Morgunblaðið - 03.10.1992, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1992
17
ar í einum fámennum hreppi komið
í veg fyrir sameiningu allrar sýsl-
unnar þótt þeir séu jafnvel innan
við 10% íbúanna.
Nefndin þarf að finna sanngjarna
leið til þess að breyta kosningafyrir-
komulaginu þannig að lítill minni-
hluti geti ekki staðið í vegi fyrir
sameiningu á stóru svæði. Komið
hefur til tals að atkvæðin verði talin
í einum potti. Þá geta hins vegar
komið upp vandamál eins og á svæð-
inu sunnan Skarðsheiðar þar sem
eru rúmlega 5.000 íbúar á Akranesi
og samtals 600 manns í 4 sveita-
hreppum. Ekki er sanngjamt þar
sem svo háttar til að telja atkvæðin
sameiginlega ef tillaga væri um að
sameina sveitarfélögin fímm.
Nokkrar leiðir eru til að leysa
svona mál eins og t.d. að telja at-
kvæði sérstaklega í fjölmennum
sveitarfélögum og sameiginlega í
hinum, eða að telja öll atkvæðin
sameiginlega og krefjast aukins
meirihluta, t.d. 73.
Framkvæmd málsins
Mjög mikilvægt er að niðurstaða
fáist áður en núverandi kjörtímabili
sveitarstjórna lýkur því núverandi
sveitarstjórnarmenn hafa tekið mik-
inn þátt í umfjöllun málsins. Ef því
lýkur ekki fyrir næstu kosningar
þarf að byrja aftur frá grunni með
nýjum sveitarstjórnarmönnum og
mundi það tefja málið um 2-3 ár.
Hins vegar er málið svo viðamik-
ið að rétt er að nokkur tími líði frá
ákvarðanatöku þar til að fram-
kvæmd þess kemur svo góður tími
gefist til undirbúnings. Því eru þær
hugmyndir uppi að gerð verði fram-
kvæmdaáætlun um að áfangaskipa
verkefna- og tekjutilfærslu þannig
að fyrsti áfangi yrði 1. janúar 1995
og seinni áfangi 1. janúar 1999.
Sameiningu sveitarfélaga yrði að
vera lokið fyrir sveitarstjórnakosn-
ingar 1998, en kosningum um sam-
einingu fyrir sveitarstjórnakosning-
ar 1994.
Reynslusveitarfélög
Á Norðurlöndunum hefur verið
unnið að ýmsum þróunarverkefnum
með nýjungar í stjórnsýslu, þjónustu
og fjármögnun sveitarfélaga með
svokallaðar „frikommuner" og „pi-
lot-kommuner“. Þar hafa verið
gerðar tilraunir með að velja úr fá
sveilarfélög eða fylki og veita þeim
tímabundið mun meira frelsi en öðr-
um sveitarfélögum (fylkjum) til að
ákveða með hvaða hætti þau þjóna
íbúunum, t.d. hvernig þau starf-
rækja skóla, heilsugæslu o.s.frv.
Jafnframt hafa þau fengið fjárveit-
ingu til þess að standa undir verk-
efnunum ein og sér án samstarfs
við ríkið og án þess að vera undir
nákvæmu eftirliti þess. Það hefur
verið gert með sérstökum lögum
sem afnema ýmis lagaákvæði tíma-
bundið fyrir viðkomandi svæði.
Þessar tilraunir hafa verið gerðar
fyrst og fremst í því skyni að prófa
sig áfram með færslu verkefna frá
ríkinu til fylkja og sveitarfélaga og
haft áhrif á lagasetningu þar að
lútandi.
Það virðist vera áhugavert að
gera svipaðar tilraunir hér á landi
í tengslum við stækkun sveitarfé-
laganna. Má þar nefna:
a) Að reynslusveitarféiögin taki
í tilraunaskyni við frekari verkefn-
um svo reynsla fáist á það hvaða
verkefni sé skynsamlegt að flytja
til sveitarfélaganna.
b) Að í reynslusveitarfélögum
verði gerð tilraun með meira frelsi
til ákvarðanatöku fyrir viðkomandi
sveitarstjóm þannig að ýmsum
kvöðum og eftirlitsskýrslu ríksins
verði aflétt á tilraunatímabilinu (t.d.
félagsleg húsnæðismál, skipulags-
mál og gjaldskrár).
c) Að reynslusveitarfélögin geri
tilraun með nýtt rekstrarfyrirkomu-
lag í einum eða fleiri málaflokki
(t.d. á heilsugæslustöðvum).
d) Að reynslusveitarstjórnin geri
tilraun með nýtt fjármögnunarform,
þ.e. rammafjármögnun, í einum eða
fleiri málaflokki (t.d. öldranarþjón-
ustu og málefnum fatlaðra).
