Morgunblaðið - 18.11.1990, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGLfR 18. NÓVEMBER 1990
ISLENSKIR KRISTNIBOÐAR HJA TSEMAIMONNUM I EÞIOPIU
Hafa áunnió sér
börn frá Tsemaimönnum og það
gerðist einmitt þegar við vorum
þarna. Við urðum hins vegar líka
fyrir því að bam var dáið þegar við
komum að. Þá var ekkert hægt' að
gera.
Þessi reynsla hefur verið erfið
fyrir kristniboðana en það gleðilega
er þó að mæðurnar eru farnar að
sjá að kristniboðamir geta hjálpað
og það er oft kallað í þá.
Gaman að hitta gamla félaga
Guðlaugur Gíslason dvaldi sem
drengur í Eþíópíu en foreldrar hans
störfuðu sem kristniboðar í Konsó í
mörg ár. Guðlaugur hitti gamla
kunningja á ferð sinni í sumar og
amhariskan rifjaðist fljótt upp fyrir
honum þrátt fyrir að hann hefði
ekki notað hana. -Ég hélt að ég
þyrfti dálítinn tíma til að rifja upp
málið en það gerðist nú eiginlega
alveg óvart. Ég sá hvar einhver pilt-
urinn ætlaði að gera af sér eitthvert
skammarstrik og fann að því við
hann. Þá uppgötvaði ég að ég var
farinn að tala amharisku, ég ruddi
skyndilega úr mér einhveijum
skammaryrðum 'yfir strákgreyið og
eftir það var ég ekki í teljandi vand-
ræðum! En það var gaman að hitta
þarna þessa gömlu félaga, fólk sem
starfaði á kristniboðsstöðinni, sumt
þekkti ég strax aftur og sumir
þekktu mig líka aftur eftir öll þessi
ár.
En eru kristniboðarnir farnir að
sjá árangur starfsins í Voitó-daln-
um?
-Það er óhætt að segja það.
Nokkrir menn hafa þegar gefið sig
fram sem vilja gerast kristnir og
einn hefur látið skírast. Þeir fá sér-
staka uppfræðslu í trúnni og það
lýkst upp fyrir þeim að andadýrkun-
in getur ekki keppt við kristindóm-
inn. Þetta gerist smám saman og
Tsemaimenn sjá að fólkið frá Evrópu
er komið til að hjálpa þeim bæði
líkamlega og andlega. Kristniboð-
amir hafa áunnið sér traust Tsemai-
manna og þess vegna vijja þeir
þiggja hjálp þeirra.
jt ■
kyns smitsjúkdóma og barnasjúk-
dóma - rétt eins og gert er hérlendis.
Þegar farið er út í þorpin fer
kristniboðinn með hjúkrunarfræð-
ingnum og þannig er reynt að tengja
starfið saman, um leið og leitast er
við að veita fólki lækningu og aðstoð
er boðuð kristin trú og hvernig hún
getur einnig komið því til hjálpar.
Barnaútburður
í framhaldi af þessu eru þau Guð-
laugur og Bima spurð hvers konar
trúarbrögð Tsemaimenn aðhyllist:
-Tsemaimenn trúa á anda hinna
framliðnu og vilja gera allt til að
þóknast þeim. Þeir trúa því að and-
arnir sendi yfír þá einhveija bölvun
eða óáran ef þeir haga sér ekki eft-
ir því sem þeir skipa. Sumar reglum-
ar eru hræðílegar og þeim finnst
sjálfum ægilegt að þurfa að fara
eftir þeim. Það er til dæmis varð-
andi útburð á börnum. Ef barn fær
fyrst tennur í efri góm verður að
bera það út - kasta því í ána eða
skilja það eftir úti í skógi. Ef móðir
verður þunguð á ný þegar hún hefur
barn á brjósti verður að bera ófædda
barnið út þegar það kemur í heiminn
og eldra barnið líka. Sé þessu boði
ekki hlýtt kalla viðkomandi foreldrar
ekki aðeins bölvun yfir sig sjálf held-
ur allt samfélagið og þess vegna sjá
menn um að þessu boði sé framfylgt.
Þessu hafa kristniboðarnir kynnst
og stundum er reynt að koma börn-
um undan þegar vitað er að þau
verða borin út. Mæðurnar reyna að
fela börnin eða leyna þungun því
þeim finnst hræðilegt að þurfa að
bera börn sín út. Þær vilja það ekki
en em oft bornar ofurliði. En ef
þeim tekst að koma bömum undan
skipta menn sér ekki af því - þá er
bölvunin farin úr samfélagi Tsemai-
manna og þeir geta verið rólegir.
Fólk af nágrannaþjóðflokknum,
Gawada, hefur stundum tekið að sér
Eftir Jóhannes Tómosson
Staðurinn er syonefndur
Vo itó- dalur í suðurhluta
Eþíópíu. Þar er hitinn oft eins
og í bakarofni, allt upp í 42
gráður á daginn en fer niður
í 35 að næturlagi. íbúarnir eru
Tsemaimenn. Þeir búa í strá-
kofum, rækta akra sína, eiga
kyr, Sumlr káfiárnir eiga fieíri
en eina konu og allmörg börn.
Þarna hafa Tsemaimenn búið
mann fram af manni og aðlag-
að sig aðstæðum. Þeir eru af-
skekktir og hafa lítið samneyti
við nágrannaþjóðflokka sína.
Fyrir háifu öðru ári fóru Is-
lendingar að venja þangað
komur sínar og reyndar Norð-
menn líka, kristniboðar og
hjúkrunarfræðingar. Fyrst
bjuggu þau í tjöldum meðal
Tsemaimanna en nú er ákveðið
að þau setjist þar að og fái
varanlegra húsnæði.
