Morgunblaðið - 17.10.1991, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 1991
Tillögur nefndar um endurskoðun námslánakerfisins:
Endurgreiðsla á þreföld-
um námstíma og 4% vextir
í TILLÖGUM nefndar um endurskoðun námslánakerfisins, sem skipuð
var af menntamálaráðherra 6. júní sl., er gert ráð fyrir styttingu endur-
greiðslutíma úr 40 árum í þrefaldan námstíma, lánin beri 4% vexti auk
verðtryggingar, endurgreiðslur hefjist einu ári eftir að námi lýkur í
stað þriggja eins og nú er, hertar kröfur verði gerðar til ábyrgða-
manna og þeir verði tveir í stað eins, kröfum verði lýst í dánarbú lán-
þega sem andast áður en endurgreiðslum er lokið, tekið verði upp
lántökugjald og innheimtugjöld af greiðsluseðlum og sett verði skil-
yrði um að lánþegar verði 20 ára á því ári sem lán er veitt.
Steinunn Óskarsdóttir, formaður
Stúdentaráðs, sagði að ekki væri til-
lit tekið til námsmanna með háa
framfærslu í tillögunum nefndarinn-
ar, einstaklinga í leiguhúsnæði eða
barnafólk. „Við höfum reiknað út
mörg dæmi og þau fara ekki saman
við það að lán séu greidd upp á þre-
földum námstíma og að greiðsiubyrð-
in miðist við 10%. Að okkar mati fer
hún yfir 10% í mjög mörgum tilvik-
um,” sagði Steinunn.
í tillögunum segir að þær miðist
við að treysta stöðu sjóðsins ti! fram-
búðar. Lánin verði dýrari og greiðist
fyrr upp en áður enda verði framtíð
sjóðsins ekki tryggð með öðrum
hætti.
Samband ungra sjálfstæðismanna:
Tekið verði upp stjóm-
málasamband við
Króatíu og Slóveníu
SAMBAND ungra sjálfstæðismanna krefst þess I ályktun, sem sam-
þykkt var á stjórnarfundi SUS á dögunum, að tekið verði upp stjórn-
málasamband við Króatíu og Slóveníu. Segir SUS vænta þess að ráð-
herrar Sjálfstæðisflokksins beiti sér fyrir því máli innan ríkisstjórnar-
innar.
í ályktun Sambands ungra sjálf-
stæðismanna segir: „Þeir atburðir
sem átt hafa sér stað á Balkanskaga
eftir að Króatar og Slóvenar lýstu
yfir sjálfstæði hafa vakið óhug um
alla Evrópu. Serbar, sem enn hafa
ekki kastað hugmyndafræði kom-
múnismans fyrir róða, virðast stað-
ráðnir í að bæla niður sjálfstæði þess-
ara þjóða þegar í fæðingu. Hemaður
hins serbneska „Þjóðarhers Júgó-
slavíu” á hendur Króötum virðist
fyrst og fremst hafa tvennt að
markmiði: Myndun „Stór-Serbíu” og
markvissa eyðileggingu kirkna og
annarra tákna um hina kristilegu
arfleifð Króata.
S-Amerískir dansar:
Velgengni á
heimsmeist-
aramótinu
ÍSLENSKT par, þau Víðir
Stefánsson og Fjóla Rún Þor-
leifsdóttir, urðu í 18 sæti af
40 pörum á heimsmeistarmóti
16-18 ára unglinga i Suður-
Amerískum dönsum í Arósum
i Danmörku um helgina.
Fjóla Rún sagði að þau Víðir
hefðu alls ekki búist við að kom-
ast svona langt í keppninni en í
henni voru 40 pör frá fjölmörg-
um löndum m. a. Sovétríkjunum.
Yfirleitt komu tvö pör frá hveiju
landi en Víðir og Fjóla Rún voru
einu íslensku dansaramir. Þau
tóku líka þátt í heimsmeistara-
mótini í fyrra.
Aðgerðarleysi annarra Evrópu-
þjóða gagnvart þessum aðgerðum
eru í senn sorglegt og til skammar.
Vopnasölubann á Júgóslavíu leiddi
þannig það eitt af sér að Króötum
var meinað að verða sér úti um vopn
til að verja sig gegn' hinum þung-
vopnuðu sveitum sambandshersins.
Stöðug funda- og ráðstefnuhöld á
vegum EB hafa fram til þessa fyrst
og fremst veitt Serbum skjól til
áframhaldandi hemaðar. Ekkert ríki
hefur þorað að taka af skarið og
viðurkenna sjálfstæði það sem Króat-
ar og Slóvenar hafa lýst yfir. Af
hálfu EB er ekki fmmkvæðis að
vænta í þessum efnum.
íslendingar hafa fram til þessa
verið í fararbroddi þeirra þjóða sem
stutt hafa sjálfstæðiskröfur ýmissa
smáþjóða. Ber þar hæst samþykkt
Alþingis varðandi stjómmálasam-
band við Litháen síðasta vetur. ís-
lendingar ættu að sjá sóma sinn í
því að styðja við bakið á þeim þjóðum
sem nú heyja blóðuga baráttu fyrir
tilverurétti sínum. Króatar hafa sýnt
sig reiðubúna að nánast berhentir
veija sjálfstæði þjóðar sinnar gegn
brynvörðum sveitum Serba.
