Morgunblaðið - 11.05.1993, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. MAÍ 1993 .
Sljórnsýslulög samþykkt í síðustu viku og taka gildi 1. janúar 1994
Meginreglur um starfshætti
stjórnvalda nú bundnar í lög
STJÓRNSÝSLULÖG voru samþykkt á Alþingi fyrir
skömmu, en áður hafa tvö frumvörp um sama efni verið
lögð fram á þinginu undanfarin sex ár, án þess að vera
afgreidd sem lög. í stjórnsýslulögunum eru lögfestar ýms-
ar meginreglur, sem gilda þegar stjórnvöld taka ákvarðan-
ir um rétt eða skyldu manna. Öll Norðurlöndin hafa nú
sett sér stjórnsýslulög, en ísland varð síðast til þess og
taka lögin gildi hér í ársbyrjun 1994.
í nefndaráliti allsherjarnefnd-
ar, sem fjallaði um frumvarp til
stjórnskipunarlaga, segir m.a., að
nefndin sé þeirrar skoðunar að
þörf sé á almennum stjórnsýslu-
Iögum. Þau séu nauðsynleg til að
treysta réttaröryggi borgaranna
í viðskiptum sínum við hið opin-
bera. Þau séu enn fremur nauð-
synleg starfsmönnum stjórnsýsl-
Drífa sagði að með stjómsýslu-
lögunum væri m.a. verið að lög-
festa ýmsar óskráðar grundvallar-
reglur stjórnsýsluréttarins. „Með
nýjum barnalögum, sem tóku gildi
1. júlí 1992 og breytingum, sem
þá voru gerðar á lögum nr.
60/1972, um stofnun og slit hjú-
skapar og lögum 20/1923, um
réttindi og skyldur hjóna, voru
lögfestar ýmsar grundvallarreglur
um meðferð mála samkvæmt þess-
um lagabálkum. Breytingarnar á
bamalögunum hafa að líkindum
meiri þýðingu, því ætla má að fleiri
ágreiningsmál rísi á grundvelli
þeirra en hjúskaparlaganna, til
dæmis varðandi umgengnis- og
meðlagsmál. Þau mál eru til með-
ferðar á tveimur stjómsýslustig-
um, fýrst hjá sýslumanni og síðan
unnar til þess að þeir viti hvaða
reglum þeir eigi að fylgja í starfi
sínu. Þá séu þau nauðsynleg um-
boðsmanni Alþingis til stuðnings
embættisfærslu hans í samskipt-
um við stjórnvöld, en ekki sé að
efa að árangursríkara sé að vísa
í sett lög en óskráðar réttarregl-
ur. f áliti sínu fer nefndin yfir
einstaka kafla frumvarpsins og
hjá dómsmálaráðuneyti, ef úrlausn
sýslumanns er skotið þangað. Þá
hafa forsjármálin nokkra sérstöðu,
því meginreglan er sú, að þau fara
fyrir dómstóla. Þó leysir ráðuneyt-
ið úr þeim ef báðir foreldrar óska
eftir því. Allnokkur forsjármál
hafa komið til ráðuneytisins eftir
gildistöku þess^ra laga.“
Mikilvægur málaflokkur
Drífa sagði að í bamalögum og
hjúskaparlögum hefðu verið lög-
festar reglur um leiðbeiningar-
skyldu stjómvalda, sáttaumleitan,
kröfur aðila og gagnaöflun, rétt
aðila til að kynna sér gögn máls
og til að tjá sig um mál, form og
efni úrskurða, tilkynningu um úr-
skurð og stjómsýslukæru. „Áður
vora þessar reglur ekki lögfestar,
verða helstu niðurstöður hennar
raktar hér.
Réttur og skylda
• í I. kafla laganna er fjallað um
gildissvið þeirra, en þau taka til
stjómsýslu ríkis og sveitarfélaga.
Lögunum er ætlað að gilda þegar
stjórnvöld taka ákvarðanir um rétt
eða skyldur einstaklinga eða
lögaðila, en gildissvið laganna nær
ekki til samninga almennra stjórn-
valdsfyrirmæla, t.d. reglugerða.
