Morgunblaðið - 12.10.1989, Blaðsíða 48

Borgarnes:
Mótmæla til-
lögum afiirða-
stöðvanefiidar
Á AÐALFUNDI Verkalýðsfélags
Borgarness var eftirfarandi
ályktun samþykkt samhljóða.
„Aðalfundur Verkalýðsfélags
Borgarness haldinn 28. september
1989 mótmælir harðlega tillögum
afurðastöðvanefndar um að leggja
niður Mjólkursamlag Borgfirðinga
í Borgarnesi.
Það hefði ófyrirsjáanlegar afleið-
ingar fyrir Borgarnes og héraðið í
heild e*f svo stór vinnustaður yrði
lagður niður.
Ef þessar tillögur ná fram að
ganga er verið að flytja fjölda starfa
frá landsbyggðinni til Reykjavíkur.
Þar með er landsbyggðin látin bera
að fullu þau fjárfestingarmistök
sem Mjólkursamsalan í Reykjavík
er.
Rökréttara er að nota þær afurð-
ir sem verða til í sveitum landsins
til þess að efla atvinnulíf á lands-
byggðinni í stað þess að flytja
vinnsluna til Reykjavíkur.“
Rafn Stefáns-
son sýnir
í Bókasafhi
Kópavogs
í BÓKASAFNI Kópavogs stend-
ur yfir sýning á blýantsteikning-
um og málverkum Raíhs Stefáns-
sonar. Rafn er vélvirki, en hefur
tekið þátt í myndlistarklúbbi
Hana-nú í Kópavogi.
Myndirnar á sýningunni eru aðal-
dega blýantsteikningar allt frá árinu
1952 og til ársins 1985. Rafn mál-
ar líka með þekjulitum og olíu.
Á sýningunni eru 17 myndir og
hún er opin á sama tíma og bóka-
safnið- mánudaga til föstudaga
klukkan 10-21 og á laugardögum
klukkan 11-14 út októbermánuð.
Btóberar
óskast
Símar 35408 og 83033
GRAFARVOGUR
Miðhúsog nágr.
AUSTURBÆR
Blesugróf
VESTURBÆR
Granaskjól
. Nesbali
MORGU^BLíAÐiá < 1989''
KVIKMYNDAHÁTÍÐ LISTAHÁTÍÐAR 1989
Úr Gimlispítala.
Sögur af
Gimli-
spítala
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Sögur af Gimlispítala („Tales
from the Gimli Hospital"). Höf-
undur og leikstjóri: Guy Madd-
en. Aðalhlutverk: Kyle
McCulloch og Michael Gottli.
Kanada, 1988.
Einhver ánægjulegasti og um
leið óvenjulegasti gestur á Kvik-
myndahátíð Listahátíðar er fjar-
skyldur ættingi íslenskrar kvik-
myndagerðar og mjög svo ólíkur
öllu því sem hér hefur verið gert,
en það er fulltrúi Kanada, hin
súrrealíska svarta kómedía Sögur
af Gimlispítala, sem frumsýnd
verður í dag. Hún er eftir Vestur-
Islendinginn Guy Madden og fjall-
ar um undarlega vegferð Ein-
mana-Einars og Gunnars hins
feita yfir forneskjulegt, svart-
hvítt og hijúft 16 mm landslag
íslendingabyggðarinnar í Gimli á
ógreinilegu tímaskeiði, en líklega
uppúr aldamótum. Tæknilega
lítur myndin út eins og hálfsjötugt
skar við rokkinn anno 1923, en
hún var gerð í fyrra.
Líklega skilja engir betur þessa
mynd en íslendingar og fáum
getur hún verið dýrmætari og,
hvað skal segja, áhrifaríkari. Hún
vakti talsverða hrifningu í heimal-
andi sínu og síðustu fréttir herma
að hún hafi slegið í gegn í þröng-
um hópi þeirra sem sækja listræn-
ar myndir í New York og að í
kringum hana hafi myndast nokk-
urs konar „cult“ eða hreyfing
aðdáenda. Þykir hún eiga andleg-
an leiðtoga í mynd eins og „Eras-
erhead" Davids Lynchs og það er
nokkuð til í því auk þess sem
Bunuel er ekki fjarri. En útlensk-
um áhorfendum hlýtur að vera
margt óljóst í myndinni og raunar
ekki á færi nema þeirra sem til
þekkja að skilja vísanir hennar
þótt auðvitað ætti að vera hægt
að njóta hinnar sérkennilegu,
hugmyndaríku og oft stórklikk-
uðu myndgerðar fyllilega hvar
sem er í heiminum.
Það fer t.d. ekki framhjá nein-
um sem til þekkja að hér er Vest-
ur-íslendingur að fást við uppruna
sinn, fjalla á einkar gamansaman
og undirfurðulegan hátt um Vest-
ur-íslendinga og skýtur inní það
siðum frá gamla íslandi og fríkar
léttilega út á ýmsu góðkunnu úr
þjóðararfinum. Byijað er á hinni
aldagömlu söguhefð með hroll-
vekjuívafi þar sem amman situr
og segir barnabörnunum sínum
furðusögur úr fortíðinni um Ís-
lendinga í nýja heiminum sem
sofa undir mold, kemba hár sitt
saman og raka sig á milli auga-
brúnanna.
