Morgunblaðið - 12.10.1989, Blaðsíða 41

41
MORGUbjBLÁftip RIMM'þUDAfiUffÁ2-' QKTftRKR; 1989 ■
til eyjunnar, ekki síst á þeim árum
þegar síldin var og hét.
Oli eignaðist fjölda góðra vina í
hópi bæði innlendra og erlendra
sjómanna sem kunnu vel að meta
gestrisnina á Sveinsstöðum og vin-
gjarnlegt viðmót. Margir Eyfirðing-
ar munu minnast fyrri tíma þegar
Grímseyingar komu á hvetju vori á
opnum báti til Akureyrar til þess
að selja bæjarbúum glæný svart-
fuglsegg. Þeir sigldu um bjarta
vornóttina með hlaðinn bát og
renndu upp að Toríunefinu í morg-
unsárið, þá var oft líf og fjör á
bryggjunni. Varptíminn hefir ávallt
haft mikla tilbreytingu í för með
sér fyrir Grímseyinga, var a.m.k.
fyrr á árum nokkurs konar vertið,
ívafin ævintýraþrá ungra manna
sem vildu mega sýna karlmennsku
og þor. En það var ekki á allra
færi að síga í þá daga og alls ekki
hættulaust. Óli Bjarnason lét sig
ekki muna um að fara í björgin og
mun hafa byijað að síga þegar
hann var um fermingaraldur og lét
ekki af ævintýrinu fyrr en eftir
nálega 40 ár og geri aðrir betur.
Það hefir alla tíð verið notalegt
að koma til Grímseyjar, fólkið þar
bæði vingjarnlegt og gestrisið.
Þetta litla samfélag er gott dæmi
um samheldni, dugnað og nægju-
semi. Grímseyingar hafa ekki gert
miklar kröfur tl samfélagsins, en
hafa aftur á móti lagt ótrúlega
mikið af mörkum til þess. Nú er
skarð fyrir skildi í Grímsey þegar
Óli Bjarnason er horfinn á braut,
en aflíomendur hans bæði þar og
annars staðar bera vott um að á
Sveinsstöðum var ástundað þjóðlegt
og gott uppeldi, þaðan kom gott
fólk og traust og það er hjónunum
báðum besti minnisvarðinn.
Það væri bæði gaman og fróðlegt
að mega riija upp ýmislegt sem á
daga ðla Bjarnasonar dreif, en til
þess er hér ekki rúm. Hann lifði
viðburðaríku lífi sem var gjörólíkt
því sem flestir borgarar þessa lands
þekkja. Hann sótti sjóinn í meira
en hálfa öld, mest á opnum bátum,
var um skeið á færeyskri seglskútu
og vettvangurinn var ávallt haf-
svæði þar sem allra veðra er von
og skammdegið viðsjárverðara en
víðast annars staðar og hann lauk
sjómannsferlinum þegar háþróuð
’siglinga- og fiskileitartæki höfðu
tekið við af „sjötta skilningarvit-
inu“, sem hann hafði nær alla tíð
mátt styðjast við með góðum
árangri.
Að lokum vil ég þakka kærum
frænda órofa vináttu og tryggð,
þakka samverustundirnar sem svo
sannarlega hefðu mátt vera fleiri.
Fyrir hönd fjölskyldu minnar og
systkina votta ég öllum aðstandend-
um Óla Bjarnasonar dýpstu samúð.
Guð geymi góðan dreng.
Jóhannes R. Snorrason
t
EGGERT G. GÍSLASON
framkvæmdastjóri,
Rauðalæk 26,
verður jarðsunginn frá Dómkirkjunni í Reykjavík föstudaginn 13.
október kl. 15.00.
Þráinn Eggertsson.
t
Innilegt þakklæti fyrir auðsýnda samúð og vináttu við andlát og
útför eiginmanns míns, föður okkar og sonar,
HALLBJÖRNS JÓNASAR HEIÐMUNDSSONAR,
Holtsgötu 8,
Sandgerði.
