Morgunblaðið - 02.03.1991, Blaðsíða 26

26
Orgeltónleik-
ar Ragnars
Bjömssonar
ÞRIÐJU tónleikar í tónleikahaldi
Bústaðakirkju verða haldnir
sunnudaginn 3. mars kl. 17.00.
Þessi tónleikaröð er hluti af org-
elári Bústaðakirkju í tilefni
kaupa kirkjunnar á nýju orgeli.
Á efnisskránni verða verk eftir
Franz Lizt, Cesar Frank, Þorkel
Sigurbjörnsson, Knut Nystedt,
Pcagnar Bjömsson og Jehan Alain.
Ragnar Björnsson er skóiastjóri
Nýja tónlistarskólans í Reykjavík.
Tónleikar Tón-
listarskólans
Tónlistarskólinn í Reykjavík
heldur tónleika í Háskólabíói
sunnudaginn 3. mars nk. og hefj-
þeir kl. 14.00.
Á tónleikunum leikur Hljómsveit
Tónlistarskólans í Reykjavík ásamt
einleikurunum Jóni Ragnari Örn-
ólfssyni sellóleikara og Aðalheiði
Eggertsdóttur píanóleikara. Stjóm-
andi er Ingvar Jónsson. Tónleikarn-
ir eru fyrri hluti einleikaraprófs
þeirra Jóns Ragnars og Aðalheiðar
fráskólanum.
Á efnisskránni eru Forleikur að
óperunni Cosi fan tutte KV 588
eftir Mozart, Konsert fyrir selló og
hljómveit í a-moll op. 129 eftir
Schumann og Píanókonsert nr. 20
í d-moll KV 466 eftir Mozart.
Vaka mótmælir
vinnubrögðum
andstæðinganna
„Vaka harmar að reynt sé að
blása upp pólitísku moldviðri í
kringum hátíðarútgáfu Vöku-
blaðsins sem tileinkuð var 80 ára
afmæli Háskólans á þessu ári og
samskiptum hans við atvinnulífið.
Félaginu finnst það afar leitt að
nafn forseta Islands sé dregið inn
í þessa umræðu líkt og gert hefur
verið í fjölmiðlum undanfarna
daga,“ segir í fréttatilkynningu
sem Morgunblaðinu hefur borist
f39 Vöku, félagi lýðræðissinnaðra
stúdenta, við Háskóla íslands.
„í hátíðarútgáfu Vökublaðsins
fyrir skömmu ^árnaði forseti íslands,
frú Vigdís Finnbogadóttir, Háskólan-
um heilla í tilefni af 80 ára afmæli
skólans. Heillaóskir forsetans hafa
orðið tilefni ómaklegra aðdróttana í
fjölmiðlum undanfarna daga. Það er
hins vegar fráleitt eins og þar hefur
verið gefíð í skyn að Vaka hafi notað
nafn forseta íslands í heimildarleysi.
Útgáfa blaðsins var í fullu samráði
við embætti forseta sem var jafn-
framt að fullu kunnugt um útgefanda
blaðsins. Útgáfa þessa hátíðarblaðs
blandast á engan hátt inn í kosninga-
baráttu Vökumanna og efni þess var
samið og margritskoðað með það í
huga að forseti íslands léði blaðinu
nafn sitt. Váka harmar það að for-
seti íslands skuli hafa þurft að þola
þau vinnubrögð sem andstæðingar
Vökumanna hafa viðhaft í þessu
máli,“ segir jafnframt í fréttatilkynn-
íiTgunni.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. MARZ 1991
-------------------r--|-!-------------------—
Grunnskólafrumvarpið:
Fljótaskrift og forræðishyggja
- segir Sólveig
Pétursdóttir
FRUMVARP til laga um grunn-
skóla var til annarrar umræðu
í gær í neðri deild. Síðastliðinn
þriðjudag hafði Ragnar Arnalds
(Ab-Nv) mælt fyrir áliti meiri-
hluta menntamálanefndar en
frekari umræðu frestað. Ljóst
er orðið: Stuðningsmenn rikis-
stjórnarinnar vilja samþykkja
frumvarpið. Þingmenn Kvenna-
listans vilja samþykkja frum-
varpið. Sjálfstæðismenn vilja
endurskoða frumvarpið.
