Morgunblaðið - 10.12.1992, Blaðsíða 37

seei JKíaMasaa .01 auoAaöTMMia aiGAjanuoflOM 98
"'MORGUNBLAÐIÐFIMMTUDAGUR' 10r DESEMBER T992 37
Sighvatur Björgvinsson heilbrigðis- og tryggingaráðherra
Lagabreytingar til sparnað-
ar í almannatryggmgakerfí
SIGHVATUR Björgvinsson heilbrigðis- og tryggingaráðherra mælti í
gær fyrir frumvarpi til laga um breytingu á lögum um almannatrygg-
ingar og um stofun hlutafélags um samábyrgð íslands á fiskiskipum.
Framsögumaður sagði þetta frumvarp vera flutt til að ná fram sparn-
aði í samræmi við markmið ríkistj ómarinnar í efnahagsmálum til að
styrkja atvinnulífið og sporna við atvinnuleysi. Finni Ingólfsyni (F-Rv)
finnst sparnaðurinn mjög orka tvímælis og efast um að hann náist fram.
Sighvatur Björgvinsson heil-
brigðis- og tryggingaráðherra sagði
að í þessu frumvarpi væri gert ráð
fyrir ýmsum lagabreytingum sem
væru nauðsynlegar til að markmið
ríkisstjómarinnar í efnahagsmálum
næðust.
Samkvæmt frumvarpinu verða
breytingar á tryggingabótum um
áramótin. Meðlag/barnalífeyrir
hækkar um áramótin úr 7.551 krónu
á mánuði í 11.300 krónur á mánuði.
En hins vegar lækka mæðra- og
feðralaun. Falla niður með fyrsta
bami. Mæðralaun með tveimur böm-
um lækka úr 12.998 krónum í 3.000
krónur á mánuði. Heilbrigðisráð-
herra sagði að þessar breytingar
næðu til 8.298 einstaklinga sem
fengju þessar greiðslur. Áhrifin
kæmu misjaflega niður en nokkur
dæmi hefðu verið tekin til að reyna
að glöggva sig á því hver áhrif breyt-
inganna yrðu fyrir einstaklinga und-
ir frítekjumörkum. Einstæð móðir
með eitt barn yrði fyrir 983 króna
skerðingu, og einstæð móðir með tvö
börn fyrir 1.900 króna skerðingu.
Heilbrigðisráðherra ræddi nokkuð
um hækkun meðlagsins. Hann taldi
11.300 krónur sfst vera of háa upp-
hæð og hrykki tæpast til að greiða
fyrir helming af framfærslukostnaði
bams. í dag væri það svo að meðlags-
greiðendur greiddu um 700 milljónir
króna af meðlaginu en um 200 millj-
ónir féllu samkvæmt núgildandi kerfi
til innheimtustofnunar sveitarfélaga
sem síðan hefði endurkröfurétt á
óskilamennina. Heilbrigðisráðherra
sagði heildaráhrif þeirra aðgerða sem
hann hefði lýsti vera metin til 480
milljóna króna og þegar við bætist
spamaður vegna þess að biðtími sem
einstæðir foreldrar hefðu til að til-
kynna sambúð væri styttur, yrðu
heildaráhrif til lækkunar ráðuneytis-
ins um 500 milljónir króna. Þar af
bæru meðlagsgreiðendur um 350
milljónir króna en afgangurinn felli
á ríkissjóð. Þetta misræmi mætti
rekja til þess að mæðra- og feðralaun
em skattskyld en meðlagið/bamalí-
feyrir ekki.
