Morgunblaðið - 26.02.1992, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. FEBRÚAR 1992
Kosningar í Háskóla Islands:
Áhyggjur af skertum fjárfram-
lögum einkenna umræðuna
KOSIÐ verður til Stúdentaráðs
og Háskólaráðs í Háskóla íslands
á morgun. Tveir listar eru í fram-
boði, listi Vöku, félags lýðræðis-
sinnaðra stúdenta, og Röskvu;
samtaka félagshyggjufólks. I
Stúdentaráði eiga 30 fulltrúar
sæti en kosið er um 15 fulltrúa
hvert ár. Röskvumenn hafa í vet-
ur haft meirihluta í stjórn Stúd-
entaráðs og bæði formaður ráðs-
ins og lánasjóðsfulltrúinn hafa
komið úr þeirra röðum en Vaka
hefur haft meirihluta í sljórn
Félagsstofnunar stúdenta. Um-
ræðan fyrir kosningarnar að
þessu sinni virðist einkennast af
áhyggjum stúdenta af skertum
fjárframlögum til skólans.
Börkur Gunnarsson
efsti maður á lista Vöku
til Stúdentaráðs:
Vaka hafnar vöxtum
á námslán
„Helsta stefnumál Vöku er að
vetja Háskólann og Lánasjóðinn
gegn niðurskurðarhugmyndum
ríkisstjórnarinnar
með öllum til-
tækum ráðum.
Vökumenn telja
rangt að éta
útsæðið þegar illa
árar,“ segir
Börkur
Gunnarsson, sem
skipar efsta sæti á
lista Vöku til
Stúdentaráðs. Börkur segir að auk
þess leggi Vaka mikla áherslu á
aukin tengsl stúdenta við
atvinnulífið, lækkun innritun-
argjalda og fjölgun dagvistunar-
plássa.
Lánamálin verða í brennidepli á
næstu mánuðum en fyrir Alþingi
liggur nú nýtt frumvarp til laga um
Lánasjóð íslenskra námsmanna.
Börkur segir að stefna Vöku í lána-
málum sé skýr. „Við höfnum vöxt-
um á námslán þar sem við teljum
að slíkt myndi gjörbreyta eðli sjóðs-
ins. í stað þess að vera félagslegur
jöfnunarsjóður eins og honum er
ætlað að vera yrði hann fjárfesting-
asjóður fyrir einstaklinga og slíkt
geta stúdentar ekki fallist á.“
Til að koma til móts við ríkisvald-
ið eru vökumenn hins vegar tilbúnir
að samþykkja hertar endurgreiðslur
námslána, segir Börkur en leggur
áherslu á að þær yrðu að vera tekju-
tengdar.
Að sögn Barkar er mikil þörf á
að tengsl Háskólans við atvinnulífið
verði aukin. „Miðað við erlenda há-
skóla erum við langt á eftir í þessum
efnum. Hér eru ekki einu sinni til
tölfræðilegar upplýsingar um í
hvaða störf fólk sækir eftir nám en
úr þessu hafa vökumenn hugsað sér
að bæta með ýmsum hætti,“ segir
Börkur. „Við höfum hugsað okkur
að koma upp atvinnumálanefndum
í öllum deildum sem sjá myndu um
fagfundi þar sem útskrifað fólk
gæti svarað spumingum stúdenta
um það hvernig námið hefði gagn-
ast því og hvernig þeir þurfí að
haga náminu til að komast inn í
tiltekna geira atvinnulífsins."
Hann segir að vökumenn hyggist
einnig koma á laggirnar atvinnu-
miðlun fyrir útskrifaða stúdenta
sem starfa myndi samhliða atvinn-
umiðlun námsmanna auk þess sem
þeir ætli að stofna gagnabanka og
lokaverkefnamiðlun.
í síðasta mánuði var haldin at-
vinnumálaráðstefna á vegum at-
vinnumálanefndar Stúdentaráðs og
var Börkur framkvæmdastjóri. „A
ráðstefnunni var haldin kaupstefna
þar sem við fengum um 600 verk-
efni sem fyrirtækin vildu láta stúd-
enta vinna fyrir sig. Þessu starfi
þarf að halda áfram og virkja þau
tengsl sem mynduðust á þessari
ráðstefnu," segir Börkur.
Vaka hyggst næsta haust lækka
innritunargjöldin úr 5.700 krónum
í 3.800, fái félagið brautargengi í
kosningunum á morgun að sögn
Barkar. „Þetta er kleift vegna þess
hve rekstur Félagsstofnunar stúd-
enta hefur batnað á síðustu árum,“
segir Börkur. Loks segir hann að
fjölgun dagheimilisplássa sé brýnt
hagsmunamál stúdenta. „Á næsta
ári verður byggt nýtt dagheimili
með 100 dagvistunarplássum sem
svo sannarlega er kominn tími á,
þar sem það hefur verið alger hörm-
ung hvemig búið hefur verið að
börnum stúdenta til þessa,“ segir
Börkur að Iokum.
