Morgunblaðið - 09.11.1989, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B
256. tbl. 77. árg. FIMMTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1989 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Austur-Þýskaland:
Löggjöf boðuð um ftjáls-
ar kosningar í landinu
Egon Krenz, leiðtogi
austur-þýska kommúni-
staflokksins, Vék í gær
af miðstjórnarfundi til
að skora á fólk, sem
hafði safnast saman úti
fyrir, að sýna stillingu
og þolinmæði. Skömmu
síðar tilkynnti Giinter
Schabowski, talsmaður
nýkjörins stjórnmála-
ráðs, að verið væri að
undirbúa löggjöf um
frjálsar kosningar í
Austur-Þýskalandi.
Austur-Berlín. Reuter.
MIÐSTJÓRN austur-þýska kommúnistaflokksins ætlar að beita sér
fyrir nýjum kosningalögum, sem leyfa munu fijálsar kosningar í
Austur-Þýskalandi. Giinter Schabowski, flokksformaður í Austur-
Berlín og talsmaður stjórnmálaráðsins, skýrði frá þessu á blaða-
mannafúndi í gær. Sagði bann, að allir pólitískir flokkar, sem upp-
fylltu eðlileg skilyrði, fengju að bjóða fram.
Schabowski sagði, að nýju lögin
myndu leyfa starfsemi annarra
flokka og kvað kommúnistaflokkinn
albúinn að etja við þá kappi í frjáls-
um kosningum. Var hann þá spurð-
ur hvort ekki væri hætta á, að flokk-
urinn tapaði og yrði að láta af völd-
um og hann svaraði og sagði: „Jú,
hugsanlega." Hann kvaðst þó viss
um, að kommúnistaflokkurinn yrði
áfram sá stærsti í landinu.
Miðstjórn kommúnistaflokksins
kom saman í gær til þriggja daga
neyðarfundar um ástandið í
iandinu, dagleg mótmæli hundruð
þúsunda eða milljóna manna og
stórkostlegan fólksflótta. Hafa
Dönskum
flugskatti
mótmælt?
Kaupmannahöfti. Frá N. J. Bruun, frétta-
ritara Morgunblaðsins.
TALIÐ er líklegt að samgöngu-
málaráðherrar frá Finnlandi,
Svíþjóð, Noregi og íslandi muni
mótmæfa nýjum skatti danskra
yfirvalda á ódýrar flugferðir er
ráðherrarnir funda ásamt dönsk-
um starfsbróður sínum á Alands-
eyjum 13. nóvember.
Danska stjórnin lagði sérskatt,
300 d.kr. (um 2.700 ísl.kr.) á leigu-
flugsfarmiða í Evi’ópu og 400 króna
skatt á ferðii’ til landa utan Evrópu
árið 1Ö77. Ákveðið hefur verið að
skatturinn muni frá 1. desember
nk. einnig verða lagður á sérstaka
afsláttarmiða í áætlunarflugi. Verði
af því munu ódýrar ferðir frá Dan-
mörku til annarra Norðurlanda
hækka um 50%.
ráðamenn misst öll tök á þróuninni
en standi þeir við fyrirheitið um
frjálsar kosningar hafa þeir þar
með látið undan helstu kröfu al-
mennings_ um lýðræðislega stjórn-
arhætti. Á fréttamannafundinum í
gær sagði Schabowski, að trúlegt
væri, að helstu samtök stjórnarand-
stæðinga, Nýr vettvangur, fengju
löggildingu og sagði jafnframt, að
kommúnistaflokkurinn yrði að búa
sig undir að taka þátt í samsteypu-
stjórn að vestrænni fyrirmynd.
Egon Krenz, leiðtogi austur-
þýska kommúnistaflokksins, gerði
hlé á fundarstörfunum í gær til að
ræða við fólk, sem safnast hafði
saman fyrir utan höfuðstöðvar
flokksins, og skoraði á það að sýna
stillingu. Hvatti hann það til að lesa
ræðuna, sem hann hefði verið að
flytja og birtast myndi í blöðunum
í dag, fimmtudag. Er almennt búist
við, að þar verði nánar sagt frá
fyrirætlunum stjórnvalda um fijáls-
ar kosningar.
Stjórnmálaráð kommúnista-
flokksins sagði allt af sér í gær-
morgun og nokkrum stundum síðar
var kjörið nýtt, skipað 11 mönnum
í.stað 18 áður. Krenz og sex menn
aðrir héldu sætum sínum en þeir,
sem viku, eru flestir harðlínumenn
frá Honeckertímanum. Þá hefur
miðstjórnin lagt til, að Hans
Modrow, umbótasinnaður flokks-
formaður í Dresden, verði forsætis-
ráðherra nýrrar ríkisstjórnar.
