Morgunblaðið - 06.07.1990, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. JÚLÍ 1990
Traustí Sigurlaugs
son - Minning
Fæddur 19. júlí 1934
Dáinn 30. júní 1990
Oneitanlega verður manni hverft
við þegar fregn berst um fráfail
fólks langt um aldur fram. Þannig
hygg ég að hafi orðið um alla er
þeim barst vitneskja um óvænt lát
vinar ókkar, Trausta Sigurlaugsson-
ar, fyrrverandi framkvæmdastjóra
Sjálfsbjargar. Hann sem var allra
manna hressastur og svo uppörv-
andi að hitta og spjalla við hvenær
sem var.
Fyrir u.þ.b. 20 árum kynntist ég
Trausta í tengslum við upphafið að
íþróttastarfi fatlaðra hér á Iandi.
Mér hafði verið falið af ÍSÍ að hafa
á hendi forystu í því viðfangsefni
og eitt af því fyrsta sem við gerðum
var að leita samstarfs hjá Sjálfs-
björgu - landssambandi fatlaðra og
Óryrkjabandalagi íslands. Fram-
kvæmdastjórar þessara heildarsam-
taka voru þá Trausti Sigurlaugsson
fyrir Sjálfsbjörgu og Guðmundur
Löve fyrir Oryrkjabandalagið, en
hann er látinn fyrir nokkrum árum.
Þessir tveir öðlingsmenn og ósér-
hlífnu dugnaðarforkar unnu síðan
með mér í nefnd um nokkurra ára
bii, við að koma íþróttastarfsemi
fatlaðra í framkvæmd. Það braut-
ryðjendastarf verður ekki rakið hér,
en við sem þekkjum til bæði metum
mikils og þökkum þeirra frábæra
samstarf, sem vissulega á sinn stóra
þátt í, að íþróttastarfsemi fatlaðra
hér á landi er það sem alþjóð er
kunnugt í dag og allir gleðjast yfir.
Fljótlega kom að því að fyrsta
íþróttafélag fyrir fatlaða var stofn-
að, en það var íþróttafélag fatlaðra
í Reykjavík árið 1974 (ÍFR). Stofn-
inn í því félagi var að mestu leyti
einstaklingar sem jafnframt voru
félagar í Sjálfsbjörgu. Það kom
einnig strax í upphafi að því, að
leita þurfti til Sjálfsbjargar með
marga hluti, ekki síst húsnæðisað-
stöðu bæði til æfinga og hvers kyns
fundarhalda.
Sjálfsbjargarhúsið í Hátúni 12
var þá nýlega tekið til starfa, en
Trausti Sigurlaugsson var einn aðal
umsjónarmaður með byggingu þess
myndarlega og mikilvæga húss fyr-
irfatlaða. Forráðamenn Sjálfsbjarg-
ar tóku frá upphafi vel í óskir IFR
um ýmsa aðstoð og ekki iá Trausti
Sigurlaugsson þar á liði sínu, enda
gerði hann sér glögga grein fyrir
þýðingu íþróttaiðkunar fyrir fatlað
fólk, bæði félagslega og líkamlega.
Hann hafði einnig kynnst því náið
með starfi sínu í undirbúningsnefnd-
inni á vegum ÍSÍ.
Á 15 ára starfsferli ÍFR hefur
Trausti reynst félaginu hinn mikil-
vægasti stuðningsmaður, sem alltaf
var hægt að leita til, enda bjó hann
yfir langri félagslegi’i reynslu og
þekkingu á mönnum og málefnum
á vettvangi fatlaðra. Þeirri reynslu
miðlaði hann óspart hinu nýja
íþróttafélagi og kappkostaði að
greiða götu þess í hvívetna. Trausti
var fundarstjóri á nær öllum aðal-
fundum félagsins og hann starfaði
um árabil í fyrstu byggingarnefnd
íþróttahúss fatlaðra, sem nú er risið
á lóð Sjálfsbjargar í Hátúni 12. Við
ýmis tækifæri og á tyllidögum þeg-
ar ÍFR efndi til mannfagnaðar var
Trausti gjarnan fenginn tii að halda
í taumana. Honum var það einkar
lagið að láta léttleika og skemmti-
legheit svífa yfir vötnum og átti
auðvelt með að koma auga á hinar
spaugilegu hliðar hvers máls.
