Morgunblaðið - 03.10.1992, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1992
STEINAR WAAGE
AD AM lifir enn
Nýútkomnar bækur
Út er komin í kiljubroti hjá Máli og
menningu bókin í Dyflinni eftir
írska rithöfundinn James Joyce
(1882-1941). Þetta er safn smá-
sagna sem höfundur samdi rúmlega
tvítugur. Sigurður A. Magnússon
þýddi verkið og ritaði formála fyrir
því. íslenska þýðingin kom fyrst út
árið 1982. Bókin er 227 blaðsíður,
prentuð í Skotlandi og kostar 690
krónur.
íslenski kiijuklúbburinn hefur sent
frá sér þrjár nýjar bækur: Hvers-
dagshöllin er skáldsaga eftir Pétur
Gunnarsson. Þessi bók er fimmta
skáldsaga höfundar og kom fyrst
út árið 1990. Bókin er 203 blaðsíður
og kostar 790 krónur. Innstu myrk-
ur er skáldsaga eftir Joseph
Conrad og kom fyrst út á frummál-
inu árið 1902. Sverrir Hólmarsson
þýddi bókina sem er 138 blaðsíður
og kostar 690 krónur. Barnið á að
sofna er spennusaga eftir danska
höfundinn Kirsten Holst. Sverrir
Hóimarsson þýddi bókina sem er
182 blaðsíður og kostar 690 krón-
ur.
5% staðgreiðsluafsláttur. Póstsendum samdægurs.
Domus Medica, Toppskórinn, Kringlunni,
Egilsgötu 3, Veltusundi Kringlunni 8-12,
sími 18519
sími 21212
sími 689212
Smíðaverkstæðið
Breskt verðlaunaleikrit
Miron Grindea ritstjóri eins langlífasta o g sérstæðasta
listatímarits sem gefið er út í Bretlandi
sama ár. Nokkru seinna barst póst-
kort frá bókmenntagagnrýanda í
Kaliforníu í Bandaríkjunum með eft-
irfarandi utanáskrift: Mr. Winston
Churchill, c/o ADAM bókmennta-
tímarit. Sennilega hefur þessi bók-
menntagagnrýnandi verið einn af
fáum í veröldinni á þessum árum
sem ekki vissi hver Winston Churc-
hill var. En ég var í óskaplegum
vandræðum með kortið en sendi það
á endanum áfram í Downingstræti
10 í þeirri von að forsætisráðherrann
hefði húmor fyrir þessu.“
Það væri efni í sérstakan pistil
að telja upp allan þann aragrúa höf-
unda, greina, ljóða og smásagna sem
birst hafa í þeim nær 500 heftum
af ADAM sem komin eru út. Örstutt-
ur úrdráttur gæti þó gefið hugmynd
um hvað ADAM hefur staðið fyrir.
Þarna hafa birst verk eftir Tsékov,
Joyce, Wells, Cocteau,Picasso, Aud-
en, Laxnes, Robert Graves, Sartre,
Greene, Eliot, Neruda, Strindberg,
o.fl. o. fl. Mörg heftanna hafa einn-
ig verið tileinkuð ákveðnum höfundi
t.a.m. Balsac, Hugo, Tolstoy og Pro-
ust. Þá hafa einstök hefti verið kynn-
ing á bókmenntum ákveðinna þjóða
s.s. Svíþjóð, Frakklandi, Englandi
og í vændum eru tvö hefti tileinkuð
Noregi og Finnlandi. Hér má geta
þess að í hefti frá árinu 1975 er
hluti þess helgaður íslandi. Þar er
birt grein eftir Halldór Laxnes, smá-
saga eftir Svövu Jakobsdóttur, ljóð
eftir Guðmund Böðvarsson og Stein
Steinarr ásamt grein eftir Regis
Boyer um ljóðli'st Stefáns Harðar
Grímssonar. Miron segist einmitt
vera staddur á íslandi, meðfram í
þeim tilgangi að safna efni í sér-
prent með íslenskri nútímaljóðlist.
„Eg vildi gjarnan hitta gamla
kunningja mína úr íslenskri rithöf-
undastétt og kynnast því sem er
gerast í íslenskum skáldskap. Von-
andi fæ ég tækifæri til þess áður
en dvöl minni hér á landi lýkur.
HS
NÚ STENDUR fyrir dyrum
fyrsta frumsýning leikársins á
Smíðaverkstæði Þjóðleihússins.
Verkið hefur hlotið titilinn
Stræti í þýðingu Arna Ibsen,
höfundur er Jim Cartwright og
Ieikstjóri er Guðjón Pedersen.
Leikendur eru Baltasar Kor-
mákur, Edda Heiðrún Back-
mann, Halldóra Björnsdóttir,
Ingvar E. Sigurðsson, Krist-
björg Kjeld, Róbert Arnfinns-
son og Þór H. Túliníus.
