Morgunblaðið - 09.02.1991, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. FEBRÚAR 1991
Viðskipti við Sovétríkin:
Riftim olíusamnings
stóralvarlegt mál
- segir forstjóri Skeljungs
SAMNINGAMENN sovéska samvinnusambandsins hafa frestað viðræð-
um við fulltrúa Álafoss, og sagði Ólafur Ólafsson, forstjóri, að þó ekki
væri hægt að tengja það beint Litháensmálinu, væri kyndugt að það
kæmi upp núna. Hugsanlegt viðskiptabann Sovétríkjanna á Island i
kjölfar þess að stjórnmálasamband yrði tekið upp við Litháen hefði
alvarlegar afleiðingar fyrir oliufélögin, en ekki mikið að segja varð-
andi útflutning á freðfiski þar sem engir samningar eru í gildi.
Kristinn Bjömsson, forstjóri Skelj- gætu tekið tíma og ófyrirséð er um
ungs, sagði að ef Sovétmenn hættu
viðskiptum við íslendinga og það
myndi ieiða til þess að samningi um
olíukaup á þessu ári yrði rift, væri
það mjög alvarlegt fyrir olíufélögin.
„Sá samningur er um gasolíu og
svartolíu, sem við getum ekki fengið
jafn góða annars staðar nema með
æmum tilkostnaði, og er á verði sem
er eins hagstætt og verð er á hveijum
tíma í heiminum. Upphæðin í samn-
ingnum breytist með heimsmarkaðs-
verði olíu, en þegar samningurinn
var undirritaður í nóvember hljóðaði
hann upp á um 100 milljónir dollara.
Ef aðgerðir Sovétmanna þýddu við-
skiptabann er ég hræddur um að
menn þyrftu vægast sagt að ijúka
upp til handa og fóta varðandi olíu-
málin. Þar yrði fyrst og fremst um
fjárhagslegt áfall að ræða fyrir olíu-
félögin og íslenska neytendur, en
einnig þýddi það að við yrðum að
grípa til annarra ráðstafana, sem
hvernig gengju," sagði Kristinn.
Friðrik Pálsson, forstjóri Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna, sagði að
Sovétríkin hefðu verið gott viðskipta-
land fyrir íslenskan freðfisk um ára-
bil, en hins vegar hefði dregið mjög
úr kaupum þeirra á undanförnum
árum, og engin sala eða afhending
hefði verið þangað í rúmlega hálft
ár. „Við vorum með sölusamning,
sem ekki var uppfylltur, því Sovét-
menn hafa ekki getað útvegað gjald-
eyri til að ljúka þeim viðskiptum.
Viðskiptabann nú myndi ekki hafa
mikil áhrif á frystinguna ef undan-
skildar eru þær lítilsháttar birgðir
sem ganga áttu upp í þann samning."
Benedikt Sveinsson, forstjóri Is-
lenskra sjávarafurða hf., sagði að
hann gæti ekki séð hvaða áhrif það
hefði ef Sovétmenn hættu kaupum
á freðfiski af íslendingum, þar sem
nú ættu engin slík viðskipti sér stað.
„Við höfum ekki sent fisk til Sov-
étríkjanna síðan síðastliðið sumar,
og þeir borguðu okkur í haust allt
sem þeir skulduðu okkur. Síðasti
milliríkjasamningur rann út um ára-
mótin, og nýr rammasamningur hef-
ur ekki verið undirritaður. Engir við-
skiptasamningar eru í gangi hvað
freðfisk varðar, og því lítið við því
að segja ef Sovétmenn hótuðu við-
skiptabanni."
Nýskipan lyfjamála:
Stefnt er að samkeppni sem
Morgunblaðið/Jón Gunnar Gunnarsson
Þeir sigldu skipinu heim. Frá vinstri Guðmundur Sigurðsson vélsljóri, Jón Sigurðsson stýrimaður,
Ásgeir Gunnarsson 2. stýrimaður, Reynir Arnarson yfirvélsljóri og Gunnar Asgeirsson skipsljóri.
Höfn:
Annar Portúgalinn kominn
Höfn.
GUNNAR Ásgeirsson skipstjóri
SF-25 í fyrsta sinn að bryggju
6. febrúar.
Þinganesið sem er 152 lesta
fjölveiðiskip er smíðað í Portúgal
og kemur í stað eldra báts með
sama nafni, en sá varð eldi að
bráð er stutt var í að hann yrði
úreltur sumarið 1989. Skipið er
26 metrar að lengd og 7,9 metra
breitt. Aðalvélin er 1.000 hestafla
og áhöfn hans lögðu Þinganesi
i Höfn síðastliðinn miðvikudag,
Deutz. Þinganes er eitt þriggja
skipa sömu tegundar sem smíðuð
er í Camave-skipasmíðastöðinni í
Aveiro í Portúgal. Þau eru hönnuð
af Bolla Magnússyni hjá Ráð-
garði. Haukafellið kom í ágúst í
fyrra og vonir standa til að Æsk-
an komi í sumar eða haust.