ÍFR félagar eiga því margs góðs
að minnast og hafa mikið að þakka
þegar vinur okkar hverfur nú á
annað tilverustig.
Ég vil persónulega þakka Trausta
Sigurlaugssyni sérstaklega gott og
jákvætt samstarf um margra ára
bil. Það er eitt af því sem ekki
gleymist svo auðveldlega.
Við vottum Helgu og einkadóttur-
inni, Ester Ósk, ásamt aldraðri
móður, okkar innilegustu samúð.
Missir þeirra og harrnur er mikill
og tíminn einn með aðstoð hins
hæsta höfuðsmiðs himins og jarðar
nær að græða hin viðkvæmu sár.
Iþróttafélag fatlaðra í Reykjavík
og Sigurður Magnússon.
Með skyndilegum hætti er geng-
inn drengur góður. Trausti Sigur-
laugsson hefur kvatt þennan heim.
Hann hafði gengið í gegnum
þungbæra reynslu sjúkdóma um
ævina, fyrst er hann sem ungur
drengur fékk lömunarveikina og
síðan er hann fékk hjartaáfall og
gekkst undir skurðaðgerð í London,
þá fulltíða maður.
Allt stóð Trausti af sér, kom úr
hvem raun, staðráðinn í að sigrast
á erfíðleikunum. Hann hafði til að
bera sterkan og hlýjan persónuleika
og var jafnan í foiystu þar sem
hann fór.
Vegna eigin reynslu, hafði hann
djúpan skilning á erfiðleikum og
þjáningum annarra og var því oft
leitað til hans um aðstoð og ráð.
Hann var svo sannarlega vinur
vina sinna.
Ógleymanlegar verða ferðir í
Aðalvík í hópi ættingja og vina.
Þar, sem og við fleiri slík tækifæri,
var Trausti hrókur alls fagnaðar og
ósjaldan þandi hann „nikkuna", við-
stöddum til óblandinnar ánægju.
Tengdaforeldrum sínum hefur
hann sýnt ómælda hlýju, svo og
tengdafólki öllu. „Manni þykir svo
vænt um hann Trausta og hann er
svo skemmtilegur," sagði eitt af
börnunum í fjölskyldunni um
Trausta Sigurlaugsson. Þau orð
segja mikið.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(Vald. Briem)
Þau hafa staðið þétt saman í
gegnum tíðina, Trausti og eiginkona
hans, Helga Hermannsdóttir. Hugur
okkar allra er hjá Helgu og sólar-
geislanum þeirra, henni Ester Ósk.
Megi góður Guð veita þeim styrk á
erfiðum stundum. Móður Trausta,
Karítas Rósinkarsdóttur, systkinum
og ástvinum öllum, sendum við ein-
lægar samúðarkveðjur.
Við kveðjum Trausta Sigurlaugs-
son með þökk í huga og biðjum
honum blessunar á nýjum leiðum.
Minningin um góðan dreng mun
lifa.
Fyrir hönd tengdafólks,
Auður og Snorri.
Heimurinn er hverfull og lífið
óútreiknanlegt. Hann Trausti er
dáinn, það er svo ótrúlegt að hann
skuli vera horfinn yfir móðuna
miklu, hann sem virtist vera svo
eldhress, sem þingforseti á lands-
sambandsþingi Sjálfsbjargar, sem
haldið var dagana 21.—23. júní sl.