Tryggingaráðherra gerði grein
fyrir því að í frumvarpinu væri ráð-
ist í fyrsta áfanga í því verki að
færa slysatryggingar úr almanna-
tryggingakerfínu inn á hinn frjálsa
markað. Ákveðið hefði verið að fella
nú niður slysatryggingu ökummanns
úr ákvæðum laga um almannatrygg-
ingar. Ráðherra benti á að sam-
kvæmt umferðalögum bæri eigend-
um ökutækja skylda til að kaupa
ábyrgðartryggingu sem væri næst-
um því eins og varðandi slysatrygg-
ingu ökumanns. Slysatrygging öku-
manns væri þó víðtækari í bótaskyldu
að því leyti að hún tryggði ökumann
sem ynni við viðgerð við bifreið sína
og við bón og þvott. Héma væri því
nánast um tvítryggingu að ræða.
Heilbrigðisráðherra sagði að
slysabætur vegna slysatryggingar
ökumanns hefðu numið á árinu 1991
verið tæpar 166 milljónir króna.
Ráðherra greindi frá því að hér væri
um gegnumstreymistryggingu að
ræða þannig að iðgjöld væm ákveðin
í upphafí árs vegna tjóna fyrra árs.
Ríkisstjórnin gerði að sjálfsögðu ráð
fyrir því að flytja sérstakt lagafrum-
varp um framlengingu iðgjaldsins til
að standa undir skuldbindingum fyrri
tíðar.
Ráðherra gerði einnig grein fyrir
tillögu um að sjúkratryggingar greiði
ekki fyrir sérfræðilæknishjálp og
rannsóknir nema sjúklingur hafi til-
vísun frá heimilis- eða heilsugæslu-
lækni. Heilbrigðis- og tryggingaráð-
herra sagði núverandi kerfi ekki eiga
sér neina hliðstæðu. Engar skorður
væm á fjölda sérfræðinganna og
starfsemi’ þeirra.
Framsögumaður gerði grein fyrir
því að stefnt væri að 200 milljón
króna lækkun kostnaðar ríkisins
vegna tannlæknahjálpar með því að
hækka greiðsluhlutfall vegna skólat-
annlækninga og tannvemdar. Hann
sagði að reynt hefði verið að meta
kostnarleg áhrif þessa á hvert barn.
Það hefði lægst verið metið 1.350
krónur og hæst 1.900 að ári.
Heilbrigðisráðherra sagði að
ákvæði almannatryggingarlaga um
greiðsluskyldu vegna lyfja væri nú
þrengt. Nú væri kveðið á um
greiðsluskyldu ríkisins vegna líf-
snauðsynlegra lyfja en áður hefði
verið kveðið á um brýn lyf sem væri
nokkuð rúmt hugtak. Einnig yrði nú
kveðið á um að eftir að lyf hefði
verið skráð hér á landi skyldi heil-
brigðis- og tryggingarmálaráðuneyt-
ið ákveða hvort sjúkratryggingar
ákveða hvort sjúkratryggingar taki
þátt í greiðslu viðkomandi lyfs.
Heilbrigðisráðherra benti á að nú
væri annað fmmvarp í meðfömm
fjárlaganefndar um breytingar á
skattalögum sem varðaði bamabæt-
ur og bamabótaauka. Það væri skoð-
un heilbrigðisráðuneytisins að sam-
ræma þyrfti þessi bótakerfí og fella
saman í framtíðinni og væri unnið
að því. En hann vildi hvetja heilbrigð-
is- og trygginganefnd til að hafa
samvinnu við fjárlaganefnd við at-
hugun á heildaráhrifum þessara
lagabreytinga.
Vafasamur sparnaður
í upphafí sinnar ræðu lýsti Finnur
Ingólfsson (F-Rv) yfír undmn sinni
á því að tillaga um stofnun hlutafé-
lags um samábyrgð íslands á fiski-
skipum væri í þessum „bandormi".
Finnur taldi að mönnum myndi sýn-
ast sitthvað um þá tillögu en úr því
að heilbrigðisráðherra væri þetta
biýn nauðsyn þá myndi hann styðja
það að þetta fengi afgreiðslu. Finnur
vænti þess að sjálfstæðismenn
myndu styðja sig í þeirri viðleitni.
