Morgunblaðið - 03.10.1992, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. OKTÓBER 1992
Norræna félagið minnist 70 ára afmælis síns um helgina
Trúi því að þjóðimar
hafi áfram þörf fyrir
að rækta frændskap
- segir Signrður Bjamason frá Vigur, fyrrverandi formaður
„SAMVINNAN hefur verið Norðurlandaþjóðun-
um mikilvæg og ég trúi því að þessar náskyldu
þjóðir hafi áfram þörf fyrir að rækta frændskap
sinn,“ segir Sigurður Bjarhason frá Vigur. Hann
hefur alltaf verið mikill áhugamaður um nor-
ræna samvinnu og var meðal annars um tíma
formaður Norræna félagsins á Islandi sem minn-
ist 70 ára afmælis síns nú um helgina. Ráðstefna
verður haldin í Norræna húsinu í dag og á morg-
un kl. 14 hefst afmælisdagskrá í íslensku óper-
unni. I samtali við Morgunblaðið af þessu tilefni
Ieggur Sigurður áherslu á að norræna samvinn-
an hafi breyst úr samtökum fárra i samvinnu
fólks á öllum sviðum þjóðfélagsins eins og fjölda-
mörg norræn samtök beri vitni um.
Að sögn Sigurðar voru norræn
félög stofnuð í Svíþjóð, Noregi og
Danmörku í mars og apríl árið
1919. Síðar það sama ár var Nor-
ræna félagið á íslandi stofnað en
það félag lognaðist fljótlega útaf.
Hinn 29. september 1922 var fé-
lagið endurvakið og hefur mynd-
ast sú hefð að telja það stofndag
félagsins. „Félagið var heldur
veikburða fram undir 1930 eri þó
er vitað að það kom á sambandi
við Norrænu félögin í hinum lönd-
unum. Starfíð hefur verið óslitið
frá því um 1930,“ segir Sigurður.
Fyrsti formaður Norræna félags-
ins var Matthías Þórðarson þjóð-
minjavörður og með honum í
stjórn á fyrstu árunum voru m.a.
Klemens Jónsson, Sigurður Eg-
gerz, Þorsteinn Gíslason, Ásgeir
Asgeirsson og Sigurður Nordal.
Samvinna á
menningarsviðinu
„Tilgangurinn með stofnun fé-
lagsins var sá sami og á hinum
Norðurlöndunum þar sem stofnuð
höfðu verið hliðstæð félög, það
er að tryggja tengslin á milli land-
anna. Þessar þjóðir gera sér það
ljóst að þær eru náskyldar og
þeim fínnst að þeim beri að vinna
saman. Samvinna landanna hefur
fyrst og fremst verið á menning-
arsviðinu en efnahagsleg sam-
vinna hefur þó verið að aukast.
Norræna samvinnan hefur borið
þann ávöxt að þjóðirnar hafa stöð-
ugt verið að færast nær hver
annarri," segir Sigurður.
Auk landanna sem fyrst stofn-
uðu norræn félög eru nú slík félög
starfandi í Finnlandi, Færeyjum,
á Grænlandi og Álandseyjum.
Heildarfjöldi félagsmanna er á
annað hundrað þúsund, þar af
tæplega sjö þúsund í Norræna
félaginu á Íslandi. Félagið hér er
deildaskipt og eru skráðar félags-
deildir 40 en þær eru ekki allar
starfandi.
Sigurður Nordal tók við for-
mennsku í félaginu 1932 og
gegndi henni til ársins 1936. Þá
tók Stefán Jóhann Stefánsson við
og var formaður í sextán ár, eða
til ársins 1952. Guðlaugur Rósin-
krans var formaður 1952 til 1954
Norræna húsið.
en hann var einnig ritari félagsins
og framkvæmdastjóri um margra
ára skeið. Gunnar Thoroddsen var
formaður 1954 til 1965 og aftur
1969 til 1975. Sigurður Bjamason
var formaður 1965 til 1969.
Hjálmar Ólafsson frá 1975 til
1984. Gylfí Þ. Gíslason var for-
maður frá 1984 til 1991 að núver-
andi formaður, Haraldur Ólafs-
son, tók við.
Heimflutningur handritanna
ánægjulegastur
Sigurður segir að árangurinn
af norrænni samvinnu komi víða
fram. Hann segir að lengi hafí
Norðurlandabúar þekkt lítið til
íslands." Það hafí breyst við aukin
ferðalög þeirra hingað til lands.
Aukin ferðalög væru mikilvægur
liður í að kynna ísland á Norður-
löndunum og Norðurlönd á Is-
landi. Norræna félagið rekur nú
ferðaþjónustu og nýta á annað
þúsund íslendinga sér hana á ári
hverju. Sigurður segir að snemma
hafí verið farið að halda íslenskar
vikur á Norðurlöndunum og þær
hafí verið mikilvæg kynning á
menningu okkar. Þá nefnir hann
að norræn æskulýðsfélög hafí
verið stofnuð til að auka þekkingu
æskunnar á norrænu samstarfí.
