Morgunblaðið - 29.12.1992, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 1992
Guðrún Jónsdótt-
ir - Minning
Fædd 26. júní 1906
Dáin 16. desember 1992
16. desember lést á Hrafnistu,
tengdamóðir mín, Guðrún Jónsdótt-
ir, eftir erfið veikindi. Guðrún fædd-
ist á Akranesi 26. júní 1906. Hún
var dóttir hjónanna Ágústu Hákon-
ardóttur og Jóns Ólafssonar. Faðir
hennar drukknaði þegar hún var
tveggja ára gömul. Þá stóð ekkjan
' uppi með tvær dætur, en fyrir var
eldri systir Guðrúnar, FYiðmey,
tveimur árum eldri. Fór Guðrún þá
í fóstur til föðurbróður síns Bjama
Ólafssonar og konu hans Guðrúnar
Eyjólfsdóttur á Ólafsvöllum. Var
hún þar til fermingaraldurs. Fór
hún þá aftur til móður sinnar. Eft-
ir fermingu fór hún með móður sinni
til Reykjavíkur þar sem þær fóru í
fiskvinnu á Kirkjusandi. Var Guð-
rún ýmist í fískvinnu eða kaupa-
vinnu fram að þeim tíma er hún
giftist Þórði Bjamasyni sjómanni
og síðar kaupmanni á Andvara, 24.
maí 1930. Þau reistu sér hús að
Kirkjubraut 12 og bjuggu þar,
þangað til þau fluttust til Reykja-
víkur 1964.
Þau eignuðust þijú böm, Jón
Bjarna kaupmann giftan Áslaugu
Bemhöft og eiga þau tvo syni,
Guðmund vélfræðing giftan Mál-
fríði Bjömsdóttur og eiga þau fjög-
ur böm en fyrir átti Guðmundur
dóttur, Jóhanna María ljósmóðir
gift Steingrími Ingvarssyni og eiga
þau fjögur böm. Bamabömin em
ellefu og barnabamabömin tíu.
Á þeim áram, áður en Guðrún
giftist, var ekki allra að ganga
menntaveginn. Fann hún til þess,
og minntist oft á það hve hún hafði
óskað jjess að læra og nema tungu-
mál. Á Kirkjubraut 12 var heimili
þeirra þegar ég trúlofaðist Jóni
Bjama. Ég man hvað ég var spennt
og kannski smákvíðin að hitta
tengdamömmu í fyrsta sinn. En
þegar hún tók á móti mér með
opinn faðminn og knúsaði mig var
allt svo indælt og gott.
Það era 39 ár síðan þetta var
og alltaf hefur Gunna mín verið
mér yndisleg og góð. Hún var hress
og kát og alltaf sístarfandi. Hún
fór í síld og aðra fískvinnu sem til
féll. Hún pijónaði háleista og vettl-
inga og sendi út um allt, eða fór
með það sjálf til bamanna sinna
og annarra ættingja og systir mín
Lára sem búsett er í Ameríku fékk
Minning
Fæddur 5. ágúst 1900
Dáinn 14. desember 1992
Bjöm Guttormsson frá Ketilsstöð-
um í Hjaltastaðaþinghá er látinn, 92
ára að aldri. Ég minnist þessa góða
manns með einstökum hlýhug. Hjá
honum og Þórínu konu hans var ég
í sveit í fjögur sumur sem strákur.
Veturinn eftir að foreldrar mínir
fluttust til Egilsstaða, þar sem faðir
minn tók við starfí kaupfélagsstjóra,
atvikaðist það að móðir mín og Bjöm
hittust í langferðabíl á leiðinni frá
Egilsstöðum til Reyðarfjarðar. Bjöm
var að fara á stjómarfund hjá Kaup-
félagi Héraðsbúa. Henni fannst þessi
maður svo hlýr og góðlegur að hún
hugsaði með sér að honum mundi
hún treysta fyrir 10 ára gömlum
syni sínum. Faðir minn kom að máli
við Bjöm og það varð úr að ég fékk
sumarvist á Ketilsstöðum þá um vor-
ið.