Skipið er útbúið fyrir nótaveiði,
netaveiði og togveiði. Áhöfn verð-
ur 9 manns og verður haldið til
veiða eftir viku með fiskitroil.
Eigandi Þinganess er Þinganes
hf. á Höfn og aðaleigendur þess
eru bræðurnir og skipstjórnar-
mennirnir Gunnar og Ingvaldur
Ásgeirssynir.
- JGG.
Eitt verk Kjarvals er nefnist
Fyrstu snjóar (1953).
verkKjarvais á að leiða til lægra lyfjaverðs
Og natturan Heilbrigðisráðherra vonast til að innkaupsverð á lyfjum lækki um 10%
I austursal Kjarvalsstaða er
sýning á verkum eftir Jóhannes
Sveinsson Kjarval úr eigu safns-
ins. Sýningin ber yfirskriftina
„Kjarval og náttúran".
Sýnd eru olíuverk, vatnslitamyndir
og teikningar, sem lýsa náttúrusýn
Kjarvals. í austurforsal eru sýningar-
kassar með persónulegum munum
Kjarvals. Safnakennari tekur á móti
skólanemendum alla virka daga frá
kl. 8-16, tímapantanir í síma 26188.
Á fimmtudögum milli kl. 14 og 15
er tekið á móti eldri borgurum.
NÝSKÖPUN lyfjamála hér á landi á að leiða til þess að lyf lækka í
verði um allt að 10%. Endurskipuleggja á yfirstjórn lyfjamála með
það fyrir augum að gera hana einfaldari. Verðtilboða verður leitað
erlendis til þess að fá lyf á sem hágstæðustu kjörum. Apótekin eiga
að fá þóknun fyrir þjónustu sína þannig að dregið verði úr því beina
sambandi sem er á milli lyfjaverðs og afkomu apóteka. Sjúkrahús og
heilsugæslustöðvar eiga að fá leyfi til að afhenda almenningi lyf.
Þetta eru helstu atriði væntanlegs frumvarps sem Guðmundur Bjarna-
son, heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra, kynnti í gær ásamt Guð-
jóni Magnússyni og Páli Sigurðssyni.
Gert er ráð fyrir að yfirstjóm
lyfjamála verði einfölduð og sam-
ræmd með því að setja á laggimar
Lyfjastofnun ríksins, sem verði und-
ir lyflamálaráði. Með þessu er í reynd
verið að sameina lyijamáladeild heil-
Komið er upp bákni sem
leiðir ekki til sparnaðar
- segja apótekarar um nýskipan iyfjamála
APÓTEKARAR sem Morgunblaðið hafði tal af I gær sögðust ekki hrifn-
ir af hugmyndum um nýskipan í lyfjamálum. Benedikt Sigurðsson,
varaformaður Apótekarafélagsins, segir að ef þessar hugmyndir nái
fram að ganga sé verið að koma upp gríðarlegu bákni sem alls ekki
sé fallið til sparnaðar fyrir ríkið.
Benedikt segir að með þvi að flytja
öll lyfjamál í landinu undir Lyfja-
stofnun, sem lyfjamálaráð eigi að
stýra, af og skipta henni niður í
ýmis svið, sé augljóslega verið að
búa til mikið bákn. Auk þess benti
hann á að það leiddi varla til spamað-
ar að fjölga afhendingarstöðum lyfja,
en í tillögunum er gert ráð fyrir að
sjúkrahús og heilsugæslustöðvar geti
afhent lyf.
„Við getum ómögulega séð hvern-
ig þetta allt á að lækka kostnað. Við
efumst mjög um það og erum reynd-
ar handvissir um að svo er ekki. Við
teljum að hagstæðara kerfi en nú
er sé vandfundið. Sjálfs er höndin
hollust, segir í spákmæli og það á
við hér. Menn reka þetta fyrir eigin
reikning og halda því vel utanum
hlutina. Með því að koma á fót bákni
hverfur þetta allt saman,“ sagði
Benedikt.
Hann sagði að apótekarar hefðu
ekki verið kallaðir til skrafs og ráða-
gerða um þessa hluti. „Við eigum
eftir að skoða þessar hugmyndir bet-
ur og ræða þær í okkar hópi. Þangað
til vil ég ekki tjá mig frekar um
þetta, nema hvað að við tökum enga
ábyrgð á neinu af þessu.“
Almar Grímsson, apótekari í Hafn-
arfirði, tók í sama streng. „Með þessu
er aðeins verið að búa til bákn. Það
þarf ekki að stokka núverandi kerfi
upp til að ná þeim markmiðum sem
menn virðast vera að setja sér. Ég
get ekki séð að hlutirnir verði einfald-
ari og ódýrari með þessum breyting-
um.