Sólveig Pétursdóttir (S-Rv)
mælti fyrir áliti sjálfstæðismanna
í menntamálanefnd en auk hennar
undirritar Ragnhildur Helgadóttir
(S-Rv) nefndarálitið. Sólveig átaldi
þá fljótaskrift sem hún taldi vera
á þessu máli. Málið hefði verið af-
greitt úr nefnd þrátt fyrir að mik-
illi efnislegri vinnu væri ólokið.
Framsögumaður sagði Ijóst að
grunnskólinn þyrfti að koma miklu
meira til móts við kröfur nútíma
þjóðfélags. Fulltrúar sjálfstæðis-
manna í menntamálanefnd væru
fullkomlega sammála því markmiði
að skólinn eigi að vera einsetinn
og skóladagurinn samfelldur,
ásamt því að nemendum væri gef-
inn kostur á máltíðum í skólanum.
En hins vegar yrði engan veginn
séð að ákvæði þessa frumvarps
tryggðu framgang þessara mark-
miða, m.a. vegna þess að sveitarfé-
lögin legðust gegn samþykkt þessa
frumvarps í óbreyttri mynd, en
þeim væri ætlað að bera kostnaðinn
af framkvæmdinni samkvæmt
S' ri verkaskiptingu ríkis og sveit-
élaga.
Framsögumaður átaldi að þessu
frumvarpi fylgdi engin kostnaðar-
áætlun. Hins vegar væru til tölur
um áætlaðan kostnað sem Skóla-
skrifstofa Reykjavíkur hefði tekið
saman síðastliðið vor. Þar kom
m.a. fram að kostnaður í Reykjavík
yrði um 2.360 milljónir og hugsan-
lega á landinu öllu um 7.300 millj-
ónir. Þessar tölur fjölluðu einungis
um einsetningu skólans, þær tæku
ekki á ijölmörgum öðrum kostnað-
arliðum sem frumvarpið legði á
sveitarfélögin. Þá væri með öllu
óljóst hver kostnaður yrði við skóla-
máltíðir.
Stangast á
Sólveig fór í gegnum ýmsar af
85. greinum frumvarpsins. Henni
fundust mörg ákvæði einkennast
af forræðishyggju gagnvart sveit-
arfélögum og skólamönnum, mætti
segja að frumvarpstextinn stang-
aðist í mörgum ákvæðum við íög
um verkaskiptingu ríkis og sveitar-
félaga og lög um sveitarstjórnar-
mál. í sinni ræðu vitnaði hún til
ýmissa greina frumvarpsins, m.a.
um skiptingu í skólahverfí og hlut-
verk fræðsluskrifstofa sem væru
orðin útibú frá menntamálaráðu-
neytinu. Sólveig taldi það einnig
sérkennilegt ákvæði að leita þyrfti
eftir samþykki mennntamálaráðu-
neytis á nafni skóla.
Það kom fram í ræðu Sólveigar
að hún er ekki ein í flokki gagnrýn-
enda; hún vitnaði til ýmissa um-
sagna m.a. frá Sambandi íslenskra
sveitarfélaga: „Stjórnin getur ekki
mælt með frumvarpinu í óbreyttri
mynd þar sem mörg ákvæði þess
eru í andstöðu við nýsamþykkt
verkaskiptingarlög, sem auka áttu
sjálfsforræði sveitarfélaga.-í núver-
andi mynd dregur frumvarpið úr
ákvörðunarvaldi sveitarfélaga og
skerðir sjálfsforræði þeirra í skóla-
málurn."
Ræðumaður taldi ákvæði um
„heilstæðan" skóla, orka tvímælis.
