Morgunblaðið - 29.12.1992, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 1992
gæti, ávexti og jafnvel heimatilbúið
bamamauk, sem hún hafði soðið
saman fyrir dóttur okkar.
Amma Gunna gekk alltaf með
hatt. Þegar hún setti hann upp kom
á hana þessi galopasvipur sem ein-
kenndi hana svo mikið. Hún var
rösk til allra verka og gat stundum
verið ansi fljótfær. Maður vissi allt-
af hvar maður hafði hana ömmu
Gunnu, því hún sagði alitaf mein-
ingu sína umbúðalaust. Til marks
um það man ég að rétt eftir að við
Muggur byrjuðum að búa saman,
ætlaði hún að gefa okkur gamla
svart-hvíta sjónvarpið sitt. Kom þá
í ljós að það var of stórt inn í hillu-
samstæðuna í litlu íbúðinni okkar,
sem amhia kallaði jafnan dúkku-
húsið. Hún var nú ekki alveg á því
og kom sjálf til að kanna málið,
leit á hillumar og sagði: „Þið sagið
bara hillurnar í sundur, svo sjón-
varpið komist fyrir, þær eru hvort
eð _er svo ljótar.“
A meðan ömmu entist heilsan
hjálpaði hún okkar alltaf í slátur-
gerðinni. Þegar hún blandaði blóð-
mörinn, var handagangur í öskj-
unni. Oft vildi slettast upp á veggi
og var ég þá jafnan komin með
tuskuna. Það fannst ömmu óþarfi
og gerði grín að pjattinu í mér,
þannig að ég laumaðist til að þurrka
slettumar þegar hún sá ekkí til. Á
þessum ámm bjuggum við á fjórðu
hæð í lyftulausri blokk. Ekki lét hún
það aftra sér frá að koma til okkar
þótt hjartveik væri. Hún hljóp hálf-
partinn upp stigana, geystist svo
inn um dymar hjá okkur, settist í
hengistólinn, tók tungurótartöfl-
una, bað um vatnsglas og eftir
stundarkom lék hún á als oddi.
Afí og amma eignuðust þijú
börn. Þau em Jón Bjami kaupmað-
ur í Reykjavík, Guðmundur vélstjóri
á Akranesi og Jóhanna ijósmóðir á
Selfossi. Samband ömmu Gunnu og
bama hennar var alla tíð einstak-
lega gott og til mikillar fyrirmynd-
ar. Samt sem áður talaði hún alltaf
um það, að þegar hún yrði ófær
um að sjá um sig sjálf vildi hún
komast á elliheimili, hún vildi ekki
liggja upp á neinum. Síðustu árin
sem amma lifði, var hún vistmaður
á Hrafnistu í Reykjavík. Þar var
hún mikið veik, en allt til hinstu
stundar héit hún sinni andlegu reisn
og fylgdist vel með.
Að leiðarlokum viljum við Mugg-
ur og börnin okkar þakka ömmu
Gunnu fyrir allt það sem hún hefur
fyrir okkur gert og fyrir þá lífssýn
sem hún kenndi okkur og'við von-
umst til að geta farið eftir.
Lóló.
Elskuleg tengdamóðir mín, Guð-
rún Jónsdóttir, lést 16. þ.m. á
Hrafnistu í Reykjavík. Guðrún
fæddist á Ólafsvöllum á Akranesi
26. júní 1906 og var því á 87. ald-
ursári þegar hún lést. Foreldrar
hennar voru hjónin Jón Ólafsson frá
Ólafsvöllum og kona háns Ágústa
Hákonardóttir. Jón fórst með skút-
unni Geraldínu 27. nóvember 1908,
þannig að hún varð föðurlaus að-
eins tveggja ára gömul. Stóð
Ágústa móðir hennar þá uppi, ekkja
með tvær dætur, þær Friðmeyju,
f. 14. september 1904, og Guðrúnu.
Má nærri geta að útlitið hefur ver-
ið dökkt hjá ekkjunni með dætumar
sínar tvær.
Var Guðrún þá tekin í fóstur af
föðjjrbróður sínum Bjarna Ólafssyni
á Ólafsvöllum og konu hans Guð-
rúnu Eyjólfsdóttur, en Friðmey varð
eftir hjá móður sinni. Hjá þeim Ól-
afsvallahjónum dvaldi Guðrún fram
að fermingu. Leit hún á þau sem
sína aðra foreldra og var ætíð mjög
kært með henni og systkinum frá
Ólafsvöllum.
Næstu árin eftir ferminguna var
hún með móður sinni á ýmsum stöð-
um en þurfti þó að vinna fyrir sér.
Ágústa var ákaflega dugleg kona
og tók alla þá vinnu sem hún komst
yfir, var hún t.d. í síld á Siglufírði
í 25 sumur.
