Morgunblaðið - 16.12.1989, Qupperneq 1

88 SIÐUR B
288. tbl. 77. árg.
LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 1989
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Sovétríkin:
Greint frá fjölda
hermanna erlendis
Verða allir kvaddir heim fyrir aldamót?
Washington. Reuter.
SOVÉTMENN upplýstu í fyrsta
skipti í gær hver væri fjöldi her-
manna þeirra erlendis. Þeir eru
627.500 að sögn Vladímirs
Petrovskíjs aðstoðarutanríkis-
ráðherra Sovétríkjanna. A
fréttamannafundi sem ráðherr-
ann hélt lýsti hann þeirri stefiiu
Fara spar-
lega með
gjaldeyrinn
Berlín. Frá Önnu Bjarnadóttur, fréttarit-
ara Morgunbladsins.
NÝ könnun sem gerð var í Leipz-
ig bendir til að Austur-Þjóðverj-
ar, sem streyma enn til vestur-
hluta Berlínar og Sambandslýð-
veldisins til að skoða sig um og
kaupa smávegis inn, fari spar-
lega með gjaldeyrinn sinn. Þeir
fá 100 v-þýsk mörk (3.600 ísl.
kr.) gefins í V-Þýskalandi á ári
og geta skipt jafiivirði 15 marka
heima fyrir.
Aðeins fjórðungur þeirra 800
sem spurðir voru hafði eytt meira
en helmingi gjaldeyrisins og þriðj-
ungur sama og engu. Flestir ætluðu
að geyma hann til ferðalaga eða
nota hann í sérstökum gjaldeyris-
verslunum í Alþýðulýðveldinu.
Gestunum að austan hefur verið
höfðinglega tekið síðan múrinn féll.
Þeir hafa fengið að fara ókeypis í
sund og inn á söfn, sloppið við sekt-
ir fyrir að svindla sér í strætó eða
leggja ólöglega og jafnvel komist
upp með að hnupla í verslunum.
En nú er nýjabrumið farið af heim-
sóknum þeirra svo þeir verða vænt-
anlega látnir borga eins og aðrir
uppúr áramótum.
Sovétríkjanna, sem Edúard She-
vardnaze utanríkisráðherra hef-
ur áður boðað, að allir hermenn
á erlendri grund verði kallaðir
heim fyrir aldamótin.
Sovétmenn upplýstu einnig í gær
að þeir hygðust draga útgjöld til
hermála saman um 8,2% á næsta
ári. Áætlað er að þá verði 70,98
milljörðum rúblna varið til hermála
að sögn Nikolajs Thjervovs, hátt-
setts embættismanns hjá sovéska
hernum. Framlög til hermála eru
77,3 milljarðar rúblna á þessu ári
samkvæmt tölum sem birtar voru
í júní síðastliðnum þegar gert var
opinbert í fyrsta skipti hver her-
málaútgjöld í landinu væru.
Tsjervov segir þennan niðurskurð
vera hluta af áætlun um að breyta
hlutverki sovéska hersins og draga
úr árásargetu hans. Einnig kom
frám að í sovéska hernum verða
3.993.000 menn frá næstu áramót-
um.
Sakharov syrgður í Moskvu
Reuter
Þegar andlát friðarverðlaunahafans Andrejs Sakh-
arovs spurðist út í Moskvu í gær söfnuðust nokkur
hundruð borgarbúar saman fyrir framan heimili hins
látna og ekkju hans, Jelenu Bonner. Syrgjendur
báru logandi kerti og blóm og konur tárfelldu fyrir
framan Tsjkalova-stræti 48 B þar sem þau hjónin
bjuggu í rúma tvo áratugi.
Fundur utanríkisráðherra Atlantshafsbandalagsins:
Umbætur í A-Evrópu kalla
á aukið stjórnmálasamstarf
UTANRÍKISRAÐHERRAR aðild-
arríkja Atlantshafsbandalagsins
(NATO) samþykktu á fúndi sínum
sem lauk í Brussel í gær ályktun
þar sem segir að bandalagsríkin
muni í framtíðinni auka samstarf
sitt á stjórnmálasviðinu á tímum
sögulegra umbreytinga í ríkjum
Austur-Evrópu. Ráðherrarnir
lögðu einnig fram drög að samn-
ingi um opnun Iofthelgi sem m.a.
kveður á um gagnkvæmt eftir-
litsflug flugvéla NATO og Var-
sjárbandalagsins yfir landsvæði
allra aðildarríkja bandalaganna
tveggja, þ. á m. Islands, í því
skyni að auka traust og skapa
öryggi. George Bush Bandaríkja-
Andrej Sakharov látinn,
68 ára gamall:
Vottuð virðing
um allan heim
Moskvu, Wasliinjrton, London. Kcuter.