Ég minnist þess glögglega hve
eftirvæntingafullur ég var þennan
maí morgun árið 1962 þegar ég steig
upp í mjólkurbílinn og lagði af stað
marga vettlinga á sín böm. Einnig
starfaði hún við verslun okkar um
árabil.
Hún naut þess að hafa böm og
bamaböm í kringum sig. Þau Þórð-
ur vora samstillt hjón þótt þau
væri ólík. Hún var létt og hress,
en Þórður hægur og rólegur. Hann
lést í Reykjavík 11. mars 1972.
Fyrir sex áram fór heilsan að bila
og var hún mikið á sjúkrahúsum,
þar til hún fór á Hrafnistu í Reykja-
vík. Var hún þar í fímm ár. Þar
lést hún 16. desember. Kveð ég
ástkæra tengdamóður mína sem var
mér svo kær.
Hvíl hún í friði.
Áslaug.
Amma mín Guðrún Jónsdóttir
sem lést þann 16. desember síðast-
liðinn dvaldist á Hrafnistu í Reykja-
vík síðustu fímm árin. Hún var orð-
in óskaplega gömul og þreytt undir
það síðasta og þráði það að ,fá að
deyja. Hún var að mestu leyti rúm-
föst þann tíma sem hún var á
Hrafnistu, því að þrekið og kraft-
amir vora búnir, og hún kunni því
illa að geta lítið hreyft sig, því það
var hennar líf og yndi að ferðast
og flakka um.
Amma mín Guðrún eða amma
Gunna eins og við bamabörnin köll-
uðum hana var borin og bamfædd
Akumesingur. Hún og afí minn
Þórður Bjamason kaupmaður þar í
bæ, kenndur við verslunina Ánd-
vara, byggðu sér þar húsið við
Kirkjubraut nr. 12 og þar bjuggu
þau lengst framan af.
Þau eignuðust þijú böm: Jón B.
Þórðarson, kvæntur Áslaugu Bem-
höft, Guðmund Á. Þórðarson,
kvæntur Málfríði K. Bjömsdóttur,
og Jóhönnu M. Þórðardóttur, gift
Steingrími Ingvarssyni, og bama-
bömin og bamabamabömin eru
orðin tuttugu og eitt.
Þegar ég nú lít yfír farinn veg
og rifja upp mínar fyrstu bemsku-
minningar þá var það þegar ég var
að stelast niður í bæ til að heim-
sækja afa í búðinni og ömmu niður
á Kirkjubraut 12. En amma mín
var af þeirri kynslóð íslenskra
kvenna sem era nú sem óðast að
hverfa af sjónarsviðinu, þ.e.a.s. hún
var ein af þeim sem klæddust í ís-
lenska peysufatabúninginn við há-
tíðleg tækifæri. Og þegar maður
kom í heimsókn til hennar þá var
með Adda frá Sandi áleiðis í sveitina
mína. Eftirvænting mín óx í hvert
sinn sem Addi stoppaði og skildi eft-
ir tóma mjólkurbrúsa og póst. Loks
voram við komnir að hliðinu heima
að Ketilsstöðum. Bærinn sést ekki
frá veginum en rétt neðan við hann
af dálítilli hæð blasir bærinn við með
túni á báða vegu. Selfljótið bugðast
rólyndislega miklu neðar en upp af
því á hægri hönd teygir sig stór tún-
slétta, augnayndi bóndans á Ketils-
stöðum. I íjarska blasir við Beina-
geitaríjall og Dyrfjöll sem meistari
Kjarval valdi sér að viðfangsefni.
Heimilisfólkið heilsaði mér vin-
gjamlega og okkur Adda var boðið
upp á smurt brauð og bakkelsi í
notalegu eldhúsinu og ég fann strax
hve andrúmsloftið var létt og þægi-
legt. Bjöm var ekki hár maður en
kraftalegur og talaði hægt og yfír-
vegað. Þórína var brosmild með sítt
og fallegt dökkt hár. Auk þeirra var
á heimilinu uppkomin dóttir þeirra,
Sigurlaug, kölluð Gógó, sem átti eft-
ir að verða mér kær. Fljótlega var
ég settur í ýmis störf og naut þess
oft boðið upp á heimabakaðar flat-
kökur og heimabakað brauð.
