Morgunblaðið - 22.06.1991, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B/C/LESBOK
138. tbl. 79. árg.
LAUGARDAGUR 22. JÚNÍ 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Bandarí kj astj ór n
leggur ríkt á um
einingii Júgóslavíu
Belgrad. Reuter.
JAMES Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, lýsti því yfir í
gær að Bandaríkjamenn styddu einhuga sameinað júgóslavneskt
ríki og sagði að bandarísk stjórnvöld myndu ekki viðurkenna fyrir-
hugaða sjálfstæðisyfirlýsingu Slóvena í næstu viku. Baker hélt í
gær fundi'með forsetum júgóslavnesku lýðveldanna og sagði að
þeim loknum að besta leiðin til að tryggja mannréttindi og alþjóð-
lega efnahagsaðstoð væri eining rikisins.
Bretarfagna hermönnum sínum
Reuter
Elísabet Bretadrottning bauð breska hermenn, sem börðust í stríðinu fyrir botni Persaflóa, velkomna til
heimalandsins í gær er hersýning var haldin í hjarta Lundúna, þar sem þessi mynd var tekin. Sýningin
var látlaus í samanburði við sigurgöngurnar í Bandaríkjunum en yfir henni þótti þó mikil reisn.
Harðlínuöfi í Æðsta ráði Sovétríkjanna láta undan síga:
Hætt við að ræða tillögu
um skert völd Gorbatsjovs
ftcbl'll W>icllin(Hnn \Jaui Vni'b Raiitap Uailir TnlnirKai>li
Moskvu, Washington, New York. Reuter, Daily Telegraph.
Harðlínumenn í Æðsta ráðinu, þingi Sovétríkjanna, létu í gær und-
an síga og samþykktu að hætt yrði við að ræða tillögu um að auka
völd Valentíns Pavlovs forsætisráðherra á kostnað Míkhaíls S. Gorb-
atsjovs forseta. Er Gorbatsjov ávarpaði þingið sagðist hann ekki ótt-
ast harðlínuöfl er vildu eyðileggja þjóðarsátt sem væri að takast eftir
langt timabil ókyrrðar. Forsetinn sagði að yrði efnahagsumbótum
frestað gæti það merkt hrun Sovétríkjanna. Hann hét því að sameina
tillögur róttækra umbótaafla um efnahagsaðgerðir og tiiiögur Pavlovs
sem vill halda fast við miðstýringu. Deilt væri um einkaeign „en
meginákvörðunin hefur verið tekin - öll form eignarréttar verða jafn
rétthá," sagði forsetinn.
illfljffp \ 1
m
i ý V 11 %
V. I
Harðlínumennirnir Dmítríj Jazov, varnarmálaráðherra Sovétríkj-
anna (t.v.), Vladímír Kijútsjkov, yfirmaður sovésku öryggislögregl-
unnar, KGB, og Borís Púgo innanríkisráðherra á fundi sovéska þings-
ins í gær.
Baker, sem fundaði einnig með
Ante Markovic, forsætisráðherra
Júgóslavíu, var spurður að því
hvort bandarísk stjórnvöld myndu
viðurkenna sjálfstæði Slóvena,
sem þeir hyggjast lýsa yfir 26.
þessa mánaðar. „Nei, það myndum
við ekki gera. Við leggjumst gegn
einhliða aðgerðum öðrum en þeim
sem fylgja í kjölfar samningavið-
ræðna,“ sagði Baker á fundi með
fréttamönnum. Hann sagði að
Bandaríkjamenn myndu leggja
fram alla þá aðstoð sem þeir gætu
til að koma á breytingum í lýð-
ræðisátt og standa vörð um mann-
réttindi og einingu í Júgóslavíu.
„Við teljum gífurlega mikilvægt
að þetta nái fram að ganga með
samningaviðræðum og án þess að
gripið verði til ofbeldisaðgerða.
Við teljum að enn hafí ekki verið
reynt til þrautar að ná samkomu-
lagi með viðræðum," sagði Baker.
Baker sagði að Ráðstefnan um
öryggi og samvinnu í Evrópu
(RÓSE), sem 35 ríki eiga aðild að,
styddi afstöðu þá sem hann hefði
látið í ljós.
Markovic varaði Slóvena og
Króata við því í gær að hann
myndi beita öllum löglegum ráðum
til að koma í veg fyrir úrsögn
þeirra úr ríkjasambandinu án sam-
þykkis ríkisstjórnarinnar. „Ríkis-
stjórnin telur að sjálfsákvörðunar-
rétti fólks, sem því er tryggður í
stjórnarskránni, verði að ná fram
með lýðræðislegum aðferðum,
ekki með einhliða ákvörðunum,"
sagði Markovic.
Króatar ætla einnig að lýsa yfir
sjálfstæði 26. júní nk. Slóvenía og
Króatía eru vestrænust lýðveld-
anna í júgóslavneska ríkjasam-
bandinu og þar er velmegun mest.
Slóvenar og Króatar vilja ekki til-
heyra Júgóslavíu nema hún verði
gerð að sambandi fullvalda ríkja.
Yfirvöld í stærsta lýðveldinu,
Serbíu, vilja hins vegar miðstýrt
ríkjasamband áfram.
