Morgunblaðið - 19.11.1992, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. NÓVEMBER 1992
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. NÓVEMBER 1992
29
Jltargt Útgefandi mMiifrife Árvakur h.f., Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Sæstrengur og hags
munir Reykvíkinga
Borgarstjóm Reykjavíkur mun
í dag taka ákvörðun um
þátttöku borgarinnar í athugun
á hagkvæmni framleiðslu, flutn-
ings og dreifíngar raforku, sem
flutt yrði með sæstreng til megin-
lands Evrópu. Stór þáttur í at-
huguninni snýr að hagkvæmni
þess að reisa verksmiðju í Reykja-
vík til að framleiða sæstrenginn.
Samningur borgarinnar og hol-
lenzku fyrirtækjanna PGEM,
EPON og NKF Kabel um sam-
starf í þessum efnum liggur fyrir
og hefur verið staðfestur af fyrir-
tækjunum, en ekki verður hafizt
handa um athugunina fyrr en að
fengnu samþykki borgarstjórnar.
Hollendingar hafa boðizt til að
greiða fjóra fímmtu hluta kostn-
aðar við athugunina. Reykjavík-
urborg þyrfti því að greiða
fimmtung, eða um 20 milljónir.
Raforkuútflutningur um sæ-
streng gæti orðið eitt stærsta
hagsmunamál íslendinga í fram-
tíðinni. Eftirspum eftir umhverf-
isvænni orku, sem kemur frá
endumýjanlegum auðlindum, fer
í vöxt á meginlandi Evrópu.
Margt bendir til, að verkefnið sé
framkvæmanlegt og íslenzk raf-
orka geti orðið samkeppnishæf á
markaði í Evrópu. Umsvif við
virkjanir myndu stóraukast, ef
útflutningur raforku hæfíst, og
því er spáð, að hagvöxtur gæti
aukizt hér um 2% á ári, ef af
lagningu sæstrengs yrði. Atvinna
myndi aukast og ný leið væri
fundin til að breyta orkunni í
fallvötnum íslendinga í útflutn-
ingstekjur.
Ahugi erlendra stórfyrirtækja
á sviði sæstrengjaframleiðslu og
-lagningar, á bprð við ítalska fyr-
irtækið Pirelli og franska fyrir-
tækið Alcatel, ber því vitni að
ýmsir möguleikar eru fyrir hendi.
Auk þessara aðila hafa raf-
magnsveitur Hamborgar í Þýzka-
landi og ýmsir aðilar í Bretlandi
sýnt málinu verulegan áhuga.
Landsvirkjun hefur haft for-
ystu um að kanna möguleika á
orkuútflutningi um sæstreng.
Fyrirtækið hefur nú fengið
Pirelli, ásamt sænska fyrirtækinu
Vattenfall, til þess að gera athug-
un á hagkvæmni þess að flytja
út orku um sæstreng til Bret-
lands. Markaðsskrifstofa iðnað-
arráðuneytisins og Landsvirkjun-
ar hefur samið við Caminus
Energy og Sumitomo Bank um
athugun á því hvemig fjárfestar
verði bezt laðaðir til þátttöku í
verkefni af þessu tagi. Niðurstöð-
ur beggja athugana eru væntan-
legar í kringum næstu mánaða-
mót.
Þau rök hafa verið á lofti, að
Reykjavíkurborg eigi ekki að
sýna frumkvæði í þessu máli og
láta Landsvirkjun og erlendum
samstarfsaðilum hennar það eft-
ir. Ekki er ástæða til að efast
um, að hinir síðamefndu muni
sinna verkinu vel. Ef litið er á
málið út frá þjóðarhag, er hins
vegar skynsamlegt að fá álit á
því úr tveimur áttum, hvort hag-
kvæmt sé að flytja út raforku
um neðansjávarkapal á næstu
ámm. Ekki er eðlilegt, að einn
erlendur aðili ráði ferðinni í mál-
inu. Aukinheldur er hagkvæmnis-
athugun sú, sem Reykjavíkur-
borg myndi taka þátt í, mun
umfangsmeiri og ítarlegri en at-
hugun Pirelli fyrir Landsvirkjun.
