Morgunblaðið - 03.10.1992, Blaðsíða 22

MÓRGÍÍKlBIÍAÍÐÍÐ IJUJGAUDAGUR W. ÓKTÓBER1Í992
22
Slys á heræfingu NATO í Eyjahafi
Mannfall er eldflaug hæfði
tyrkneskan tundurspilli
ræða að þessu sinni. Kom það við-
horf og fram í tilkynningu tyrk-
neska hersins þar sem sagði að
mistök hefðu átt sér stað um borð
í bandaríska flugmóðurskipinu.
Eldur kviknaði í tundurspillinum
Muavenet en það tókst að slökkva
hann á tíu mínútum. Þrír hinna slös-
uðu eru þungt haldnir.
-----♦ ♦ ♦-----
Ukraína
Nýr forsæt-
isráðherra
Kicv. Reuter.
VALENTÍN Símonenko var út-
nefndur forsætisráðherra Ukra-
ínu til bráðabirgða í gær eftir
að Vítold Fokín sagði af sér á
miðvikudag.
Fokín sætti gagnrýni fyrir að
draga lappimar í efnahagsumbót-
um en Símonenko er höfundur efna-
hagsstefnu yfirvalda í Úkraínu.
Leoníd Kravtsjúk forseti fól ráð-
herrum í stjóm Fokíns, sem þingið
leysti einnig frá störfum, að sitja
uns ný stjóm hefði verið mynduð.
Ankara. Reuter.
FIMM manns fórust er slys varð á heræfingu Atlantshafsbandalags-
ins (NATO) á Eyjahafi í fyrrakvöld. Tyrkneski tundurspillirinn Mua-
venet varð fyrir eldfiaug sem skotið var frá bandaríska flugmóður-
skipinu Saratoga og fórust skipstjórinn og fjórir aðrir skipveijar.
Fimmtán slösuðust.
skotið af stað. Fyrsta rannsókn er
hafin undir stjóm yfirmanns sjötta
flota Bandaríkjanna, Josephs
Lopez.
Slysið varð klukkan 22.il á
fimmtudagskvöld. Skipin vom um
80 mílur vestur af tyrknesku hafn-
arborginni Izmir og vom um þrjár
mílur á milli þeirra. Talsmaður her-
stjómar NATO í Suður-Evrópu
sagði að um hefði verið að ræða
tvær loftvamaflaugar af gerðinni
Sea Sparrow. Ekki er vitað hvort
báðar eldflaugamar hæfðu skipið.
Sagði hann að atvikið hefði verið
„mjög óvenjulegt". Jim Mitchell
skipherra sagði að ekki hefði verið
ráð fyrir því gert í heræfingunni
að skotið yrði eldflaugum.
Ónafngreindir heimildarmenn í
NATO sögðu að ámm saman hefði
verið kvartað undan lélegum búnaði
og göllum í flarskipakerfum í her-
afla NATO á og við Miðjarðarhaf.
Sérfræðingar sem Reuters-frétta-
stofan ræddi við töldu líklegast að
um mannleg mistök hefði verið að
Uppreisnarmenn í Georgíu sækja í sig veðrið
Hemema vígi stj ómarhersins
Moskvu. Reuter.
SVEITIR uppreisnarmanna náðu í gær á sitt vald Gagra, helsta vígi
stjórnarhers Georgiu í norðurhluta héraðsins Abkhazíu, eftir harða
bardaga sem stóðu í sólarhring. Edúard Shevardnadze, leiðtogi Ge-
orgíu, frestaði fundi ríkisráðsins og hélt til héraðsins. Aður höfðu
sljómarhermenn gert Ioftárásir á uppreisnarmennina og er það í
fyrsta sinn sem flugvélum er beitt í bardögunum sem hafa staðið í
sex vikur.
Rússneska fréttastofan Ítar-Tass
sagði að stjómarherinn hefði beitt
orrustu- og sprengjuþotum af gerð-
inni SU-25 og þyrlum í árásunum
og mikið mannfall hefði orðið. Ekki
fengust frekari upplýsingar um
manntjónið.
Uppreisnarmennirnir beita skrið-
drekum og stórskotavopnum í bar-
dögunum og náðu fyrst smábænum
Kolkhida, um 10 km frá Gagra, á
fimmtudag. Stjómarher Georgíu hóf
loftárásimar í gærmorgun en þær
komu ekki í veg fyrir að Gagra félli.
Flugmóðurskipið Saratoga.
John Shalikashvili, yfírmaður
herafla NATO í Evrópu, baðst í gær
afsökunar á þessum atburði á
fréttamannafundi sem hann hélt í
Þýskalandi. Hét hann því að slysið
yrði rannsakað í kjölinn og það sem
fyrst. Hann vildi ekki tjá sig um
ástæður þess að eldflauginni var
Vonlaust framboð Perots knú-
ið fýsn skemmdarvargsins?
Gæti tekið óánægjufylgi frá Clinton eða Suðurríkjaatkvæði frá Bush
Boston. Frá Karli Blöndal, fréttaritara Morgunblaösins.
