Morgunblaðið - 23.05.1992, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1992
87
I
I
s
i
I
i
I
I
1
i
i
I
J
I
I
geiri þung, en góð umönnun hjúkr-
unarfólks á sjúkrastofnunum Kópa-
vogs og umhyggja ættingja hans
léttu honum byrðarnar. Ásgeir
verður jarðsettur á æskustöðvum
sínum laugardaginn 23. maí við
hlið konu sinnar. Ég kveð þau og
þakka samverustundirnar.
Kjartan Helgason.
Nú á dögum stefnir hugsun
manna í þann farveg að einbýli sé
meðal helstu lífsgæða, líklega
vegna þess að nágrannar séu al-
mennt taldir til óþurftar. Þá gleym-
ist hitt að góðir nágrannar geta
verið hver öðrum til mikillar ánægju
þannig að af nábýlinu þróist vinátta
sem auðgar mannlífíð og gefur því
lit. Sú er í stuttu máli sagan af
kynnum okkar á efri hæðinni á
Bárugötu 7 af Ásgeiri Péturssyni,
'vini okkar og fyrrverandi nágranna,
sem við kveðjum í dag eftir að hafa
þekkt hann sextán síðustu árin í
ævi hans.
Ekki þar fyrir að í fyrstu brá til
beggja vona um nábýlið eftir að við
fengum íbúðina afhenta fyrir 16
árum. Eftir að hafa heilsað ná-
grönnunum hófumst við handa af
ungæðislegu kappi við að betja og
brjóta. Og þá var hvorki spurt hvort
fréttir væru í útvarpi eða sjónvarpi
á sama tíma né hvort áliðið væri
kvölds. Við vissurn kannski heldur
ekki að nágranninn fylgdist óvenju
vel með fréttum hvaðanæva úr
heiminum og að hann vakti yfir
svefni og hvíld konu sinnar eins og
móðir yfir barni sínu. Því gat það
komið fyrir fyrstu kvöldin að bar-
smíðar á viðkvæmum tíma vöktu
blossandi reiði á neðri hæðinni. En
hún var fljót að slokkna aftur og
eftir 10 mínútur var Ásgeir heitinn
kominn aftur færandi hendi með
súpudisk eða brauðsneið handa
vinnandi fólki.
Fátt lýsir honum betur sem ná-
granna og vini en þessi dæmisaga.
Annars vegar var mikið skap, við-
kvæmt stolt og sterk réttlætiskennd
og hins vegar var umhyggja og
íhygli, dugnaður og drengskapur.
Það voru kannski ekki venjulegar
kennslustundir þegar hann var að
segja okkur til við öll verkin sem
klaufskir langskólamenn voru að
bera sig að í fyrsta sinn, en verkin
lærðust ekki síður fyrir það. Það
tók heldur ekki langan tíma að
koma sér niður á þær umgengnis-
reglur sem skyldu viðhafðar í sam-
eign í kjallara. Við sáum líka furðu
fljótt að reiðin risti ekki djúpt þótt
oft væri hún réttlát. Og smám sam-
an byggðist upp traust og vinátta
- og kyndill reiðinnar slokknaði
með öllu.
Um leið þroskaðist með okkur
öllum hið ágætasta samstarf um
allt sem laut að húsi og sameign,
þar sem hver bætti annan upp í
verkum. Ásgeiri var óvenju ríkt í
blóð borið að hlú að umhverfi sínu,
og víst mun húsið á Bárugötu 7
njóta þess um langan aldur. Hann
hafði síhar eigin hugmyndir um
hvernig menn ættu að rækta sinn
garð og taka sameiginlega ábyrgð.
Þannig tók hann líka afar vel öllum
hugmyndum okkar sem töldust til
bóta eða prýði og var alltaf boðinn
og búinn að leggja fram sinn hlut
í því sem í hans valdi stóð, þótt
hann væri bæði tekinn að reskjast
og hefði öðrum hnöppum að
hneppa.