Hann segir að heimflutningur
handritanna frá Kaupmannahöfn
eigi rætur í náinni samvinnu okk-
ar við hin Norðurlöndin og þá
auðvitað Dani sérstaklega. Sig-
urður var sendiherra í Kaup-
mannahöfn þegar handritunum
var skilað og tók því mikinn þátt
í þeirri vinnu. „Heimflutningur
handritanna er einn af mestu at-
burðunum í norrænu samstarfí
og jafnframt eitt af ánægjuleg-
Matthías Þórðarson, fyrsti for-
maður Norræna félagsins.
ustu verkum sem ég hef tekið
þátt í enda vakti hann mikinn
fögnuð meðal allra íslendinga,"
segir Sigurður. Hann rifjar það
upp að danski menntamálaráð-
herrann hefði fært það í tal við
sig hvort senda ætti handritin
heim með flugvél eða skipi. „Eg
sagði hiklaust að þau hefðu farið
með skipi og ættu að koma þann-
ig til baka. Og það varð niðurstað-
an,“ segir Sigurður. Hann kom
heim með handritunum ásamt
nokkrum leiðtogum danskra
stjórnmálamanna. Hann segir að
eftir að Íslendingar öðluðust sjálf-
stæði hafí þeir ekkert haft um að
deila við Dani og að þeir hafí sýnt
íslendingum mikinn höfðingsskap
við afhendingu handritanna. Og
hann segir að það hafí verið
Sigurður Bjarnason og Ólöf Pálsdóttir á sendiherraárunum í
Kaupmannahöfn.
Haraldur Ólafsson núverandi
formaður.
reynsla sín sem sendiherra í Dan-
mörku að Danir hefðu góðan
skilning á málefnum íslands.
Sigurður nefnir einnig bygg-
ingu Norræna hússins í Reykjavík
sem hann segir að sé mjög mikil-
væg stofnun fyrir tengsl okkar
við hin Norðurlöndin. Skrifstofa
Norræna félagsins er í Norræna
húsinu og er mikil samvinna þarna
á milli, ekki síst um kynningu á
norrænni samvinnu út um land.
Félagið er þátttakandi í rekstri
Norrænu upplýsingaskrifstofunn-
ar sem nú er á ísafírði og rekur
auk þess svæðisskrifstofu á Akur-
eyri.
Sigurður tók þátt í að stofna
Norðurlandaráð og starfaði mikið
innan þess. Hann segir að Norður-
landaráð sé bein afleiðing af starfi
Norrænu félaganna að ræktun
norrænnar samvinnu og hafí ráðið
unnið merkilegt starf fyrir öll
Norðurlöndin.
Bjartsýnn á framtíðina
Nú þegar margt bendir til þess
að þrjár Norðurlandaþjóðir fari á
eftir Dönum inn í Evrópubanda-
lagið velta menn fyrir sér framtíð
norrænnar samvinnu og þar með
starfsemi Norrænu félaganna.
Sigurður segist vera bjartsýnn á
framtíð norrænu samvinnunnar
þrátt fyrir breytt alþjóðleg tengsl
þjóðanna, sérstaklega innan Evr-
ópu. „En þróunin heldur áfram.
Samvinnan hefur breyst frá því
upphaflega var til hennar stofnað
og má vel vera að hún geri það
áfram. Þessi samvinna hefur verið
Norðurlandaþjóðunum mikilvæg
og ég trúi því að þessar náskyldu
þjóðir hafí áfram þörf fyrir að
rækta frændskap sinn,“ segir Sig-
urður.
Sigurður segist alltaf hafa ver-
ið mjög hlynntur norrænni sam-
vinnu, eins og fram hefur komið
í störfum hans. Hann var blaða-
maður og ritstjóri Morgunblaðs-
ins, var alþingismaður og forseti
Neðri deildar Alþingis og síðast
sendiherra, meðal annars í Kaup-
mannahöfn og Lundúnum. í störf-
um sínum að stofnun Norður-
landaráðs og innan þess, en Sig-
urður var forseti þess og varafor-
seti, segist hann hafa haft mjög
náið samstarf við stjórnmálamenn
á hinum Norðurlöndunum og
fjölda annarra Norðurlandabúa.
Skapast hefði góður vinskapur
sem síðar nýttist vel þegar hann
tók við stöðu sendiherra í Kaup-
mannahöfn og vann meðal annars
að heimflutningi handritanna.
Kaffisala til styrktar
KFUK í Vindáshlíð
KAFFISALA til styrktar starfi
KFUK í Vindáshlíð verður haldin
í Kristniboðssalnum á Háaleitis-
braut 58-60 á morgun, sunnu-
dag. Hún hefst kl. 15 og stendur
til kl. 18.
Sumarstarfí KFUK í Vindáshlíð
er lokið að þessu sinni. Dvalarflokk-
ar voru ellefu. Aðsókn var mjög góð
0g allir flokkar fullir. í suma flokka
komust færri telpur að en vildu.
Hver flokkur dvaldi að jafnaði í
viku í senn og voru dvalargestir um
650. Á hverju ári er unnið að ýmiss
konar verklegum framkvæmdum
og endurbótum því á stóru heimili
er að mörgu að hyggja.
Ungar stúlkur
i\jóta veður-
blíðu í Vindás-
hlíð.
Morgunblaðið/Þorkell
Bruggaði í
bílskúrnum
LÖGREGLAN í Reykjavík lagði
hald á bruggtæki og landa í bíl-
skúr í Breiðholti á miðvikudag.
Eigandinn, karlmaður á þrítugs-
aldri, hefur viðurkennt að hafa
undanfarið selt unglingum i
Grafarvogi brugg. Auk hans var
maður, sem tók þátt í að selja
landann, handtekinn.
Lögreglan í Breiðholti hafði pata
af því að í bílskúr í Hólahverfi
væri framleiddur landi, sem væri
svo seldur unglingum í Grafarvogi.
Lagt var hald á eimingartæki
mannsins og um 400 lítrum af
gambra var hellt niður.
I
i