TIL þess að verða forseti Bandaríkjanna þarf frambjóðandi að vera
í framboði í að minnsta kosti tíu mánuði, frá því að forkosningar
hefjast í febrúar þar til Bandaríkjamenn ganga að kjörborðinu
fyrsta þriðjudaginn í nóvember. Þetta á vitaskuld aðeins við ef
frambjóðandinn hyggst hljóta útnefningu annars stóru flokkanna,
Demókrata- eða Repúblikanaflokksins. Það er hægt að stytta þenn-
an tíma með því að fara í óháð framboð. H. Ross Perot hyggst
aðeins vera í framboði rúmar fjórar vikur. Það er útilokað að
auðkýfingurinn frá Texas verði forseti. Dagblaðið The New York
Times sagði á forsíðu í gær að framboði Perots nú mætti líkja við
eftirkipp, sem hyrfi í samanburði við jarðskjálftann, sem hann kom
af stað í sumar. En Perot gæti velgt keppinautum sínum báðum
undir uggum og við fyrstu sýn virðist Bill Clinton, ríkisstjóri Arkans-
as, fremur njóta góðs af en núverandi forseti, George Bush.
Ross og Margo Perot.
Þegar Perot lýsti yfir því á
fimmtudag að hann ætlaði að bjóða
sig fram til forseta voru nákvæm-
lega ellefu vikur liðnar frá því að
hann dró yfirlýst framboð sitt til
baka. Það var 16. júlí. Flokksþingi
demókrata í New York var að ljúka
og á einni viku hafði fylgi Perots
hrapað úr 30 prósentum niður í
20 prósent. Perot kvað Demókrata-
flokkinn endurreistan og sagðist
sjá fram á það að í stað þess að
láta gott af sér leiða myndi hann
aðeins spilla fyrir. Sumir sögðu að
hann hefði einfaldlega beitt
hyggjuviti kaupsýslumannsins,
sem ákveður að leggja ekki út í
vonlausa fjárfestingu. Aðrir menn
og illkvittnari sögðu að hann hefði
skort kjark þegar á hólminn var
komið.
Hverjar svo sem forsendumar
voru fyrir ákvörðun Perots um að
hætta við framboð, þá eru þær enn
í fullu gildi nú þegar hann hefur
ákveðið að hætta við að hætta og
gott betur. Samkvæmt skoðana-
könnun, sem Gallup stofnunin
gerði fyrir sjónvarpsstöðina CNN
og dagblaðið USA Today, nýtur
Perot aðeins 7 prósenta fylgis.
Kosningabarátta Perots er rétt að
hefjast og þessi tala er því fráleitt
marktæk. Perot hefur þegar látið
taka frá tíma í sjónvarpi undir tvær
hálftíma langar útsendingar í
næstu viku og ætla má að það sé
aðeins upphafið.
Þá hafa demókratar og repúblik-
anar loks samið um fyrirkomulag
kappræðna, sem er Bush þóknan-
legt. Perot verður boðið að taka
þátt í þeim og víst er að hann mun
þekkjast boðið. Þar mun honum
gefast færi á að koma skoðunum
sínum á framfæri í þrígang á ell-
efu dögum og haldi hann rétt á
spilunum mun hann geta gert það
á kostnað Bush og Clintons.
Að auki mun varaforsetaefni
Perots, Jámes Bond Stockdale, sem
í átta ár var stríðsfangi í Víetnam,
en stundar nú fræðistörf við Stand-
for-háskóla og hefur þekkt Perot
frá því að hann barðist fyrir bætt-
um kjörum stríðsfanga Víetnama,
þreyta kappi við Dan Quayle, vara-
forseta Bush, og A1 Gore, varafor-
setaefni Clintons.
Að auki sagðist Perot í sumar
vera reiðubúinn að eyða 100
milljónum dollara í kosningabar-
áttu sína. Hann hefur því jafn mikla
fjármuni til atkvæðaveiða og and-
stæðingar hans og er í þokkabót
ekki bundinn af sömu reglum og
frambjóðendur, sem þiggja fram-
lög, vegná þess að hann hyggst
nota eigið fé.
Margir segja að ekki komi til
greina að kjósa Perot
Það segir hins vegar sitt að 72
prósent aðspurðra í áðurnefndri
skoðanakönnun sögðu að ekki
kæmi til greina að þeir kysu Pe-
rot. Fjöldi stuðningsmanna Perots
sneri baki við honum þegar hann
að því er virtist lagði árar í bát
við minnsta mótlæti. Tveir af hveij-
um þremur snerust á sveif með
Clinton. Nú er að sjá hversu djúpt
vonbrigðin, þegar Perot hætti í
júlí, rista.