Áður en Ásgeir og Dýrleif fluttu
hingað á Bárugötuna höfðu þau
búið í Kópavogi og lagt þar mikla
rækt við hús og garð, en trúlega
nágrannana líka, ekki síst börnin.
En þá veiktist Dýrleif og Ásgeir
vildi búa nær vinnustað sínum við
gömlu höfnina. Þá gat hann komið
heim þrisvar á dag til að líta til
hennar. En eftir nokkur ár þótti
honum það ekki duga og hætti þá
vinnu. Eftir það voru dagblöðin les-
in upphátt á morgnana fyrir Dýr-
leifu og svo var spjallað við hana
um heima og geima. íbúðin var
sérstaklega innréttuð þannig að
hún gæti sem best farið ferða sinna,
og hann þjálfaði hana líka í hreyf-
ingum eftir því sem kostur var.
Eitt af áhyggjuefnum hans þegar
Dýrleif kom heim af sjúkrahúsum
var hvort hún hefði tapað einhveiju
af þeim árangri sem þau ein gátu
náð með þeirri einstöku samstill-
ingu og næmi sem ríkti í sambandi
þeirra. Það var beinlínis mannbæt-
andi að sjá þá ótrúlegu natni sem
hann lagði í að hlynna að henni
með öllu móti.
Minningarnar um Ásgeir og Dýr-
leifu hrannast upp í huganum nú
þegar þau eru bæði horfin héðan.
Húsið talar til okkar um þau þegar
við göngum um enda var býsna
margt sem tengdi okkur saman.
Um tíu ára skeið höfðum við til
dæmis þann sið í húsinu að fylgjast
öll að á kjörstað á kosningamorgn-
um, ekki síst til að hjálpa Dýrleifu.
í þessum ferðum kom lagni Ásgeirs
og umhyggja ekki síst fram og við
fundum um leið glöggt til traustsins
sem okkur var sýnt. Kannski hefur
okkur í rauninni sjaldan þótt eins
vænt um nokkurt traust.
En það var fleira sem gladdi
hugann í umgengni við þennan lífs-
reynda verkamann sem hafði svo
sannarlega lifað tímana tvenna:
fátækt kreppuáranna og allsnægtir
eftir stríð, stéttabaráttu og logn-
mollu, kalt stríð og alvörustyijöld,
- og alltaf kennt til í stormum sinna
tíða eins og einyrkinn í Klettafjöll-
um kvað. Ásgeir var fróðleiksfús
og bókhneigður með afbrigðum af
alþýðumanni að vera. Honum dugði
ekki að fylgjast með viðburðum af
dagblöðum, hljóðvarpi og sjónvarpi,
heldur las hann líka erlend tímarit
eins og bandaríska vikuritið Time
og ýmis rit sem hann fékk send frá
Kína og Sovétríkjunum. Og hann
las svo sannarlega ekki eins og
páfagaukur heldur velti hlutunum
fyrir sér á sjálfstæðan hátt. Þannig
gátu þær verið býsna snúnar sumar
spurningarnar sem ég fékk að glíma
við, oftar en ekki skrifaðar með
listahönd hins þjálfaða skrifara.
Mér er til að mynda minnisstætt
þegar ég þurfti að fletta upp í hveij-
um doðrantinum eftir annan til að
hafa upp á orði sem hann færði
mér úr Time. En það tókst að lokum
og kom þá í ljós að orðið var aðeins
nokkurra ára í enskri tungu.
Kynslóð Ásgeirs Péturssonar og
félagar hans börðust fyrir ýmsum
félagslegum réttindum hins al-
menna manns og byggðu þá bar-
áttu á skýrum lífsviðhorfum. Þessi
viðhorf virðast ekki eiga upp á pall-
borðið nú um stundir þegar sér-
hyggjan sækir á og jafnvel launa-
maðurinn selur dýrkeypt réttindi
fyrir baunadisk. En engu að síður
eru það þessi viðhorf og þessi rétt-
indi sem hafa skapað þann grunn
sem við stöndum á, og þess vegna
fer ekki hjá því að sérhyggjan mun
aftur láta undan síga og ný viðhorf
taka við þar sem einhvers konar
félagshyggja verður gildur þáttur.