Setja þyrfti lög á Alþingi um
reynslusveitarfélög þar sem fram
kæmi hvað verkefni og völd yrðu
flutt til þeirra í tilraunaskyni í 4
ár. Síðan myndu sveitarfélög á
ákveðnu svæði sækja um það sam-
eiginlega til félagsmálaráðherra að
þau yrðu reynslusveitarfélag 1994-
1998 að undangenginni sameiningu
þeirra fyrir kosningar 1994.
Félagsmálaráðherra yrði heimilt
skv. lögunum að heimila stofnun
allt að 5 reynslusveitarfélaga. Við
val á reynslusveitarfélögum yrði að
velja ólík sveitarfélög svo niðurstöð-
ur.af tilrauninni verði marktækar.
Þátttaka í þessu verkefni myndi
byggjast á því að einungis þau sveit-
arfélög sem hafa áhuga tækju þátt.
Í Noregi var reynslan sú að mun
fleiri sóttu um en fengu.
Tekjustofnar
Fjármögnunarleiðir tengdar
breyttri verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga skiptast í fernt:
1. Með færslu á verkefnum sem
lúta að þjónustu við einstaklinga og
afmarkaða hópa, t.d. grunnskóli og
heilsugæsla, er heppilegast að
hækka „íbúatengda" en ekki „fyrir-
tækjatengda" skatta, t.d. útsvar.
2. Sum verkefnin eru þess eðlis að
aðeins er um að ræða möguleika á
að sveitarfélögin taki að sér rekstur
gegn fjárveitingu frá ríkinu, t.d.
framhaldsskóli eða sjúkrahús.
3. í sumum málaflokkum virðist
mjög áhugavert að gera tilraun með
rammafjármögnun frá ríkinu til
sveitarfélaganna, t.d. að sveitarfé-
lögin fái ákveðna upphæð frá ríkinu
fyrir hvern aldraðan eða fatlaðan
einstakling gegn því að sjá um alla
þjónustu í málaflokknum.
4. Sveitarfélag taki að sér mála-
flokkinn í heild gegn almennum
tekjustofnum og/eða þjónustugjöld-
um en komi sér saman um jöfnunar-
aðgerðir sín á milli, t.d. starfræksla
sérskóla á grunnskólastigi eða hafn-
arframkvæmdir.
Aðgerðir ríkisvaldsins
Samhliða breytingum á sveitar-
stjórnarstiginu í landinu er nauðsyn-
legt fyrir ríkisvaldið að framkvæma
breytingar á nokkram sviðum:
1. Nauðsynlegt gæti reynst að
breyta nokkrum umdæmamörkum
ríkisins, t.d. kjördæmamörkum,
umdæmum sýslumanna og umdæm-
um þjónustustofnana ríkisins.
2. Tryggja þarf á betri hátt en nú
er að ríkisvaldið geti gefíð loforð til
*
Alafoss-
kórínn hefur
vetrarstarf
ÁLAFOSSKÓRINN í Moss-
fellsbæ er nú að hefja vetrar-
starfið eftir stutt sumarleyfi,
en kórinn tók þátt í samnor-
rænu kóramóti í júlí sl. sem
haldið var á íslandi að þessu
sinni.
Eins og undanfarin ár hyggur
kórinn á fjölbreytta starfsemi í
vetur, t.a.m. jólasöng, samskipti
við aðra kóra, vortónleika og ef
til vill ferð út á landsbyggðina.
Álafosskórinn vill gjaman bæta
við sig góðu söngfólki og eru sópr-
an- og tenórraddir efst á óskalist-
anum. Kórinn mun æfa tvisvar í
viku í vetur, æft verður á sunnu-
dags- og þriðjudagskvöldmn frá
kl. 20-22 í Þrúðvangi v/Álafoss-
veg.
Stjórnandi Álafosskórsins er
Helgi R. Einarsson. Formaður er
Úlfhildur Geirsdóttir.
sveitarfélaga um fjárveitingar til
verkefna sem era nauðsynleg vegna
sameiningar sveitarfélaga, t.d. sam-
göngubætur.
3. Aðgerðir í atvinnu-, byggða- og
samgöngumálum myndu greiða fyr-
ir sameiningu sveitarfélaga.
4. Hvatningsaðgerðir í gegnum
Jöfnunarsjóð sveitarfélaga.
Lokaorð
Má bjóöa bér að kynnast fétagsmálaskóla ITC!
