Morgunblaðið - 22.06.1991, Síða 27

____________________MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. JÚNÍ 1991
Guðmundur Halldórsson, rithöfundur
vélastjórn. Jafnframt gegndi hann
ýmsum trúnaðarstörfum, sem voru
þessi helst: hann átti sæti í stjórn
Félags ungra framsóknarmanna í
Austur-HÚnavatnssýslu, í stjórn
Fiskiræktarfélags Blöndu um 20 ára
skeið, og formaður Karlakórs Ból-
staðarhlíðarhrepps var hann 10-15
ár.
Þann 22. febrúar 1969 kvæntist
■Guðmundur eftirlifandi konu sinni
Þórönnu Krirstjánsdóttur bónda
Árnasonar frá Krithóli í Lýtings-
staðahreppi í Skagafirði, hinni mæt-
ustu konu, og hefir hjónaband þeirrá
ætíð verið gott og farsælt. Einka-
barn þeirra er dóttirin Sigrún. Þau
hjón fluttust til Sauðárkróks árið
1969. Þar keyptu þau íbúðarhús-
næði á Skógargötu 6 og hafa búið
þar síðan.
Nokkru eftir að Guðmundur kom
til Sauðárkróks hóf hann störf í
Sjúkrahúsi Skagfirðinga, og þar var
hann starfsmaður, uns yfir lauk.
Hann fékk þar það verkefni fyrst
og fremst að skrásetja og koma
góðri reglu á bókasafn sjúkrahúss-
ins, og það gerði hann af mestu
prýði jafnframt þvi sem hann aðstoð-
aði og leiðbeindi sjúklingum um
notkun á bókakosti safnsins. Ég
hygg, að eigi hefði verið unnt að fá
hæfílegri og heppilegri mann en
Guðmund í þetta starf, sem hann
hafði einnig ánægju af sjálfur, því
að hann var bókmenntalega sinnað-
ur og umfjöllun bóka var honum
hugleikin. Ég er þess fullviss, að
margur sjúklingur á Sauðárkróki
mun nú minnast Guðmundar fyrir
dýrmæta leiðsögn hans, nærgætni
alla og alúð.
Snemma ævinnar mun Guðmund-
ur hafa farið að fást við ritstörf, og
er hann fyrir löngu þjóðkunnur fyrir
ritverk sín. Bækur, sem hafa komið
út, eftir Guðmund Halldórsson eru
eftirtaldar: Hugsað heim um nótt,
smásögur, 1966; Undir ljásins egg,
skáldsaga, 1969; Hulduheimur, smá-
sögur, 1976; Þar sem bændurnir
brugga í friði, skáldsaga, 1978;
Jörvagleði, skáldsaga, 1981; Sóleyj-
arsumar, skáldsaga, 1989; og loks
í afskekktinni, skáldsaga, 1990. Rit-
verk Guðmundar fjalla aðallega um
norðlenskar byggðir, sem hann á
rætur sínar að rekja til. Hann lýsir
þar ýmsu úr þeim sveitum og grípir
oft skarplega til frásagnar af mann-
legum örlögum á ýmsa lund. Allar
eru bækurnar vel stílaðar og
skemmtilegar aflestrar og veita jafn-
framt allmikinn fróðleik. Sérstaka
athygli mína vakti síðasta bók Guð-
mundar, í afskekktinni, sem kom
út rétt fyrir síðustu jól. Stíllinn á
þeirri bók er einstaklega nákvæmur
og listrænn, svo að af ber, og Guð-
mundi hefir tekist að nota einatt
nokkur fágæt orð og velja þeim rétta
staði í textanum. Efni þessarar
skáldsgöu er mjög athyglisvert og
vel með það allt farið. Mér finnst
hér vera um að ræða mjög gott lista-
verk. Bragi Siguijónsson skáld hefir
skrifað ritdóm um skáldsöguna í
afskekktinni, og lýkur miklu lofsorði
á þetta verk og fer viðurkenningar-
orðum um höfundinn Guðmund Hall-
dórsson. Ritdómurinn er vandaður
og vel saminn og réttlátur, að mínum
dómi, og ég veit, að Guðmundi þótti
vænt um þau góðu orð frá slíkum
manni sem Bragi Siguijónsson er.
Þess má geta, að um nokkurra
ára skeið sá Guðmundur Halldórsson
um og ritstýrði blaðinu Einheija,
sem gefið var út í Siglufírði. Enn
fremur liggja eftir hann blaða- og
tímaritsgreinar um stjórnmál, sam-
göngumál og ýmislegt fleira.
Guðmundur Halldórsson var um
margt mætur maður. Hann var með
afbrigðum hreinskilinn og hrein-
skiptinn. Gat þessi lyndiseinkunn
hans stundum valdið misskilningi,
einkum hjá ókunnugum og svo þeim,
sem skorti nægan skilning. Fals og
smjaður var honum fjarri skapi.
Hann var mjög vandaður og heiðar-
legur maður, sem vildi gera það, er
hann taldi rétt, og bera sannleikan-
um vitni. í samræmi við þessa eigin-
leika var vinátta hans traust og ein-
læg. Ég átti því láni að fagna að
kynnast Guðmundi, eftir að hann
fluttist til Sauðárkróks, og og þróað-
ist sá kunningsskapur í góða vínáttu
milli okkar. Við hittumst oft, meðan
ég var á Sauðárkróki, og áttum þá
einatt gott tal saman. Það var oft
ánægjulegt að sitja með honum yfír
te- eða kaffibolla og spjalla saman.
Auk þess gat hann verið ráðhollur,
ef á þurfti að halda. Eftir að ég flutt-
ist brott frá Sauðárkróki fækkaði
skiljanlega samverustundumm okk-
ar, en ég fylgdist með Guðmundi,
eftir því sem ástæður leyfðu, og
stundum áttum við símtal saman.