Valgerður Gísladóttir er hjúkrunar-
fræðingur og hér tekur hún á móti
sjúklingum.
Birna Gerður Jónsdóttir skoðar
hér Tseniaibarn.
Guðlaugur Gunnarsson kristniboði fær aðstoð túlks þeg-
ar hann talar við Tsemaimenn.
Islendingarnir sem starfa í
Voitó-dalnum og búa þar
ásamt börnum sínum eru
hjónin Valgerður Gísla-
dóttir og Guðlaugur Gunn-
arsson. Þau hafa starfað
hafá um árabil sem kristni-
boðar í Eþíópíu á veg um
Sambands íslenskra kristniboðsfé-
laga. Með þeim er norski hjúkrunar-
fræðingurinn Elsa Lindtjörn. íslend-
ingar hafa lengst af rekið starf á
kristniboðsstöð í Konsó sem einnig
-er í Suður-Eþíópíu en fyrir allmörg-
um árum var farið að huga að starfi
meðal Tsemaimanna í Voitó-dalnum
sem er þar suður af. Aðstæður voru
kannaðar nokkuð rækilega áður en
ákveðið var að setja niður nýja
kristniboðsstöð þai' í dalnum og í
framhaldi af því var ákveðið að
leggja í upphafí áherslu á heilsu-
gæslu, sérstaklega meðal mæðra og
bama.
í sumar fengu kristniboðamir í
Voitó heimsókn frá íslandi. Birna
Gerður Jónsdóttir og Guðlaugur
Gíslason dvöldu hjá þeim um hríð
og segja hér á eftir frá því helsta
sem bar fyrir augu.
Erfitt tungumál
-Það tekur langan tíma að kom-
ast í samband við fólkið. Tsemai-
menn hafa verið einangraðir og af-
skiptir og fjöldi þeirra hefur verið
nokkuð á reiki en þeir eru í dag
taldir vera rúmlega 10 þúsund.
Kristniboðarnir geta ekki talað
ríkismálið, amharisku, við þá heldur
yerða að læra tungumál Tsemai-
manna sem er mjög erfítt því ekkert
ritmál er til. Menn úr nágrannaþjóð-
flokknum, Gawada, hafa aðstoðað
kristniboðana við að túlka en eftir
að hafa dvalið um eitt ár samfellt
meðal Tsemaimanna hefur þeim tek-
ist að læra nógu mikið til að bjarga
sér og gera sig ágætlega skiljanleg.
Er þá eiginlegt kristniboðsstarf
ekki hafíð?
-Sjálft boðunarstarfið hófst fyrir
nokkru en fyrst eftir að þau Guð-
laugur, Valgerður og Elsa settust
að meðal Tsemaimanna bjuggu þau
í tjöldum í miðju þorpi þeirra. Þann-
ig kynntust þau mjög fljótt kjörum
fólksins og það ríkti eiginlega gagn-
kvæm forvitni meðal þeirra. Elsa og
Valgerður, sem einnig er hjúkruna-
rfræðingur, könnuðu heilsufar fólks-
ins, sérstaklega barna og mæðra og
Guðlaugur og nokkrir innlendir
prédikarar með honum hafa lagt á
ráðin hvernig best sé að haga boðun-
arstarfi. Forvitnin er ennþá fyrir
hendi en það er augljóst að kristni-
boðarnir hafa áunnið sér traust
Tsemaimanna, þeir ei-u farnir að
kalla á þá þegar eitthvað bjátar á
heilsufarslega, til dæmis þegar kon-
ur eiga í erfiðleikum með fæðingu.
Tjöld og strákofar
Eftir að hafa búið í tjöldum og
síðar strákofum er nú verið að reisa
varanlegri hús fyrir kristniboðana.
Verið er einnig að reisa sjúkraskýli
og fyrir öll húsin þarf að koma upp
sérstökum vatnstönkum. Gert er ráð
fyrir að á næsta ári verði búið að
byggja upp nauðsynlega starfsað-
stöðu. Uppbygging þessi er kostuð
af íslensku gjafafé en hún kostar
alls um 12 milljónir króna. Helming-
ur þess kemur frá Sambandi
íslenskra kristniboðsfélaga en Hjálp-
arstofnun kirkjunnar hefur fjár-
magnað hinn hlutann.
Birna Gerður er hjúkrunarfræð-
ingur og fylgdist hún með Eslu Lind-
tjörn í starfí hennar. Hún lýsir dæmi-
gerðum starfsdegi hjá kristniboðun-
um:
-Áður en starfið meðal Tsemai-
manna hófst var ákveðið að leggja
fyrst áherslu á bólusetningu og
heilsuvemd mæðra og barna. Dagur-
inn gengur yfírleitt þannig fyrir sig
að á morgnana kemur fólkið til að
hjúkrunarfræðingurinn geti skoðað
sjúklinga sem eru að leita sér lækn-
inga. Margir koma um langan veg
og heilsufarið er oft bágborið. Marg-
ir sjúkdómamir stafa af vannær-
ingu, magakvillar em algengir en
einnig malaría, blóðkreppusótt,
lungnabólga óg fleira. Fólkið kann
enga lækningu við þessum sjúkdóm-
uifi nema það sem það trúir að and-
amir segi þeim að gera og kemur
ekki að gagni. Eftir hádegishlé er
farið út í þorpin og þar era fram-
kvæmdar skipulegar bólusetningar
til að reyna hefta útbreiðslu hvers