Hún tekur líka til mikilvægs
möguleika, sem ekki er skoðaður
í athugun Pirelli, en það er bygg-
ing sæstrengjaverksmiðju hér á
landi. Reykjavíkurborg hefur
mikla hagsmuni af að stuðla að
því að slík verksmiðja yrði reist
í borginni, enda er áætlað að hún
gæti skapað 300-400 störf til
langs tíma. í fréttaskýringu, sem
birtist í viðskiptablaði Morgun-
blaðsins í dag, er haft eftir Aðal-
steini Guðjohnsen, rafmagns-
stjóra í Reykjavík, að verði könn-
uð hagkvæmni þess að reisa sæ-
strengjaverksmiðju á íslandi, séu
íslendingar betur í stakk búnir í
samningaviðræðum um lagningu
neðansjávarkapals. Ef ekki verði
farið út í þessa hagkvæmniathug-
un, verði væntanlega ekkert af
byggingu verksmiðjunnar hér á
landi, þar sem enginn viti þá
hvort hagkvæmt sé að byggja
hana eður ei. „Ef einhveijir taka
á sig þá ábyrgð að hafna samn-
ingnum um hagkvæmniathugun-
ina hafna þeir um leið möguleik-
anum á sæstrengjaverksmiðju á
íslandi og þar með væru atvinnu-
möguleikarnir úr sögunni,“ segir
Aðalsteinn.
í ljósi þjóðarhagsmuna og
þeirrar eflingar atvinnu í Reykja-
vík, sem bygging sæstrengja-
verksmiðju myndi leiða af sér,
er illskiljanlegt, að tveir af borg-
arfulltrúum Sjálfstæðisflokksins
skuli vera málinu andsnúnir og
að sá þriðji taki ekki afstöðu til
þess, eins og fram kom í frétt
Morgunblaðsins í gær. Það er
erfitt að sjá, að borgarfulltrúam-
ir hafí nokkur efnisleg rök fyrir
sinni afstöðu en með henni hætta
þeir á að fella málið í borgar-
stjórn og skaða með því hags-
muni Reykvíkinga og lands-
manna allra. Ástæða er til að
hvetja fulltrúa í borgarstjórn
Reykjavíkur til að samþykkja
þátttöku borgarinnar í umræddri
hagkvæmnisathugun. Þar er ekki
um mikinn kostnað að ræða, en
ávinningurinn gæti orðið gífur-
legur þegar fram líða stundir.
Samstarf mjólkursamlaga
Yerð á jógúrt
lækkar um 5%
VERÐ á jógúrt mun lækka að meðaltali um nálægt 5% á næstu dögum
í kjölfar samnings sem Mjólkursamsalan i Reykjavík og nokkur mjólk-
ursamlög hafa gert um samvinnu um framleiðslu og sölu á jógúrt og
fleira.
Samkomulag
þetta, sem
undirritað var í
gærmorgun, er
á milli Mjólk-
ursamsölunnar
í Reykjavík,
Mjólkursam-
lags KEA
Akureyri, Mjólkurbús Flóamanna á
Selfossi og Mjólkursamlags KÞ á
Húsavík. Með samningnum er landið
allt gert að einu sölusvæði fyrir
ákveðnar mjólkurafurðir. Að auki er
hagræðingar leitað með samkomu-
lagi um verkaskiptingu.
Guðlaugur Björgvinsson, forstjóri
Mjólkursamsölunnar, segir að með
verkaskiptingu sé hægt að framleiða
jógúrt á ódýrari hátt. Nefndi hann
sem dæmi að mjólkurbúið á Húsavík
gæti sérhæft sig í framleiðslu á jóg-
úrt í pappaumbúðum. Þessi vara
yrði áfram seld undir merki samlags-
ins, Húsavíkuijógúrt, en Mjólkurs-
amsalan tæki að sér dreifinguna og
fælist einnig ákveðinn sparnaður í
því. Jógúrtframleiðsla í plastbikurum
flyst í áföngum frá Akureyri til Sel-
foss, þar sem meirihluti allrar jógúrt-
framleiðslu landsins hefur verið.