Ég kveð nú þennan vin minn með
söknuði og þakka honum ánægju-
stundir og góðar endurminningar.
Við hjónin vottum Þórönnu og
Sigrúnu og öðrum' vandamönum
innilega samúð og óskum þeim alls
góðs á ókomnum árum.
JÓh. Salberg Guðmundsson
í dag verður Guðmundur Hail-
dórsson, skáld frá Bergsstöðum,
borinn til moldar. Hann kvaddi
óvænt og alltof snemma og í bijóst-
um okkar vina hans ríkir harmur
og eftirsjá.
Guðmundur var fæddur á Skotta-
stöðum í Svartárdal 24. febrúar
1926. Foreldrar hans voru Guðrún
Guðmundsdóttir og Halldór Jóhann-
son. Þau fluttu að Bergsstöðum og
við þann bæ kenndi Guðmundur sig
æ síðan.
Guðmundur nam við Reykjaskóla
í Hrútafirði og stundaði síðan um
árabil búskap í félagi við foreldra
sína og verkamannavinnu víða um
land. Guðmundur unni sveit sinni
mjög en var þó ekki á réttri hillu.
Hugur hans stóð til skáldskapar og
ritstarfa miklu fremur en til búskap-
ar eða íhlaupavinnu. Fljótlega fóru
að birtast smásögur eftir Guðmund
í blöðum og tímaritum. Margt af
þessum sögum Guðmundar eru lista-
vel gerðar og mátti öllum ljóst vera
að þar var kominn fram marktækur
rithöfundur. Guðmundur hafði
gjarnan atburði og persónur úr dag-
legu lífí og samtíð sinni til hliðsjónar
við sögugerðina. Hann var ákaflega
skyggn og hafði mjög skarpt og
nákvæmt auga fyrir blæbrigðum
mannlífsins og sérlega gott vald á
íslensku máli til að koma hugsun
sinni á framfæri. Guðmundi var
einkar lagið að segja sögu með minn-
isverðum hætti og tilsvör hans gátu
verið mjög meitluð og markviss.
Hans heimur var nánasta um-
hverfí og reynsla. Þrátt fyrir að
Guðmundi lánaðist að skrifa margt
stórvel þa'tel ég það mikinn skaða
að Guðmundur þurfti að strita fyrir
brauði sínu í stað þess að nema
meira og heyja sér ijölbreyttari
reynslu.
Guðmundur var hins vegar mætur
fulltrúi alþýðumenningar sem hýsir
þrá til listsköpunar þótt henni yrði
eingöngu sinnt í hjáverkum með
fullkomlega óskyldum hversdags-
störfum.
Guðmundur var félagslyndur
maður og félagsskapur hans var
eftirsóknarverður. Hann átti lengi
sæti í stjórn félags ungra framsókn-
armanna í Austur-Húnavatnssýslu,
var félagi í Karlakór Bólstaðar-
hlíðarhrepps og formaður kórsins
um árabil. Gegndi hann því starfi
með áhuga og stundum glæsibrag.
Þá átti Guðmundur lengi sæti í stjórn
Veiðifélagsins Blöndu.
Bergsstaðafólk hætti búskap og
flutti til Blönduóss. Guðmundi var
27
eftirsjá að sveit sinni og kenndi víða
þess söknuðar. Árin liðu, Guðmund-
ur var lausamaður og stundaði vinnu
víða, t.d. vélavinnu hjá búnaðarsam-
bandinu á sumrum.
Árið 1969 eignaðist Guðmundur
Þórönnu Kristjánsdóttur í Bólstað-
arhlíð hina ágætustu konu. Fluttu
þau til Sauðárkróks og settu þar
saman heimili og eignuðust eina
dóttur, Sigrúnu.
Mikil breyting varð þá á högum
Guðmundar, hann unni konu sinni
mjög, hún var honum bæði skjól og
styrkur og í hönd fóru góð ár og
hamingjurík hjá báðum. Guðmundur
varð starfsmaður Sjúkrahúss Skag-
firðinga og bókavörður þess. Átti
hann mjög gott samstarf við vin sinn
Sæmund Hermannsson sjúkrahús-
ráðsmann.
Frá hendi Guðmundar komu eftir-
taldar bækur, smásagnasafnið
„Hugsað heim um nótt“ 1966 og
„Haustheimtur" 1976 og skáldsög-
urnar „Undir ljásins egg“ 1969 „Þar
sem bændurnir brugga í friði“ 1978
„Jörvagleði“ 1981 „Sóleyjarsumar"
1989 og „í afskekktinu“ 1990. Þá
birti hann auk þess margar smásög-
ur í blöðum og tímaritum.
Hafa skáldsögunar sömu einkenni
og smásögurnar, málsnilld og
skyggni höfundarins, eru myndræn-
ar og lifandi. Guðmundur hafði mik-
inn áhuga á stjórnmálum, tilfinn-
inganæmur og fórnfús en hann tók
andbyr mjög nærri sér. Ákvað hann
því að draga sig í hlé frá beinni
þátttöku í stjórnmálum. Ég er hon-
um ævinlega þakklátur fyrir mikil-
væga hvatningu og uppörvun um
það leyti er stjórnmál urðu aðalvið-
fangsefni mitt og dýrmætan stuðn-
ing þegar ég hef verið í vanda stadd-
ur.
Nú er Guðmundur allur. Ég votta
Þórönnu og Sigrúnu samúð mína,
þeirra missir er mikill. Við, vinir
Guðmundar, þökkum samfylgdina
og sjáum á bak stórheiðarlegum
gáfuðum og góðum manni.
Páll Pétursson