Morgunblaðið - 29.12.1992, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 1992
51
Ein lítil bréfsnudda
til Þorsteins Gylfasonar
Frá Pjetrí Hafstein Lárussyni:
Heill og sæll Þorsteinn.
Rétt í þessu var ég að leggja
frá mér bók þína Tilraun um heim-
inn, eftir að hafa lesið vangaveltur
þær sem þú birtir þar undir titlin-
um Er geðveiki til?
Þótt ég sé sammála þeirri niður-
stöðu þinni, að skýringa á geð-
veiki sé fremur að leita á slóðum
efnishyggju heldur en hughyggju,
ætla ég ekki að gera það að um-
ræðuefni hér. Þar nægja þín rök.
Aftur á móti langar mig til að
spjalla lítillega við þig um efni
þessu tengt, sem þú víkur raunar
nokkuð að í þessum skrifum þín-
um. Hér á ég við markalínu heil-
brigðrar skynsemi og geðveiki.
Eins og þú víkur að, geta þessi
mörk verið nokkuð óljós. Öllum
verður það á, að gera eitthvað sem
ekki getur talist skynsamlegt. Inn-
an vissra marka er það líka gott,
því að öðrum kosti yrðu leiðindi
helsta dánarorsök mannkyns.
Fyrir mörgum árum vann ég
sem gæslumaður á Kleppi. Svo
hagaði. til, að með mér unnu tveir
myndlistarmenn og einn sérvitr-
ingur úr Háskólanum. Þarna á
deildinni starfaði auk þess hjúkr-
unarkona sem lét okkur fara mjög
í taugamar á sér. Það var raunar
ekki undarlegt, því samkvæmt
hennar kokkabókum, voru öll frá-
vik frá lífi „venjulegs fólks“ ekk-
ert annað en geðveiki. Og þetta
sem hún kallaði „venjulegt fólk“,
yrkir ekki ljóð, málar myndir né
er það haldið sérvisku.
Eitt sinn fór blessuð hjúkkan á
fyrirlestur hjá einhveijum sálfræð-
ingi eða geðlækni og kom þaðan
alsæl. Hún hafði nefnilega fengið
sönnun fyrir geðveiki okkar félag-
anna. Sá sem fyrirlesturinn hélt,
hafði sem sagt frætt áheyrendur
sína á því, að öll afbrigði frá dag-
legri hegðun hins breiða fjölda
teldust til geðveiki. Máli sínu til
stuðnings hafði hann nefnt tvo
fræga Islendinga, þá Einar Bene-
diktsson og Hannes Hafstein.
Báða þessa menn taldi fyrirlesar-
inn hafa staðið ofar þoma fólks
hvað varðaði andlegt atgervi og
þ.a.l. hefðu þeir verið „ónormal“.
Skáldskapur þeirra var auk þess
ekki almennt viðfangsefni og ver-
aldarvafstur þeirra ekki heldur.
Ergó, — þeir voru geðveikir.
Eins og þegar hefur komið fram
heyrði ég fyrirlesturinn ekki sjálf-
ur. Ég get því ekki fullyrt að hjúkr-
unarkonan hafí lagt þann skilning
í orð fyrirlesarans, sem hann ætl-
aðist til. Eigi að síður er hér á
ferðinni skemmtilegt viðfangsefni,
sem er þetta: Er það geðveiki, að
lifa lífínu öðruvísi en allur þorri
fólks? Spurninguna má einnig orða
þannig: Er til eitthvað sem kallast
getur „normal kúrfa“?
Svar mitt er, að vissulega sé til
„normal kúrfa“, en aðeins varð-
andi daglega umgengni meðal
fólks. Við getum t.d. verið sam-
mála um að eðlilegt sé að fólk
stöðvi bíla sína á rauðu ljósi. Það
er m.ö.o. innan „normal kúrfunn-
ar“. Það að aka áfram á rauðu
ljósi er því utan þessarar „kúrfu“.
Við getum notað ýmis orð um þá
sem það gera, en tæpast mundum
við kalla þá geðsjúklinga, nema
þeir hefðu það að reglu að aka
áfram á rauðu ljósi. En þá má líka
ganga frá því sem gefnu, að sam-
skiptum þeirra við fólk væri einnig
ábótavant að ýmsu öðru leyti.