• í II. kafla eru taldar þær ástæð-
ur sem geta valdið vanhæfi starfs-
manna og málsmeðferð þegar um
vanhæfi er að ræða. Má þar t.d.
nefna vanhæfí starfmanns ef hann
er aðili máls, skyldur eða mægður
aðilum eða hann hefur áður tekið
en hafði þó langflestum verið beitt
í dómsmálaráðuneytinu við með-
ferð sigjamála um árabil, meðal
annars vegna tilmæla umboðs-
manns Alþingis. Þarna er verið
að fjalla um mjög mikilvægan
málaflokk, sem snertir mikilvæga
hagsmuni einstaklinga.“
Rökstuðningur
Drífa sagði að sum ákvæði
stjórnsýslulaganna væri ekki að
finna í barnalögunum, til dæmis
reglur um vanhæfí. Hins vegar
gangi ákvæði barnalaga og hjú-
skaparlaga stundum lengra en
stjórnsýslulaganna, til dæmis
verði alltaf að rökstyðja úrskurði
samkvæmt þeim, en samkvæmt
stjórnsýslulögunum sé ekki skylt
að rökstyðja niðurstöður skriflega
nema þess sé krafist, enda heyri
mikill fjöldi mála undir þau lög.
„Stjórnsýslulögin era mjög
mikilvæg, bæði fyrir almenning
og stjórnvöld, sem hafa nú ákveðn-
ar lagareglur að styðjast við. Það
ber að fagna tilkomu þessara laga
og ég tel mjög til bóta að fá lög-
gjöf um þetta efni,“ sagði Drífa
Pálsdóttir, skrifstofustjóri í dóms-
málaráðuneytinu.
þátt í meðferð málsins á lægra
stjómsýslustigi.
• í III. kafla er kveðið á um al-
mennar reglur sem byggjast á
óskráðum grandvallarreglum
stjórnsýsluréttarins, svo sem jafn-
ræðisregluna (óheimilt að mis.
muna aðilum á grandvelli sjónar-
miða, byggðra á kynferði, kyn-
þætti, stjómmálaskoðunum
o.s.frv.) og meðalhófsregluna
(stjórnvald skal því aðeins taka
íþyngjandi ákvörðun þegar lög-
mætu markmiði, sem að er stefnt,
verður ekki náð með öðru og væg-
ara móti). Eru þetta reglur, sem
almennt eru taldar gilda í stjórn-
sýslunni, en styrkur kann að reyn-
ast í lögfestingu þeirra.
• í IV. kafla er fjallað um and-
mælaregluna, en kjarni hennar er
sá, að ekki verði tekin ákvörðun
um réttarstöðu aðila fyrr en hon-
um hefur verið gefinn kostur á
að kynna sér málsgögn og málsá-
stæður og tjá sig um málið.
• í V. kafla er fjallað um birtingu
ákvörðunar stjómvalds og rök-
stuðning hennar. Meginreglan er
sú, að almennt verði ekki skylt
að rökstyðja ákvarðanir en aðili
geti krafist þess að stjórnvald
rökstyðji ákvörðun sína skriflega
eftir á að ákveðnum skilyrðum
uppfylltum.
•IVI. kafla er kveðið á um aftur-
köllun ákvörðunar o.fl. og safnað
saman ákvæðum er varða það
álitaefni hvenær stjórnvald geti
breytt ákvörðun sinni.
• I VII. kafla er fjallað um stjórn-
sýslukæra, en í henni felst það
þegar aðili máls eða annar sá sem
á kærurétt skýtur stjórnvalds-
ákvörðun til æðra stjómvalds, sem
þá er skylt að endurskoða ákvörð-
unina.
• I VIII. kafla eru ákvæði er snúa
að stjómsýslunefndum, skipun
nefndarmanna, fundarboðun og
málsmeðferð.