Ymsir skólar sem ekki væru heil-
stæðir hefðu gjaman sérhæft sig
í kennslu tiltekinna aldurshópa, svo
Guðný Guðbjörnsdóttir
sem Isaksskóli, Hagaskóli og
Tjarnarskóli. Væri það ekki gott
mál að hafa skólagerðirnar sem
fjölbreytilegastar? Sólveig vakti
athygli á því að einkaskólar væru
í samkeppni innbyrðis og við ríki-
skóla, Það væri fijálst val hvers
og eins að kaupa þjónustu þeirra
eða ekki. En ákvæði 72. gr. í frum-
varpinu þýddu að menntamála-
ráðunejrtið gæti hafnað þátttöku í
rekstri einkaskóla en jafnframt
ákveðið skólagjöld í þeim sama
skóla. Þannig gæti ráðherra sem
væri andvígur þessu rekstrarformi
gert slíkan skóla óstarfhæfan án
þess að svipta hann rekstrarleyfi.
Sjálfstæðismenn leggja til að
frumvarpinu verði vísað til ríkis-
stjórnarinnar sem taki frumvarpið
í heild sinni til endurskoðunar. Það
var skoðun ræðumanns að það
þyrfti að vinna þetta frumvarp upp
á nýtt og gera framkvæmdaáætlun
í nánu samstarfi við sveitarfélögin.
Mætti ganga lengra
Guðný Guðbjörnsdóttir (SK-
Rv) mælti fyrir minnihlutaáliti
Kvennalista. Kvennalistinn telur
frumvarp menntamálaráðherra
vera spor í rétta átt en telur að
frumvarpið gangi of skammt í
ýmsum greinum. Hún minnti eldri
frumvörp Kvennalista um þessi og
önnur málefni grunnskólans.
Guðný fagnaði því mjög að gömul
baráttumál eins og samfelldur
skóladagur, einsetinn skóli og
skólamáltíðir sýndust loksins vera
að verða að raunveruleika. En
ræðumanni fannst of langur tími
sétlaður til að ná fram markmiðum
laganna og að í frumvarpinu væru
Fæddur 16. janúar 1896
Dáinn 20. febrúar 1991
í dag verður jarðsunginn frá Flat-
eyrarkirkju Guðmundur Betúelsson,
bóndi á Kaldá. Guðmundur var
fæddur í Höfn í Hornvík 16. janúar
1896. Foreldrar hans voru Betúel
Betúelsson frá Tungu í Fljótavík
og Anna Jóna Guðmundsdóttir.
Guðmundur var næstelstur í stórum
systkinahóp. Börnin urðu alls 12,
en ellefu þeirra komust á fullorðins-
aldur.
í Höfn var landbúnaður og sjó-
sókn stunduð jöfnum höndum.
Einnig var sótt í björgin að vori
til. Betúel rak jafnframt útibú fyrir
Ásgeirsverslun frá ísafirði. Strax
og elstu synirnir komust á legg
voru þeim fengin störf við bú og
útgerð. Betúel faðir þeirra kunni
Svavar Gestsson
Sólveig Pétursdóttir
ekki tryggðar forsendur fyrir fram-
gangi þeirra. Laun kennara og yrðu
að vera sómasamleg, ekki væri
heldur tryggt að uppbygging skóla-
húsnæðins yrði fullnægandi en það
væri á valdi einstakra sveitarfé-
laga.
Framsögumaður fór í gegnum
ýmsar greinar frumvarpsins, t.d.
var henni fagnaðarefni að ríkið
skyldi sjá nemendum í skyldunámi
fyrir ókeypis námsgögnum en taldi
vart svo hafa verið búið að Náms-
gagnastofnun að þetta markmið
næðist, annaðhvort yrði að ríkið
að veita skólunum fé til kaupa á
námsgögnum eða skylda sveitarfé-
lögin til þeirra útgjalda.
Framsögumaður sagði að þrátt
fyrir ýmsa annmarka myndi þing-
vel til verka og gat miðlað af feng-
inni reynslu, en hann var harðdug-
legur sjósóknari og hafði sótt í
björgin eins og þá var títt. í þessu
umhverfi eyðir Guðmundur yngri
árum sínum og bar ásamt elstu
bræðrum sínum meðábyrgð á fram-
færslu hinnar stóru fjölskyldu.