í Gimli geisar farsótt er skilur
menn eftir með flakandi sár. Við
fylgjumst með tveimur þeirra inni
á Gimlispítala; Einmana-Einari og
Gunnari feita. Þeir keppa um hylli
hjúkkanna er ganga í hvítum
sloppum, á háhæluðum skóm,
netsokkum og bera svo þykka
augnskugga að þeir nægðu til að
malbika hringveginn. Gunnar hef-
ur betur, enda sögumaður góður
og listfengur — hann klippir út
físka úr tijáberki — en Einmana-
Einar er einmitt það — einmana.
Kannski af því hann notar fiskisl-
or fyrir brilljantín. Áður en yfir
lýkur hafa þeir tekist á í blóðugu
hopp-og-skopp afbrigði af
íslenskri glímu.
Inní þetta klippir Madden
ræðubút á íslensku, sem eru end-
urteknir aftur og aftur og
gamanvísnasöngvarinn Bjarni
Björnsson tekur lagið — kenjar
myndarinnar eru hreinasta
skemmtun.
Útlit hennar líkist eins og áður
var minnst á mest myndum þögla
skeiðsins, en skopstæling þeirra
er stór partur af heila gríninu og
gefur tóninn í hina fornaldarlegu
Islendingasögu Maddens. Ein-
hvernveginn kemst maður ekki
hjá að hugsa með sér: En hvað
það er gott að eiga bræður í þjóð-
ararfinum handan við hafið sem
taka hann ekki allt of hátíðlega.
Ljóst er að Guy Madden er hug-
myndaríkur, nýjungagjarn og
háðskur mjög, haldinn djörfung
til að vera öðruvísi; nokkuð sem
okkar kvikmyndagerðarmenn
mættu gjarna líka ve‘ra.
Hættuspil
Hættuspil („Agent Trouble").
Leikstjóri: Jean-Pierre Mocky.
Aðalhlutverk: Catherine Dene-
uve, Richard Bohringer, Tom
November. Frakkland, 1987.
Upphafið að hinni skoplegu
atburðarás frönsku 'sakamála-
myndarinnar Hættuspiis er að
ungur puttalingur gengur framá
rútu sem í sitja fimmtíu lík. Sann-
arlega óhugnarleg byijun sem
vekur athygli þína en áður en þú
veist af ertu farinn að skelli-
hlægja alveg fram að næsta morði
og svo áfram koll af kolli.
Leikstjórinn 'og handritshöf-
undurinn Jean-Pierre Mocky
blandar hér saman óaðfinnanlega
gríni og spennu í einstaklega
skemmtilegum þriller í anda
Hitchcocks um venjulegt fólk sem
lendir fyrir tilviljun í atburðarás
óvenjulegs morðmáls er teygir
anga sína efst upp í franska
stjórnkerfið. Það er spurning
hvort afþreying eins og þessi eigi
heima á kvikmyndahátíð en hún
veitir a.m.k. nokkurt mótvægi
þyngri myndunum.
Það er nefnilega allt í Hættu-
spili sem þú getur óskað þér í
góðri skemmtun; skemmtilegur
söguþráður, frábærir leikarar,
kostulegar persónur í kostulegum
uppákomum og ekki síst húmot' í
hæsta gír. Þú ert alltaf einum
hlátri á undan glæpnum. Hin und-
urfagra Catherine Deneuve leikur
heldur piparkerlingarlegan safn-
vörð, sem flækist inní málið í
gegnum puttalinginn frænda sinn
og þegar sá er drepinn ákveður
hún að finna sökudolginn en
ferðalag hennar endar í frábær-
lega fyndinri hópferð um Pýr-
eneafjöllin með einhveijum bestu
skopstælingum af túristum, sem
hægt er að hugsa sér.
Það er sem betur fer ekkert
pláss fyrir verulega vonda bófa í
svona mynd. Leigumorðinn (frá-
bærlega leikinn af Richard Bo-
hringer) á að vísu sama afmælis-
dag og Machiavelli en hann hugs-
ar undurvel um fatlaða sambýlis-
konu sína og er sífellt með svo
og svo góða brandara á vörum
(„Mannæta er sá sem elskar ná-
unga sinn — með tómatsósu“).
Hættuspil er ein af þessum
góðu frönsku myndum sem Holly-
wood gæti hugsað sér að kaupa
og endurgera vestra án þess að
ná nokkurn tímann rétta biænum.
Redl
ofursti-
Uberst Redl
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Leikstjóri: István Szabó. Hand-
rit: Péter Dóbai. Aðalleikendur:
Klaus Maria Brandauer, Armin
Mueller-Stahl, Gudrun
Landgrebe, Hans Christian
Blech. Ungveijaland/V-Þýska-
land/Austurríki 1985.