Þess í' stað tekur mjólkursamlagið á
Akureyri að sér að framleiða og selja
Mjólkurbúi Flóamanná kvarg, sem
er undanrennuþykkni og notað til
íblöndunar í ýmsar afurðir. Jafn-
framt er gert ráð fyrir að KEA auki
framleiðslu á skyri sem dreift verði
á vegum MS á höfuðborgarsvæðinu.
KEA tekur að sér dreifíngu á öllum
jógúrttegundum MS fyrir norðan.
Morgunblaðið/Sverrir
Ólafur Ragnar Grímsson, formaður Alþýðubandalagsins, Steingrímur Hermannsson, formaður Framsóknar-
flokksins, og Krístín Ástgeirsdóttir, formaður þingflokks Kvennalistans, kampakát við upphaf fundarins
með forystumönnum ríkissijómarinnar í gær.
Fundur stjórnar og stjórnarandstöðu um atvinnumálin
Engar beinar tillögur
Fé safnað
á fölskum
forsendum
EINN aðili hefur játað á sig að
hafa gengið í hús og innheimt fjár-
framlög til styrktar málarekstrí
Sophiu Hansen í Tyrklandi á
fölskum forsendum.
Sigurður Pétur Harðarsson, sem
staðið hefur að landssöfnun til
styrktar Sophiu, segist hafa heyrt
af afspum að í lok október hafí hlut-
aðeigandi látið eftir sér að hann
hafí safnað 230.000 krónum með
þessum hætti en aðeins hafa komið
fram afrit af kvittunum fyrir um 30
þúsund krónur. Hann biður fólk að
hafa samband við söfnunarsíma
684455 hafí það slíkar kvittanir und-
ir höndum.
Sigurður sagði að aðeins væri
gengið í hús með merki til styrktar
Sophiu. Ef fólk vildi láta fé af hendi
rakna skyldi það hins vegar hringja
í söfnunarsímann.
Stj órnarandstöðuflokkar funda með ASÍ og VSÍ í dag
FORYSTUMENN stjórnarflokkanna héldu fund með fulltrúum
flokka stjórnarandstöðunnar í Ráðherrabústaðnum í gærmorgun.
Rætt var um ýmsar hugmyndir, sem hafa verið á lofti um kostnaðar-
lækkun atvinnuveganna en að sögn forystumanna sljórnarandstöðu-
flokkanna voru engar beinar tillögur af hálfu rikisstjórnarinnar
kynntar. Af hálfu forsvarsmanna stjórnarandstöðuflokkanna kom
fram, í samtölum við Morgunblaðið, að þeir væru hlynntir þeirri
Ieið, sem ríkisstjórnin reyndi að fara, en hefðu ýmsar athugasemd-
ir við þær hugmyndir, sem fram væru komnar. I dag munu forystu-
menn stjórnarandstöðuflokkanna eiga fund með forsvarsmönnum
Alþýðusambandsins og Vinnuveitendasambandsins.
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins rakti Davíð Oddsson for-
sætisráðherra á fundinum stöðu við-
ræðna í atvinnumálanefnd aðila
vinnumarkaðarins og ríkisins og í
stjómarliðinu. Rætt var vítt og
breitt um atvinnu- og efnahagsmál,
en ekki varð nein niðurstaða af
fundinum. Af hálfu stjómarand-
stöðunnar kom fram að fleiri sam-
tök launþega yrðu að koma inn í
þær viðræður um lausn vandans í
atvinnumálum. Vom Bandalag
starfsmanna ríkis og bæja, Banda-
lag háskólamenntaðra ríkisstarfs-
manna, Samband bankamanna og
bændasamtökin nefnd þar til sög-
unnar.
Að sögn Kristínar Ástgeirsdóttur,
formanns þingflokks Kvennalistans,
er flokkur hennar hlynntur því að
reyna að lækka kostnað atvinnulífs-
ins svo ekki þurfi að koma til geng-
isfellingar. „Mér fínnst hins vegar
vanta í umræðuna hvernig eigi að
standa vörð um kjör hinna lægst
launuðu og hvaða aðgerðir verið séð
að tala um til atvinnusköpunar,“
sagði Kristín.