í Stræti leiðir drykkjusvolinn
Scullery áhorfendur um stræti
fátækrahverfis og kynnir íbúa
götunnar til sögunnar hvern af
öðrum.
Höfundurinn Jim Cartwright
er komungur. Stræti er fyrsta
leikrit hans og var frumsýnt í
London 1986. Það vakti gífurlega
athygli og sópaði til sín öllum
helstu verðlaunum það árið.
Cartwright hætti snemma skóla-
göngu og hóf störf í verksmiðju,
stundaði margvíslega vinnu um
hríð uns hann gerðist leikari og
starfaði þá m.a. við það ásamt
vinum sínum að sýna leikrit í
heimahúsum eftir pöntun. Hann
lét sig dreyma um að verða leik-
skáld, var sífellt að skrifa eitthvað
og fór loks á fund forráðamanna
Royal Court leikhússins í i/indon
HINGAÐ til lands kom merkilegur gestur á dögunum þótt lítið færi
fyrir heimsókninni. Gesturinn er Miron Grindea, rúmenskur að upp-
runa, en búsettur í Englandi frá 1939. Miron Grindea hefur frá árinu
1941 haldið úti bókmenntatímaritinu ADAM, sem vafalaust verður að
teljast eitt af merkilegri ritum um bókmenntir sem gefin eru út í
Evrópu. Enn merkilegra verður það fyrir þær sakir að ritstjórinn sér
alfarið einn um útgáfuna og þrátt fyrir háan aldur, 83 ára, heldur
hann enn áfram ótrauður og hefur ekki misst úr tölublað. Á sama
tíma hafa önnur tímarit fæðst og lognast útaf, þrátt fyrir stór orð
og fögur fyrirheit.
Heiti tímaritsins er snjallt; þáð er
einfaldlega skammstöfun á orðunum
Arts, Drama, Architecture, Music.
Um leið felur það í sér dýpri merk-
ingu sem Miron segir sjálfur að geti
sem best vísað á uppruna mannsins
og erfðasyndina. Hvorutveggja
tengir nafnið við löngun mannsand-
ans til listsköpunar og til að njóta
lista; hún hefur fylgt manninum frá
upphafi og valdið svipuðum þjáning-
um og gleði og erfðasyndin sjálf.
Kannski er listsköpunin sprottin af
sömu rót og hortugheit Adams við
skapara sinn þegar hann tók þá
sjálfstæðu ákvörðun að bíta í eplið.
Miron rifjar upp fyrirspurn frá
rithöfundinum H.G. Wells sem lagði
til fyrstu greinina í fyrsta tölublað
ADAMS. Wells spurði: „Heyrðu ann-
ars, hvað þýðir ADAM?“ Þegar hann
hafði heyrt skýringuna svaraði hann
um hæl: „Nú jæja, ef ADAM táknar
manninn og erfðasyndina þá stend
ég rneð þér.“
Útgáfa þessa litla tímarits hefur
í gegnum 50 ára sögu sína þurft
mikið á slíkum stuðningi að halda.
List í Hafnarborg
í Hafnarborg, menningar- og listastofnun Hafnarfjarðar, er síðasta
sýningarhelgi á verkum norska listmálarans Káre Tveter. Og myndlist-
arsýningin „Cuxhaven í ljósi listarinnar" var opnuð í Sverrissal 29.
september.
Sýningu Káre Tveter lýkur 5.
október. Myndefnið sækir listamað-
urinn til Svalbarða og í norsku skóg-
ana. Til sýnis eru 59 verk, olíumál-
verk, Vatnslitamyndir og silkiþrykk,
en einu verkin til sölu eru fjórar silki-
þrykkmyndir í möppu.
Norska sendiráðið beitti sér fyrir
að sýningin kæmi hingað og hún er
sett upp í samvinnu við Hafnarborg.
Sýningin verður opin kl. 12-18 dag-
lega fram á mánudag.
Myndlistarsýningin „Cuxhaven í
ljósi listarinnar" var opnuð í Sverr-
issal í Hafnarborg sl. þriðjudag.
Þýska borgin Cuxhaven er vinabær
Hafnarfjarðar og flest verkin eru í
eigu listasafnsins þar, en nokkur eru
í eignaeign.
A sýningunni eru verk eftir marga
listamenn sem allir eiga það sameig-
inlegt að vera frá Cuxhaven eða
tengjast borginni á einhvem hátt.
Myndefnið er sótt til Cuxhaven og
nánasta umhverfis.
Sýningin er liður í þýskri menn-
ingarviku, en 40 ár em liðin síðan
ísland og Þýskaland tóku upp stjóm-
málasamband. Fjöldi dagskráratriða
munu tengjast hátíðinni bæði í
Reykjavík og Hafnarfirði.
