Morgunblaðið - 10.12.1992, Blaðsíða 28

PU
28
seei aaaMaeaa oi auoAGUTMMia aiöAjaMUDHOM
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1992
Innflytjendur og framleiðendur dýrustu vara í könnunni
Gjöld og markaðs-
aðstæður orsökin
INNFLYTJENDUR og framleiðendur vara, sem reyndust dýr-
astar á íslandi í alþjóðlegri verðkönnun brezka fyrirtækisins
Intemational Information Service, segja að háum opinberum
gjöldum, flutningskostnaðiog smæð markaðarins sé einkum
að kenna um hærra verð á íslandi en annars staðar. í verð-
könnun IIS, sem greint var frá í Morgunblaðinu í gær, kom
fram að 10 af 22 vörum, sem vgrð var kannað á í 13 löndum,
vom dýrastar á íslandi. Dýmstu vörumar em í ýmsum tilfell-
um þær, sem bera mjög há opinber gjöld, til dæmis áfengi,
tóbak og benzín. Egg, mjólk, Coca-Cola, Mars súkkulaði, banan-
ar og hamborgarar em einnig dýmst hér á landi.
Pétur Bjömsson, forstjóri Vífilfells
hf. sem framleiðir Coca-Cola, segir
að opinber gjöld hafí mjög mikil áhrif
á verðmyndun gosdrykksins. Á ís-
lenzka gosdrykki sé lagt 25% vöru-
gjald, sem þekkist ekki annars stað-
ar. Auk þess sé lagt 5,06 króna skila-
gjald á hvem lítra gosdrykks og þar
ofan á bætist virðisaukaskattur. „Op-
inberar álögur á hvem lítra eru 69%
og það setur allt verðlag auðvitað í
háaloft," sagði Pétur.
Hann sagði að á þeim tíma, sem
verðkönnunin hefði verið gerð, hefði
Vífilfell verið að standa upp úr „verð-
stríði í stóm pakkningunum, sem var
stutt að utan frá Pepsi-Cola til þess
að þeir gætu haslað sér völl. Þeir
gerðu innreið með sama hætti í
Skandinavíu. Þetta er allt búið og
við erum ekki búnir að jafna verðið
betur niður,“ sagði Pétuc Hann
nefndi einnig að aðföng til rekstrar-
ins, til dæmis dósir, þyrfti að flytja
inn í dýrri frakt.
Pétur sagði að væru opinber gjöld
ekki reiknuð með, kostaði Coca-Cola
álíka mikið á íslandi og í nágranna-
löndunum, til dæmis á Norðurlönd-
um. „Bandaríkin hafa það forskot
að geta framleitt dósir í mjög stórum
stíl, svo milljónum skiptir. Á litlum
markaði er hlutfallslega meiri fastur
kostnaður," sagði Pétur. „Það er
vandamál, sem enginn ræður við.“
Kjartan Hjaltested, hjá Heildverzl-
un Ásgeirs Sigurðssonar, sem flytur
inn Mars-súkkulaði, sagðist vilja sjá
frumeintak af verðkönnun IIS áður
en hann tjáði sig um málið opinber-
lega.
Erfiðar aðstæður hér á landi
Magnús Gíslason hjá Ávaxtasöl-
unni, innflytjanda Chiquita-banana,
sagði ýmsar skýringar á háu verði
banana hér á landi. Hann sagði skort
á samkeppni þó ekki vera meðal
skýringa, því að samkeppni væri
mikil í ávaxtainnflutningi. Ekki væru
heldur lagðir tollar á banana. Þeir
væru flokkaðir sem iðnaðarvörur, þar
sem fyrirtækið þyrfti að þroska þá
eftir að þeir kæmu til landsins og
nota við það ýmis tæki og tól. Magn-
ús sagði að íslenzkir innflytjendur
keyptu banana beint af stærstu
framleiðendunum á borð við .Chiqu-
ita, Dole, Del Monte og Onkel Tuca.
Þessir framleiðendur gæfu út sama
verð á banönum fýrir alla Evrópu.