En það mátti samt skilja að hann
væri ekki alveg fullviss um alla sjálf-
stæðismenn.
En Finnur gat ekki tekið jafn vel
mörgu öðm í fmmvarpinu. Hér væri
Við upphaf 74. þingfundar í gær
kvaddi Guðmundur Bjamason
(F-Ne) sér hljóðs um gæslu þing-
skapa. Hann sagði að nú væri stefnt
að því að hefja 2. umræðu um fjár-
lagafrumvarpið eftir sólarhring en
starfíð í fjárlaganefnd við þetta
fmmvarp væri næsta erfítt. Það
væri venjan að breytingar á gjalda-
hliðinni lægju fyrir við 2. umræðu.
Enn væri mjög óljóst hvemig ríkis-
stjómin ætlaði sér að ná fram þeirri
1.240 milljón króna lækkun á ríkisút-
gjöldum sem hún hefði tilkynnt. Eft-
verið að hækka álögur; skatta. Þótt
einhveijir kynnu að rangnefna það
sem þjónustugjöld. Tillögur heil-
brigðisráðherra væm ekki um raun-
vemlegan spamað heldur um það
að auka tekjuinnstreymi í kerfíð.
Heilbrigðisráðherrann hefði gefist
upp við kerfisbreytingar t.d. það að
taka á lyfsölunum og gjaldskránum
í kerfinu. Þess í stað hefði sá kostur
verið tekinn að velta álögum yfír á
almenning. Skattheimtuáformin í
þessu frumvarpi virtust mjög handa-
hófskennd og erfítt að átta sig á því
hvar þau kæmu niður. T.d. gerði fjár-
lagafmmvarpið ráð fyrir 580 milljón
króna spamaði í lífeyristryggingun-
um. Finni þessar auknu „skattaálög-
ur“ geta staðið undir u.þ.b. 300 millj-
ónum. Fjárlagaframvarpið gerði ráð
fyrir 100 milljón króna spamaði með
breytingum á slysatiyggingunum.
Sú upphæð væri nú orðin 50 milljón-
ir króna. En Finnur sjálfur kvaðst
sannfærður um að spamaðurinn yrði
enginn.
Ræðumaður rakti, reifaði og
reiknaði ýmsar tölur varðandi kostn-
að og spamað í heilbrigðis- og tiygg-
ingakerfinu miðað við ýmsar stærðir
og forsendur. En varð að lokum að
viðurkenna að hann fengi ekki talna-
legan þátt þessa máls til að ganga
upp.
Finnur sagði ljóst að bæði forráða-
menn bama og meðlagsgreiðendum
ir helgina hefðu borist fréttir af vett-
vangi stjómarflokkanna um að þessi
tala væri nú 800 milljónir. En nú
miðvikudagsmorguninn væri það
eina sem nefndarmenn hefðu fengið
að sjá tillögur heilbrigðis- og trygg-
ingaráðherra sem hann mæti til 250
milljóna króna. Guðmundur vitnaði
og til fjölmiðlafrétta um að Qárlaga-
hallinn steftidi í 8 milljarða króna.
Honum var spum, hvort þaff væri
ætlunin að láta 2. umræðu um fjár-
lagafmmvarpið fara fram við þessar
aðstæður?
Karl Steinar Guðnason (A-Rn)
formaður fjárlaganefndar sagði þess-
ar fréttir um flárlagahallann vera
komnar frá einhveijum öðmm en sér
en hann hefði viðurkennt í fjölmiðlum
að stjómin hefði lent í nokkmm
hremmingum við smíði sinna tillagna
og þyrfti að gera betur. Formaður
flárlaganefndar taldi þó að ekkert
væri að vanbúnaði til að heíja um-
ræðuna á fimmtudag.
Ólafur Ragnar Grímsson (Ab-
Rn) sagði að til þess að hægt væri
að ráða fjárlagafmmvarpið yrðu allar
staðreyndir að liggja fyrir. Menn
yrðu að vita hvemig ríkisstjómin
ætlaði að „styrkja" fjárlagafmm-
varpið með lækkun rikisútgjaldanna
um 1.240 milljónir.