Loks langar mig að víkja að því
sem ég kýs að kalla félagslega
geðveilu.
Segjum að einhver sem við skul-
um kalla Jón, gangi í jafnaðar-
mannaflokk vegna þess að hann
tekur samneyslu fram yfir óhefta
einkaneyslu. Hann tekur þátt í
flokksstarfinu og kynnist leiðtog-
unum. Nú er kosið til þings og
leiðtogarnir, sem í kosningabarátt-
unni hafa lofsungið samneysluna,
tylla sér í ráðherrastóla. Þegar
þeir hafa komið sér notalega fyrir
í ráðherrastólunum, gleyma þeir
til hvers þeir voru kosnir og leggj-
ast á sveif með þeim sem aðhyll-
ast einkaneyslu. Eðlilegast væri
að vinur vor Jón gerði annað af
tvennu, segði sig úr flokknum, eða
berðist gegn leiðtogunum innan
hans. En setjum nú svo, að hann
geri hvorugt, heldur haldi áfram
að lofsyngja leiðtogana af sama
kappi og hann gerði í kosningabar-
áttunni. Hann veit að vísu að orð
þeirra fyrir kosningar stangast á
við gerðir þeirra eftir kosningar,
en það breytir ekki fylgispekt hans
V anskilakostnaður
Frá Ingva R. Einarssyni:
Hugleiðingar um breytingar á
skuldastöðu fyrirtækja og einstak-
linga, breytingar sem geta bjargað
mörgum frá gjaldþroti.
Gjaldþrot hinna mörgu fyrir-
tækja eru yfirvofandi, sem leiða
af sér margvíslegar afleiðingar
bæði fyrir ríki og þjóð.
Skuldir fyrirtækja og almenn-
ings eru sprottnar. af fjármögnun
við stofnun, stækkun eða öðrum
breytingum hjá fyrirtækjum eða
íbúðarkaupum einstaklinga.
Pjármagnskostnaðurinn er og
verður sá liður, sem er flestum
megn. Lán fara í vanskil, sem leið-
ir síðan af sér margföldun skuld-
ar, vegna vanskilavaxta og inn-
heimtukostnaðar.
Samkvæmt lögum eru veð-
skuldir, raðaðar niður í veðrétti
og bókfærðar við þinglýsingu. Þá
höfuðstóll og almenn lánakjör.
Ef greiðslur af lánum lenda í
vanskilum, bætast vanskilakostn-
aður á hveija veðskuld, sem rýrir
veð þeirra lána, sem eftir koma í
röðum veðréttar.
Eðlilega veldur það óróa hjá
veðhöfum þeirra.
Vanskilakostnaður er ævinlega
kominn á gjalddaga sem gera
greiðslu skuldara af afborgun
miklu erfiðari en ella, og mörgum
tilfellum óyfirstíganlega.
Vanskil má oftast rekja til
óvæntra og ekki síður utanaðkom-
andi áhrifa.
Til að koma til móts við skuld-
ara og ekki síður þeirra veðhafa
sem eftir koma, ber að breyta lög-
um í þá veru að vanskilakostnaður
vegna lána færðust á síðasta veð-
rétt, en lánið sjálft sem í vanskilum
er héldi sínum veðrétti.
Hveijir eru kostir á slíku fyrir-
komulagi?
Það gengi eðlilega mun betur
að semja um greiðslu á vanskilum.
Veðhafar, sem eru aftar á veðrétt-
arlistanum, gætu haldið ró sinni.
Þetta gæfi skuldara tíma til endur-
skipulags á starfsemi sinni, sem
og einstaklingi til að gera tilraun
til aukningu á að afla aukins fjár
eða selja eign sína.
Til að koma í veg fyrir að menn
misnotuðu sér slíkt fyrirkomulag,
yrði að koma því að vanskila-veð-
réttur loki fyrir öll veðlán, sem
ætlun væri að stofna til. Það er
að greiðsla til losunar vanskila-
veðrétti yrði að vera gerð áður en
ný veðlán eru fengin.
INGVI R. EINARSSON
Klettagötu 8, Reykjavík
við þessa menn.