Skoðanakannanir sýndu um
tíma að Perot hefði forskot á bæði
Bush og Clinton. Venjan er að
óháðir frambjóðendur missi fylgi
er nær dregur kosningum og sigli
á kjördag lygnan sjó með um tíu
prósenta fylgi. John Anderson virt-
ist hafa þó nokkurt fylgi framan
af kosningabaráttunni árið 1980,
en hlaut að lokum aðeins 6,6 pró-
sent atkvæða. George Vallace fékk
13,5 prósent þegar hann bauð óháð
fram árið 1968. Perot virtist vera
byijaður að missa skriðþunga sinn
þegar hann lagðist í rúmlega
tveggja mánaða sumardvala. Loka-
spretturinn verður allur upp í móti
fyrir burstaklippta auðkýfinginn
frá Texas og hann verður ekki
auðveldur þrátt fyrir það að at-
hygli fjölmiðla hér vestra beinist
nánast óskipt að honum og síðustu
umferðum homaboltans.
Fyrst ljóst er að Perot á ekki
möguleika á að koma fyrstur í
mark vaknar spumingin hvað knýji
hann í framboð. Sjálfur kenndi
hann stuðningsmönnum sínum um
á fimmtudag auk þess sem hann
sagði að Bush og Clinton hefðu
báðir skotið sér undan því að taka
á málefnum dagsins.
Thomas D. Barr, lögfræðingur
og náinn vinur Perots, sagði í við-
tali við dagblaðið The New York
Times að helst vekti fyrir honum
að „beina þjóðarumræðunni að
þeim málefnum, sem hann telur
mikilvæg". Barr gengur svo langt
að segja að Perot langi í raun
hvorki til þess að verða forseti, né
að fara í framboð. Það hafi verið
„mestu mistök lífs hans“ að lýsa
yfir því að hann vildi verða forseti
í viðtalsþættinum, sem fékk hjól
sjálfboðaliðahreyfingar Perots til
að snúast í vor.
Hermt er að Perot hafi sámað
mjög að vera sagður kjarklaus —
því til stuðnings bentu fjölmiðlar á
að hann hefði látið af umbótaher-
ferð sinni innan General Motors-
fyrirtækisins þegar hvorki gekk né
rak — þegar hann dró sig í hlé í
júlí og hann hafi ákveðið að gera
alvöru úr framboði til að reka af
sér slyðruorðið.
Þá vilja sumir halda því fram
að Perot hafí hom í síðu Bush og
vilji allt til vinna til að grafa undan
sókn forsetans eftir endurkjöri.
Hermt er að Bush hafi þegar hann
var varaforseti Ronalds Reagans
sagt Perot að stjómin óskaði ekki
eftir frekari afskiptum hans af
málefnum hermanna, sem saknað
var úr Víetnam-stríðinu. Þessa við-
horfs til framboðs Perots verður
einkum vart í herbúðum Bush, en
Perot segir þetta tilbúning fjöl-
miðla.
Setur strik í reikning beggja
Bæði Bush og Clinton láta sér
opinberlega fátt um framboð Pe-
rots finnast. En ljóst er að Perot
setur strik í reikninginn hjá báðum.
Um leið og Clinton bauð Perot
velkominn i slaginn viðurkenndi
hann meira að segja að hann hefði
áhyggjur af því að hann kynni að
„færa Bush kosningarnar [á silfur-
fati] ef þeir, sem vilja breytingar,
skiptast jafnt“.
Einnig sendu bæði Bush og
Clinton sendinefndir skipaðar hátt-
settum aðstoðarmönnum og virtum
stjómmálamönnum til að bera
víurnar í Perot og stuðningsmenn
hans þegar þeir sátu á rökstólum
um það á mánudag hvort auðkýf-
ingurinn ætti að snúa við blaðinu
enn einu sinni. Þeirra á meðal voru
Brent Scowcroft, öryggismálaráð-
gjafi Bush, og David Bohren, þing-
maður demókrata.
Clinton hefur enn um tíu pró-
senta forskot á Bush í skoðana-
könnunum og því ljóst að forsetinn
þurfti að hrista upp í kosningabar-
áttunni til að komast á skrið. Perot
gæti hjálpað honum að því leyti.
Stóra spumingin er hins vegar
frá hvomm Perot muni stela at-
kvæðum á kjördag. Samkvæmt
nýlegum skoðanakönnunum tekur
Perot atkvæði frá Clinton í stórum
ríkjum á borð við Kalifomíu, Illino-
is, Michigan og New Jersey. For-
skot Clintons í þessum ríkjum er
slíkt að eins og stendur myndi
hann engu að síður halda meiri-
hluta.
Perot myndi skaða Bush lítillega
í nokkmm rikjum Suðurríkjanna,
Alabama, Georgíu, Flórída, Louis-
iana, Mississippi, Suður-Karólínu
og Virginíu. Þar er mjótt á munum
og gæti Perot kostað Bush sigur í
þessum ríkjum.
Talið er að Perot gæti ráðið úr-
slitum í heimaríki sínu, Texas, sem
einnig em meintar heimaslóðir
Bush. Látið hefur verið að því
liggja að það sé ætlun Perots að
koma í veg fyrir að Bush fái at-
kvæði þeirra 32 kjörmanna, sem
barist er um í Texas, og kosta
hann þar með forsetastólinn.