Skólagangan var ekki löng. Far-
kennsla í nokkrar vikur og sjálfs-
nám var hlutskipti flestra í þá daga.
Guðmundur kynntist þó meðferð
véla á námskeiði á ísafirði og sá
um vélgæslu á bátum föður síns
og oft síðar á lífsleiðinni. Samvinna
tveggja elstu bræðranna, Sölva og
Guðmundar, á sjó og í bjargi var
mikil og náin. Sölvi var fyglingur
og formaður á bátnum, en Guð-
mundur sá um festarhjólið á bjarg-
inu og sinnti vélinni á sjóferðum.
Guðmundur bjó með foreldrum
sínum í Höfn til ársins 1931, þegar
flokkur Samtaka um kvennalista
styðja frumvarpið.
Kostnaður?
Pálmi Jónsson (S-Nv) tók mjög
undir gagnrýni Sólveigar Péturs-
dóttur, sérstaklega að ekki væri
gerð grein fyrir kostnaði. Árni
Gunnarsson (A-Ne) undirritaði
nefndarálit meirihlutans með fyrir-
vara. Árni gerði þingheimi grein
fyrir því fyrirvari hans væri helst
um þetta atriði. Kostnaður væri
óljós hvað snerti sveitarfélögin.
Þær kostnaðartölur sem nefndin
hefði fengi frá Fjárlaga- og Hag-
sýslustofnun væru eingöngu um
kostnað ríkisins, þar væri gert ráð
fyrir að kostnaðarauki yrði á bilinu
208-213 milljónir sem skiptist á
fimm ár. Árni Gunnarsson var þó
þeirrar skoðunar að í frumvarpinu
væru það margir mikilsverðir þætt-
ir þetta mál ætti að fá framgang.
Svavar Gestsson menntamála-
ráðherra taldi að þetta mál hefði
verið unnið með þeim hætti að um
það ætti að geta tekist gott sam-
komulag. Hann sagði ræður sjálf-
stæðismanna núna koma sér mjög
að óvörum. Ráðherrann vitnaði til
ræðu Birgis Ísíeifs Gunnarssonar
fyrrum menntamálaráðherra og
þingmanns Sjálfstæðisflokks um
þetta frumvarp við 1. umræðu. Þar
sagði Birgir m.a. frumvarpið hafa
tekið verulegum breytingum til
bóta og tekið hafa verið tillit tii
mjög margra athugasemda.
Menntamálaráðherra taldi tölur
og gagnrýni sjálfstæðismanna
Ijarri öllu lagi. Heildarframkvæmd
frumvarpsins myndi kosta 1,8% á
ári í raunaukningu til skólanna.
En til samanburðar hefðu framlög
til menntamála á árunum 1980-89
aukist í raun um 43% eða 4,3% á
ári. Framlög til grunnskólans hefðu
hækkað um 28% eða 2,8% á ári. Á
þessu ári væru framlög Reykjavík-
urborgar einnar um 610 milljónir
til skólabygginga. Á tíu ára tíma-
bili væri hægt að ná markmiði ein-
setins skóla með minni útlátum í
heild á ári heldur en gert væri
núna af Reykjavíkurborg. Ekki
væri í frumvarpinu verið að tala
um neinar viðbótarskuldbindingar
á sveitarfélögin. Menntamálaráð-
herra taldi að þær kröfur og áhersl-
ur sem kæmu fram í frumvarpinu
væru hóflegar. Hann var jafnvel
sammála Kvennalistanum um að
frumvarpið mætti ganga lengra en
miðað við aðstæður væri fetaður
meðalvegur.
Frekari umræðu um grunnskóla-
frumvarpið var frestað.
hann flutti að Kaldá í Önundar-
firði. Einhver Hornstrendingur mun
hafa sagt, þegar það fréttist að fjöi-
skyldan í Höfn væri að bregða búi,
Guðmundur Betúels-
son, Kaldá — Minning