Þá mun sagan enn og aftur leggja
nýtt mat á þær hugsjónir sem menn
eins og Ásgeir börðust fyrir.
Einn var sá eiginleiki í fari Ás-
geirs sem fjölskylda okkar hefur
notið góðs af umfram aðra núna
síðustu árin, en það var barngæsk-
an. Kannski eru fáir eiginleikar sem
lýsa betur innra manni en einmitt
hún. Það var til dæmis ósjaldan sem
Viðar sagði upp úr eins manns
hljóði: „Ég ætla að fara niður til
Ásgeirs." Það gerði hann síðan og
var þar ýmist lengur eða skemur.
En alltaf kom hann til baka glaður
og reifur og var auðfundið að margt
hafði verið spjallað og að það horfði
allt til þroska fyrir barnið. Þessi
vinátta tók einnig til félaga Viðars.
Það var því ánægjuleg tilviljun að
Kári og Viðar skyldu vera með
okkur og geta kvatt Ásgeir daginn
sem hann dó. Við vissum að af
honum var dregið en áttum samt
ekki von að hann myndi kveðja ein-
mitt þennan dag sem við höfðum
valið til að líta til hans eina stutta
stund rétt eihs og áður.
Vináttan er eitt af því sem seint
verður höndlað með fátæklegum
orðum sem verða því eins og skugg-
inn einn af því sem maður vildi
sagt hafa. Við hjónin, Orri og Viðar
kveðjum góðan vin fullviss þess að
verk hans og félaga hans munu lifa.
Við erum þakklát fyrir að hafa
kynnst honum og minningin um
hann mun verma hugskot okkar
meðan við lifum.
Þorsteinn Vilhjálmsson og
Sigrún Júlíusdóttir.
Guðlaugur Hermann
Egilsson — Minning
Fæddur 10. febrúar 1906
Dáinn 12. maí 1992
Þriðjudaginn 12. maí sl. lést á
Hjúkrunarheimilinu Skjóli í Reykja-
vík Guðlaugur Hermann Egilsson,
fyrrum bóndi á Galtalæk i Biskups-
tungum, 86 ára gamall, en Her-
mann fæddist á Galtalæk 10. febr-
úar 1906 og var einn af átta börn-
um þeirra Galtalækjarhjóna Egils
Egilssonar og Guðlaugar Steinunn-
ar Guðlaugsdóttur, sem voru skaft-
fellskrar ættar en flutt út í Bisk-
upstungur árið 1899 og hófu þar
búskap.
Hermann ólst, upp á Galtalæk en
fékk berkla á unglingsaldri og var
vart hugað líf. í minningargrein um
þennan uppáhalds frænda minn og
móðurbróður get ég ekki látið hjá
líða að greina í fáum orðum frá
þeirri lækningu sem hann fékk og
stóð í langan tíma. Það var móðir
hans og amma mín sem með fá-
dæma natni og trúverðugleika ann-
aðist hann undir leiðsögn þá ver-
andi héraðslæknis í Laugarási, Ósk-
ars Egilssonar, en flestir þeir sem
tóku smit-berkla á þessum árum,
voru sendir á Vífilsstaði. Með ótrú-
legum hætti náði hann góðum bata,
og var þegar ég man eftir einstak-
lega vel á sig kominn líkamlega og
allt fram á efri ár. í annað skipti
varð hann fyrir mjög alvarlegu
brunaslysi í andliti en eins og í fyrra
skiptið náði hann góðum bata und-
ir farsælli leiðsögn og meðhöndlun
Ólafs ísleifssonar, læknis í Þjórsár-
túni.