Júgóslavía er ekki til lengur sem
eitt ríki. Engin haldbær rök em fyr-
ir því að fresta hinni sjálfsögðu viður-
kenningu á sjálfstæði þeirra ríkja
sem eftir því óska. Itrekar Samband
ungra sjálfstæðismanna því þá álykt-
un sem samþykkt var á þingi sam-
bandsins 18. ágúst sl. þar sem þess
er krafist að ríkisstjórn Davíðs Odds-
sonar viðurkenni sjálfstæði Slóveníu
og Króatíu hið fyrsta og taki upp
stjómmálasamband við þessi ríki.
Væntir SUS þess af ráðhermm Sjálf-
stæðisflokksins að þeir beiti sér fyrir
þessu máli innan ríkisstjómarinnar.”
Sjávarútvegsráðherra:
Engin bráðabirgða-
leyfi til loðnuveiða
ÞORSTEINN Pálsson sjávarútvegsráðherra segir að ekki standi
til að veita loðnuveiðiskipum leyfi til að hefja loðnuveiðar strax
þrátt fyrir að fregnir hafi borist af mikilli loðnu norður af Vest-
fjörðum og allt austur fyrir Kolbeinsey.
Sagði ráðherra að beðið yrði
eftir niðurstöðum úr loðnuleit Ha-
frannsóknastofnunar sem nú
i, stendur yfír. Talið er að loðnumæl-
ingar muni standa í allt að tvær
vikur til viðbótar ef veður verður
skaplegt til leitar.
Auk fyrrgreindra atriða leggur
nefndin til að stjóm sjóðsins hafi
heimild til að lengja lánstíma ef
greiðslubyrði verður óhófleg og nú-
gildandi reglur um undanþágur frá
endurgreiðslum verði endurskoðaðar.
Nefndin vill að stjóm sjóðsins hafi
meira svigrúm til ákvörðunar á há-
marksláni fyrir námsmenn og að
unnt verði að veita viðbótarlán á
markaðsvöxtum. Að felld verði niður
ákvæði í lögum um sjóðinn varðandi
lífeyrissjóðsgreiðslur. Við það hækka
útgreiðslur námslána til þeirra sem
annars hefðu nýtt sér þetta ákvæði.
Þá vill nefndin að teknir verði upp
styrkir til doktorsnema og e.t.v. fleiri
og ákvæði um ferðastyrki verði end-
urskoðuð.
Miðað er við að lánin séu vaxta-
laus meðan á námi stendur. Árleg-
ar greiðslur vaxta og afborgana á
námslánum eiga ekki að fara yfir
tíunda hluta árstekna lánþega, verði
á bilinu 6,2-10,4%. Sé miðað við nám
til þriggja ára og lánþegi hafí 1,5
milljónir kr. í árstekjur og tekið lán
að upphæð 1.125.000 kr. mun hann
greiða 10,49% af árstekjum aftur til
lánasjóðsins, eða 157.350 kr. á ári
eða 13.112 kr. á mánuði. Hafi sami
lánþegi 2,5 milljónir kr. í árstekjur
verða endurgreiðslur hans 6,29% af
sömu árstekjum. Endurgreiðslur af
núgildandi námslánum nema 3,75%
af útsvarsstofni, en þó lægst 26.391
kr. á ári.
í skýrslunni segir að miðað við
fjölgun nemenda og fjárþörf LÍN í
framtíðinni muni 4% vextir af lánum
og endurgreiðslur þeirra á þreföldun
námstíma leiða til 41 milljóna kr.
lækkunar ríkisframlags 1993, 881
milljónar árið 1997, 3.052 milljónum
2005 og 5.483 milljóna kr. lækkunar
2020.
Morgunblaðið/Sverrir
Alkóhólmælirinn er nákvæmari og ódýrari í rekstri en sá gamli.
Lögreglan prófar
nýja alkóhólmæla
LÖGREGLAN í Reykjavík hefur fengið tvo nýja alkóhólmæla
sem hún mun vera með til reynslu á næstunni.
„Munurinn á þessum mæli og
þeim sem við notúm núna er
tvennskonar. Nýi mælirinn er
mun nákvæmari og hann er ódýr-
ari í rekstri,” sagði Magnús Ein-
arsson aðstoðaryfirlögregluþjónn
í samtali við Morgunblaðið.
„Mælirinn er mjög nákvæmur
og það er talið að skekkjan sé
rétt innan við 2% þannig að ef
mælirinn segir 0,5 %o þá getur
alkóhólmagnið í rauninni verið á
bilinu 0,49 til 0,51. Mælirinn er
fyrst og fremst notaður til viðmið-
unar fyrir lögreglumenn þegar
um er að ræða mjög væg ölvuna-
reinkenni, eins og áfengislykt.