Illugi Gunnarsson
efsti maður á lista Vöku
til Háskólaráðs:
Leggjum áherslu
á breytta forgangsröð
„Vaka leggur megináherslu á
breytta forgangsröð. Síðastliðið ár
hefur verið vegið harkalega að
Háskólanum og
þegar slíkt á sér
stað er það skylda
stúdenta að
einbeita sér að því
að veija skólann
sinn.
Raunverulega
falla öll önnur mál
í skuggann fyrir
því máli,“ segir
Illugi Gunnarsson ,sem skipar efsta
sæti á lista Vöku til Háskólaráðs.
Hann segir að Vaka hyggist
krefjst þess að fjárframlög til Há-
skólans verði í samræmi við hlut-
verk hans og mikilvægi. Ef það ta-
kist ekki segist hann ekki geta séð
hvemig Háskólinn eigi að geta sinnt
hlutverki sínu.
Að sögn Illuga verður áfram unn-
ið að niðurbroti deildarmúra og
bættum gæðum kennslu. „Nú er
kominn tími til þess að við förum
að huga að prófamálum þar sem
víða er pottur brotinn í þeim efnum.
Við munum bytja á því að reyna
að hnekkja þeirri reglu að menn
geti ekki kært prófin nema að hafa
fallið," segir Illugi.
Hann segir að engar fastmótaðar
reglur séu í Háskólanum um gæði
prófa og úr því hyggist Vaka bæta.
„Nemendur hafa þá kröfu að prófin
standist gæðakröfur. Auk þess þarf
að koma upp prófnúmerakerfí víðar
og samræma prófkerfíð á milli
deilda," segir Illugi og bendir á að
það sé nauðsynlegt að gera í tengsl-
um við niðurbrot deildarmúranna.
Mat og uppbygging prófa verði að
vera stöðluð til að stúdentar geti
farið á milli deilda.
„Það er hins vegar til lítils að
tala um gæði kennslu og prófa og
félagsstarf í Háskólanum ef ekki
eru til peningar til að reka skólann.
Vökumönnum þykir ekki hafa vérið
staðið nægilega vel að þessari hags-
munabaráttu í vetur. Almennings-
álitið hefur ekki verið virkjað sem
skyldi og ekki heldur nemendur
skólans. Þessu verður að breyta því
ef það tekst ekki munum við alveg
örugglega aidrei ná þessum pening-
um til baka,“ segir Illugi að lokum.
Ragnar Helgi Ólafsson
efsti maður á lista Röskvu
til Stúdentaráðs:
Leiðin til árangurs
í lánamálum fólgin
í samstöðu
„Lánamálin verða mál málanna á
næstunni. Sú stefna sem við höfum
rekið á þeim vettvangi í vetur, sem
er kúvending frá
þeirri
kröfugerðarpólitík
sem ríkti áður,
hefur verið fólgin
í að ná samstarfi
við þá hópa úti í
þjóðfélaginu sem
þetta varðar,“
segir Ragnar
Helgi Ólafsson,
efsti maður á lista Röskvu til
Stúdentráðs. Hann segir að meg-
instefnumál Röskvu auk lánamál-
anna séu lifandi og skemmtilegt
háskólasamfélag, lækkun bókaverðs
í Bóksölu stúdenta, lækkun
innritunargjalda, fjölgun dag-
vistunarplássa og fagleg atvinn-
umiðlun.
Ragnar Helgi segir að Röskva
telji að leiðin til árangurs í lánamál-
um sé fólgin í samstöðu. „Allar
námsmannahreyfíngarnar hafa
unnið saman og lagt fram sameigin-
legar tillögur í lánamálum að und-
anförnu þar sem við teljum að það
sé samstaðan sem skilar árangri.
Við leggjum auk þess áherslu á að
vinna að þessum málum á málefna-
legum grundvelli, ekki með æsinga-
mennsku og frekjutóni," segir
Ragnar Helgi.
Hann segir Röskvu leggja áherslu
á að endurgreiðsla námslánanna
verði tekjutengd og félagið sé á
móti því að vextir verði lagðir á
lánin. „Okkur fínnst óeðlilegt að
borga þurfi vexti af framfærslulán-
um. Það ógnar jafnrétti til náms enn
frekar en gert hefur verið með
skólagjöldum auk þess sem það
ógnar hlutverki sjóðsins sem félags-
legs jöfnunarsjóðs," segir Ragnar
Helgi.