í miðhluta þríleiksins Mep-
histo-Redl ofursti-Hanussen, fjall-
ar Szabó öðru fremur um blindan
metnað mannskepnunnar. Sem í
Hanussen er aðalpersónan sann-
söguleg, en leikstjórinn fer fijáls-
lega með heimildir. Redl ofursti,
sem kominn er af fátæku bænda-
fólki úr lítilsvirtu héraði í Aust-
urríska-ungverska keisaradæm-
inu, leggur líf og sál að veði svo
hann nái sem lengst á framabraut
sinni innan hersins og hljóti sam-
þykki og náð aðalsins í Vínar-
borg. Með því að beita öllum
meðulum nær þessi ættlausi
framapotari, sem aukinheldur er
hneigður að báðum kynjum og
grunur liggur á að sé með gyð-
ingablóð í æðum, virtri stöðu í
stjórn erkihertogans. Hann gerir
Redl að yfirmanni leyniþjón-
ustunnar, sem hann sinnir af kost-
gæfni.
Veður eru válynd í keisara-
dæminu á öðrum tug aldarinnar.
Óeining er innan hersins, erkiher-
toginn skipar hinum ófyrirleitna
en auðsveipa þjón sínum að setja
á svið hneyksli til að stappa heij-
unum saman. En sér grefur gröf
þótt grafi. Erkihertoginn, sem er
engu síður slægvitur en Redl, sér
að hinn óvinsæli ofursti er ákjós-
anlegasti blóraböggullinn og
dauðadómurinn er afbrigðileg
kynhegðun. Sjálfur hlýtur erki-
hertoginn sína eigin byssukúlu í
Sarajevo skömmu síðar, flestir
þekkja eftirmála hennar.
Sem fyrr segir, hegðun manns-
ins í brennidepli. Pólitísk refskák
á viðsjárverðum tímum í mið-
evrópsku stórveldi sem liðið er
undir lok. Safaríkt handrit — sem
Szabó segir að sé byggt á Ieikriti
Osbornes, A patriot for me, auk
atburða sem gerðust á þessari öld
— prýtt beinskeyttum samtölum
og gjörþekkingu höfunda á öllum
aðstæðum og hefðum sem endur-
vekja þetta magnaða og forvitni-
lega tímabil með stíl. Brandauer
hefur ekki í annan tíma verið
betri, hér þarf hann ekki að grípa
til ofleiks, sýnir okkur þúsund
hliðar á þeirri blæbrigðaríku per-
sónu, Redl ofursta. Muller-Stahl
er lítill eftirbátur hans sem hinn
fláráði erkihertogi. Hið macia-
vellíska samband þeirra er aðal
myndarinnar. Hér fara handrits-
höfundar á kostum í hápólitískum
óheilindum og slóttugleika, sem
leikararnir tjá eftirminnilega vel.
Kvikmyndataka, lýsing og litir
unnir af stakri list, hvert atriðið
öðru minnisstæðara. Redl ofursti
er sannkallað yfirburðaverk í alla
staði.
Myndir sýndar
í dag
Salam Bombay!
Atlantshafs rapsódía
Lestin leyndardómsfulla
Liðsforinginn
Úrslitaorustan
Trúnaðartraust
Sögur af Gimlispítala
Geggjuð ást
Ég þakka innilega fyrir heillaóskir, gjafir og
margháttaða vinsemd sem mér var sýnd á
sjötíu ára afmœli mínu 22. september sl.
Með bestu kveðjum,
Arni Pétur Jónsson.
KARLMANNAFÖT
frá kr. 5.500,- til 9.990,-
Terylenebuxur kr. 1.395,- til 2.195,-
Nýkomnar yfirstærðir.
Mittismál mest 128 cm.
Gallabuxur kr. 1.420,- og 1.620,-
Flauelsbuxur kr. 1.420,- og 1.900,-
Regngallar nýkomnir kr. 2.650,-
Skyrtur, nærföt, sokkar o.fl. ódýrt.
ANDRÉS, Skólavörðustíg 22, sími 18250.
Úr myndinni “Treystu mér“ sem Bíóhöllin sýnir um þessar mundir.
Bíóhöllin sýnir „Treystu mér“
BÍÓIIÖLLIN hefur tekið til sýn-
inga myndina „Treystu mér“. Með
aðalhlutverk fara Morgan Free-
man og Beverly Todd. Lcikstjóri
er Joe Avildsen.
Framhaldsskóli í New Jersey var
eitt sinn virtur skóli en fór hnign-
andi á skömmum tíma. Svo var kom-
ið að hann var kallaður „Nornaketill
ofbeldis“. Hörkutólinu Joe Clark var
falið það vandasama verkefni að
koma hlutunum í samt lag aftur, en
til þess beitti hann sínum úrræðum
og fékk viðurnefnið „Crazy Joe“ eða
Joe óði.