ITC-deildin Ýr, Reykjavík, heldur kynningarfund í
Síðumúla 17, (Félagsheimili frímerkjasafnara) 2.
hæð, mánudagskvöldið 5. okt. nk. kl. 20.30. Fund- j> 111111 °
urinn er öllum opinn og allir hjartanlega velkomnir.
TAKTU SPOR í RÉTTA ÁTT MEÐ ITCI!
Nánari upplýsingar gefur Kristfn í síma 34159.
Sameining sveitarfélaga felur í
sér mikil tækifæri til vald- og verk-
efnadrefingar frá miðstjómarstofn-
unum ríkisins út til sveitarfélag-
anna. Einnig felur hún í sér mögu-
leika á að endurskipuleggja stjórn-
sýsluna í landinu. þannig að hún
verði hagkvæmari, skilvirkari og að
íbúarnir fái betri þjónustu.
Núverandi fyrirkomulag, þar sem
stofnuð era byggðarsamlög um
verkefni sem sveitarfélögin ráða
ekki við ein og sér, 'er óskilvirkt og
ólýðræðislegt. Millistjómsýslustig
yrði alltof dýrt fyrir svo fámenna
þjóð, auk þess sem skrifræði í land-
inu myndi aukast til muna.
Sameining sveitarfélaga er því
eitt brýnasta verkefni stjórnsýsl-
unnar. Þar sem hér er um viðamik-
ið verkefni að ræða sem tekur lang-
an tíma næst það ekki fram að
ganga nema um það sé víðtæk póli-
tísk samstaða. Þess vegna. er nauð-
synlegt að sveitarfélaganefnd geti
haldið áfram störfum sínum óhindr-
að.
Höfundur er formaður
sveitarfélaganefndar.
Norræna félagið
á íslandi 70 áia
Hátíðardagskrá í Islensku óperunni sunnudaginn 4. október
kl. 14.00
1. Haraldur Ólafsson, formaður Norræna félagsins á ís-
landi, býður gesti velkomna.
2. Ræða: Dr. Gylfi Þ. Gíslason, fyrrv. ráðherra.
3. Auður Hafsteinsdóttir og Guðríður Sigurðardóttir flytja
nokkur lög á fiðlu og píanó.
4. Skemmtidagskrá í umsjón Nordklúbbsins.
5. Finnski vísnasöngvarinn Bengt Ahlfors flytur eigin vísur
við undirleik Jukka Jarvola.
6. Thorbjörn Fálldin, formaður Sambands Norrænu félag-
anna flytur ávarp.
7. Tjarnarkvartettinn syngur.
Kynnir: Sveinn Einarsson.
Allir eru hjartanlega velkomnir meðan húsrúm leyfir.
Ókeypis aðgangur.
Kr 1 ,500,- «5c mótnuöi og t>iö íáiö
STIGAHUSIÐ TEPPALAGT
Já, það er ódyrara en margir halda að teppaleggja
stigaganginn eins og dœmin sanna.
Við bjóðum viðurkennd teppi sem þola mikinn umgang og álag.
Dœmi fyrir 8 íbúða stigahús. Dœmi fyrir 14 íbúða stigahús.
Staðgr. kr 24,670,- pr íbúð. Staðgr. kr 22,995,- pr íbúð.
M/afb. kr 25,670,- pr íbúð. M/afb. kr 23,986,- pr íbúð.
Mánaðargr. kr 1,500,- pr íbúð. Mánaðargr. kr 1,400,-pr íbúð.
* Algengt er að útborgun nemi 1/3 af kaupverði og eftirstöðvar greiðist
á 6 mánuðum. Sumir kjósa að greiða með greiðslukorti og dreiía
afborgunum á 11 til 18 mánaða greiðslutímabil. Með jþeim hœtti getur
mánaðargreiðsla á hverja íbúð farið niður í lar 1,500,- pr íbúð-
Gerum einnig góð staðgreiðslutilboð.
Út októbermánuð bjóðum við sérstakt tilboðsverð á teppum
íyrir stigahús. Við íjarlœgjum gömul teppi, mœlum upp,
sníðum og leggjum ný teppi íljótt og vel. Við lánurn stórar
prufur og sendum ráðgjafa á húsfund ef óskað er.

** TíPPl k ST'®
J.HÖSIÐ FVRlfi j6li
/
H
TEPPABUÐIN
GÓLFEFNAMARKAÐUR ■ SUÐURLANDSBRAUT 2ó ■ SIMI 91-681950
BlLASÝNING í DAGKL. 10-14
Komið og skoöið það nýjasta frá MAZDA !
RÆSIR HF
SKÚLAGÖTU 59, REYKJAVlK S.61 95 50