Ólafur Ragm.r Grímsson, for-
maður Alþýðubandalagsins, sagðist
hafa búizt við einhveijum tillögum
frá ríkisstjóminni á fundinum, en
þær hefðu ekki komið fram. Hann
Pálmi Kristinsson á fjármálaráðstefnu sveitarfélaganna
Sveitarfélögin flýti
útboðum verkefna
BÚAST má við 10% atvinnuleysi meðal byggingamanna i vetur ef
ekkert verður að gert, að sögn Pálma Krístinssonar, framkvæmda-
stjóra Verktakasambands Islands. Hann segir að þessu sé hægt að
afstýra með atbeina ríkis, sveitarfélaga og einkaaðila. Verktakar leggja
til við sveitarfélög að þau flýti útboðum verkefna sem fyrirhuguð eru
á næsta ári til að draga úr erfiðleikum á næstu mánuðum. Pálmi skýr-
ir frá þessu og öðrum hugmyndum um aðgerðir á fjármálaráðstefnu
sveitarstjórnarmanna í dag.
Tillögur svokallaðrar b-atvinnu-
málanefndar eru í þremur áföngum
og fyallar sá fyrsti um að sveitarfélög
bregði út af vananum og bjóði verk-
efni út fyrr en verið hefur, þannig
að ýmsar framkvæmdir gætu hafíst
snemma á næsta ári. „Mest er um
útboð í mars til maí,“ segir Pálmi,
„og framkvæmdir því hvað líflegast-
ar seinni hluta árs. Við erum að fara
fram á að verk verði boðin út fyrr,
jafnvel áfangar þeirra þótt fullnaðar-
hönnun sé ólokið. Þetta gæti bjargað
mörgum, þrátt fyrir allt er gert ráð
fyrir að sveitarfélögin veiji 8-10
milljörðum til ýmissa byggingarverk-
efna 1993.“
Pálmi segir að í annan stað sé
skorað á sveitarfélög að hefjast nú
þegar handa um byggingu nærri 150
félagslegra íbúða, fyrir um milljarð,
sem lánsloforð liggi fyrir um. Ekki
sé langur tími til stefnu því loforðin
gildi út þennan mánuð. Hann segir
ýmsar ástæður fyrir því að dregist
hafi að hefja framkvæmdir og mörg
sveitarfélög eigi í hlut. En ekki leiki
vafí á þörfínni fyrir vinnu og eftir-
spum eftir húsnæðinu.
í öðrum áfanga tillagna nefndar-
innar er rætt um að ýmsum verkefn-
um sem fyrirhuguð em 1994 verði
flýtt eftir megni og í þriðja áfangan-
um er fyallað um hugmyndir að fram-
kvæmdum sem fara mætti út í. Pálmi
segir að þær skýrist á næstu dögum,
rætt hafi verið við opinbera aðila,
lífeyrissjóði og fyrirtæki í einkageir-
anum. Helstu hugmyndimar séu á
sviði ferðaþjónustu, ráðstefnuhöll
þeirra á meðal.
sagðist hafa áréttað tillögu Alþýðu-
bandalagsins um að forystumenn
allra flokka settust formlega niður
við vinnuborð og að því yrðu kallað-
ir forystumenn þeirra hagsmuna-
samtaka, sem formlega áttu þátt í
þjóðarsáttinni á sínum tíma. „Hins
vegar sýnist mér að ekki sé að
vænta niðurstöðu í málinu á næstu
dögum, hvorki frá atvinnumála-
nefndinni né úr viðræðum forystu-
manna ASÍ og VSÍ. Mér skildist á
fulltrúum Alþýðuflokksins og Sjálf-
stæðisflokksins að niðurstöðu væri
heldur ekki að vænta frá þeim á
næstu dögum,“ sagði Ólafur Ragn-
ar.
