þar sem
sérstakur fríðarhringur verður
hlaupinn í kringum Tjömina. Þar
verður hlaupið rólega og geta allir
verið með, skokkandi, gangandi —
með bamavagn ef vill, í hjólastól
eða hvemig sem hveijum og einum
hentar. Þaðan liggur leiðin síðan
út á land. Farið verður á Suðumes-
in, um Suðurland, Austfírði, Norð-
urland, Vestfírði, út fyrir jökul á
Snæfellsnesi og Vesturlandið.
Hlaupið endar í Reykjavík 25. júní
þar sem lokaathöfnin fer fram.
Her er hlaupið skipulagt í sam-
vinnu við Ungmennafélög og
íþróttabandalög um land allt. Þau
sjá um skipulagningu og fram-
kvæmd hlaupsins hvert á sínu
svæði. í kringum þéttbýliskjama
landsins er búist við almennri þátt-
töku. Þar er hraðanum mjög stillt
í hóf þannig að allir geta verið
með. Geta þáttakendur hlaupið
fáeina metra eða marga kílómetra
allt eftir því hvað þeir treysta sér
til. Rúta fylgir hlaupinu eftir og
er öllum hlaupuranum heimil afnot
af henni. Þeir sem vilja geta hlaup-
ið spöl og spöl með hiéum. Hægt
er að stökkva upp í rútuna hvenær
sem er og hvíla sig á milli lota.
E.t.v. era einhveijir yfírlýstir
„antisportistar" sem geta ómögu-
lega látið sjá sig í trimminu. En
þeir sem ekki hafa látist sannfær-
ast, í byijun greinarinnar, um að
fá sér íþróttaskó geta engu að
síður lagt sitt af mörkum. Allir
era hvattir til að mæta niður í bæ
þegar hlauparamir fara um þeirra
kauptún eða kaupstað hvort serfi
þeir treysta sér til að hlaupa með
eður ei. Á þann hátt sýna þeir
sjálfír friðarviljann í verki og sam-
stöðu með þeim sem hlaupa fyrir
friði.
Friðar hvað ...?
Nú kynni einhver að spyija sem
svo: „Áf hveiju friðarhlaup en
ekki friðartónleikar eða friðar-
Minning:
Sigiiður Einarsdótt
ir, Neskaupstað
Látin er í sjúkrahúsinu í Nes-
kaupstað Sigríður Einarsdóttir,
sem af Norðfírðingum var yfírleitt
kölluð „Sigga Eika". Þannig var
það í það minnsta alltaf sagt á
„Ströndinni" á meðan ég man eft-
ir. Það var í sjálfu sér ekkert
skrítið að hún var kennd við mann
sinn, eins náin og þau vora. Nú
þegar hún er gengin vora þau
búin að vera í hjónabandi i rúm
60 ár og þar hefur ekki borið
skugga á. Hún fæddist á Stafa-
felli í Lóni 14. október 1901, elst
bama foreldra sinna, Þuríðar Sig-
urðardóttur og Einars Högnason-
ar, sem þá vora í vinnumennsku á
Stafafelli. Þuríður og Einar hófu
síðar búskap í Bæ í Lóni og þar
fæddust þeim 11 böm til viðbótar.
Þuríður var ættuð austan úr
Fljótadal en Einar úr Nesjunum,
dugandi fólk. Heimilið varð fljótt
þungt en allt hafðist af með dugn-
aði og elju. Kjörin vora kröpp en
þau voru það bara hjá öllum á
þessum áram. Þama ólst hún upp
við venjuleg störf þess tíma og
hefur sjálfsagt orðið eins og aðrir
að byija snemma að taka til hendi
við þau störf sem hún gat. Oft
sagði hún mér ýmislegt af lífínu
þama í Lóninu og mundi sjálfsagt
ungt fólk ekki trúa í dag hvað
þetta var hart líf eins og t.d. þeg-
ar kvenfólkið óð upp undir hendur
í Lóninu með fyrirdráttamótina til
að ná nokkram silungum í matinn.
Hún var ein af stúlkunum sem
fóra á vertfð á Homafjörð og þar
kynntist hún ungum manni, Eiríki
Guðnasyni frá Norðfírði, og þau
kynni leiddu til hjónabands sem
var innsiglað hjá sýslumanninum
á Eskifírði 4. ágúst 1928 eftir
göngu yfír Oddskarð með svara-
manni og svo heim til baka sam-
dægurs. Þessi brúðkaupsferð er
sjálfsagt eftirminnilegri en sumra
annarra.
Þau byijuðu búskap í einu her-
bergi á loftinu í Strandarhúsinu
en eignuðust síðar „Skúrinn“, við-
byggingu við það sama hús. Þar
fæddust þeim dætumar Gréta og
Svanbjörg, síðar eignuðust þau tvo
syni, Ásmund Guðna sem dó ungur
og dreng sem ekki hlaut skím
enda dó hann á fyrsta degi. Þá
voru þau flutt í húsið sem þau
bjuggu lengst í af sínum búskap,
í litlu en notalegu húsi sem þau
endurbættu á ýmsa lund eftir efn-
um og ástæðum. Þetta var nota-
legt hreiður en ekki stórt. „Þar sem
er hjartarúm er húsrúm", því fékk
ég að kynnast þegar ég var tekin
í fóstur er móðir mín dó en þá var
ég tveggja ára og man því ekki
aðra móður en Siggu Eika enda
hefur hún dugað mér vel. Pabbana
á ég tvo og fínn lítinn mun á. Það
hefur aldrei valdið mér neinum
erfíðleikum öðrum en að útskýra
fyrir fólki sem ekki þekkir til
hvemig það er til komið. Eiríkur
hefur alla tíð verið mér besti faðir
og hefði ekki orðið betri þó hann
hefði verið minn raunverulegur
faðir.
