Morgunblaðið - 09.11.1989, Blaðsíða 52

SAGA C1_ASS
Fyrir þá sem eru á undan FLUGLEIÐIR aðeins
ik MiíraMachitiES Æ
7
FIMMTUDAGUR 9. NOVEMBER 1989
VERÐ I LAUSASOLU 90 KR.
Verktakasambandið um virðisaukaskatt:
Hvati til skattsvika
við húsbyggingar
„HVATINN til skattsvika eykst verulega með tilkomu virðisauka-
skatts. Þetta á ekki síst við um vinnu á byggingarstað sem nú er
undanþegin söluskatti." Svo segir í greinargerð Verktakasambands
íslands með tillögum um breytingar á lögum um virðisaukaskatt, sem
sambandið hefúr sent fjármálaráðherra. Fram kemur í greinargerð-
inni að húsbyggjandi sem greiðir starfsmanni byggingarfyrirtækis
laun, sem liema 100 þúsund krónum eftir skatt, ]Darf sjálfur að afla
520 þúsund króna til að standa straum af greiðslunni ef allt er gefið
upp. Húsbyggjandinn kemst hins vegar af með að afla 160.600 króna
ef starfsmaðurinn vinnur „svart“ og ekkert er gefið upp. Mismunur-
inn er um 360 þúsund krónur. í núverandi söluskattskerfi er þessi
munur rúmar 250 þúsund krónur.
Fram kemur að til að starfsmaður
byggingarfyrirtækis hafi 100 þús-
fmd krónur eftir skatt, þurfa heild-
arlaun hans að vera 160.600 krón-
ur. Á þá upphæð leggjast um 60%,
sem eru launatengd gjöld og álag
meistara eða fyrirtækis. Það álag
er 96.400 krónur. Utseld vinna á
byggingarstað er því 257 þúsund
krónur, án vsk. Með 26% vsk. leggj-
ast 66.800 krónur við, þannig að
húsbyggjandinn þarf að greiða tæp-
ar 324 þúsund krónur til að starfs-
maðurinn haldi eftir 100 þúsundum.
Til að greiða þetta þarf hús-
-Þ ^oyggjandinn um 520 þúsund króna
tekjur sjálfur. Að frádregnum 196
þúsund króna staðgreiðsluskatti af
þeirri upphæð á hann 324 þúsund.
Síðan kemur persónuafsláttur hon-
um til góða, þannig að þegar upp
er staðið heldur hann eftir rúmum
19 þúsund krónum.
Ráði húsbyggjandinn sama mann
í „svarta vinnu“, gefi ekkert upp til
skatts og greiði ekkert meistara-
álag, greiðir hann starfsmanninum
100 þúsund krónur undir borðið,
skilgreinir verkjð sem eigin vinnu
sem er skattfijáls í vsk.-kerfinu,
þarf að afla 160.600 króna til að
eiga fyrir vinnulaununum og heldur
v-*^j<á eftir persónuafslættinum.
Verktakasambandið leggur til, að
endurgreiðsla virðisaukaskattsins
fari fram um leið og álagning hans
þegar skattskyldir aðilar byggja og
selja. Þegar einstaklingar byggja
er lagt til að skatturinn verði lagður
á eftirá, á grundvelli -fermetraverðs
í byggingarkostnaði viðmiðunar
íbúðar. „Ein mikilvægasta forsenda
þess að hægt verði að auka skatt-
skil vegna vinnu á byggingarstað
er sú, að skattundanþágan sem nú
er á allri eigin vinnu við íbúðarbygg-
ingar verði felld niður,“ segir í grein-
argerðinni og lagt er til að veitt
verði takmörkuð undanþága, sem
heimili skattfijálsa vinnu eiganda
er samsvari kostnaðarhlutfalli
vegna vinnu ófaglærðra verka-
manna í viðmiðunaríbúð.