Þingmenn ræddu í u.þ.b. klukku-
stund um hver Qárlagahallinn myndi
verða og þá tímaþröng sem nefndar-
menn í fjárlaganefnd yrðu að starfa
við i yfirstandandi þingönnum. Guð-
mundur Bjarnason benti á að nokk-
um tima tæki þyrfti til að semja
minnihlutaálit og ræðu. Friðrik
Sophusson fjármálaráðherra sagði
ekkert vera því til fyrirstöðu að hefja
2. umræðu á tilsettum tíma og spum-
ingar um hallatölu hefðu ekkert gildi
þennan dag. Tölur gætu breyst og
hefði iðulega verið breytt milli 2. ogf
3. umræðu. Og við 3. umræðu væra
oft mikilvægar ákvarðanir teknar.
væri íþyngt. Foreldrar eins bams
yrðu samanlagt fyrir 56.784 króna
skerðingu þegar saman væra talin.
Og foreldrar tveggja bama mætu
þola 113.000 króna skerðingu.
Finnur vildi líka benda á að þótt
meðlagsgreiðslan hefði ekki verið há
þá væri samt ljóst að margir með*
lagsgreiðendur hefðu ekki verið í
stöðu til að standa skil á þessum
greiðslum. Hjá innheimtustofnun
sveitarfélaga væm 4 milljarðar út-
standandi vegna vangreiddra með-
laga. Finnur taldi fyllstu ástæðu til
að kanna hvað þessar breytingar og
væntanlega aukin vanskil myndu
þýða fyrir innheimtustofnunina.
Nokkir þættir í þessu fmmvarpi
fundust ræðumanni vera jákvæðir.
En Finnur Ingólfsson hafði þó alla
fyrirvara um að mikið væri undir
framkvæmdinni komið. Hann gæti
t.d. stutt það að færa slysatryggingu
ökumanns úr almannatryggingar-
kerfínu. En það væri misskilningur
að halda að verið væri að spara með
slíkri breytingu. Því allar slysatrygg-
ingar væm borgaðar af atvinnurek-
endum eða bifreiðaeigendum. Menn
gætu litið á greiðsluseðilinn fyrir
ábyrgðatiyggingu ökumanns, þar
staeðu í einum glugganum 1.215
krónur fyrir slysatiyggingu. Finnur
var því og fylgjandi að það þyrfti
tilvísun heimilis- eða heilsugæslu-
læknis til að fá greiddan reikning
fyrir sérfræðilæknishjálp og rann-
sóknir. Þetta yrði til þess að draga
úr ónauðsynlegum heimsóknum til
sérfræðinganna. En Finnur benti á
að þessi breyting yrði íþyngjandi
fyrir sjúklinga sem sannanlega
þyrftu á sérfræðiaðstoð að halda ef
þeir þyrftu að greiða 600 krónur
fyrir tilvísunina hjá heimilislæknin-
um. Finnur taldi sanngimismál að
sú upphæð yrði endurgreidd í slíkum
tilvikum.
Kl. 19 var umræðu frestað en
framhald hennar var boðað á kvöld-
fundi kl. 20.30.
Og reyndar brotnar örfáum dögum
síðar eins og fyrrrennari sinn í emb-
ætti Ólafur Ragnar Grímsson hefði
látið henda sig. Til að fyrirbyggja
óvönduð vinnubrögð af þessu tagi
vildu stjómarliðar nýta tímann sem
best og endaleg hallatala kæmi ekki
fram fyrr en við 3. umræðu. Ólafur
Ragnar Grimssson sagði það vera
ljóst af ummælum íjármálaráðherra
að fjárlagaframvarpið væri ennþá í
uppnámi.