Hann sagði að Alþýðubandalagið
væri eini stjómmálaflokkurinn, sem
lagt hefði fram formlegar tillögur
til lausnar vandanum í atvinnumál-
um. „Ég setti fram það sjónarmið
á fundi með fíármálaráðherra fyrir
þremur vikum að þessi aðferð; að
bíða eftir atvinnumálanefndinni og
forystumönnum verkalýðshreyfing-
arinnar, myndi ekki ganga upp. Það
væri ekki hægt að ætlast til þess
að forystumenn verkalýðshreyfing-
arinnar kæmu fram með ýmsar
óþægilegar tillögur og þess vegna
yrði ríkisstjórnin sjálf að koma með
einhvem efnivið formlega frá sér.
Það hefur ekki gerzt enn,“ sagði
Ólafur Ragnar. Hann sagðist fagna
því að tekið hefði verið undir tillög-
ur Alþýðubandalagsins um hátekju-
og fjármagnstekjuskatt. „Það finnst
mér vera ávinningur og að því leyti
hafí menn nálgast þær hugmyndir,
sem við settum fram,“ sagði hann.
Steingrírtiur Hermannsson, for-
maður Framsóknarflokksins, sagði
að Framsóknarmenn vildu reyna öll
önnur úrræði áður en farið væri út
í gengisfellingu. „Við emm á þeirri
meginlínu að reyna að lækka kostn-
að og færa á milli og reyna að forð-
ast gengisfellingu. Mér fínnst hins
vegar að menn megi ekki verða svo
stífir að gengisfesta verði einhver
trúarbrögð. Það getur vel verið að
okkar viðskiptahlutföll hafi raskazt,
þannig að breyta þurfi í gengiskörf-
unni eða að til þess að ná endum
saman þurfi að láta gengið síga um
eitt, tvö, þijú prósent á einhveijum
tíma. Það yrði ekki nein koll-
steypa,“ sagði Steingrímur.!
Hann sagði að flokkur sinn styddi
hátekjuskatt, þótt hann teldi að 7%
skattur og 160.000 króna tekju-
mörk væru hvort tveggja of lágt.
ijTaka bæri hærra skatthlutfall og
hækka jafnframt hátekjumörkin.
Steingrímur sagðist hafa lagt
áherzlu á vaxtalækkun, hvort sem
væri með handafli eða með öðrum
aðgerðum, svo sem að minnka bindi-
skyldu bankanna. Hann sagði
Framsóknarmenn styðja niðurfell-
ingu aðstöðugjalds og tímabundna
lækkun tryggingagjalds. „Við styðj-
um það líka að leggja skatt á fjár-
magnstekjur en teljum að einhver
lágmarksspamaður eigi að vera
skattfrjáls," sagði hann.
-----» ♦
Almannatryggingar
Aðgerðir til
að torvelda
misnotkun
í FRAMHALDI af störfum nefnd-
ar á vegum ríkisstj órnar innar sem
athugaði hvort stuðningskerfi fyr-
ir einstæða foreldra væri mark-
visst mistnotað hefir eftirfarandi
verið ákveðið, segir í frétt frá
Tryggingastofnun ríkisins:
„Tryggingastofnun veitir þeim
sem fá greidd mæðra- og feðralaun
vegna rangrar skráningar sambúðar
frest til áramóta til að leiðrétta sam-
búðarskráninguna. Eftir þann tíma
mun Tryggingastofnun beita viður-
lögum gagnvart þeim bótaþegum
sem uppvísir verða að vísvitandi
rangri sambúðarskráningu til að öðl-
ast rétt til bóta. Viðurlögin felast í
því að viðkomandi verður krafinn
um tvöfalda þá bótagreiðslu sem
ranglega var fengin hjá Trygginga-
stofnun.
Lífeyrisdeild Tryggingastofnunar
tekur ekki til afgreiðslu umsóknir
um mæðra- og feðralaun nema þeim
fylgi formlegur meðlagsúrskurður
eða staðfestur samningur um með-
lagsgreiðslur, umsókn um meðlags-
greiðslur og vottorð um lögheimili
beggja foreldra.
Samkvæmt þessu er ekki unnt að
láta nægja yfirlýsingu umsækjanda
um mæðra- og feðralaun þess efnis
að meðlagsgreiðandi greiði beint til
þess aðila sem heldur heimili með
barni sínu,“ segir í frétt frá Trygg-
ingastofnun.