Sólveig Sveinsdóttir og börn,
Bergþóra Hallbjörnsdóttir.
t
Þökkum af alhug öllum vinum og vandamönnum samúð, vináttu
og virðingu við minningu,
GUÐNA A. HERMANSEN.
Sigríður Kristinsdóttir,
Jóhanna Hermansen, Ágúst Birgisson,
Kristinn A. Hermansen, Guðfinna Eggertsdóttir,
og barnabörn.
t
Þökkum innilega öllum þeim er sýndu okkur vinarhug og samúð
við andlát og útför
ÁSGEIRS G. INGVARSSONAR,
Víðihvammi 2,
Kópavogi.
Árný Kolbeinsdóttir, Salbjörg Jóhannsdóttir,
Rósa Björk Ásgeirsdóttir,
Ingvar Ásgeirsson, Kristín Hjartardóttir,
íris Árný Magnúsdóttir
Ásgeir Guðjón Ingvarsson,
Arnór Ingi Ingvarsson,
Sandra Ósk Ingvarsdóttir.
t
Hugheilar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vináttu við a_ndlát og
jarðarför mannsins míns, föður okkar, tengdaföður og afa,
SIGURÐAR SIGURBJÖRNSSONAR,
Hvassaleiti 16.
Maria Finnbogadóttir,
Hákon Sigurðsson, Katrín Hlíf Guðjónsdóttir,
Björg Sigurðardóttir,
Sigríður Sigurðardóttir, Haukur Viggósson,
og barnabörn.
NEYTENDAMÁL
Hollusta
í íslenskum brauðum
Á markaði hér er Ijölbreytt
úrval girnilegra brauða. Neyt-
endur hafa þó lítið vitað um
innihald þessara brauða fram
til þessa, annað en það sem
heiti þeirra gefur til kynna og
af upplýsingum sem afgreiðslu-
fólk hefur getað gefið viðskipta-
vinum yfir afgreiðsluborðið.
Á þessu er þó að verða breyt-
ing. Á Rannsóknastofnun land-
búnaðins hefur Þyrí Valdimars-
dóttir matvælafræðingur verið að
kanna innihald brauða og vinnur
hún að samsetningu næringar-
taflna fyrir mismunandi brauð-
tegundir.
— Hveijir standa að baki þess-
ara rannsókna?
„Þessar rannsóknir eru kostaðar
af Landssambandi bakara,“ sagði
Þyrí er við ræddum við hana um
rannsóknirnar. Hún sagði að þær
hefðu staðið yfir í eitt ár og væri
hún nú að ljúka rannsóknum á
innihaldi brauða fyrir 30 brauð-
gerðir víðsvegar af á landinu. Af
þeim eru 14 brauðgerðir á höfuð-
borgarsvæðinu og 16 úti á landi,
þar á meðal flestar brauðgerðir
kaupfélaganna. Nokkrar brauð-
gerðir til viðbótar hafa þegar látið
einkaaðila rannsaka brauð sín, en
í landinu munu vera starfræktar
um 64 brauðgerðir.
— Hver voru tildrög þessara
rannsókna?
Þyrí sagði að með reglugerð um
notkun aukefna í matvælum, sem
kom út um síðustu áramót, væru
ákvæði um að framleiðendur eigi
að merkja allar umbúðir fyrir mat-
væli og þá sérstaklega samsett
matvæli eins og brauð. Bökurum
hefði því verið nauðsynlegt að láta
efnagreina brauðin. Nú, þegar nið-
urstöður liggja fyrir, verða inni-
haldslýsingar settar á umbúðir
brauðanna, en fyrir þau brauð sem
seld eru án umbúða eiga upplýs-
ingar um innihald að liggja fyrir
í bakaríum. Innihaldslýsingarnar
hafa að geyma innihaldið; þ.e. hrá-
efni, öll aukefnin; bindiefni, sýrur,
basa og sölt og askobinsýru (C-
vítamín), en hún kemur í veg fyrir
þránun við bindingu fitu og olíu
og er afoxunarmiðill og á að bæta
gæði hveitisins.
— Fólk spyr gjarnan hvers-
vegna brauð mygli ekki. Eru rot-
varnarefni sett í brauðin?