Sýningin er opin til 19. október
frá kl. 12-18 alla daga nema þriðju-
daga. (Fréttatílkynning)
í stuttri grein sem Miron Grindea
skrifaði um líf og sögu ADAMS til
ársins 1979 kemur fram að oftar
en ekki hefur hvert hefti komið út
með það í faramesti að vera hið síð-
asta. Þó hefur alltaf annað hefti
bæst við. Ýmsum er þessi þraut-
seigja óskiljanleg en þeir eru vafa-
laust fleiri sem láta sig það engu
skipta. Skáldið T.S. Eliot viður-
kenndi fúslega óraunsæi sitt þegar
hann lét í ljósi þá ósk að á Bret-
landi gæti þrifist gott bókmennta-
tímarit sem nyti þess öryggis að
hafa ekki færri en 2000 áskrifend-
ur. ADAM hefur aldrei náð áskrif-
endafjölda sínum yfír 1000 og ritið
er prentað í 1500-1800 eintökum.
„Ég hef aldrei Iitið á þessa útgáfu
sem happdrætti, né heldur hef ég
sóst eftir áhrifum. Það sem heldur
mér við efnið er möguleikinn að
uppgötva nýjar raddir - ný skáld,“
segir Miron.
Allt þetta kemur upp í hugann
þegar setið er andspænis manni sem
Miron Grindea sem hefur helgað líf
sitt listunum sem auðmjúkur þjónn;
en um leið ber hann það með sér
að vera tilbúinn til að svífast einskis
í því að tryggja hugsjón sinni sem
mestan framgang. Andstæðurnar
blasa því við manni við fyrstu kynni;
yfírlætislaus, aldraður maður,
greinilega laus við allan ytri hé-
góma, sem ber ekki utaná sér að
hafa hlotið æðstu viðurkenningar
breska og franska ríkisins fyrir
stuðning sinn við bókmenntir 20.
aldarinnar, sem og viðurkenningu
Sænsku- akademíunnar. Hann ber
það heldur ekki utan á sér að hafa
haft persónuleg kynni af og átt stór-
an þátt í að koma á framfæri mörg-
um helstu skáldjöfrum aldarinnar í
evrópskum bókmenntum. Hann er
ýtinn og ákveðinn þegar um það er
að ræða að koma ADAM á fram-
færi, en tilgangurinn er fyllilega
réttlætanlegur og um leið ein skýr-
ingin á því hvers vegna ADAM hef-
ur ekki löngu lagt upp laupana.
„Ég var á ferðalagi með konu
minni, Carolu Grindeu píanóleikara,
í London þann 1. september 1939
þegar Hitler réðst inn í Pólland. Við
ákváðum að halda kyrru fyrir í Lond-
on og höfum verið búsett þar síð-
an,“ segir Miron og bætir því við
að þá hafi hann ekki kunnað stakt
Morgunblaðið/Kristinn
Miron Grindea, ritstjóri
bresk/franska listatímaritsins
ADAMS.
orð í ensku. „Ég talaði bara frönsku
og rúmensku.“ Miron hafði á þessum
tíma getið sér gott orð sem tónlistar-
gagnrýnandi auk.bókmenntaumfjöll-
unar, en það er til marks um kapp-
semi hans að tæpum tveimur árum
seinna hóf ADAM göngu sína; tíma-
rit um bókmenntir, leiklist, bygging-
arlist og tónlist sem birtir allt efni
sitt á bæði ensku og frönsku. Sá
siður hefur haldist síðan og skapað
ADAM sérstöðu auk alls annars sem
sker tímaritið úr.
Ein lítil saga sem Miron heldur
greinilega mikið uppá er eftirfar-
andi. „Arið 1946 bað ég Winston
Churchill forsætisráðherra leyfis að
mega birta grein hans um Georg
Bernard Shaw er hann hafði ritað
talsvert löngu áður. Leyfið var góð-
fúslega veitt og greinin birtist þetta
Sígildir herraskór
með golfmunstrí
í svörtu.
Stærðir 40-46.
Glansandi fallegir,
svartir herraskór i
amerískum stíl.
Stærðir 40-46.
MorgunDiaoio/Arm sæoerg
Halldóra Björnsdóttir, Edda Heiðrún Backmann og Baltasar
Kormákur í hlutverkum sínum í Stræti.
með nokkur laustengd drög að
leikriti. Þar leist mönnum nógu
vel á hugmyndir hans til að styðja
við bakið á höfundinum og úr
varð verkið sem hér um ræðir;
Stræti.
Auk þeirra sem þegar eru
nefndir er leikmynd í höndum
Grétars Reynissonar, búninga-
hönnuður er Helga Stefánsdóttir
og ljósameistari Björn B. Guð-
mundsson. Frumsýning á Smíða-
verkstæðinu verður fimmtudag-
inn 8. okóber.