Allt frá barnæsku og fram að
fermingu dvaldi ég sumarlangt öll
sumur hjá afa mínum og ömmu á
Galtalæk. Þá tókst með okkur Her-
manni mikil vinátta enda var hann
mikið ljúfmenni og gerði sér far um
að skilja okkur krakkana og koma
til móts við óskir okkar og vænting-
ar, sem beindust gjarnan að ýmsum
leikjum og aðstöðu til þess, útreið-
artúrum og stússi í kringum hesta
og ferðalögum eftir því sem tilefni
gafst. Hermann var mikill náttúru-
unnandi og sérlega rómantískur og
hafði glöggt auga fyrir því unaðs-
lega í umhverfinu. Minnist ég
margra ánægjustunda með honum
og hvernig hann tengdi náttúru-
og mannlýsingar í ljóði og lögum
enda þótt hann teldist ekki sérlega
mikill söngmaður og tókum við þá
oft lagið saman, jafnvel á þeysireið
um hagana.
Hermann frændi minn var kapps-
fullur atorkumaður til vinnu og öll
störf léku í höndunum á honum og
vinnugleðin var hans aðalsmerki.
Hann hafði sérstakt lag á því að
gera hin daglegu störf að tilhlökk-
unarefni, hvort sem um var að
ræða torfskurð, heyvinnu eða að
stinga skán út úr fjárhúsunum.
Hann var einstakur handverksmað-
ur vil ég segja snillingur og raunar
uppfinningamaður á ýmsum svið-
um. Hann var sjálfmenntaður smið-
ur, bæði á tré og járn, og eftir
hann standa íbúðarhúsabyggingar
og önnur mannvirki, bæði á Sel-
fossi og í hans heimasveit, og ýms-
ir eigulegir smíðisgripir. Tvívegis
mun hann hafa endurbyggt bæjar-
húsin á Galtalæk. Ungur að árum
virkjaði hann bækjarlækinn með
heimasmíðuðum vatnshjólum sem
m.a. sneri hverfisteininum o.fl.
áhöldum.
Á bæjarhólinn hannaði hann og
smíðaði stóra vindmyllu og fékk
raunar til þess smá styrk, vegna
þess að hann tók að sér að hlaða
útvarpsgeyma fyrir bændur á fyrstu
árum útvarpsins.
Seinna lagði hann í það stórvirki
ásamt bræðrum sínum að hand-
grafa langan aðveituskurð úr tjörn
í um kílómetra fjarlægð frá bænum
og náði þar nokkru falli og nú var
virkjað til ljósa með aðkeyptri túrb-
ínu frá Hólmi í Vestur-Skaftafells-
sýslu. Ég mun seint gleyma þeim
stundum sem ég fékk að fylgjast
með frænda mínum við ýmis hand-
verk, má þar nefna skeifusmíði,
koparsteypu og margskonar við-
gerðir á vélum og búshlutum.
Hermann var orðinn nokkuð
roskinn þegar hann kvæntist eftir-
lifandi eiginkonu sinni, Jensínu
Jónu Jónatansdóttur, húsmæðra-
kennara, ættaðri frá Hóli í Önund-
arfirði. Jensína var einstök myndar-
kona og minnist ég þess að hafa
alið þá ósk í bijósti að hún yrði
eiginkona frænda míns sem og varð
og blómstraði búskapur þeirra á
Galtalæk sem raunar stóð á góðum
grunni þegar þau tóku við búi af
afa mínum og ömmu. Þau Hermann
og Jensína eignuðust tvö börn, Jón-
atan og Steinunni. Jónatan er lærð-
ur búfræðikandídat frá Hvanneyri
og starfar nú við gróðurrannsóknir
hjá Rannsóknastöð landbúnaðarins,
kvæntur Þórhildi Oddsdóttur og
eiga þau tvær dætur; Steinunn er
lærður skurðstofuhjúkrunarfræð-
ingur og vinnur sem slík á Landa-
kotsspítala. Hún er gift Ingjaldi
Péturssyni og eiga þau tvö börn,
pilt og stúlku.