Þessari ráðstöfun að taka strák-
inn í fóstur réð mamma og hafði
af því veg og vanda ærinn því
ekki fór skap okkar alla tíð saman
en samningar gengu vel, ég hafði
oftast sigur. Hún gerði fyrir mig
allt sem hún gat og meir en það.
í kringum húsið sitt ræktaði hún
garðinn sinn af elju en oft langt
fram úr sinni líkamlegri getu og
þurfti tvisvar að sjá hann fara
undir aurflóð, en aftur var hafíst
handa og endurbyggt og ræktað
svo að ekki sást að neitt hefði
komið fyrir. Hún hafði yndi af
blómum og umönnun þeirra og
safnaði á tímabili tegundum í garð-
inn sinn en var líka gjöful á þau
til annarra. Neskaupstaður væri í
dag fallegri bær ef fleiri hefðu eins
og hún tekið til hendinni við að
fegra og bæta sitt umhverfi.
Hún var ákaflega listfeng kona,
ekki bara við handavinnu sem hún
stundaði, heldur og líka við teikn-
ingar, en hennar aukavinna í mörg
ár með heimilinu var að búa til
munstur í dúka og sængurfatnað
sem hún seldi, mest burt úr bæn-
um. Þó hljóta ýmsir Norðfirðingar
enn að muna eftir þessu.
Hún var fróð kona, mikið lesin
og hafsjó kunni hún af kvæðum,
ekki bara húsganga heldur og
gamlan kveðskap sem hún á efri
áram flutti inn á segulbönd og nú
era varðveitt á safni fyrir tilstilli
góðra og víðsýnna kvenna sem
hafa skilning á að það sem þetta
eldra fólk kunni og vissi má ekki
glatast því þetta er menningararf-
ur. Eitt var það sem hún stundaði
þó mest af öllu, það vora bréfa-
skriftir. Það var ekki neitt smáveg-
is magn sem póstburðarbörn þess
tíma sem mest var af þessu gert
þurftu að færa henni. Það sagði
mér ein af þeim þessum að það
hefði alltaf verið gaman að færa
henni póstinn því hún tók svo vel
á móti krökkunum sínum eins og
hún kallaði þau. Víst er að tvær
stúlkur sem bára út póst hafa til
skamms tíma haft samband við
hana, löngu burtfluttar, með jóla-
kortum. Pennavinir hennar vora
um allt land og úr mörgum þjóð-
félagshópum, en því miður era nú
bréfín öll glötuð og þar óttast ég
að ýmislegt hafí farið forgörðum
sem fróðlegt hefði verið fyrir fólk,
sem hefur þekkingu, til að rann-
saka t.d. málfar. Hún var stflisti
góður, skrifaði fallega og læsilega
hönd. Hún var líka hagmælt en
flíkaði því ekki. Vinir hennar um
landið fengu send fyrir jól kort sem
hún bjó til sjálf, margt vel þess
virði að geyma til að sýna hvað
fólk þessa tíma gerði til að koma
kvéðjum sínum á persónulegan
hátt til vina sinna.
Þegar líða tók á seinni hluta
níunda áratugarins fór að halla
undan fæti fyrir mömmu, minnið
að bila og hún að þreytast, hafði
aldrei verið heilsuhraust, þá dró
hún sig í hlé, hafði sig ekki í
frammi ef ókunnugir vora nærri,
en reisn sinni hélt hún þó.
Þau hjónin fluttu á ellideild
sjúkrahússins í Neskaupstað 1987
og seinni partinn í vetur var hún
lögð á sjúkradeild og þar dó hún
26. maí, 87 ára gömul.
Sem ung stúlka var hún huggu-
leg og bauð af sér góðan þokka.
Alla tíð gekk hún snyrtileg til fara,
var alúðleg við alla, en skoðanir
sínar lét hún ekki rífa niður. Hún
var skapföst en mild. Á efri áram
mjög snyrtileg kona sem hugsaði
fyrst og fremst um heimili sitt.
Hún var aldrei mikið út á milli
fólks en tók þátt í starfsemi Slysa-
vamafélagsins og vann því vel en
að mestu í kyrrþey.
Nú er hún fallin frá og fær von-
andi að hitta vini sína sem áður
era gengnir. í þeirri trú lifði hún
alla tíð.
„Það fer enginn fyrr en honum
er ætlað," sagði hún svo oft. Nú
er hún farin, tími kominn til að
kveðja. Megi hún hvíla í friði, og
hafi hún þökk fyrir allt.
Þórður Flosason
GARDEIGENDUR
- TRJÁRÆKTARFÓLK
Ný trjáplöntustöð
Yfir 100 tegundir trjáa og runna, ennfremur garðskálaplöntur. Afar hagstætt verð og
greiðslukjör. Ennfremur sumarblóm og garðskálaplöntur.
Trjáplöntusalan Núpum öifusi,
við Hveragerði.
Opið um helgar frá kl. 10-20,
virka daga frá kl. 8-19,
símar: 985-20388 og 98-34388.