Nú er verið að senda öllum þeim
sem fá mæðra- og feðralaun greidd
frá stofnuninni bréf með þessum
upplýsingum.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
AGNES BRAGADÓTTIR
Fjármagns- o g hátekju-
skattur helstu ágreinings-
efni sljórnarflokkanna
Kratar vilja ráðast í 20% úreldingu í sjávarútvegi
ÞÓTT ákveðinnar bjartsýni hafi gætt meðal aðila vinnumarkaðaríns
eftir fund með oddvitum ríkisstjórnarinnar í fyrrakvöld, er enn
óljóst með hvaða hætti tillögur til lausnar efnahagsvandanum verða
lagðar fram, svo og í nafni hverra og hvenær. Agreiningur er um
það hvort fresta beri ákveðnum tillöguflutningi fram yfir ASÍ-þing
eða ekki. Sjálfstæðismenn, margir hveijir, munu telja að tímabært
sé að reka endahnútinn á tillögusmíð og kynna ákveðinn hugmynda-
pakka, sem verði þá m.a. til umfjöllunar á ASÍ-þinginu, en alþýðu-
flokksmenn munu heldur hallast að þvi að flýta sér hægt, og vilja
bíða átekta, þar til Alþýðusambandið hefur lokið þinghaldi sínu í
næstu viku.
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins er umræða og vinna við
tillögugerð komin lengra á veg í
þingflokki Alþýðuflokksins en
Sjálfstæðisflokksins. Fjöldi þing-
manna Sjálfstæðisflokksins hefur
svarað á þann veg, undanfarna
daga, þegar þeir hafa verið spurðir
um afstöðu til ákveðinna hug-
mynda til úrlausnar efnahagsvand-
anum: „Ég hef ekki hugmynd um
það“; eða „Þetta hefur ekkert verið
rætt í þingflokki Sjálfstæðisflokks-
ins“; eða „Við erum ekkert farin
að ræða efnahagsráðstafanir í
þingflokknum." Þingflokkur Sjálf-
stæðisflokksins kom saman til
fundar síðdegis í gær, þar sem
Davíð Oddsson forsætisráðherra
kynnti það sem rætt hefur verið
af ráðherrum og aðilum vinnu-
markaðarins að undanfömu. „Það
fóru fram ítarlegar og góðar um-
ræður um þessi mál. Mismunandi
leiðir og möguleikar voru ræddir,
en það var ekki um það að ræða,
að þingflokkurinn tæki afstöðu tií
mála, ekki að svo komnu máli,“
sagði Geir H. Haarde, formaður
þingflokks Sjálfstæðisflokksins, í
samtali við Morgunblaðið í gær-
kveldi.
Af ofangreindum ástæðum, er
því ekki um það að ræða, að hægt
sé að greina frá útfærðum hug-
myndum, eða tillögum sjálfstæðis-
manna í ríkisstjórn. Raunar em
uppi þau sjónarmið innan Sjálf-
stæðisflokksins, að þingmenn og
ráðherrar Alþýðuflokksins séu of
fúsir til þess að greina opinberlega
frá þeim hugmyndum og tillögum
sem enn eru á mótunar- og um-
ræðustigi. Er því þá fleygt meðal
ákveðinna sjálfstæðismanna að
„linnulaust blaður kratanna“ geri
ekkert annað en tefja framgang
mála og og hamla því að sameigin-
leg niðurstaða fáist í viðkvæmum
ágreiningsefnum. Þetta sjónarmið
mun meðal annars vera ástæða
þess að sjálfstæðismenn í ríkis-
stjórn em jafn ófúsir og raun ber
vitni, að greina í smáatriðum frá
þeim hugmyndum sem eru til um-
ræðu í þeirra hóp. Þingmenn Al-
þýðuflokks hafa á hinn bóginn upp-
lýst blaðamann Morgunblaðsins úm
ákveðnar hugmyndir sem verið
hafa í vinnslu innan þeirra flokks,
og þeir telja reyndar að feli i sér
víðtækari lausn en þá sem aðilar
vinnumarkaðarins hafi rætt og
verður drepið á því helsta úr hug-
myndabanka krata hér á eftir.