Einnig gerði hún töluvert mikið
af því að prjóna ullarvettlinga og
ullarsokka handa okkur bamabörn-
unum.
Mér fannst hún einmitt vera þessi
dæmigerða íslenska amma eða eins
og ömmur eiga að vera.
En uppúr 1965 flytjast þau afí
og amma til Reykjavíkur þar sem
afí var orðinn sjúklingur en hann
lést árið 1972. Þegar ég kom í heim-
sókn til Reylqavíkur og seinna þeg-
ar ég var þar í námi kom ég oft
við hjá ömmu Gunnu og þar fékk
ég alltaf hlýjar og góðar móttökur
og oft á kvöldin var amma að segja
mér gamlar sögur af Skaganum og
hvemig lífíð og tilveran var í gamla
daga. En nú er komið að leiðarlok-
um hjá ömmu Gunnu og ég mun
ávallt hugsa með hlýju og þakklæti
til þeirra stunda sem ég átti með
ömmu Gunnu.
Blessuð sé minning hennar.
Björn Guðmundsson.
Nú hefur amma mín, Guðrún
Jónsdóttir, kvatt þennan heim og
farið yfír í annan. Ég sakna hennar
sárt, enda átti ég margar góðar
stundir hjá henni á Háaleitisbraut
í Reykjavík, þar sem hún bjó. En
síðustu fímm ár ævi sinnar dvaldi
hún á Hrafnistu í Reykjavík.
Aldrei sat maður auðum höndum
hjá henni heldur voram við alltaf á
ferðinni og nóg var fundið til að
gera. Hún kenndi mér að pijóna,
en hún pijónaði sjálf mikið og saum-
aði út. Ennþá á ég fyrsta pijóna-
verkið mitt sem er appelsínugulur
trefíll. En það sem er mér eftir-
minnilegast við þennan tíma vora
að geta orðið að gagni. Á hveijum
morgni fór ég með kýmar að beitar-
húsum sem era í u.þ.b. tveggja kíló-
metra fjarlægð frá bænum. Kýmar
fóra hægt yfír og því góður tími til
að skoða og athuga margt sem býr
í náttúranni.
Þegar heim var komið fór ég oft-
ast með Birni að aðstoða hann við
ýmiss konar útivinnu svo sem að
lagfæra girðingar, setja niður eða
taka upp kartöflur, gera við vélar
og tæki, bera á tún eða vinna við
heyskap. Yfirleitt töluðum við Bjöm
ekki mikið saman en allt sem hann
sagði fannst mér merkilegt. Hann
kenndi mér m.a, eftirfarandi spak-
mæli: „Tvisvar sinnum verður sá feg-
inn sem á steininn sest. Fullir kunna
flest ráð. Römm er sú taug er rekka
dregur föður túna til.“ Einnig kom
fyrir að hann rifjaði upp það sem
hann hafði lært á Alþýðuskólanum
á Eiðum. Mig furðaði t.d. að hann
skyidi enn þá muna öll jarðsögutíma-
bilin í réttri röð.
Þá kenndi hann mér margt gagn-
legt varðandi heilbrigt líf svo sem
að forðast ofreynslu og að ætla sér
nægan tíma til svefns og hvíldar.
Þó að Björn væri mjög vinnusamur
og ynni ævinlega langan vinnudag
þá hélt hann alltaf þeim góða sið að
leggja sig eftir hádegismatinn. Ég
naut þessarar hvíldarstundar ýmist
við lestur á Vikunni og öðru tiltæku
lesefni eða við spjall um heima og
geima við þær mæðgur í eldhúsinu.
Þær gerðu góðlátlegt grín að mér
kvöldin, rétt áður en við fóram að
sofa. Þá sat amma mín á rúm-
stokknum hjá mér og við fórum
með faðirvorið saman og fleiri bæn-
ir. Svo sofnaði ég út frá því að
horfa á mynd af Jesú sem var uppi
á vegg þarna í herberginu.