Hann segir að Röskva hyggist
ýta í framkvæmd faglegri atvinn-
umiðlun. „Það stefnir allt í að þetta
verði erfítt sumar fyrir stúdenta og
við viljum því hefja starfsemi atvinn-
umiðlunarinnar, sem starfrækt hef-
ur verið á skrifstofu Stúdentaráðs
undanfarin ár, miklu fyrr og á nýj-
um grundvelli með það að markmiði
að útvega stúdentum sumai’vinnu
þar sem þekking þeirra og menntun
nýtist. Að þessu er undirbúningur
þegar hafinn,“ segir Ragnar Helgi.
„Það er auk þess stefna Röskvu
að háskólasamfélagið verði lifandi
og skemmtilegt. í vetur höfum við
hrint í framkvæmd menningarátaki
sem mælst hefur mjög vel fyrir.
Þessari stefnu hyggjumst við halda
áfram og virkja stúdenta bæði í
menningarlegu tilliti, akademískri
hugsun og vísindalegri umræðu,“
segir Ragnar Helgi.
Hann segir að önnur mál sem
Röskva leggur áherslu á sé lækkun
bókaverðs í Bóksölu stúdenta, lækk-
un innritunargjalda og fjölgun dag-
vistunarplássa. „Við höfum beitt
okkur af fullum krafti til að bæta
úr þeirri brýnu nauðsyn sem er fyr-
ir dagvistunarpláss handa börnum
stúdenta. Við erum að vinna að
nýbreytni í þessum málum með au-
knu samstarfí við launþegasamtök
en það var einmitt eitt af því sem
Röskva setti á oddinn í kosningabar-
áttunni í fyrra,“ segir Ragnar Helgi.
UR HUGSKOTI
Ingimar Erlendur Sigurðsson rithöfundur
ÁDREPA
Afar sjaldgæft er orðið að góðar
greinar eða pistlar birtist í blöðum;
skrif sem eiga erindi sem erfiði,
sakir orðsnilldar og innihalds að
jöfnu. Mest er þetta prentsverta,
eins og svartur og gróðursnauður
sandur; eyðimörk augunum —
hvað þá sálinni — og betur ólesið
en lesið, svo það íþyngi ekki sjón-
um og ánetji andann.
Flestar greinar, jafnvel pínulitlir
pistlar, eru auðgreinilega holufyll-
ingarefni, svo allt verði sem slétt-
ast og áferðarfallegast í umbroti
blaða og yfirborðsmennsku, þeirri
einsleitni sem eru lögmál sand-
auðnar, þar sem ekkert má skera
sig úr — varla korn; hvað þá mark-
tækt kennileiti, hvað þá tindur sem
vísar til stjama, skínandi korna í
eyðiheimi myrkurs.
í þessu blaði, þessari Sahara,
er Matthías Johannessen auðvitað
undantekning, Sfinx í auðninni,
enda á sérsamningi — hjá almætt-
inu. Hið lárétta og heildræna eyði-
merkurlögmál skal yfír öðrum
ríkja. Ekkert lóðrétt er vel séð,
ekkert flug í hugmyndum né stíl
— og jafnvel ekki laust við, að rit-
leikni sé gert lágt undir höfði.
Allt slíkt skal umsvifalaust
vængstýft í lengd eða lukt í búri
í bráð, sett í spennitreyju, þrönga
pistla sem hafa of stutta braut til
hugarflugtaks — og veita því að-
eins rúm fyrir dægurmál eða í
besta lagi: smávægilegar athuga-
semdir um lífíð og tilverúna. Eftir
stendur lesandi með þykjustu í stað
veruleika, tómleika í stað fylling-
ar; sálarhungur í stað saðningar,
hjartakal í stað kærleika, heimsku
í stað hugmyndaauðgi.
Slík takmörkun minnir á
vængstýfðan fugl í ævintýri eða
dæmisögu, sem sagði við himininn:
sjáðu, ég er með vængi á bakinu
— sem væru þá aðeins tilgangslaus
byrði; og úti er ævintýri, flugævin-
týri, lífsævintýri.
Engir eru þó jafn vængstýfðir —
af eigin völdum — og velséðir en
hugmyndasnauðir og stílgeldir
höfundar stjórnmálagreina, al-
þingismenn og sandblindir áhang-
endur þeirra, og oft er veitt rausn-
arlegra rúm en öðrum í grafreitum
deyjandi prentsvertudaga. Þeim
dettur aldrei neitt nýtt í hug —
fremur en líkum.
Það er eins og þeim hafí aldrei
orðið litið til himins og stjarna úr
startóftum skoðanafestu við graf-
letur á stjórnmálaskrám og skýrsl-
um um efnahag. Þeir virðast stadd-
ir í sjónluktum grafhvelfingum,
þar sem þeir telja af trúarlegum
ákafa sömu peningana — aftur og
aftur — í fjárkistum skuldabanka
og rukka og rukka, eins og þeir
vilja gjöra lífið gjaldþrota.
