Morgunblaðið - 19.10.1991, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. OKTÓBER 1991
Sinnhoffer-
kvartettinn í
Bústaðakirkju
Tónlist
Ragnar Björnsson
Ein besta óperuhljómsveit sem
undirritaður hefur heyrt er Bæverska
óperuhljómsveitin í Múnkaþverá,
öðru nafni Múnchen. Sinnhofer-
kvartettinn samanstendur af með-
limum þessarar ágætu hljómsveitar
og um leið leiðandi menn þar í sveit.
Hér er því um „topp”-tónlistarmenn
að ræða og engin furða þótt útkom-
an verði eftirminnileg. Þessir lista-
menn eru Ingo Sinnhofer, 1. fiðla,
Aldo Volpini, 2. fiðla, Roland Metzig-
er, lágfiðla og Peter Wöpke, selló.
Sinnhoffer-kvartettinn hefur áður,
og oftar en einu sinni, gist okkur og
m.a. flutt okkur „List fúgunnar” eft-
ir J.S. Bach og var það viðburður í
okkar menningarlífí. Að þessu sinni
flutti kvartettinn okkur tvo kvartetta
Beethovens og þá í meira lagi ólíka
í allri gerð. Þann fyrri í D-dúr op.
18 nr. 3, sem Beethoven skrifar
tæplega Jjrítugur og þann síðari í
cís-moll, op. 131, samin ári eftir
andlát B., sem sagt einn af þeim 6
síðustu, sem lengi þóttu tormeltir og
fengu um sig hinar ýmsu umsagnir.
í D-dúr-kvartettinum treður Beet-
hoven fáar nýjar brautir, hann skrif-
ar í stíl Haydens, tónlistin líður áfram
tær og eðlileg, án mikilla andstæðna
og kannski er Beethoven hér að
skrifa sig frá áhyggjulausum
æskuárum. Þeir félagar fluttu kvart-
ettinn án sjáanlegra mikilla átaka,
tónlistin fékk að fljóta eðlilega fram
og tala sínu eigin máli. Hraðaval
fannst manni í upphafí nokkuð var-
færnislegt, en við lok prestokaflans
runnu tempóin saman í sannfærandi
heild. Fallegur flutningur þrátt fyrir
e.t.v. örlítil óhreinindi í tónmyndun
á stundum. í cís-moll-kvartettinum
brýtur Beethoven allar fyrrverandi
formreglur um kvartett, eða sinfón-
ískan „sats”. Kontrapunktur þræðir
saman sjö þætti þessa magnaða
verks, skrifaður af heilsulitlum
manni, sem berst gegn grimmustu
örlögum sem tónlistarmann geta
hent, heyrnarleysi. Finna má í gegn
um allan kvartettinn þessa baráttu
Beethovens við heyrnarleysið og
jafnvel einskonar bæn um miskunn.
Auðvelt er ekki að koma öllum þess-
um þáttum til skila, til áheyrenda,
en það gerði Sinnhoffer-kvartettinn
að þessu sinni á áhrifamikinn hátt
og hefðu tónleikagestir sannarlega
mátt standa á fætur í lok þessa fiutn-
ings og sýna þannig þakklæti sitt.
En kannski er sannastur flutnignur-
inn oft sá sem ekki þarf að hrópa
„bravó” fyrir.
Sessa eftir Málfríði Einarsdóttur. Smámyndasafn. Úr ýmsum áttum.
Saumað 1950—55.
Afmælissýning
List og hönnun
Bragi Ásgeirsson
í tilefni af 40 ára afmæli verslun-
ar Heimilisiðnaðarfélagsins stend-
ur um þessar mundir og fram til
26. október yfir sýning í húsakynn-
um verslunarinnar í Hafnarstræti
3.
Sýningin _ber heitið „Veggteppi
og sessur — Islensk strammaskáld”
og má nokkurn veginn spá út frá
nafngiftinni hvað til sýnis er. En
svo sem segir í kynningu er hér
um að ræða útsaumuð teppi og
ofin og allt eftir eigin hugmyndum,
alls konar sessur sem eru unnar
bæði eftir eigin hugmyndum og
annarra og ná yfir tímabilið frá
aldamótum og til dagsins í dag.
Sessurnar gegna mikilvægu
hlutverki og eru enda fjölmargar
Trú, von og kærleikur. -Kor. 1,—13. Veggteppi með gamla kross-
saumnum eftir Kristrúnu Benediktsson. Gert á árunum 1941—42.
*
Operukynn-
ing í Keflavík
TÓNLISTARFÉLAG Keflavíkur
og nágrennis boðar mánudaginn
21. október kl. 20.30 til aðalfund-
ar í sal Tónlistarskólans í Kefla-
vík. Á fundinum ætla söngvarar
frá íslensku Óperunni, þau Sig-
rún Hjálmtýsdóttir (Diddú) og
Bergþór Pálsson að syngja
nokkrar aríur og dúetta úr Töfr-
aflautunni en eins og flestum er
kunnugt standa sýningar á þess-
ari frægu óperu Mozarts nú yfir.