Þetta voru yndislegir tímar og
margs að minnast sem ég mun aldr-
ei gleyma hjá okkur báðum.
í bljúgri bæn og þökk til þín,
sem þekkir mig og verkin mín.
Ég leita þín, Guð leiddu mig
og lýstu mér um, um ævistig.
Ég reika oft á rangri leið
sú rétta virðist oft aldrei greið.
Ég geri margt sem miður fer
og man svo sjaldan eftir þér.
Sú ein er bæn í bijósti mér,
ég betur kunni þjóna þér.
Því veit mér feta veginn þinn,
að verðir þú æ drottinn minn.
(Höf. ókunnur.)
Gunnþóra Steingrímsdóttir.
Ég vil í örfáum orðum þakka
henni ömmu minni samfylgdina.
Það er erfítt að kveðja ömmu sem
alltaf var svo dugleg og sterk. Fyr-
ir sex áram lagðist hún inn á sjúkra-
deild Hrafnistu í Reykjavík þá í
fyrsta skipti þurftu aðrir að sjá
fyrir henni en ekki hún fyrir öðram
það þótti henni erfitt að sætta sig
við. Amma hafði aldrei fyrr legið á
sjúkrahúsi eða verið veik.
Það eru tuttugu ár síðan afi dó,
amma stóð sig frábærlega vel og
hélt fallegu heimili alveg þangað
til hún fluttist í litla herbergið sitt
á Hrafnistu með örfáa persónulega
muni Sína.
Hún, eins og svo margt samtíma-
fólk hennar, átti aldrei bíl. Amma
hafði unun af því að ferðast sitja í
bíl og keyra upp í sveit og heim-
sækja ættingja og kunningja. Ófáar
ferðir hefur hún komið með okkur
fjölskyldunni í ferðalag og oft tók
hún mig með sér í heimsóknir til
ættingja og vina. Eftir að ég flutt-
ist á Selfoss fór ég oft til Reykjavík-
ur og dvaldist hjá henni, alltaf vildi
hún allt fyrir mann gera bauð mér
í bíó og mest þótti henni gaman
að fara með okkur systkinin í
strætóferð hring um Seltjamarnes-
ið og sjá ljósin eftir að rökkva tók.
Jólin voru jú alltaf eitthvað sem
við krakkamir hlökkuðum hvað
mest til einnig líka vegna þess að
amma dvaldist þá hjá okkur, það
tilheyrði að ná í ömmu á rútuna
fyrir jólin, það vora því tómleg
fyrstu jólin sem amma gat ekki
verið með okkur sökum veikinda.
Ennþá tómlegra að geta nú þessi
jól ekki heimsótt ömmu sína.
fyrir það hvað ég vitnaði oft í Vikuna.
Björn ávann sér virðingu allra fyr-
ir vandaða framkomu. Hann var
ævinlega hlýr og góður við mig og
skammaði mig aldrei. Einn daginn í
þokusudda fann ég ekki kýmar þrátt
fyrir langa leit. Þegar ég kom heim
heldur sneyptur brosti Bjöm blíðlega
til mín og sagði hlæjandi: „Ekki eru
allar ferðir til fjár þó famar séu“ og
fór sjálfur og fann kýrnar.
Bjöm smíðaði ýmislegt sem kom
Það er margt sem kemur upp í
hugann þegar ég hugsa um hana
ömmu, én glaðværð og dugnaður
er það sem amma átti alltaf til og
það sem ég minnist helst.
Vil ég fyrir hönd systkina minna
þakka henni fyrir allt sem hún
kenndi okkur og var okkur.
Hvíli elsku amma í friði.
Linda Björk.
Elsku amma Gunna er dáin.
Amma sem alltaf var svo kát og
kímin. Þegar ég hugsa til baka
koma mér í hug ferðimar sem ég
fór sem barn með móðurömmu
minni, upp á Akranes að heim-
sækja ömmu Gunnu og afa Þórð. Á
þeim áram vora þau í mínum huga
persónurnar í vísunni „Afi minn og
amma mín úti á Bakka búa“. Enn
þann dag í dag koma þau upp í
huga minn er ég heyri þessa vísu.