Trausti fékk hjartaáfall árið 1981
og var þá skorinn upp. Aðgerðin
tókst mjög vel og hann var svo
ákveðinn í að láta sér batna eftir
það áfall. Allt gerði hann til að
bæta heilsuna, gekk upp á hvern
dag og fór 'í sund, enda hvarflaði
varla að manni annað en að hann
væri kominn yfir þetta, en aldrei
skildi maður segja aldrei því enginn
ræður sínum næturstað. Trausti
Sigurlaugsson fæddist á ísafirði 19.
júlí 1934 og því tæplega 56 ára
þegar hann deyr.
Hann var einn af stofnendum
Sjálfsbjargar á Ísafirði er var stofn-
að 1958 og fyrsti formaður þess.
Hann flytur til Reykjavíkur árið
1960 ásamt unnustu sinni Helgu
Hermannsdóttur, sem er fædd og
ættuð úr Aðalvík þar fyrir vestan.
Trausti kemur til starfa hjá
Sjálfsbjörg, landssambandi fatlaðra,
1. nóvember 1960 á skrifstofu þess
á Bræðraborgarstíg. Þar vann ég
undir hans stjórn í sumarafleysing-
um. Hann var ákaflega góður yfir-
maður og mér hjálplegur, sem var
fákunnandi og byijandi í skrifstofu-
störfum. Einnig vann ég undir hans
stjórn á skrifstofu landssambands-
ins er þá var til húsa í Búnaðar-
bankahúsinu við Hlemm.
Það var gott að leita til Trausta,
hann var vel inni í málum Sjálfs-
bjargarfélagana um landið, enda
varð það hans ævistarf að annast
málefni Sjálfsbjargar á ýmsum
vígstöðvum. Hann var kallaður til
ýmissa trúnaðarstarfa á vegum
Sjálfsbjargar, landssambandsins og
Sjálfsbjargar í Reykjavík og ná-
grenni.
Trausti var í byggingarnefnd
Sjálfsbjargarhússins frá upphafi.
Uppbygging Sjálfsbjargarhússins
hefur að miklum hluta verið í hönd-
um Trausta alveg fram á hans dán-
ardægur, eða í 24 ár, því bygging
hússins hófst 1966.
Þá var hann formaður Sjálfs-
bjargar í Reykjavík og nágrenni frá
1983—1989. Eg starfaði með hon-
um í stjórn félagsins í nokkur ár. Á
ég margar góðar minningar frá
þessum árum og af mörgu að taka.
Við vorum ekki alltaf sammála í
öllum málum, en samt varð sam-
starfið við hann ákaflega gefandi
því hann tók þannig á málum að
flestir gátu vel við unað.
Trausti var ekki einn af þeim sem
hvarf í fjöldann, hann var atkvæða-
mikill og ræðuskörungur hinn mesti
og hrókur alls fagnaðar á öllum
samverustundum Sjálfsbjargarfé-
laga. Hann lét mörg mál til sín taka
á meðan hann var formaður Sjálfs-
bjargar í Reykjavík.
Eitt af hans áhugamálum var að
koma á fót vernduðum vinnustað
fyrir fatlaða í Reykjavík á vegum
Sjálfsbjargar, en því miður entist
honum ekki aldur til að sjá þann
draum að fullu, verða að veruleika.
Ég vissi að hann lagði mikla vinnu
í að koma á fót þessum vinnustað
því þetta var honum mikið hjartans
mál.
Hann hafði mikið yndi af ferða-
lögum og fór í mörg ferðalög með
Sjálfsbjörgu í Reykjavík og ná-
grenni og einnig á sumarmót Sjálfs-
bjargarfélaganna, sem haldin voru
á fyrri árum víðsvegar um landið.
Trausti var formaður ferðanefnd-
ar hjá Sjálfsbjörgu í Reykjavík og
var nýbúinn að skipuleggja ferð,
sem farin verður 13. júlí nk. að
Görðum á Snæfellsnesi.
Að leiðarlokum þökkum við hon-
um fyrir mikið og óeigingjarnt starf
í þágu Sjálfsbjargar í Reykjavík og
nágrenni. Einnig þakka ég honum
persónulega samstarfið í gegnum
árin. Það er mikill missir fyrir félag-
ið og samtökin að missa hann á
miðjum starfsdegi. Hans verður sárt
saknað. Hvíli hann í friði og Guð
blessi minningu hans.