Að óperukynningunni lokinni eða
um kl. 21.00 hefst svo aðalfundur-
inn og verða þar á dagskrá venjuleg
aðalfundarstörf, kosning nýrrar
stjórnar, árgjald ákveðið og önnur
mál.
Öllum Suðurnesjamönnum er
heimill aðgangur að Óperukynning-
unni, sem er ókeypis, og einnig er
fólk velkomið á aðalfundinn.
(Fréttatilkynning)
21150-21370
LARUS Þ. VALDIMARSS0N framkvæmdastjóri
KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. loggiltur fasteignasali
Til sýnis og sölu meðal annarra eigna:
Góð eign - þrjár íb. - verkstæði
Vel byggð og vel með farin húseign á vinsælum stað i austurborginni
kjallari og tvær hæðir með þremur íbúðum, 2ja, 3ja og 4ra herb. Enn-
fremur fylgir verkstæði 45 fm. Teikning og nánari upplýsingar á skrif-
stofunni.
Endurbyggð sérhæð við Stigahlíð
Glæsileg neðri hæð um 140 fm. Tvöföld stofa, 3 svefnherb., 1 forstofu-
herb. með snyrtingu. Góður bílsk. 28 fm. Stórt föndur- og geymsluherb.
í kjallara. Eignaskipti möguleg.
Stór og góð - laus strax
4ra herb. íbúð, 65,3 fm á 1. hæð við Arahóla. Nýlegt parket. Sér-
þvottahús. Geymslu- og föndurherb. I kjallara. Frábært útsýni yfir
borgina og nágr.
Skammtfrá sundlaugunum í Laugardal
4ra herb. góð íbúð á 2. hæð við Kleppsveg. Nýtt eldhús, nýtt bað,
nýtt parket. Risherb. fylgir með snyrtingu. Góð endurn. sameign. hluta
af útborgun má greiða á 2 árum.
Á vinsælum stað í Mosfellsbæ
5 herb. efri hæð 122 fm í tvíbýlishúsi í smíðum. Allt sér. Góður bílskúr.
Við Hraunbæ með sérinngangi
2ja-3ja herb. íbúð á neðri hæð. Nýtt bað. Góð innrétting. Verönd.
Ágæt sameign. Laus strax. Verð aðeins kr. 5,3 millj.
Teigar - tún - nágr.
Leitum að 4ra-5 herb. íb., helst með sérinng. og bílsk. Fjársterkur
kaupandi.
Ódýrar íbúðir
Nokkrar ódýrar litlar íbúðir í gamla bænum. Ennfremur sérbýli í Skerja-
firði með húsnláni kr. 3,0 millj. Nánari uppl. á skrifst.
sérbýli í Skerjaf.
ALMENNA
Leitum að góðu tvíbýlishúsi FASTEIGHASAIAH
í borginni eða Kópavogi. LAUGAVEG118 SÍMAR 21150-21370
íttaffiGsö máD
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
Það er óhætt að fullyrða, að
hefði íslenzka nokkurn tíma
hætt að vera skapandi bókmál,
hefði málfar alþýðu aldrei beðið
þess bætur. Og hefði íslenzk
ljóðagerð nokkurn tíma niður
fallið, þótt eigi hefði verið nema
um hálfrar aldar skeið, og risið
síðan upp aftur fyrir aðkomin
áhrif, er ósennilegt, að stuðla-
setningin hefði átt sér viðreisn-
arvon — þetta forna einkenni
allrar germanskrar ljóðlistar,
sem vér erum nú einir um að
varðveita. En tungan varðveitt-
ist einmitt bezt í hinum föstu
stuðla skorðum dýrra hátta, þar
sem ekki mátti orðinu halla, og
varla einn stafkrókur undir lok
líða, fremur en í lögmálinu, svo
að ekki raskaðist kveðandi.
(Sigurður Nordal í ritgerðinni
Samhengið í íslenskum bók-
menntum.)
★
Komið var síðast að va-stofn-
um í karlkyni. Þeir voru ekki
margir. Helst er að telja: hjör(r)
(=sverð), hör(r) (=línþráður),
már, víxlmyndirnar sjár, sjór,
sær, spör(r) og söngur. Hér
flokkast einnig Týr (bæði sér-
heiti og samheiti=goð) og karl-
mannsnafnið Sigtryggur.
Ýmislegt er hér að athuga,
en við skulum fyrst sjá gamla
beygingu: Eintala: hjörr-hjör-
hjörvi-hjörs; flt: hjörvar-
hjörva-hjörum-hjörva. Þetta
orð er ekki lengur hluti daglegs
máls, þannig að samanburður
við nútímann verður óhægur.
Vafalítið myndum við þó sleppa
vi-endingunni í þgf. et. og trú-
lega bæta það upp með því að
hafa v í þgf. ft. *hjörvum. Ef
við erum að tala um söng í flt.,
söngva, myndum við gleðjast
af fögrum söngvum.