Mannréttindafrömuðarins og vísindamannsins Andrejs Sakh-
arovs var minnst af virðingu um allan heim í gær en hann lést
af hjartaslagi á heimili sínu í Moskvu á fimmtudagskvöld, 68 ára
að aldri. Míkhaíl Gorbatsjov Sovétleiðtogi sagði fráfallið mikinn
missi fyrir samfélagið og Samstöðuleiðtoginn Lech Walesa í Póll-
andi sagði umbótasinna í Austur-Evrópu og Sovétríkin hafa orðið
fyrir þungu áfalli.
„Menn gátu verið á öndverðum
meiði við hann eða sammála en
eitt var víst að hann var afar ein-
lægur maður,“ sagði Gorbatsjov.
Forsetinn og Sakharov deildu hart
á fulltrúaþingi Sovétríkjanna á
þriðjudag vegna tiilögu um að
rædd yrðu stjórnarskrárákvæði
um forræði kommúnistaflokksins.
George Bush Bandaríkjaforseti
minntist Sakharovs í orðsendingu
til ekkjunnar og sagði að Sakh-
arov hefði sýnt „allt hið besta og
heiðarlegasta sem mannlegur andi
hefur til að bera“ þegar mest var
að honum kreppt af harðlínu-
mönnum Kremlarvaldsins.
Óljóst er hvar Sakharov verður
Andrej Sakharov. Reuter
jarðsettur en talið að útförin verði
á mánudag og sovéskur embættis-
maður sagði vísindaakademíuna
myndu sjá um að líkið yrði haft á
viðhafnarbörum svo að almenn-
ingur gæti vottað hinum látna
virðingu sína.
Sjá ennfremur leiðara og
greinar á miðopnu.
forseti kynnti áætlun þessa í
maímánuði og nefhist hún á
énsku „Open Skies“.
í lokaályktun fundarmanna sem
er í 24 liðum segir að þróunin á
alþjóðavettvangi krefjist þess að
NATO-ríkin noti þau tækifæri sem
gefast’ á vettvangi bandalagsins til
að auka pólitískt samráð. NATO-
ríkin styðji umbætur þær sem átt
hafi sér stað í ríkjum Mið- og Aust-
ur-Evrópu og vilji tryggja framgang
lýðræðisins í löndum þessum.
Bandalagið hafi löngum haft það á
stefnuskrá sinni að gera skiptingu
Evrópu að engu og muni leggja
aukna áherslu á það í framtíðinni.
í ályktuninni er vikið að hugsan-
legri sameiningu þýsku ríkjanna
tveggja og segir þar að virða beri
sjálfsákvörðunarrétt þýsku þjóðar-
innar. Skilyrði sameiningar sé það
að skyldur þær sem aðildarríki
Helsinki-sáttmálans hafi tekið á
herðar sér verði virtar og taka beri
mið af samruna ríkja Vestur-Evr-
ópu á vettvangi Evrópubandalags-
ins.
Ráðherrarnir ítreka vilja banda-
lagsins um að viðræðum um niður-
skurð á sviði hins hefðbundna her-
afla í Evrópu verði lokið á næsta
ári. Þeim ásetningi leiðtoga risa-
veldanna að undirrita samning um
helmingsfækkun langdrægra gjör-
eyðingarvopna um mitt næsta ár
er einnig fagnað.
í samtali við fréttaritara Morgun-
blaðsins í Brussel sagði Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráðherra að
nú þegar ljóst væri að hugmynda-
fræði kommúnismans væri gjald-
þrota yrðu menn að gera sér ljóst
að þeir stæðu á þröskuldi breytinga
sem ekki gerðust eins og hendi
væri veifað. Hlutverki NATO væri
því engan veginn lokið. Það hefði
breyst yfir í það að samræma og
stýra afvopnunarsamningum og að
stilla saman sjónarmið aðildarríkj-
anna á vettvangi utanríkismála.
Sjá einnig fréttir á bls. 36-37.
Filippseyjar:
Mesti skjálfti
í þrettán ár
Manílu. Reuter.
MIKILL jarðskjálfti varð kl.
18.44 að íslenskum tíma í gær
austur af Mindanao-eyju sem
er syðst Filippseyja. SÞJálft-
inn mældist 7,3 á Richter og
er sá öflugasti á þessu svæði
í 13 ár. Seint í gærkvöldi
voru engar fregnir komnar
aftjóni af völdum skjálftans.
Áð sögn opinberra embættis-
manna á Mindanao-eyju urðu
almennir borgarar skjálftans
varir í allt að 400 km fjarlægð
frá_ upptökum hans.
í ágúst 1976 kom skjálfti
suðvestan við Mindanao-eyju
af styrkleikanum 7,9 af stað
flóðbylgju sem drekkti átta
þúsund manns.