„Nei, rotvarnarefni eru mjög
lítið notuð,“ sagði Þyrí. „En ef þau
eru notuð, þá á það að koma fram
í innihaldslýsingunni (þau eru úr
flokki E 200-E 280). Ef brauð eða
önnur matvæli eru rotvarin er
skylda að hafa síðasta söludag á
umbúðunum. Áhugi fólks á holl-
ustu grófra brauða hefur aukist
mjög á síðari árum. Bakarar hafa
því einnig ákveðið að láta kanna
næringarinnihald brauða og þá
sérstaklega trefjaefnin, en þau eru
talin mjög góð fyrir meltiriguna.
Það er ekki skylda að setja næring-
arinnihald á neytendaumbúðir, en
bakarar hafa ákveðið að gera það,
til þæginda fyrir neytendur. Nær-
ingarinnihald á svo að fylgja inni-
haldslýsingunni á umbúðum
brauðanna."
Þyrí fékk styrk frá Vísindasjóði
til kaupa á trefjaefnatæki, sem
mælir trefjar í matvælum, til að
mæla trefjar í brauði. Tækið má
einnig nota til að mæla trefjar í
grænmeti. „Ég mældi síðan allar
þessar grófblöndur í brauð sem
bakarar nota og koma tilbúnar
erlendis frá,“ sagði Þyrí, „en bak-
ara skorti námkvæmari upplýsing-
ar um grófleikann í blöndunum.
Ég mældi þær og var útkoman
góð, þetta eru mjög góðar blönd-
ur. Sumir bakarar blanda blöndur
sínar sjálfir, en öðrum finnstþægi-
legra að fá þær tilbúnar svo þeir
geti haft fleiri brauðtegundir á
boðstólum."
— Nota bakarar litarefni í
brauðin?
„Nei, þeir nota ekki litarefni,
heldur ristað malt, og það er það
eina sem nota má til að dekkja
brauð. Þetta ristaða malt er maltað
korn, aðallega bygg, sem brotið
hefur verið niður með efnahvötum
og er síðan ristað eða hitað og
verður það mjög dökkt að lit. Þetta
ristaða malt er einnig selt uppleyst
í vatni."
— Nú eru hér á markaði inn-
fluttar brauðtegundir eins hrökk-
brauð, jafnvel rúgbrauð, og Þyrí
var spurð hvort hún hefði rannsak-
að þetta innflutta brauð?
„Nei, það hefur ekki verið gert,“
svaraði hún.
— En hvað með innlendu kök-
urnar, hafa þær verið rannsakað-
ar?
„Það er verkefni sem er að fara
í gang núna,“ sagði Þyrí.
— Neytendur hafa lengi undr-
ast hið óendanlega geymsluþol á
innfluttum kökum og kexi —
stendur til að rannsaka efnainni-
hald þessa innflutta sætabrauðs?
„Nei,“ svaraði Þyrí, „það verður
ekki gert í þessu verkefni". Hún
sagði að á þessar innfluttu kökur
væri skylda að setja merkingar
sem segja til um efnainnihaldið og
hvaða rotvarnarefni eru notuð.
— Eru íslensku brauðin holl?
„Já, brauðin eru holl. Það er
yfirleitt lítil fita í þeim, fitumagnið
er að vísu mismunandi mikið, í
sumum brauðum eru t.d. fræ og í
þeim er fita. Saltmagn er einnig
dálítið misjafnt. Þeir sem eru í
megrun eða verða að forðast fitu
eða salt af öðrum ástæðum geta,
með því að lesa innihaldslýsingar
og næringargildið, auðveldlega
sniðgengið þau.“
- Hvaða ráð viltu gefa neyt-
endum?
„Ég vil aðeins benda fólki á að
íslensk brauð er mjög holl og góð,“
sagði Þyrí, „og ég vil bara ráð-
leggja öilum að borða sem mest
af þeim“. M. Þorv.
Morgunblað/Sverrir
Þyrí fékk styrk frá Vísindasjóði til kaupa á trefjaefna-
tæki, sem mælir treijar í matvælum.