En sárastur er þó missir eigin-
konu hans og dóttur, Helgu Her-
mannsdóttur og Esterar Osk. Ég
bið góðan Guð að styðja þær og
styrkja um ókomin ár.
Fyrir hönd stjórnar
Sjálfsbjargar í Reykjavík
og nágrenni,
Sigurrós M. Sigurjónsdóttir.
Það er skammt stórra högga á
milli í Sjálfsbjárgarhópnum um
þessar mundir. Nú hefur Trausti
Sigurlaugsson, einn af fulltrúum á
stofnþingi Sjálfsbjargar og mikil-
virkur baráttu- og félagsmálamað-
ur, verið kallaður á brott fyrirvara-
laust úr miðri eldlínu baráttunnar.
Trausti Sigurlaugsson fæddist á
ísafírði 19. júlí 1934, sonur hjón-
anna Karítasar Ingibjargar Rósin-
karsdóttur og Sigurlaugs Þorleifs
Sigurlaugssonar.
Strax í upphafi var Trausti í
eldlínu baráttu Sjálfsbjargarfélag-
anna. Hann var fyrsti formaðui'
Sjálfsbjargar á ísafirði árið 1958
og einn af stofnendum þess félags.
Sala ríkisfyrirtækja
með þjóðargjöf
eftir Guðjón Viðar
Valdimarsson
Ríkið gæti selt ríkisfyrirtæki með
því að gefa öllum lögráða einstakl-
ingum eitt hlutabréf í viðkomandi
ríkisfyrirtæki. Þetta hlutabréf væri
með skráð gengi á verðbréfaþingi
og ávinningur ríkisins væri sölu-
hagnaður bréfanna. Markmið þess-
arar aðgerðar væri að losa ríkissjóð
við rekstur sem ætti ekki erindi á
fjárlögum, styrkja hlutabréfamark-
aðinn og gera stjómendur ríkisfyr-
irtækja beint ábyrga gagnvart þeim
sem njóta þjónustu þeirra.
Útgáfa hlutabréfa til
þjóðarinnar
Framgangsmáti gæti verið með
þeim hætti að valið sé eitthvað til-
tekið ríkisfyrirtæki eða fyrirtæki í
eigu ríkisins sem pólitískur vilji
væri til að selja, t.d. hlut ríkisins í
Flugleiðum, Landsvirkjun, Pósti og
síma, Landsbankanum, Búnaðar-
bankanum svo eitthvað sé nefnt.
Næsta skref væri að formlega
breyta ríkisfyrirtækinu í hlutafélag
með jafnmörgum hlutabréfum og
„Ef ríkið gefur einstakl-
ingi hlutabréf á 0 krón-
ur sem síðar selur
hlutabréfíð á almennum
markaði fyrir 1000
krónur, fær ríkið veru-
legan hluta þess sölu-
hagnaðar í sinn hlut.“
væntanlegir móttakendur væru og
þá hlutabréf á nafnvirði sem næst
raunvirði. Síðasta skref væri að
senda öllum lögráða einstaklingum
hlutabréf sitt að gjöf.
Skráning gengis á
hlutabréfunum á
verðbréfaþingi
Hlutabréf þessi væru skráð á
verðbréfaþingi og því gætu allir sem
vildu selt bréf sín strax við mót-
töku. Það mætti því telja sennilegt
að fljótlega myndu mikið af bréfum
skipta um eigendur en vegna hins
mikla fjölda og því hversu stór þessi
fyrirtæki eru er sennilegt að meiri-
hlutaeign myndi ekki safnast á
fárra hendur.