Amma og afi voru bæði innfædd-
ir Akurnesingar og bjuggu þar til
ársins 1964. Afi var sjómaður og
rak síðar verslunina Andvara í 25
ár, eða allt þar til þau fluttust bú-
ferlum til Reykjavíkur. Afi dó árið
1972 en eftir það bjó amma ein.
Hún keypti sér þá litla íbúð á Háa-
leitisbraut 117 og tók með sér þang-
að þá muni sem henni voru kærast-
ir, hitt lét hún frá sér. Hún sagði
að það væri dauðir hlutir sem hún
ætlaði ekki að láta þvælast fyrir
sér það sem eftir væri.
Á Háaleitisbrautinni var amma
mjög sjálfstæð. Hún vann hjá Jóni
syni sínum í Breiðholtskjöri en þess
á milli var hún mikið á ferðinni.
Það var oft erfitt að hitta á hana
heima. Eitt sinn er við hjónin kvört-
uðum yfír því við hana sagði hún:
„Verið þið bara fegin að ég skuli
ekki sitja heima í einhveiju volæði.
Á meðan ég get flandrað um þá
líður mér vel og þarf ekki að vera
upp á aðra komin.“ Hún flandraði
víða hún amma Gunna. Ár eftir ár
fór hún til Mallorca. Hún sagðist
ætla að nota þessa aura sem hún
ætti. hún ætlaði ekki með þá í gröf-
ina. í þessum ferðum sínum versl-
aði hún mikið og var orðin leikin í
að prútta þótt hún skildi lítið í er-
lendum málum.
Eftir að ég kynntist manninum
mínum, sem er frá Akranesi, efld-
ust kynni mín við ömmu Gunnu
mjög mikið. Þau höfðu um margt
að tala og áttu margt sameigin-
legt. Hún hafði verið í vist hjá
ömmu hans þegar mamma hans
fæddist. Amma Gunna varð fljót-
lega amma hans, hún tók honum
sem sínu eigin barnabarni. Amma
Gunna kom oft í heimsókn til okkar
og við til hennar og alltaf gaukaði
hún einhveiju að okkur. Ýmist gaf
hún okkur sultu, heimatilbúið sæl-
að gagni við búskapinn, m.a. allar
hrífur, og ég fann hve hann naut
þeirra stunda sem hann stóð við hefil-
bekkinn. Ég man vel það augnablik
þegar Bjöm rétti mér brosandi mína
fyrstu hrífu sem var sérsmíðuð fyrir
mig en sérhver hrífa á heimilinu var
miðuð við burði hvers og eins. Bjöm
hafði ailtaf haft mun meiri áhuga á
smíðum en búskap en gerði það fyr-
ir föður sinn að taka við búinu. Eft-
ir að Björn og Þórína hættu búskap
og fluttust til Egilsstaða í nágrenni
bama sinna þriggja, vann Björn í
all mörg ár við smíðar. Hann smíð-
aði m.a. forláta mjólkurfötur og trog
úr viði eins og hann hafði gert á sín-
um yngri árum. Hann gaf mér tvo
smíðisgripi sína sem mér eru afar
kærir.
Við Lára kona mín höfum á liðnum
árum oft komið í heimsókn til Bjöms
og Þómíu á notalegt heimili þeirra
á Egilsstöðum. Alltaf hafa þau tekið
innilega á móti okkur og ég hef haft
gaman af að ræða við Bjöm um fom
fræði, búskaparhætti o.fl. Einu sinni
voru tvær konur í heimsókn hjá þeim
þegar við komum. Þegar þær voru
famar sagði Björn: „Ætli sé ekki
best að ég nái í heyrnartækið mitt“.
Þá sagði Þórína kankvís: „Hvað er
þetta góði minn, varstu ekki með
heyrnartækið þitt meðan þær voru
hérna“.
Elsku Þórína. Við Lára sam-
hryggjumst þér og óskum þér góðrar
heilsu og hamingju á komandi árum.
Björn Björnsson.
Bjöm Guttormsson
frá Ketilsstöðum