Karl Steinar Guðnason sagði í
samtali við Morgunblaðið að fjár-
iagavinnan hefði gengið betur en
oftast áður. Hann dró þó enga dul á
að enn hefði ekki tekist að ná áform-
uðum 1.240 milljón króna nið-
urskurði en horft væri til allra átta.
Hann vildi og benda á að ýmis atriði
yrðu aldrei fullfrágengin fyrr en við
3. umræðu.
21,1 milljón til lækkunar
Á elltefta tímanum í gær var dreift
breytingartillögum fjárlaganefndar
og einnig breytingartillögum meiri-
hluta. Er alls um 65 breytingartillög-
ur að ræða ýmist til hækkunar og
eða lækkunar en nettóbreyting til
lækkunar er 21,1 milljón króna.
Stærsta breytingartillaga sem gerð
er til lækkunar er á útgjöldum
Tryggingastofnunar en þar er sam-
anlagt dregið úr útgjöldum svo nem-
ur 250 milljónum.
í nefndaráliti minnihluta segir að
svo hafi farið eins og á síðasta ári
að það ftumvarp sem lagt hafi verið
fram hafí reynst ómarktækt. Það sé
ljóst að mikið verk sé óunnið til að
ljúkja fjárlagagerðinni. Samingurinn
um EES og adrif hans geti og haft
áhrif á efnahagsforsendur fjárlaga-
fmmvarpsins og gjaldahlið þess. Þá
sé og mikill fjöldi fylgifmmvarpa
óafgreiddur, þar með taldar veiga-
miklar breytingar á skattalöggjöf.
Því muni minnihluti fjárlaganefndar
gefa út framhaldsnefndarálit við 3.
umráeðu.
Kl. 23. var nefndarálit meirihluta
ennþá ókomið. En stefnt var enn að
því að 2. umræða hæfist í dag kl.
13.00.
Morgunblaðið/RAX
Hluti Fjárlaganefndar Alþingis að störfum í viðræðum við landbúnaðarnefnd Alþingis. Frá vinstri:Jón
Kristjánsson(F), Guðmundur Bjarnason(F), Halldór Árnason frá Fjármálaráðuneyti, Karl Steinar Guðna-
son formaður Fjárlaganefndar(A), Sturla Böðvarsson varaformaður Fjárlaganefndar(S), Árni Johnsen
(S), Gunnlaugur Stefánsson (A) og Einar K. Guðfinnsson (S).
Strangar setur í Fjárlaganefnd
Onnur af þremur umræðum
um fjárlög fer fram á Alþingi í
dag, fimmtudag.
I’járlaganefnd Alþingis hefur
setið á ströngum og löngum fund-
um frá því í september við undir-
búning og ákvarðanir vegna íjár-
laga fyrir árið 1993. Fjárlaganefnd
fer yfir alla stofnkostnaðarliði og
rekstrarliði þjóðarbússins auk
hinna ýmsu safn- og framkvæmd-
aliða, en málafjöldinn skiptir þús-
undum. I fjárlaganefnd em teknar
margar mikilvægar ákvarðanir og
tillögur eru samræmdar til fram-
kvæmda fjárlaga.
Meirihluti Fjárlaganefndar, full-
trúar stjómarflokkanna, hafa m.a.
lagt sérstaka áherslu á fjármagn
til verkmenntakennslu í skólum
landsins og rannsókna á háskóla-
stigi, samkvæmt upplýsingum frá
nefndinni.
Stjórnarandstæðmgar gagn-
rýna óvissa fjárlagasmíði
KARL Steinar Guðnason (A-Rn) formaður fjárlaganefndar telur AI-
þingi ekkert að vanbúnaði til að hefja aðra umræðu um frumvarp til
fjárlaga fyrir árið 1993 í dag. f gær töldu stjórnarandstæðingar sig
vera mjög vanbúna til slíkrar umræðu. Ríkisstjórnin hefði enn ekki
upplýst það hvemig hún hygðist ná fram áætluðum 1.240 milljón króna
sparnaði.