Helmut Kohl, kanslari Vestur-
Þýskalands, hélt í gær ræðu á þingi
og hét Austúr-Þjóðveijum gífur-
legri efnahagsaðstoð yrði komið þar
á lýðræðislegum stjórnarháttum.
Fólksflóttinn frá Austur-Þýskalandi
vex stöðugt og í gær komu til Vest-
ur-Þýskalands 350 Austur-Þjóð-
veijar á hveijum klukkutíma, rúm-
lega 50.000 manns frá síðastliðnum
föstudegi.
Sjá „Kohl heitir ... “ á bls. 23.
Hátt raforkuverð í Svíþjóð:
Aukinn áhugi meðal fyrir-
tækja á iðnrekstri á íslandi
Stokkhólmi. Frá Erik Liden, fréttaritara Morgunblaðsins.
SAMFARA uppstokkun skattakerfisins í Svíþjóð verða skattar á orku,
ekki síst raforku, hækkaðir um 20-25% og hefúr það valdið því, að
forsvarsmenn margra stórfyrirtækja hafa nú æ meir á orði að flytja
reksturinn að einhverju leyti til landa þar sem raforkan er ódýrari.
Heftir ísland ekki síst verið neEnt í þessu sambandi.
Eins og kunnugt er hefur Gráng-
es Aluminium verið að kanna að-
stæður fyrir álbræðslu á íslandi og
bendir margt til, að ráðist verði í
framkvæmdir þar fyrir um 30 millj-
arða ísl. kr. Verður tekin endanleg
ákvörðun um það á næsta ári. I
verksmiðju fyrirtækisins í Sund-
svall starfa nú um 1.000 manns og
var lengi fyrirhugað að stækka
hana en við það hefur verið hætt.
Raunar er útlit fyrir, að nokkuð
verði slegið af orkuverðinu til stór-
kaupenda en boðaðar skattahækk-
anir og minni nýting kjarnorkunnar
þýða einfaldlega, að raforkan verð-
ur dýr í Svíþjóð um ófyrirsjáanlegan
tíma.
Runé Andersson, forstjóri Trelle-
borg-fyrirtækisins, sem veltir nærri
200 milljörðum ísl. kr. árlega, sagði
nýlega, að ákveðið væri að koma
upp nýrri hjólbarðaverksmiðju í
Belgíu vegna lægra raforkuverðs
þar og að auki væri verið að kanpa
aðstæður fyrir nýjan iðnað á Is-
landi og í Frakklandi. Vildi hann
þó ekki segja um hvers konar iðnað
væri að ræða.
Forsvarsmenn margra annarra
iðnfyrirtækja, sem nota mikla orku,
eru einnig farnir að svipast um utan
landamæranna. Viðræður Gránges
og íslenskra stjórnvalda hafa vakið
töluverða athygli og er búist við,
að sendinefndir frá ýmsum fyrir-
tækjum leggi leið sína til íslands á
næstunni. Þar er raforkan ódýrari
en víðast hvar í Evrópu.
Sjá viðtal á baksíðu:
„Könnum byggingu ...“
fjórdönskum
kjörklefa
Jórdanir gengu í gær að kjör-
borðinu í fyrstu þingkosningum
í 22 ár og var þátttaka víða
mikil. Búist var við, að úrslit
lægju fyrir á hádegi í dag, en
tekist var á um 80 sæti í neðri
deild þingsins. Þessar konur
neyttu atkvæðisréttarins í einu
úthverfa Amman-borgar og hafa
ef til vill kosið kynsystur sínar,
sem fengu nú í fyrsta sinn að
bjóða sig fram.
Sjá frétt á bls. 23.
Reuter
Bandaríkin:
Demókratar og þeldökkir
fagna kosningaúrslitum
Washington. Reuter.
VIÐA var gengið til kosninga í Bandaríkjunum á þriðjudag til emb-
ætta borgarstjóra og ríkisstjóra. Úrslitin hafa valdið repúblikönum
miklum vonbrigðum en þykja á hinn bóginn áfangasigur í jafnréttis-
baráttu þeldökkra íbúa Bandaríkjanua.
Ríkisstjórar voru 'kosnir í Virg-
iníu og New Jersey og borgarstjór-
ar í New York, Seattle og Miami.
Úrslitin þykja sýna að frambjóðend-
ur repúblikana geti ekki reitt sig á
almennar vinsældir George Bush
Bandaríkjaforseta. Einnig hefur sá
lærdómur verið dreginn af kosning-
unum að nú orðið geti blökkumenn
með hófsamri stefnu unnið kosn-
ingasigra í kjördæmum þar sem
hvítir kjósendur eru í miklum meiri-
hluta eins og í Seattle.
Sjá ennft’einur „Þeldökkir
fi-ambjóðendur ...“ á bls. 22.