Líf sem snýst ekki um efnahag,
eins og þeir virðast halda, heldur
þann sálarhag er lætur sig varða
ást og von og trú; sækir sinn jarðn-
eska og andlega efnahag í þær
opinberuðu vistarverur sem aldrei
verða sandi orpnar: himnaríki með
fjárhirslur fullar af stjörnum, skín-
andi alheimsmynt er aldrei verður
talin, því ella yrði guð sjálfur gjald-
þrota.
Það gleymist í stundlegum giat-
kistum dagblaða, að jörðin er hluti
af stjarnheimi eilífðar, að maður-
inn er þar stjambúi — eins og sál
hans sannar — og stjarnmynt ein
gildur og ósvikinn gjaldmiðill, en
aldrei gjaldþrotamynt stjórnmála-
manna, sem er í raun og veru
ekkert nema valdmiðill stjórnsýki.
Ef stjómsýslumönnum valdsins
yrði litið upp til stjarna, myndu
þeir ef til vill læra af efnahags-
undri almættisins, sem fólgið er í
auðmýkt og gjörir manninn ham-
ingjuríkan: Sælir eru þér, fátækir,
því að yðar er guðsríki.
Ritstjómm dagblaða, sem
skammta lesendum daglegt brauð,
sjónum þeirra andlega sýn, myndi
líklega lærast, ef þeir reistu augu
hærra, að ljósborið stjörnuryk er
læsum sálum næringarríkara en
blindfætt sandryk; að lesmál sem
birtir sýnishom af alheimi og ber
í sér víðsýni stjarna, er innihalds-
ríkara en texti sem hefur sjónar-
mið eyðimerkur og ber í sér hnoð-
myrkur sandkoma.
Gréinar sem bregða með fleyg-
um anda og stirndu orðfæri ljósi
á mannlegt líf eru því gjöfulli og
gagnlegri en eyðimerkurskrif,
vængstýfð í tjáningu og mött að
stíl, hvort sem um er að ræða langt
eða stutt lesmál; langur texti er
ekki endilega láréttur, flatur, en
stuttur texti lóðréttur, háreistur —
eins og dæmi sanna.
Þeirri neyðarformúlu, að stutt
og jafnvel vængstýft sé betra en
langt og kannski alfleygt, hefur
ritstjórn komið sér upp gagnvart
skæðadrífu greina eftir höfunda,
sem ekkert liggur á hjarta nema
hagsmunir sínir, en hún verður
ósjálfrátt að allsherjar formúlu,
sem bitnar einnig á þeim er hafa
mikið til brunns að bera, meira að
segja í annarra þágu.
Ritstjórar ættu þess í stað að
vega og meta gildi greina, velja
og hafna af dómgreind, sem hæfír
þeim sjálfum og kröfum lesenda,
dauðleiðum á of stórum dag-
skammti af innihaldslausu sand-
kroti — og endar venjulega með
uppgjöf: að þeir kasta tómleika
þess naumlesnum í öskutunnur,
þar sem hann á heima og sannar
dómgreind þeirra.
Þó að þetta blað, Morgunblaðið,
sé lýðræðislegur þjóðarvettvangur
(en sá fjölmiðill hafi framið sjálfs-
morð — af alræðiskreppu — sem
þjófkenndi sig við þjóðina) þá er
það aðal lýðræðis að iðka val, velja
og hafna af dómgreind og sam-
kvæmt leikreglum frelsis. Enda
bágt að sjá hvernig blað, þótt
flæmi sé í fjölmiðlun, á til lengdar
og við fjölgun lýðs að þjóna skrif-
sýki hans, er minnir helst á fjallið
sem tók joðsótt — og fæddi mús-
ina.
Viðbrögð lesenda við greinum
þessa hugskotsmanns hafa endan-
lega sannfært hann og staðfest
grun hans um gildi þess að reyna
— um sinn — á innantómum fjöl-
miðlavettvangi nútíma að fjalla að
einhveiju marki um það sem mönn-
um finnst nokkru varða. Áður
hafði sá hornkarl orðið þess var
af viðbrögðum gesta og gangandi
við Helgispjalli Matthíasar Jo-
hannessen, er tíðum reyndist næst-
um það eina greinarkyns sem
hugsandi menn nenntu að lesa í
blaði þess ritstjóra; enda svarinn
óvinur einsmennsku, þó að blað
hans sé henni óþarflega vinveitt.
Þótt öðmm sé ekki fært að feta
í fótspor svo fjölhæfs rithöfijndar,
skálds og blaðamarms, vegna þess
— einfaldlega — að þeim er ekki
jafn mikið af guði gefíð, þá em til
í ómælisgeimi þær stjörnur yfir
þaki einfara, sem öðrum kynnu að
vera birta í forgengilegri og myrk-
vaðri fjölmiðlun.
Á meðan hefur höfundur erindi
sem erfiði.