Mikill ávinningur ríkisins
Mönnum kann að koma það
spánskt fyrir sjónir að ríkið geti
haft ávinning af því að gefa fyrir-
tæki sín en sú er nú raunin. Ríkis-
fyrirtæki hafa skattalega sérstöðu
að mörgu leyti sem myndi breytast
ef fyrirtækin yrðu gerð að almenn-
ingshlutafélögum. Þó er einn þáttur
sem ræður meira en aðrir í þessu
sambandi en það er söluhagnaður
hlutabréfanna. Ef ríkið gefur ein-
staklingi hlutabréf á 0 krónur sem
síðar selur hlutabréfið á almennum
markaði fyrir 1000 krónur, fær
ríkið verulegan hluta þess sölu-
hagnaðar í sinn hlut. Nákvæmlega
hver sá hlutur væri mætti ákveða
við útsendingu bréfanna. Þessi sölu-
hagnaður er heldur ekki einskorð-
aður við fyrsta árið heldur framveg-
is þegar bréfin skipta um eigendur.
Stjórnendur ríkisfyrirtækja
ábyrgir gagnvart hluthöfum
Þegar ríkisfyrirtæki fer fram úr
fjárlögum verður lítið um svör um
ábyrgð. Þegar stjórnendur hlutafé-
laga skila ekki fullnægjandi árangri
kemur það fram í lækkandi gengi
hlutabréfanna og endanlega í
framtíðarhorfum viðkomandi
Guðjón Viðar Valdimarsson
stjómenda. Það aðhald og hvatning
sem hluthafar geta veitt stjórnend-
um er verulega frábrugðin því sem
ríkið veitir þeim. Má benda á að
fyrst Alþingi og stjórnvöld nota
góðar stöður hjá ríkisfyrirtækjum
sem graslendur aldraðra stjórn-*
málamanna, er það kannski eins
gott. Neytendur, sem hluthafar
stórra ríkisfyrirtækja, gætu haft
bein áhrif á mótun stefnu annars
vegar á hlutahafafundum og hins
vegar sem fjárfestingaraðilar sem
krefjast ávöxtunar á hlutafé sínu.
Styrking hlutabréfamarkaðar
Stjórnmáiamenn hafa til skamms
tíma unnið ötullega að því að renna
styrkum stoðum undir hlutabréfa-
markað á íslandi með breytingum
á skattalögum. Þeir hafa séð hve
mikilvægt það er að skapa íslensk-
um fyrirtækjum valkost við láns-
fjármögnun og að gefa almenningi
kost á að taka beinan þátt í upp-
byggingu atvinnulífsins. Einnig
getur sterkur hlutabréfamarkaður
losað ríkið við þær skyldur að sjá
einstökum atvinnugreinum fyrir
stofnfjársjóðum sem og áhættunni
sem fylgir slíkum sjóðum. Útboð
hluthafa af því tagi sem hér er lýst
hefði verulega jákvæð áhrif enda
umfangið slíkt að veltan á hluta-
bréfamarkaðnum gæti eftir atvik-
um, tvöfaldast sem aftur þýddi
meiri tekjur fyrir ríkissjóð.
Niðurlag
Flest allir stjórnmálaflokkar hafa
rætt eða komið með tillögur um
sölu ríkisfyrirtækja en ekki getað
framkvæmt þá stefnu. Ástæðurnar
eru eflaust margvíslegar _en mér
kemur þrennt til hugar. í fyrsta
lagi skortur á pólitískum vilja til
að losa um vald ríkisvaldsins á at-
vinnulífi og verðlagsmálum. I öðru
lagi að kaupendur geta ekki ráðið
við fjármögnun af þeirri stærðar-
gráðu sem um ræðir og í þriðja
lagi, kaupendur eru ekki þeir
„réttu“ til að taka við rekstrinum
miðað við pólitískar væntingar selj-
enda. Ofangreind aðferð er leið til
að selja rikisfyrirtæki þar sem fjár-
mögnun er ekki vandamál og eign-
arhald er mjög dreift þannig að
væntanlega væri hægt að ná
pólitískri samstöðu um þessa leið.
Höfundur er viðskiptafripöingur.