Voru þær mæðgur m.a. á Kirkju-
sandi í fískvinnu. Minntist Guðrún
þess hve kulsamt hefði verið að
vinna þar, því oft þurfti hún að
byija daginn á að bijóta ísinn á
keijunum. Má nærri geta hvað
þetta reyndi á unglingsstúlku.
Eitt sumarið var hún í síld með
móður sinni en oftast var hún þó í
sveit á sumrin sem kaupakona.
Að sjálfsögðu var ekki um neina
skólagöngu að ræða því vinnan
gekk fyrir öllu. Sagðist hún oft
hafa grátið yfír því að hafa ekki
getað lært eitthvað meira, en skóla-
göngunni lauk um fermingu.
24. maí 1930 giftist Guðrún Þórði
Bjamasyni, ættuðum frá Skelja-
brekku. Þórður hafði ungur misst
foreldra sína og þurfti að standa á
eigin fótum frá 16 ára aldri. Stund-
aði hann sjómennsku eins og títt
var um unga menn á Akranesi á
þessum tíma. Þau fengu lóð úr landi
Ólafsvalla og reistu sér þar sitt eig-
ið hús þótt kreppa væri í landi.
Þau Guðrún og Þórður eignuðust
þrjú börn en þau eru: Jón Bjami,
f. 1932, kaupmaður í Reyjkavík,
kvæntur Áslaugu Bemhöft; Guð-
mundur Alfreð, f. 1934, vélfræðing-
ur á Akranesi, kvæntur Málfríði
Björnsdóttur og Jóhanna María f.
1941, ljósmóðir á Selfossi, gift
Steingrími Ingvarssyni.
Þórður fór í land 1938 stofnaði
ásamt fleirum verslunina Andvara
árið 1941, sem hann veitti forstöðu
þar til þau hjónin fluttu til Reykja-
víkur 1964. Þar starfaði Þórður við
verslun Jóns Bjarna sonar síns.
Þórður lést 11. mars 1972. Þannig
að Guðrún lifði mann sinn í rúmlega
tuttugu ár.
Hún hafði lag á að láta sér aldr-
ei leiðast og hafði alltaf eitthvað
fyrir stafni. Var dugleg að heim-
sækja ættingja og vini auk þess sem
henni féll aldrei verk úr hendi enda
vön vinnu eins og fleiri af hennar
kynslóð. Vann hún síðustu starfsár-
in við verslun sonar síns.
Hin síðari ári var heiisunni hins
vegar tekið að hraka og var svo
komið að hún gat ekki lengur séð
um sig sjálf. Fluttist hún inn á
hjúkrunardeild Hrafnistu árið 1987,
þar sem hún dvaldi til æviloka, oft
sárþjáð.
Kynni mín af Guðrúnu hófust
þegar ég var unglingur á Akra-
nesi, þar sem ég bjó í næsta húsi
og voru foreldrar mínir og þau
Guðrún og Þórður vel kunnug.
Nánari urðu kynnin að sjálfsögðu
þegar ég varð tengdasonur hennar.
Það sem mér er hugstæðast nú að
leiðarlokum er, fyrir utan fádæma
dugnað og vinnusemi, hennar ein-
staka fómfýsi.
Hún hafði ákaflega gaman af að
gleðja aðra á einn eða annan hátt
eða hjálpa til hvenær sem hún gat
því við komið. Nutu hennar nánustu
þessara eiginleika hennar fyrst og
fremst, þótt vandalausir væru þar
engan veginn undanskildir.
Hún setti sig bókstaflega aldrei
úr færi að gauka að bömum sínum
og barnabömum einhveiju góðu eða
hjálpa til með eitt eða annað t.d.
sláturgerð á haustin. Er mér minn-
isstætt þegar hún var að kenna
dóttur minni ungri að sauma vamb-
ir.
En börn mín nutu umhyggju
hennar í ríkum mæli. Fór hún oft
með þau í heimsóknir til vinafólks
síns eða bara í strætó að skoða
borgina. Þá kenndi hún þeim fjölda
af bænum og sálmum, sem hún
söng með þeim. Því bamatrú sína
hafði hún alltaf varðveitt og ræktað
vel. Síðustu árin, þegar hún var sem
þjáðust, sagðist hún oft biðja þess
í kvöldbænum sínum að fá nú hvíld-
ina í nótt. Nú hefur hún verið bæn-
heyrð.
Á kveðjustund færi ég Guðrúnu
hjartans þakkir fyrir alla umhyggj-
una og velvildina sem hún sýndi
mér og fjölskyldu minni alla tíð.
Hvíli hún í friði.
Steingrímur Ingvarsson.
Minning
Theódóra
Theódóra Guðlaugs hefði orðið 93
ára í dag ef hún hefði lifað, en hún
lést í október sl. Theódóra var gift
Óskari Kristjánssyni föðurbróður
mínum, dugmiklum, framfarasinnuð-
um bónda. Þau bjuggu á Hóli í
Hvammssveit í Dalasýslu 1926-
1955, en þá fluttu þau að Vatni á
Höfðaströnd.