Eftir sem áður þarf að fara með
fólk í blóðprufu, en mælirinn
hjálpar til við að ákveða hvort
þess þurfi,” sagði Magnús
Hann sagði að blásið væri í
tækið eins og í gömlu mælana
en nú þyrfti aðeins að skipta um
munnstykki í stað þess að áður
þurfti að skipta um glas og fleira
sem var mun dýrara. „Mælirinn
sjálfur er talsvert dýr í innkaup-
um en til muna ódýrari í notk-
un,” sagði Magnús.
Sala á fiskiðjunni Freyju:
Erum fegin, en viljum
að löndun verði tryggð
- segir formaður verkalýðsfélagsins á Suðureyri
„ÞAÐ eru skiptar skoðanir hér
um þetta tilboð Norðurtangans
og Frosta. Þó flestir séu fegnir
því að hjól atvinnulífsins fari að
snúast á ný, þá velta margir því
líka fyrir sér hvernig hægt verði
að tryggja að afla verði landað
hér,” sagði Lilja Rafney Magnús-
dóttir, formaður verkalýðs-
félagsins Súganda á Suðureyri
og oddviti Suðureyrarhrepps í
samtali við Morgunblaðið.
Lilja sagði að heimamenn hefðu
ekkert heyrt nánar um eðli þessa
tilboðs, heldur aðeins fengið fréttir
af því í fjölmiðlum. „Það er talað
um að tryggt verði að hér verði
landað 2500 tonnum á ári, en við
vitum ekki hvemig það verður
tryggt,” sagði hún. „Við þurfum
að fá nánari útskýringar á því, til
hvaða ráða verður gripið, ef ekki
verður staðið við þetta, til dæmis
hvort kaupsamningi verður þá rift.
Þó við fögnum því að hjól atvinnu-
lífsins fari af stað á ný, þá þarf að
tryggja atvinnu allt árið, svo ekki
verði frekari byggðaröskun hér.”
Lilja sagði að flestir í áhöfn Elín-
ar Þorbjarnardóttur væru heima-
menn og þeir væru ekki sáttir við
að togaranum yrði lagt. „Við vitum
ekki hvort þessum mönnum verður
tryggt pláss á skipum á ísafirði eða
Súðavík. Það eru ýmsir lausir endar
í þessu. Ég reikna með að fljótlega
verði fundað með kaupendumn, til
að fá þessi atriði skýrð og að auki
6 eftir* 1 að kalla saman fund hlut-
hafa, til að kanna hvort þeir ætla
að nýta sér forkaupsrétt.”
Rúmur mánuður er síðan togar-
inn Elín Þorbjarnardóttir hætti
veiðum og hefur skipið legið innsigl-
að við bryggju síðan. Vinna í fiskiðj-
unni Freyju stöðvaðist þann 13.
september og fékk starfsfólk
greidda kauptryggingu fram á síð-
astliðinn mánudag, en hefur eftir
það skráð sig á atvinnuleysisbætur.
Lilja sagði að stærsti hluti starfs-
manna í fiskiðjunni hefði verið
heimafólk, en að auki hefðu starfað
þar nokkrir Pólverjar, sem nú væru
við störf í nágrannabyggðalögum
Suðureyrar. Færi vinnsla af stað á
ný af fullum krafti í fiskiðjunni
þyrfti að ráða einhveija utanaðkom-
andi til starfa.
Gengið frá samningi
fyrir mánaðamótin
- segir forstjóri Byggðastofnunar
FORSTJÓRI Byggðastofnunar segir að stefnt sé að því að ganga frá
samningi um kaupa Norðurtangans hf. og Frosta hf. á fiskiðjunni Freyju
á Suðureyri fyrir næstu mánaðamót.
Hlutaíjársjóður Byggðastofnunar
á 54,2% hlutafjár í fiskiðjunni, Út-
gerðarfélag samvinnumanna um
20%, sveitarfélagið 15% og 23 minni
hluthafar eiga afganginn. „Byggða-
stofnun verður að ljúka samningi við
tilboðsgjafana og þann samning
verður að bjóða öðrum hluthöfum og
starfsmönnum að kaupa,” sagði Guð-
mundur Malmquist, forstjóri Byggð-
astofnunar, í samtali við Morgun-
blaðið. „Hlutafjársjóður sendir ein-
stökum hluthöfum bréf, auk starfs-
mannafélags fyrirtækisins, þar sem
samningurinn er boðinn í einum
pakka.Þeirsein'ætluðusér að ganga
inn í þetta þyrftu þá að ganga inn
í samninginn í heild. Þá þyrftu þeir
ekki aðeins að reiða fram kaupverð-
ið, heldur einnig 50 miiljónir í nýtt
hlutafé, auk þess sem þeir þyrftu
bakhjarl til að geta tryggt veð.”
Guðmundur sagði að Byggða-
stofnun ætlaði sér þennan mánuð til
þess að ganga frá samningnum. „Það
þarf að boða hluthafafund í fyrirtæk-
inu til að ákveða niðurfærslu á hlut-
afé og ýmis önnur atirði eru ófrá-
gengin. Vonandi verður málið endan-
lega til lykta leitt um næstu mánaða-
mót,” sagði hann.