Kvaðst í Reykjavíkurhöfh
Morgunblaðið/Sverrir
i ^
Heildarskuldir Islandslax um
1,1 milljarður við gialdþrotið
STJÓRN íslandslax hf. í Grindavík, stærsta fiskeldisfyrirtækis lands-
ins, ákvað í gær að gefa félagið upp til gjáldþrotaskipta eftir að fyrir
lá að tilraunir til að tryggja rekstrargrundvöll hefðu ekki borið árang-
ur. Að sögn Axels Gíslasonar, formanns stjórnar félagsins, eru skuld-
ir þess um 1.100 milljónir króna. Hluthafar hafa lánað fyrirtækinu
og gengið í ábyrgðir fyrir samtals rúmlega 400 milljónum króna og
tapa því fé auk 102 milljóna króna hlutaljár.
Um 580 milljóna króna skuldir
eru tryggðar með veðum í seiðaeldis-
stöð, klakstöð, matfiskeldisstöð og
um það bil 400 tonnum af laxi í
stöðinni. Samkvæmt því eru skuldir
umfram tryggingar 120 milljónir
króna. Að sögn Axels Gíslasonar eru
stærstu lánardrottnar Fiskveiðasjóð-
ur, Framkvæmdasjóður og Lands-
bankinn.
Hluthafar þeir sem að fyrirtækinu
stóðu, annars vegar SÍS og sam-
starfsfyrirtæki þess með 51% hluta-
Ijár, og hins vegar norska fyrirtæk-
ið Noraqua með 49% hlutafjár, náðu
ekki samstöðu um sameiginlega til-
lögu til lánardrottna til lausnar á
vanda fyrirtækisins. Samkomulag
náðist heldur ekki um yfirtöku
íslensku eignaraðilanna á öllum
hlutabréfum í fyrirtækinu.
Að sögn Helga V. Jónssonar, til-
sjónarmanns Islandslax á greiðslu-
stöðvunartímanum, voru íslensku
stjórnendurnir reiðubúnir að ganga
lengra í yfirtöku lána en Norðmenn,
Per Olof Aronson, forstjóri Gránges Aluminium:
Könnum byggingn nýs álvers
í nágrenni við Straumsvík
JÓN Sigurðsson, iðnaðarráðherra, átti í gær fund með Per Olof Aron-
son, forstjóra sænska álfyrirtækisins Gránges Aluminium í Stokk-
hólmi, en Gránges er eitt fyrirtækjanna þriggja í Atlantalhópnum
svonefnda. Aronson sagði í samtali við Morgunblaðið í gær að bakslag
hefði komið í viðræðurnar á fúndinum sem haldinn var með fidltrúum
Alusuisse, Hoogovens Aluminium (fyrirtækið hét áður Alumined Behe-
er, en hefúr hlotið nýtt nafn eftir endurskipulagningu) og Granges
Aluminium í Amsterdam og því væri nú verið að kanna möguleikann
á að reisa nýtt álver, í nágrenni við Straumsvík, sem yrði rekið sem
sjálfstæð eining, óháð ISAL.
r Iðnaðarráðherra sagði í samtali
við Morgunblaðið að afloknum fund-
inum með Aronson að áhugi Gráng-
es á þátttöku í frekari uppbyggingu
áliðnaðar á íslandi væri mikill og
hefði síst farið dofnandi. „Þeir hafa
mikinn hug á því að ákvörðun í
málinu verði tekin sem fyrst og þeir
knýja á um það að ákvarðanir verði
-teknar á fundi Atlantalhópsins þann
4. desember nk. með stefnu á raun-
verulega samninga,“ sagði Jón.
„Kostnaðaráætlanir Alusuisse
varðandi stækkun í Straumsvík og
rekstur sem voru kynntar á fundin-
um voru ekki svo fjarri því sem áður
hafði verið áætlað, aðeins litlu hærri.
En ýmsir örðugleikar eru komnir upp
á yfirborðið stjórnunarlegs og laga-
legs eðlis, varðandi samvinnu fyrir-
tækjanna þriggja um slíka stækk-
un,“ sagði Aronson.
Aronson sagði að hugmyndin
hefði verið að ISAL ræki og stjórn-
aði álverinu í Straumsvík eftir
stækkunina, þó svo að viðbótin yrði
sameign fyrirtækjanna þriggja. Á
þann hátt hafi verið talið að hægt
yrði að halda kostnaði í skefjum,
fylgjast betur með útgjöldum og
nýta á allan hátt betur þá aðstöðu
sem þegar væri fyrir hendi í
Straumsvík. Því hafi verið talið í
þessum könnunarviðræðum að hægt
yrði að reka báðar einingarnar á
hagkvæmari hátt.