Ýmsar aðstæður hér á landi gætu
hins vegar valdið hærra verði. Smæð
markaðarins ylli margvíslegri óhag-
kvæmni, til dæmis varðandi flutn-
inga út á land að vetri til með við-
kvæma vöru. í slíkum flutningum
yrðu oft afföll, sem gera yrði ráð
fyrir í álagningu. Þá væri fjarlægð
landsins frá öðrum mörkuðum, flutn-
ingskostnaður og -tími vandamál.
„Það er á mörkum þess að hægt sé
að stunda þessa verzlun hér á landi,“
sagði Magnús.
Aðföng eggjabænda dýrust
í heimi
Egg reyndust dýrust í könnun IIS,
sem gerð var í september, þótt verð
þeirra hafi lækkað undanfarið vegna
mikillar samkeppni. Geir Gunnar
Geirsson eggjabóndi á Vallá, Kjalar-
nesi, sagði að nær væri að spyrja
landbúnaðarráðherrann en sig hvað
ylli háu verði á eggjum hér S landi.
Fuglabændur byggju við afar slæmt
rekstrarumhverfi og þyrftu að greiða
hæsta verð í heimi fyrir aðföng sín.
Á fóður væru lagðir háir skattar og
einnig væri eggjabændum gert að
greiða sjóðagjöld, sem notuð væru
til að niðurgreiða gjaldþrot loðdýra-
bænda. „Svona virðast stjómvöld
vilja hafa þetta, en um leið vilja þau
auðvitað sama eggjaverð og á Ind-
landi,“ sagði Geir Gunnar.
Þorsteinn Sigmundsson, eggja-
bóndi í Hvammi, tók í sama streng
og Geir Gunnar varðandi opinberar
álögur á eggjabændur. Hann sagði
að hægt væri að kaupa hveiti á 20
kr. kílóið í Bónusi, en kjamfóðrið
fyrir hænumar hans kostaði 40 kr.
kílóið. „Það er stutt í að fuglabænd-
ur fari út í Bónus, kaupi kommat
og hræri saman handa fuglunum,"
sagði Þorsteinn.
í súluritunum, sem birt em hér á
síðunni, er verð nokkurra vömflokka
á íslandi borið saman við Evrópu-
bandalagslöndin, sem könnun IIS
náði til. Að höfðu samráði við IIS
er stuðzt við að gengi brezka punds-
ins gagnvart krónunni sé 96 krónur
í september. í frétt Morgunblaðsins
í gær var notað hærra gengi, fengið
úr Hagtölum mánaðarins, og em
tölurnar því ekki nákvæmlega þær
sömu. Þetta breytir þó ekki hlutfalls-
legum samanburði á verði milli landa.
*
Jón Asbergsson Hagkaup
Nýlenduvara keypt
á heimsmarkaði
á miðlungsverði
JÓN Ásbergsson, framkvæmdastjóri Hagkaups, segir að þeg-
ar litið sé á þær vörur í verðkönnun HS, sem Hagkaup kaupi
á heimsmarkaði og ekki séu óeðlilega há opinber gjöld á,
komi verðlag í verzlunum fyrirtækisins vel út í samanburði
við önnur lönd í könnuninni. Þannig sé verðlag á nýlenduvör-
um hærra í Belgíu#en hér á landi og lítið lægra á Italíu,
miðað við verð þeirra vara, sem könnunin náði til, að meðal-
tali. Hátt verð á benzíni, áfengi og tóbaki hækkar umtalsvert
verð íslenzku innkaupakörfunnar í samanburði við önnur lönd.
Jón segir að af þeim 22 vömm,
sem könnunin náði til, séu aðeins
17 keyptar í Hagkaupi. Það em
Mars súkkulaði, Coca-Cola, Nesc-
afé, Heinz bakaðar baunir, Buitoni
spaghetti, Basmati hrísgijón, ný-
mjólk, egg, bananar, sykur,
Whiskas kattamatur, svitalyktar-
eyðir, Head and shoulders sjampó,
Lux sápa, Ariel þvottaefni, sólolía
og Pampers bleyjur. „Af þessum
17 vömm em sex dýrastar hjá
okkur. Þar af era mjólk og egg,
sem em dýr vegna landbúnaðar-
stefnunnar, sem hér er rekin.
