Morgunblaðið - 23.12.1990, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. DESEMBER 1990
IGALTALÆ
KOGI
[cLcfcfr íytnmb m
Ijb'oíifym Átmjjdwj* smvtm í mm.
fmto mttm
B. Stefánsson
Mótsstjóri_________________
FRESTUR AÐ RENNA ÚT
TIL AD TRYGGJA SÉR
LÆKKUN Á TEKJUSKATTI
Sérstök ákvæði skattalaga heimila þeim sem fjárfesta í
hlutabréfum vissra fyrirtækja, að draga frá skattskyldum
tekjum að ákveðnu hámarki kaupverð hlutabréfanna.
Við höfum í sölu hlutabréf í nokkrum traustum fyrirtækjum.
Verið velkómin í afgreiðslu okkar að Suðurlandsbraut 18
eða að hringja í síma 688568. Við gefum ykkur góð ráð.
1/ERÐBRÉFflUIÐSKIPTI
V/ SAMVINNUBANKANS
SUÐURLANDSBRAUT 18 • SÍMI 688568
JÓLATRÉSSKEMMTUN 1989
fyrir börn félagsmanna
og gesti þeirra, verður í
Hreyfilshúsinu við
Felismúla annan dag jóla
kl. 15.00-18.00.
JÓLASVEINAR
KOMA í HEIMSÓKN
Verð kr. 500,-
Miðar seldir við innganginn
JOOP!
.1ÓLASKÁKÞRA l JTIR
Þetta er eitt af mörgum fræg-
um þríleiksdæmum Loyds
(1841-1911), sem voru svo hag-
anlega samin að skákheimurinn
stóð á öndinni. Það var lagt fyrir
keppendur á stórmótinu í New
York 1893 og varð Emanuel
Lasker, sem ári síðar varð heims-
meistari, fyrstur til að leysa það.
Það tók þann mikla snilling samt
heilar 35 mínútur að finna lausn-
ina. Englendingurinn Harry Nel-
son Pillsbury varð næstur, en
hann þurfti 40 mínútur. Það þarf
því enginn lesenda að skammast
sín fyrir það að þurfa að líta á
vísbendinguna, þótt einhveijir
vilji vafalaust leggja blað yfir
hana og reyna við dæmið hjálpar-
laust.
Fyrsta dæmið er ein af hinum
svonefndu Mansúba-þrautum,
fomum arabískum dæmum og
er það úr al-Adli-handritinu frá
9. öld. Það er laglegt, en ekki
sérlega erfítt. Reyndar var mann-
gangurinn á þessum tíma nokkuð
frábrugðinn því sem riú tíðkast,
en hrókar og riddarar ganga eins
og er dæmið því í fullu gildi.
Annað dæmið er einnig mjög
einfalt og ætti ekki að vefjast
fyrir mörgum, en lausnin er samt
smellin. Höfundur þess er kona.
Þriðja þrautin er eftir dr. Her-
mann Þórisson, stærðfræðing, en
hann samdi það fyrir nokkrum
árum. Það eru ekki margir ís-
lendingar sem hafa fengið birt
eftir sig skákdæmi, sérstaklega
ekki á seinni árum. Vafalaust er
þó eitthvað um að m'enn dundi
sér við þetta í laumi.
Fjórða dæmið er nýtt og vegna
þess hve hvítur á marga menn
en svartur fáa,' getur það tekið
nokkurn tíma að útiloka aðra
lausnarleiki en þann rétta. Það
birtist í lettneska tímaritinu
Shakmatnyi Riga fyrir stuttu.
Rússneski skógarvörðurinn
Alexei A. Troitzky (1866-1942)
er höfundur fímmta dæmisins,
en hann var brautryðjandi í tafl-
lokasmíð. Þetta er líklega hans
frægasta dæmi, hann samdi það
árið 1879, og hefur því verið
gefið nafnið „ódauðlegu tafllok-
in“. Vafalaust hafa einhveijir les-
enda séð það áður. Gegn beztu
vörn svarts endar lausnin með
glæsilegu máti.
Höfundur þess sjötta er
sovézki verkfræðingurinn Henrik
M. Kaspaijan (f. 1910), en hann
er geysilega afkastamikill og fær
tafllokahöfundur, sem gefið hef-
ur út fjölda bóka. Dæmi hans
koma oft mjög á óvart, svo sem
þetta, en í því teflir hvítur til
vinnings þótt hann sé miklu liði
undir. Vinningsafbrigðið er frem-
ur langt, en fyrstu leikirnir eru
ekki sérlega vel faldir.
Vísbending með sjöunda dæm-
inu: Leikur hvíts er sá sem
tapar mestu liði í stöðunni og
veldur því að liðsmunur jafn-
ast svo að segja alveg.
Lausnirnar birtast fljótlega
eftir jól.
GLEÐILEG JÓL!
Heimildir: Nathan Divinsky: The
Batsford Encyclopaedia of Chess,
London 1990, dr. Ingimar Jónsson:
Alfræðibókin um skák, A-Ö, Reykjavík
1988, ýmsir sovézkir höfundar: Shak-
hmatnyi enzyklopedísjevskí slovaij,
Moskva 1990, Shakmatnyi Riga, 17.
tbl. 1990 og G.M. Kasparjau: etjúdi,
tatji, analisji, Moskva 1988.
_________Skák____________
Margeir Pétursson
ÞAÐ má með sanni segja að
jólaskákþrautirnar séu sín úr
hverri áttinni að þessu sinni.
Sú fyrsta er með þeim elstu
sem þekktar eru og höfund-
urinn ekki kunnugur tækni
við að dulbúa lausnina. Næsta
þraut er frá síðustu öld og
er höfundurinn kona, sem er
óvenjulegt, því konur hafa
lítt gefið sig að samningu
skákdæma. Það þriðja er ný-
legt, höfundurinn er reyndar
ungur íslendingur, og það
fjórða er nýtt, nokkuð hefð-
bundið tvíleiksdæmi. Þrjú hin
síðustu eru eftir risa í skák-
dæmasmíð, Sovétmennina
Troitsky og Kaspaijan, og
það síðasta á Bandaríkjamað-
urinn Sam Loyd. Dæmi hans
er reyndar svo erfitt að í lok
lesmálsins um dæmin er
vísbending um það hver
fyrsti leikurinn sé.
1. Forn arabísk þraut.
2. Höf. Klara S. Hellwig 1862.
5. Höf. Troitzky 1879.
Hvítur leikur og vinnur.
3. Höf. dr. Hermann Þórisson.
■ b c d a I g h
Hvítur mátar í öðrum leik.
6. Höf. G.M. Kaspaijan 1975.
Hvítur leikur og vinnur.
4. Höf. V. Popov 1990.
7. Höf. Sam Loyd 1893.
Hvítur mátar í þriðja leik.
^////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////z;
íslenska óperan
Frumsýning 26. desember
önnur sýning 28. desember
þriðja sýning 30. desernber
fjórða sýning 2. janúar '91
Miöasaia:
® ) 1475 & 621077
laugardag 14-18
Þorlóksmessu 14-18
aðfangadag 09-12
Munið jólagjafakoríin
x, ------------------------------------,.....................................—------——y
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////x////////////
i
v%
I