Best sést á eignarfallinu sjáv-
ar að orðið sjár á heima í þess-
um flokki, enda ótal samsetning-
ar því til staðfestu, svo sem sjáv-
ardýr og sjávarútvegur. (Lík-
ingasmiðurinn Jónas E. Svafár
lét auðvitað hraðfrystihúsin
standa við sjávarútveginn).
í orðinu már er vi-endingin
gamla horfin, og út frá fleir-
tölunni mávar hefur verið gerð
ný eintala (sjá um áhrifsbreyt-
ingu í síðasta þætti), máfur
(mávur). Þessi nýmynd er vand-
'ræðabarn á heimili stafsetning-
arinnar.
Kormákur Ögmundarson
fornskáld sagði að Steingerður
sú, er hann lagðist á hugi við,
hefði verið hörvi glæst (ofan á
allt annað), en nú látum við
duga að segja að dúkurinn sé
úr hör (ekki hörvi). Gott ef það
skildist. Enginn maður segir
lengur frá Sigtryggvi, heldur
Sigtryggi, og þess er að lokum
getandi að fleirtalan sem sam-
svarar Týr var gjarna letruð
tívar, það eru guðir. Þetta er
af sömu rót og lat. Deus=guð,
gríska Zeus (Seifur) og líklega
sama og tökuorðið gamla,
díar=guðir.
★
Áslákur austan kvað:
Og það var hún Þerneyjar-Stína,
syo þunn eftir heimferð frá Kína:
hana vantaði einn gráan -
hún varð bara að fá ’ann,
svo hún veðsetti langömmu sína.
★
Mínar andans stoltu stundir
storka vandanum.
En skip mitt strandar ávallt undir
ólánsgrandanum.
(Sigurhjörtur Pétursson, 1916-1971;
skammhenda, glæsilag og stímað.)
Einhvern tíma minntist ég á
það hér í þættinum, að kannski
gerði ég mig sekan um ein-
hveija málkæki án þess að taka
eftir því sjálfur [Utúrdúr: Ég
spurði á prófi hvað karlkynsorð-
ið vomur þýddi. Svar: „Vomur
er maður sem er dauður en veit
ekki af því sjálfur.”] Nú hefur
maður í Reykjavík verið svo
góður að skrifa mér ögn um
þetta. Hann vill ekki að ég birti
nafn sitt. Helsta aðfinnsluefni
hans er ég hefji óhóflega oft
málsgreinar á fyrsta-persónu-
fornafninu ég. Og ég sem hélt
að ég hæfi málsgreinarnar ein-
mitt oft á orðinu umsjónarmað-
ur! Blindur er hver í sjálfs sín
sök.
Sami bréfritari mælir með
óll.þáttur
þeirri gagnlegu reglu að ekki sé
haft óþarflega langt á milli for-
nafns og nafnorðs eða orðasam-
bands sem fornafnið vísar til.
Að endingu segir bréfritari:
„Rittáknið bandstrik þykir mér
of lítið notað. í orðum eins og
unglinga-athvarf og ýmsum
öðrum löngum orðum og
strembnum ætti bandstrik að
vera sjálfsagt. Þess vegna gerði
ég með vilja hér að framan að
rita svo í tilvitnun: eignarfalls-
samsetningar. Bandstrik leysir
upp stafahröngl!”
Bréfritari fær bestu kveðjur
fyrir tilskrifið.
★
Þjóðhildur þaðan kvað:
Þó Kölska vantaði kol undir pottinn,
var karl ekki af baki aldottinn;
aurinn varð hann að fá,
og í himninura há
með harmkvælum tókst að slá Drottin.
★
Það er hressandi og styrkj-
andi að sökkva huganum niður
í þessi stórfengu, óbundnu ljóð
fólksins. Vér erum allir höfundar
og um leið hljóðir tilheyrendur
þessara sagna, sem bera ein-
kenni hvers eins af oss, samein-
uð í eitt. Þegar mér leiðist allt
annað tek ég þjóðsögur mínar
og les þær, þangað til hvers-
dagslífið kemur og kallar mig
úr þeim heimi, sem enginn trúir
að sé til.
(Einar Benediktsson í Dag-
skrá 1896.)
★
„Geirr hét maðr ríkr ok ágætr
í Sogni. Hann var blótmaðr mik-
ill ok var af því kallaðr Végeirr.
Hann átti sjau börn eða fleiri.
Vébjörn hét sonr hans ok Vé-
gestr, Vémundur ok Vésteinn,
Véleifr ok Véþorn, en Védís
dóttir.
En er Végeirr andaðist, þá tók
Vébjörn forráð bæði fjár ok
metorða. Hann helt óvini Hákon-
ar Gijótgarðssonar, ok fóru þau
systkin af þvi öll til íslands.”
(Geirmundar þáttur heljar-
skinns í Sturlungu.)
Auk þess 'þykir mér gott
hversu orðið listhús er að festa
sig í málinu.