„Vandinn við siíkt er á hinn bóg-
inn sá, að það er erfitt að sjá fyrir
sér að ÍSAL, sem á verksmiðjuna
sem fyrir er í Straumsvík, reka báð-
ar einingarnar með þeim hætti að
hagsmuna nýju eignaraðilanna, þ.e.
okkat' hjá Gránges Aluminium og
Hoogovens Aluminium yrði gætt á
sambærilegan hátt og þeirra hjá
Alusuisse," sagði Aronson.
Aronson sagði að því hefði niður-
staðan orðið sú að kanna á ný mögu-
leikann á byggingu nýs álvers, sem
á engan hátt yrði tengt ÍSAL í
Straumsvík, en staðsett í grennd við
Straumsvík.
Aðspurður hvort þessir tveir aðil-
ar, Gránges og Hoogovens hygðust
þá leita eftir nýjum þriðja samstarfs-
aðila, sagði Aronson: „Eg tel að það
sé enn undir Alusuisse komið að
segja til um það hvort fyrirtækið
vill vera með í byggingu nýs álvers,
sem ekki verði tengt ISAL.“
Aronson kvaðst ekki telja að sá
nýi flötur sem væri kominn upp í
þessu máli þyi'fti að verða til þess
að málið drægist óhæfilega á lang-
inn. „Að mínu mati hefur þegar orð-
ið óhófleg seinkun á þessu máli, og
að því er okkur varðar, þá er það
ósk okkar að hraða þessu máli,“
sagði Per Olof Aronson, forstjóri
Gránges Aluminium í Stokkhólmi.
sem lögðu áherslu á að fá kröfuhafa
til að gefa eftir af skuldum sínum.
Undirtektir almennra kröfuhafa við
hugmyndum um eftirgjöf. á 85%
krafna voru iitlar. Helgi V. Jónsson
sagði að margir stærstu lánar-
drottna hefðu hins vegar ljáð máls
á skuldbreytingum. Mismunandi
hugmyndir stjórnenda um hvaða
skuldir reksturinn bæri byggðust
meðal annars á ólíku mati á áætlun
sem hann hefði lagt fram um hvern-
ig ná mætti 880 tonna ársfram-
leiðslu í stöðinni þtveimur áföngum
fram til 1991. íslensku aðilarnir
hefðu haft trú á að þetta markmið
gæti náðst en Norðmenn ekki talið
ráðlegt að gera ráð fyrir meiri fram-
leiðslu en 650 tonnum.
Axel Gíslason sagðist hafa mikla
trú á því að á svæði íslandslax yrði
áfram rekið myndarlegt fiskeldisfyr-
irtæki. Stóru lánardrottnarnir
mundu væntanlega sjá sínum hags-
munum best borgið með að halda
rekstri áfram fyrst um sinn og leita
leiða til að selja fyrirtækið. Hann
sagði að stjórnendur Islandslax
hefðu í viðræðum við lánardrottna
undanfarið lagt áherslu á að kæmi
til gjaldþrots yrði starfsfólki íslands-
lax, en það var sextán við upphaf
greiðslustöðvunar, fengið til að
halda áfram störfum enda byggi það
yfir mikilvægri sérþekkingu á
rekstrinum.
Ólafur Sverrisson stjórnarfor-
maður SÍS sagði að gjaldþrot ís-
landslax væru mikil' vonbrigði en
hefði átt sér nokkurn aðdraganda
og mikið tap SÍS þess vegna, allt
að 250 millj., kæmi ekki á óvart.
Hann sagði aðspurður að umræður
um stofnun eða þátttöku í nýju fyrir-
tæki um rekstur íslandslax hefðu
ekki átt sér stað innan Sambandsins
og vildi engu spá þar að. lútandi.
Kim_ Vedem, fulltrúi Noraqua í
stjórn íslandslax, sagði að ákvörðun
um gjaldþrot hefði verið tekin ein-
róma innan stjórnar félagsins en
vísaði að öðru leyti á Axel Gíslason.