Fyrir um það bil 10 árum fluttu
þau Hermann og Jensína frá Galta-
Ingþór Óli Ólafs-
son - Kveðjuorð
Fæddur 14. október 1957
Dáinn 15. maí 1992
Fyrir tveimur vikum var stór
stund í lífi mínu, dagurinn sem ég
fermdist. Stór áfangi í lífi ungrar
stúlku sem ég minnist með gleði.
Ættingjar og vinir glöddust með
mér þann dag. Meðal þeirra var
faðir minn, Ingþór Óli Ólafsson,
sem á sinn hlýlega og kyrrláta hátt
gerði mér þennan áfanga ennþá
minnisstæðari.
Fyrir þetta vil ég þakka honum,
fyrir líf mitt og samverustundirnar,
sem við áttum þó saman. Ræktar-
semi hans og natni við að hafa ofan
af fyrir stelpukrakka þessar stund-
ir. Kannski vegna þess að við vorum
ekki samvistum að staðaldri, voru
þessar stundir dýrmætar. Ferðalög,
bíóferðir, veiðiferðir og ýmiss konar
skoðunarferðir og uppátæki, sem
honurn tókst að umlykja ævintýra-
ljóma sem við höfðum mikla ánægju
af.
í dag, laugardaginn 23. maí
1992, er tími sorgar og söknuðar
er ég fylgi föður mínum til grafar.
Skjótt skipast veður í lofti og sjaldn-
ast veit neinn með nokkurri vissu
hvað morgundagurinn ber í skauti
sínu. Ótímabært fráfall föður míns
nú er vissulega áfall fyrir ástvini
hans. Mín von og bæn er að honum
megi nú auðnast að fínna viðráðan-
legri vist á öðru tilverustigi.
Minningarnar um góðu og
skemmtilegu samverustundirnar og
kyrrláta og hlýlega viðmótið hans
föður míns munu ekki fyrnast. Allt
annað getur legið milli hluta. Ég
bið góðan Guð að styrkja Gerðu
ömmu og Óla afa og systurnar í
sorginni.
Hvíli hann í friði.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
læk til Reykjavíkur, enda heilsu
þeirra þá tekið að hraka og börnin
þeirra bæði sest þar að. Það sem
kannski kom mér dálítið á óvart
var hversu sátt þau Jensína og
Hermann virtust vera við búferla-
flutningana, enda voru þáu svo lán-
söm að búa í næsta nágrenni við
börnin sín og fjölskylduböndin
sterk. Þau Jónatan og Steinunn og
fjölskyldur þeirra eiga miklar þakk-
ir skildar fyrir umhyggjusemi og
alúð við foreldra sína sem bæði
hafa átt við verulega vanheilsu að
stríða hin síðari ár. Jensína var
Hermanni eigi að síður hin styrka
stoð þar til yfir lauk.
Á þessari kveðjustund finn ég til
þess að hafa of sjaldan gefið mér
tíma til þess að heimsækja Her-
mann og Jensínu. Þau voru höfð-
ingjar heim að sækja og var rausn-
arskapur húsfreyjunnar eins og alla
tíð í hennar búskap svo af bar. Ég
vil að síðustu þakka þá margvíslegu
leiðsögn og umhyggju sem ég naut.
á uppvaxtarárum mínum á Galta-
læk, þar átti Hermann frændi minn
stóran hlut að máli eins og áður
getur. Afi minn og amma og annað
heimilisfólk og þá sérstaklega
Svana frænka mín, sem öll sumur
dvaldi með mér í sveitinni á Galta-
læk og naut þessa með mér sem
áður er getið. Við bæjarbömin á
sama aldri töldum dagana á vorin
þar til skóla lauk og komum aldrei
til baka aftur fyrr en að loknum
réttum á haustin. Þessi skóli var
eins konar forréttindi barna þess
tíma, skóli sem ég vildi ekki hafa
misst af. Að lokum sendi ég innileg-
ar samúðarkveðjur til Jensínu og
allra aðstandenda frá móður minni
og fjölskyldum okkar.
Hafsteinn Þorvaldsson.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Svava.
ERFIDRYKKJUR
r4*r, Perlan á Öskjuhlíð
p e r l a n sími 620200