Við skulum segja að Jón sé
dagfarsprúður maður, bæði fyrir
og eftir kosningar. Hann stundar
sína vinnu, er elskulegur heimilis-
faðir og það mundi aldrei hvarfla
að honum að keyra yfir á rauðu
ljósi. En hann gónir upp í skoltin
á leiðtogum sínum, jafnvel þótt
þeir vinni ljóst og leynt gegn þeim
hugmyndum sem urðu til þess að
hann gekk til liðs við þá. Má í því
sambandi einu gilda, þótt Jón telji
sig enn aðhyllast samneyslu um-
fram einkaneyslu.
Og segðu mér nú eitt, Þorsteinn
minn góður, vegna þess að þú ert
heimspekingur en ég er bara
skáld, — er hann Jón okkar ekki
haldinn einhveijum andlegum
kvilla sem kalla mætti félagslega
geðveilu?
PJETUR HAFSTEIN
LÁRUSSON
Drápuhlíð 6, Reykjavík.
Pennavinir
Frá Ghana skrifar 25 ára kona með
áhuga á tónlist, ferðalögum, sundi
og matreiðslu:
Diana Graham Essiam,
P.O. Box 774,
Cape Coast,
Ghana.
Fimmtán ára piltur af tékknesk-
um uppruna sem búsettur er á ír-
landi með áhuga á tónlist, íþróttum,
frímerkjum o.fl.:
Sidney Tasl,
5 Loreto Crescent,
Rathfarnham,
Dublin 14,
Ireland.
Átján ára þýskur piltur með
áhuga á hjólreiðum, skíðum, tón-
list, efnafræði, jarðfræði og svo
kveðst hann með mikinn áhuga á
íslandi:
Till Blum,
Am Singerberg 5,
D-5630 Remscheid,
Germany.
Tólf ára bandarísk stúlka með
margvísleg áhugamál. Vinnur að
ritgerð um ísland í skóla sínum og
þætti vænt um upplýsingar er auð-
velduðu henni þá vinnu:
Charla Bettiga,
4230 Satinwood D.R.,
Condord,
California 94521,
U.S.A.
Frá Ghana skrifar 24 ára kona
með áhuga á bréfaskriftum, tónlist,
ljósmyndun og ferðalögum:
Sheila Blankson,
P. O. Box 512,
Cape Coast,
Ghana.
HANDSALK
>
XTVSONVH
■
HLUTABREF
Fáið ráðgjöf varðandi skattaafslátt.
Höfum til sölu hlutabréf í öllum
helstu hlutafélögum landsins.
Gerið verðsamanburð.
HANDSAL HF.
LÖGGILT VERÐBRÉFAFYRIRTÆKI • AÐILI AÐ VERÐBRÉFAÞINGIÍSLANDS
ENGJATEIGI 9 • 105 REYKJAVIK • SIMI 686111 • FAX 687611
m
TIL SÖLU EÐA LEIGU
verslunar- og skrifstofuhúsnæði við Grensásveg 11.
Upplýsingar í símum 78673 og 36164.
Kvikmyndagerðamenn
TIL SÖLU EFTIRTALIN TÆKI:
SONY BV-25P BETACAM RECORDER
(UPPTÖKUTÆKI) MEÐ 10 M KAPLI OG
SONY DXC 3000P CAMERA (MYNDAVÉL)
MEÐ FUJINON 10 - 1 20MM ZOOM LINSU.
Nánari upplýsingar veita Rafn Rafnsson
& SlGMUNDUR ARTHÚRSSON í SÍMA 685085
MILLI KLUKKAN 9 & 17 ALLA VIRKA DAGA.
VATNAGARÐAR 4, 104 REYKJAVÍK, SÍMI 685 085
_Jil viðskiptamanna_
banka og sparisjóða
Lokun
4.janúar
og eindagar
víxla.
Afgreiðslur banka og sparisjóða
verða lokaðar mánudaginn
4. janúar 1993.
Leiðbeiningar um eindaga víxla
um jól og árapnót
liggja frammi í afgreiðslum.
Reykjavík, 7. desember 1992.
Samvinnunefnd bankaog sparisjóða