Umræðan snýst um kostnaðar-
lækkun fyrirtækja og skattheimtu
til þess að bæta ríki og sveitarfélög-
um upp tekjutap. I þeim efnum
hafa kratar lagt á það mikla
áherslu að þeir telja að hvorugur
aðili vinnumarkaðarins hafí í vinnu
sinni og tillögugerð tekið nægilega
mikið tillit til þess að kostnaðar-
lækkun og skattheimtu verði að
fylgja eftir með því að treysta stöðu
ríkisfjármála, bæði á tekju- og
gjaldahlið.
Kratar leggja áherslu á að
stjórnarflokkamir verði að fínna
leiðir til að lækka ríkisútgjöld um
tvo milljarða og styrkja tekjuhliðina
um a.m.k. einn milljarð króna,
þannig að ijárlagafrumvarp næsta
árs verði ekki með meira en þriggja
milljarða halla. Rökstuðningur
þeirra er sá að allt tal um lækkun
vaxta, til þess að tryggja stöðu
atvinnulífsins, sé innantómt hjal,
nema það takist að draga úr láns-
fjárþörf ríkisins og treysta forsend-
ur fjárlaga, þannig að þau fari
ekki úr böndum, þegar kemur fram
á næsta ár.
Annað atriði sem kratar leggja
höfuðáherslu á, er skuldauppgjör í
sjávarútvegi. Þeir benda á að hinar
almennu aðgerðir sem rætt er um,
eins og afnám aðstöðugjalds,
tryggingagjalds, og nokkurra ann-
arra gjalda, eins og hafnargjalds
dugi ekki til þess að bæta afkomu
sjávarútvegsins nema sem svarar
2,5 prósentustigum, sem jafngildir
því að afkoma sjávarútvegsins
batnaði um u.þ.b. tvo milljarða
króna. Varðveisla stöðugleika,
lægra raungengi hér en í helstu
viðskiptalöndum, telja þeir að gæti
bætt afkomu sjávarútvegsins um
0,5-1% að auki, auk þess sem
vaxtalækkun myndi styrkja stöðu
þessarar undirstöðuatvinnugreinar.
Því eru kratar með róttækar
hugmyndir í þá veru, að skuldahali
um 20% verst settu fyrirtækjanna
í sjávarútvegi verði gerður upp, þar
sem það verði haft að leiðarljósi
að umframframleiðslugeta á landi
og úti í sjó, verði tekin út úr grein-
inni og úrelt. Kratar telja að með
því að fækka fyrirtækjum í sjáv-
arútvegi, þ.e.a.s. að þau fyrirtæki
sem hvort eð er eru gjaldþrota,
hverfi úr rekstri og færa veiðiheim-
ildir þeirra til betur settra fyrir-
tækja, megi bæta afkomu þeirra
fyrirtækja sem lifa af hreinsanimar
um 3%-5%. Aðeins með þessu móti
telja þeir að afkomuvandi sjávarút-
vegsins verði leystur til frambúðar
og án þess að grípa þurfi til gengis-
fellingar.
Þótt kratar séu heldur hreyknir
af samstöðu eigin þingflokks um
hvaða leiðir skuli fara til lausnar
efnahagsvandanum, þá hefur Jó-
hanna Sigurðardóttir félagsmála-
ráðherra reynst þingflokknum
þung í taumi hvað varðar niður-
skurð á húsbréfakerfínu og vaxta-
bótakerfínu. Raunar telja kratar
líklegt að Jóhanna geti á endanum
fallist á breytta viðmiðun hvað
varðar vaxtabæturnar, þannig að
þær verði eigna- og tekjutengdar.
Þannig telja þeir að hægt sé að
spara sem svarar 400 milljónum
króna. Jóhanna hefur á hinn bóginn
verið mun fastari fyrir, þegar rætt
hefur verið um að skera niður hús-
bréfakerfið um tvo milljarða króna
og sagt að ef það yrði niðurstaðan,
þá segði hún af sér ráðherradóm.