í stuttri en tilfinningaþrunginni
ræðu sinni í Æðsta ráðinu gerði
Gorbatsjov lítið úr ágreiningi hans
og forsætisráðherrans. „Pavlov
ígrundaði ekki vel þann hluta skýrslu
sinnar,“ sagði hann um tillöguna sem
ráðherrann hafði sjálfur sett fram
um aukin völd sér til handa. Pavlov
sat svipbrigðalaus við hlið forsetans
er þessi orð féllu og trommaði með
fingrunum á borðið. Síðar stóð hann
upp, sagðist myndu vinna að lausn
efnahagskreppunnar með Gorbatsjov
og ákveðið var að hætta við umræð-
una um breytt valdsvið leiðtoganna.
Gorbatsjov nafngreindi þingmenn-
ina Viktor Alksnis og Júríj Blokhín,
leiðtoga harðlínusamtakanna Sojuz,
er hann fjallaði um baráttu sem háð
væri gegn sér á ýmsum vígstöðvum,
m.a. í ijölmiðlum. Blokhín sagði síðar
að ræða Gorbatsjovs væri „árás á
lýðræðið, upphaf einræðis". Blokhín
sagðist styðja Pavlov en svo virtist
sem hendur ráðherrans væru bundn-
ar. Talið er að Pavlov njóti stuðnings
þriggja lykilmanna í Sovétstjórninni;
Dmítríjs Jazovs varnarmálaráðherra,
Borís Púgos innanríkisráðherra og
Vladímírs Kijútsjkovs, yfirmanns
sovésku öryggislögreglunnar, KGB.
Er Gorbatsjov ítrekaði árásir sínar á
harðlínumenn á fréttamannafundi að
loknum þingfundinum stóðu Jazov
og Púgó við hlið. hans án þess að
taka til máls.
Grígoríj Javlínskíj, umbótasinnað-
ur hagfræðingur, sem samdi með
aðstoð bandarískra sérfræðinga rót-
tæka áætlun um endurreisn efna-
hagslífsins á sjö árum, sagði sumt
sameiginlegt með áætlun hans og
hugmyndum stjórnar Pavlovs en
lagði álierslu á grundvallaratriði sem
skiidu á milli. „Við viljum ekki bara
skipta verkum með nýjum hætti held-
ur draga úr opinberum afskiptum
af efnahagsmálunum," sagði
Javlínskíj.
Sjá „Busli forðast að
styggja ...“ á bls. 18.
Alþjóðleg ráðstefna um alnæmi:
Bóluefni kynni að finnast innan fimm ára
Flórens. Reuter.
VISINDAMENN eru bjartsýnir á að bóluefni gegn HlV-veirunni sem
veldur alnæmi verði fundið innan fimm ára. Það á hins vegar einung-
is við um bandarísk og evrópsk afbrigði sjúkdómsins en ekki þau
sem eru útbreidd í þróunarríkjum. Þar er útbreiðsla sjúkdómsins
aftur á móti hröðust. Talið er að um aldamótin verði 40 milljónir
manna komnir með veiruna og ein milljón manna hafi tekið sjúkdóm-
inn. Gert er ráð fyrir að 90% tilfella verði í þróunarríkjum. Kom
þetta fram á alþjóðlegri ráðstefnu um alnæmi sem lauk í Flórens
á Ítalíu í gær.
Sem stendur er AZT eina lyfið
sem viðurkennt er við meðferð al-
næmissjúklinga. Það tefur þróun
sjúkdómsins en kemur ekki í veg
fyrir hann. Hins vegar kom fram
að AZT kemur seint að haldi í
þriðja heiminum þar sem útbreiðsla
sjúkdómsins er hröðust vegna þess
hve dýrt það er.
Þess vegna binda menn vonir við
að takist a'ð finna bóluefni gegn
HlV-veirunni. Jafnvel er vonast til
að það gerist á næstu fimm árum.
Á alnæmisráðstefnunni í San
Francisco fyrir ári töldu menn að
enn þyrfti tíu ár til. En það kom
einnig fram að rannsóknir á þeim
afbrigðum veirunnar sem eru land-
lægar í Afríku eru skemmra á veg
komnar en á evrópskum og banda-
rískum afbrigðum. Einnig lýstu
sumir þátttakendur áhyggjum
sínum yfir því að lyfjafyrirtæki
legðu lítið upp úr rannsóknum á
þeim afbrigðum veirunnar sem eru
utan vestrænna ríkja. Skýringin
væri sú að bóluefni sem þar ættu
að koma að haldi þyrftu að vera
ódýr og fáanleg í miklu magni.
Þróunarkostnaður væri mikill en
hagnaðarvonin lítil.
Það kom fram á ráðstefnunni
að algengasta smitleiðin er kynmök
karls og konu. Það virðist vera til
þess fallið að breyta þeirri mynd
sem almenningur hefur af sjúk-
dómnum að hann sé einkum bund-
inn við homma og eiturlyfjaneyt-
endur.
Mestar deilur á ráðstefnunni
vakti erindi Williams Haseltines frá
Boston. Hann sagði hugsanlegt að
alnæmi gæti smitast með innileg-
um kossi. Veiran hefði fundist í
munnvatni en reyndar væri ekkert
dæmi þekkt um að alnæmi hefði
smitast við kossa.