• IX. kafli laganna fjallar um gild-
istöku þeirra, en þau taka gildi
1. janúar 1994. Allsherjarnefnd
telur rétt, að haldin verði nám-
skeið á vegum forsætisráðuneytis-
ins til kynningar á Iögunum fyrir
starfsfólk stjómSýslunnar.
Framvarpið var samið af nefnd,
sem skipuð var þeim Eiríki Tómas-
syni, hrl., Páli Hreinssyni, að-
stoðarmanni umboðsmanns Al-
þingis og Gunnari Jóhanni Birgis-
syni, hdl.
Morgunblaðið/Ámi Helgason
Lúðrasveit Stykkishólms lék
fyrir gesti og gangandi 1. maí.
Stykkishólmur
Verkalýðs-
félagið
fær gjafir
Stykkishólmi.
1. MAÍ hátíðarhöldin í Stykkis-
hólmi voru haldin eins og undan-
farin ár. Félagar í Verkalýðsfé-
lagi Stykkishólms voru með opið
hús með veitingum síðdegis og
áttu margir leið þangað og litu
inn.
Einar Karlsson, formaður verka-
lýðsfélagsins, bauð gesti velkomna
og sagði nokkur orð til Hólmara.
Hann sagði að það sem hefði verið
áberandi í landinu á þessu ári væri
hið uggvænlega atvinnuleysi sem
væri í sókn. Ennfremur sagði Einar:
„Baráttan gegn atvinnuleysi er aðal-
mál dagsins og gegn því þurfum við
öll að vinna eftir okkar bestu getu
og þar má enginn skerast úr leik.“
Einar sagði einnig frá merkum
gjöfum sem verkalýðsfélaginu hefðu
borist. Þar á meðal var húsaleigu-
samningur sem gerður var milli
hreppsins og verkalýðsfélagsins
1915 og þar undirrituðu gamlir
Hólmarar fyrir hönd bæjarins Oscar
Clausen, Hildimundur Bjömsson og
Hjálmar Sigurðsson en fyrir fyrir
verkalýðsfélagið þeir Guðmundur
Jónsson frá Narfeyri, Iengi í forystu
verkamannasamtaka hér, og Baldvin
Bárðdal. Þá var mynd af verbúð í
Höskuldsey tekin líklega um og eftir
1910 og er sagt að þar hafí fyrsta
umræða verið um stofnun Verkalýðs-
félags í Stykkishólmi og þá afhenti
forstjóri Baldurs hf. gamla mynd af
10 mönnum sem hann kallaði löndun-
argengið hjá Baldri hér áður.
Lúðrasveit Stykkishólms, ungl-
ingadeild, lék svo fyrir utan húsið í
klukkutíma undir stjóm tónlistar-
kennarans Lönu Betts. Ekki spillti
að veður var hið ákjósanlegasta, sól
og logn og snjórinn sem kom um
nóttina hvarf fyrir geislum sólar.
- Árni.
Drífa Pálsdóttir, skrifstofustjóri í dómsmálaráðuneytinu
Fagna löngu tímabær-
um stjórnsýslulögum
„SAMÞYKKT stjórnsýslulaga á Alþingi er fagnaðarefni,
enda setning slíkra laga löngu orðín tímabær. Lögin breyta
að vísu ekki miklu um meðferð sifjamála hjá sljórnvöldum,
því á síðasta ári voru lögfestar reglur, sem taka til margra
sömu þátta og stjórnsýslulögin, til dæmis hvað varðar leið-
beiningarskyldu, andmælarétt o.fl. Þessar reglur er að
finna í nýjum barnalögum og í breyttum lögum um stofnun
og slit hjúskapar og lögum um réttindi og skyldur hjóna,“
sagði Drífa Pálsdóttir, skrifstofustjóri í dómsmálaráðuneyt-
inu, er hún var innt álits á stjórnsýslulögum, sem sam-
þykkt voru á þingi í síðustu viku.

Brauðostur
15%
LÆKKUN!
VERÐ NU
679 kr.
kílóið.
VERÐ AÐUR:
kílóið.
ÞU SPARAR:
120 kr.
á hvert kíló.
OSTA OG
SMIÖRSALAN SF