Ákveðnir þingmenn Alþýðuflokks-
ins segja þá sem svo: „Þá segir hún
bara af sér,“ og benda svo á að
það sé marklaust með öllu að tala
um vaxtalækkun, án þess að skera
niður húsbréfakerfið.
Helstu ágreiningsefni stjómar-
flokkanna um með hvaða hætti
ráðist skuli að rótum efnahags-
vandans eru samkvæmt upplýsing-
um Morgunblaðsins þau, að Al-
þýðuflokkurinn er hlynntur fjár-
magnstekjuskatti en Sjálfstæðis-
flokkur ekki, Alþýðuflokkur er
hlynntur hátekjuskattþrepi, en
Sjálfstæðisflokkurinn er ekki sam-
stíga í afstöðu sinni gagnvart slíkri
tekjuöflunarleið. Raunar er talið
útilokað að nokkurt samkomulag
náist um efnahagsráðstafanir við
Alþýðusambandið, nema fjár-
magnstekjuskattur og hátekju-
skattur verði hluti þeirra aðgerða
sem ákveðnar verða.
Báðir flokkarnir munu þó telja
óraunhæft með öllu að viðmiðunin
um hátekjuskattsþrep verði sú sem
Alþýðusambandið leggur til, eða
160 þúsund króna mánaðartekjur
einstaklinga og 320 þúsund króna
tekjur hjóna og sambýlisfólks. Báð-
ir stjórnarflokkamir telja að slík
viðmiðunarmörk séu allt of lág.
Auk þess em áhöld um hvort þing-
flokkur Sjálfstæðisflokksins sé
reiðubúinn til þess að fallast á
hækkun tekjuviðmiðunarmarka ei-
nyrkja í atvinnurekstri.
Báðir stjómarflokkarnir hafa
hafnað hugmyndum ASÍ um at-
vinnuskapandi aðgerðir hins opin-
bera, með erlendum lántökum um-
fram það sem þegar hefur verið
ákveðið, sem óraunsæjum tillögum,
sem beinist gegn því markmiði
stjórnvalda að draga úr ríkisum-
svifum og lántökum ríkissjóðs.
Á fundi þeim sem þeir Davíð
Oddsson forsætisráðherra og Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra héldu með Magnúsi Gunnars.-
syni, formanni Vinnuveitendasam-
bands íslands og Ásmundi Stefáns-
syni, forseta Alþýðusambands ís-
lands í fyrrakvöld, munu mál hafa
þokast talsvert í samkomulagsátt.
Aðilar vinnumarkaðarins munu
hafa lýst svo eindreginni andstöðu
við hugmynd í þá veru að hækka
bæri tekjuskatt allra um liðlega 2%,
að mjög ólíklegt er talið eftir fund-
inn í fyrrakvöld að hugmyndir í
þessa veru séu enn á borði stjórnar-
herranna.
Flestir munu sammála um að ef
ekki næst samstaða um aðgerðir
með aðilum vinnumarkaðarins, og
rikisstjórnin ræðst ein í að semja
tillögur, þá sé jafnframt borin von
að ráðgera að einhver þjóðarsátt
náist um aðgerðir ríkisstjórnarinn-
ar. Þeir Ásmundur Stefánsson og
Þórarinn V. Þórarinsson munu vera
með eindregnustu talsmönnum
þess að aðilar vinnumarkaðarins
og atvinnumálanefndin verði að ná
saman um tillögur. Bent er á að
Ásmundur sé að ljúka störfum hjá
Alþýðusambandinu og nýr forseti
verði kjörinn á þinginu. Honum
hljóti því að vera það mikið kapps-
mál að ljúka málinu, áður en hann
hættir. Sömu sögu megi reyndar
segja af Þórarini V. Þórarinssyni,
sem hafí átt gott og náið samstarf
við Ásmund Stefánsson. Hann viti
á hinn bóginn ekkert við hvern
hann komi til með að eiga og eiga
samstarf við, eftir að ASÍ hefur
kjörið sér nýjan forseta.