Ég held að fleiri dreifíngarstaðir
leiði aðeins til meiri lyfjanotkunar,
og það getur varla verið markmiðið.
Það sem er einna alvarlegast í þessu
er að yfirvöld hafa ekki notað þau
stjórntæki sem þau hafa í núverandi
kerfi, og þá á ég fyrst og fremst við
lyfjaverðlagsnefnd. Það er í sjálfu
sér allt í lagi að einfalda boðleiðir í
núverandi kerfi en ég held það náist
ekki með þessum breytingum," sagði
Almar.
brigðis- og tryggingamálaráðuneyt-
isins, Lyfjaeftirlit ríkisins og Lyfja-
nefnd auk þess sem Lyfsölusjóður
og Lyfjaverðlagsnefnd verða lagðar
niður. Lyíjastofnun verður skipt upp
í fjögur svið og er ætlað að hafa
yfirsýn yfir fjár- og lyfjastreymi á
markaðnum og hafa sérstakt eftirlit
með verði og verðmyndum lyfja.
Lyfjastofnun á að annast útboð
og samninga vegna lyfjakaupa. Hún
á að semja um verð, afhendingu,
birgðahald og dreifingu til þeirra
aðila sem afhenda lyf til neytenda.
Með þessu verður skráning lyfja
ekki lengur hluti af verði þeirra. Lyf
verða þess í stað keypt á alþjóðlegum
markaði þar sem verð og skilmálar
eru hagstæðastir hveiju sinni.
í verðkönnum á lyfjum í Evrópu,
sem gerð var 1989, kemur í ljós að
Danir eru með næsthæsta lyfjaverð-,
ið, en frá umboðsaðilum í Danmörku
kemur mikill hluti þeirra lyfja sem
hér eru á markaði. Verðsamanburð-
ur, sem Lyfjaeftirlitið gerði á lyfjum
hér og í Svíþjóð, sýnir að innkaups-
verð á lyfjum er 11% hærra hér og
smásöluverðið 49% hærra. Heildar-
lyfjakostnaður fyrir hvern einstakl-
ing hér á landi er um 18 þúsund
krónur en um 11 þúsund á hinum
Norðurlöndunum. Eðlilegar skýring-
ar eru á hluta þessa en engu að síður
telja menn muninn of mikinn.
Fram kom á fundi heilbrigðisráðu-
neytisins í gær, að álagsprósenta
lyfja hefur þótt há hér á landi og
að kostnaðarlega skiptir innflutning-
ur á lyfjum þar mestu máli. Með því
að beina lyfjainnkaupum til landsins
í annan farveg er mögulegt að ná
tökum á lyfjaverði. Til að leita ann-
arra leiða við innkaup er því nauð-
synlegt að losa utn einokun þess
umboðsmannakerfis sem hér hefur
verið.
Gert er ráð fyrir að endurgjald,
sem komi fyrir þjónustu lyijadreif-
enda, apótekanna, verði að hluta til
í formi þóknunar, sem verði samn-
ingsatriði milli Tryggingastofnunar
og lyfjadreifenda. Þóknunin verður
að hluta til fast afgreiðslugjald og
að hluta stiglækkandi álagning.
Þetta er gert til að draga úr beinu
sambandi lyfjaverðs og afkomu apó-
tekanna. Þetta jafnar afkomu þeirra
— bætir afkomu þeirra minni en
dregur úr hagnaði hinna stærri.
Ráðherra sagði að rætt hafi verið
um að gefa lyfjasölu alfarið fijálsa
en að vel athuguðu máli hefði verið
fallið frá því enda væri þetta svið
þar sem markaðslögmálin giltu ekki.
Ríkið greiðir um 80% lyfseðils-
skyldra lyfja og því er erfitt að koma
við samkeppni. Auk þess er það
ekki neytandinn sem ákveður hvort
hann neytir lyfs og þá hvaða lyfs,
heldur læknirinn. Hér gilda því ekki
markaðslögmál fijálsrar samkeppni.
Að lokum er gert ráð fyrir að
sjúkrahús og heilsugæslustöðvar
geti fengið heimild til að afhenda lyf
til almennings. Þetta er gert í sam-
ræmi við óskir nokkurra sjúkrahúsa
um að þau geti afhent sjúklingum
lyf þegar þeir eru tímabundið heima
eða við útskrift.
í máli ráðherra kom fram að með
þessum breytingum er stefnt að því
að lækka verð á lyfjum um 5-10%,
en hann sagði ekki hægt á þessari
stundu að segja nákvæmlega til um
hversu mikið sparaðist. Lyfjakostn-
aður ríkisins á síðasta ári var um
fjórir og hálfur milljarður. Hann
sagðist vonast til að frumvarp þetta
yrði að lögum á yfirstandandi þingi.