Mars súkkulaði ber 34% vemdar-
toll, sem skýrir verðmuninn á því
að vemlegu leyti. Þessar vörar em
dýrar hér vegna ákvarðana stjóm-
valda,“ sagði Jón. Hann sagði að
bananar, sem reyndust dýrastir á
Islandi, væm á mismunandi verði
eftir vömmerkjum. í september,
er könnunin var gerð, hefði Hag-
kaup verið með Chiquita banana,
sem væra dýrastir, en hefði nú
skipt um tegund og væri með
Dole banana, sem kostuðu 20 kr.
minna kílóið. Hann sagðist hins
vegar ekki hafa skýringar á verð-
mun á sólolíu og Coca-Cola á hrað-
bergi.
„Þegar búið er að taka fata-
hreinsunina, leigubflinn, benzínið,
rommið og bjórinn, sem ekki er
keypt í Hagkaupi, út úr innkaupa-
körfunni, em vörur fyrir 2.925 kr.
af þeim 7.737 sem karfan kostar,
eða 37,8% af körfunni, keyptar
hjá okkur. Ég sætti mig illa við
að láta stimpla mig sem ábyrgðar-
mann fyrir þessari dýra körfu, en
Morgunblaðið nefnir ekkert fyrir-
tæki annað en Hagkaup í frétt
sinni,“ sagði Jón. „Ef við skoðum
liði, þar sem íslenzk matvöraverzl-
un er að kaupa vömr af heims-
markaði í samkeppni við aðra, sé
ég ekki betur en að við komum
mjög vel út úr könnuninni. Við
eram með miðlungsverð í mörgum
vöraflokkum."
Sykur hér á landi
niðurgreiddur af EB
í KÖNNUN á verði algengra neysluvara í þrettán löndum,
sem birt var Morgunblaðinu í gær, kemur fram að verð á
sykri er fjórða lægst hér á kuidi og verð á Nescafé sjöunda
lægst. Morgunblaðið hafði samband við forsvarsmenn þeirra
fyrirtækja sem flytja inn þessar vörur og innti þá eftir því
hvernig á þessu stæði, í ljósi þess að verð á sjö vörutegundum
reyndist hæst hér á landi.
Vilhjálmur Fenger, fram-
kvæmdastjóri hjá Nathan og 01-
sen, sem flytur inn sykur frá Dan-
sukker í Danmörku, sagði að syk-
urinn væri niðurgreiddur af Evr-
ópubandalaginu. Sykurframleið-
endur fengju úthlutaða kvóta og
seldu samkvæmt þeim á heima-
markaði. Framleiddu þeir meira
en sem næmi sölu á heimamark-
aði seldu þeir til landa utan EB
og væri sú framleiðsla niður-
greidd.
„Þó svo að lagður sé 31,25%
tollur á sykur þá er það samt sem
áður minna en í nágrannalöndun-
um,“ sagði Vilhjálmur. Hann sagði
að haldin væra uppboð á sykri á
hveijum degi. Sykri frá Dansukker
er pakkað í Danmörku á alla mark-
aði en íslenskir neytendur fá syk-
urinn í dönskum umbúðum. Hann
sagði að þó sykur vægi ekki þungt
í innkaupakörfu heimilanna væri
jafnan vel fylgst með verði syk-
urs. Það leiddi síðan til þess að
lítil eða engin álagning væri á
vöranni.
Góð kjör þjá Nestlé
Halldór Kvaran sölustjóri hjá
Gunnari Kvaran hf. sem flytur inn
Nescafé sagði að ástæður þess að
' verð á Nescafé hérlendis væri ekki
hærra en raun ber vitni, væru þær
að fyrirtækið fengi góð kjör frá
framleiðandanum, Nestlé. „Eftir því
sem mér skilst á þeim líta þeir á
okkur sem Nestlé-fyrirtæki. Við
fáum vörana væntanlega á sama
verði og ef Nestlé væri að senda
vörana milli landa fyrir sjálft sig.
Við höfum starfað fyrir Nestié í
fjölda ára. Ég veit að hið sama á
við um fleiri vörar frá okkur, eins
og kakómalt og pasta. Mikið af
þessari vöru er ódýrara frá okkar
heildsölu en frá heildsölu erlendis.
Líklega er skýringin einnig hófleg
álagning okkar,“ sagði Halldór.