Theódóra og móðir mín voru svil-
konur og vinkonur og sérlega sam-
taka við að vinna að félags- og menn-
ingarmálum og alltaf voru þær til-
búnar að lyfta huganum upp úr
hversdagsleikanum og baslinu upp í
hæðimar, þar sem hugsjónirnar og
draumamir vaka.
Theódóra kom oft að Breiðaból-
stað, best man ég hana koma þeys-
andi á góðhestinum Gránu, ganga í
bæinn, setjast á kistuna í eldhúsinu,
spjalla og hlæja hressilega. Ég sá
Theódóru aldrei öðruvísi en glaða, í
huga mínum geymist minning henn-
ar þannig, hún er brosandi og gíöð,
þannig er gott að muna samferða-
mennina.
Ég lít til baka um hálfa öld, jólin
nálgast, um árabil var það föst venja
að jólaboð voru haldin að Hóli og
Breiða, nágrönnunum boðið til fagn-
aðar og glaðst saman eina skamm-
degisnótt. Þegar líða tók að jólum
var okkur systkinunum tíðlitið inn
39
Guðlaugs
eftir veginum, hvort færi nú ekki
einhver frá Hóli að koma og bjóða
okkur, þá var ekki sími á hveijum
bæ eins og nú. Mér er það minnis-
stætt hve mikið við systkinin hlökk-
uðum til þessara jólaboða, það var
nú ekki verið að setja það fyrir sig
þótt veðrið væri vont og Hólsá illfær
þegar fara átti í jólaboð inn að Hóli.
En í endurminningunni er veðrið stillt
og bjart, við löbbum inn veginn, fjöl-
skyldan, með spariskóna undir hend-
inni, stjömurnar blika á bláum himni,
tunglið bjart og brosandi lýsir leiðir.a
og snjórinn marrar undir fæti.
Heima á Hóli var svo unað við
góðar veitingar, söng, leiki og dans,
uns nýr dagur rann. Theódóra spil-
aði á harmonikuna sína tímunum
saman, óþreytandi við að gleðja aðra,
oft hlýtur hún þó að hafa verið þreytt
eftir erfiðan vinnudag á mannmörgu
heimili, en það skildi ég ekki fyrr
en löngu seinna. Fyrir þessar björtu
bemskuminningar og allt gott og
glatt vil ég nú að leiðarlokum þakka
Theódóm á Hóli.
Tíminn líður, áratugir sem leiftur
hverfa í tímans djúp - enn em jól -
jólaljósin ljóma og stjömumar blika
sem áður.
Faðir ljósanna blessi minningu -
Theódóm á Hóli.
Sigurbjörg J. Þórðardóttir.
LAUSN Á KROSSGÁTU
í AÐFANGADAGSBLAÐI
n £ u illfW *ACA Vt\m lf» t ÞAÓI LÍM* HttN ítTfT gotl SKþtl Mótu U4T ÍÉI MIIVC- INN
-ríL Ú s r o K A A L ± S T í Ck U * M 5 s
KUÍM- ru'iic- ua u ‘lL o L A R Tlt- t.rrí'f X 5 T K s> A N '«W« X T T
iHJy SlMMI 1« 't T T A S> l R 5IC.I A* A K R i 1« N A 1 R b
4 x: r5ÍÍ Ut 'a L A <5ue> A •«- O L L 1 L 1 T A £ R
tÚjOR *«iöt. 5 K A p A A L A 6. A KKKT rtAM K u N N 3KSn KtTRI É \ £> A
N y T Þavc- á AtT S L u Ck S A WNO R A N A lílf\ í Wfí’ N
ÍAUM INA £ R T U N A WKUMi t»o*a KMAM \ \ N N X T U K ú. T A h<e-rT UlUM
Sl'lIA (líftiD R. T ú F A < u N N \ N A psr .««— L A T T \ R 4up T A
WMPS R A Ck S r\ U N N “KOA hlAui R A u N £ & A L T
A K. A JlÍTA N A N ■«UM- N A AMOI U Þrí A N\ O K
■ LlUKH, 3 A N T b s 3 A brrA rtAvr U Ca. Ca wX M> A XukiJ i N 0 T t
E N D A W to* 1 T A T \ P *'■««*, iKÍ.Kf) A K T A Litf- M"i - NtUTI . • fOK Ck R \ f>
t tiSA, F T A S A CZT r»*M • N \ £> Pv» - átlrl- 1 Ni H N O S S 1 N £ t»V ' N 1
SíDA L A K R X ! míim"-' UtUM N I o L U nv ICftJl \ L A HÚiP- Afl - «Æcm Nv U N
SlDWM A L D A 2 T R lú N> A II o R A Ck A HlTA >1 O L L U