Morgunblaðið - 11.05.1993, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. MAÍ 1993
Stjórn Bandalags íslenskra listamanna
Hugmyndir um lista-
miðstöð verði teknar
til endurskoðunar
BYGGING tónlistarhúss ætti að hafa forgang fram yfir fram-
kvæmdir við listamiðstöð á Korpúlfsstöðum, eftir því sem
segir í yfirlýsingu stjórnar Bandalags íslenskra listamanna.
Minnt er á að skorað hafi verið á ríkisstjórn og borgarsljórn
Reykjavíkur að hafist yrði handa nú þegar um byggingu tón-
listarhúss í Reykjavík og að það yrði forgangsverkefni á sviði
menningarmála landsins. Brýnt er talið að allar hugmyndir
og forsendur byggingar listamiðstöðvar á Korpúlfsstöðum
verði teknar til endurskoðunar og þá hlustað á röksemdir
og tekið tillit til sjónarmiða þeirra listamanna sem í landinu
búa, eins og komist er að orði.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
ÓLAFUR Þ. STEPHENSEN
Varnarstríd gegn
GATT-samnmgi?
DEILURNAR innan stjórnarliðsins um breytingar á búvöru-
lögum vegna innflutnings landbúnaðarafurða taka á sig
ýmsar myndir. Meðal annars hefur þingræðið dregizt inn í
deiluna vegna skyndilegra þingslita forsætisráðherra er
ekki náðist samkomulag í stjórnarliðinu um afgreiðslu máls-
ins. Menn segja jafnvel líf ríkissljórnarinnar í hættu vegna
þessa ósamkomulags. Því hefur verið haldið fram að um
smámál sé að ræða, sem snúist um nokkur útlend blóm og
gefi ekki tilefni til pólitískra loftfimleika á borð við þá, sem
mátt hefur sjá á undanförnum dögum. Þannig kann það að
koma fyrir sjónir á yfirborðinu, en mun líklegra er að harð-
fylgi talsmanna landbúnaðar á Alþingi við að tryggja land-
búnaðarráðherra forræði á álagningu jöfnunargjalda á inn-
fluttar landbúnaðarafurðir endurspegli ótta við áhrif vænt-
anlegs GATT-samkomulags á íslenzkan landbúnað. Áhugi
Alþýðuflokksins á möguleikum GATT-samningsins til að
opna fyrir fijálsan innflutning og Iækka verð búvara veldur
ekki sízt áhyggjum hjá þessum hópi þingmanna.
Stjórnin víkur að tillögum um
Listamiðstöð á Korpúlfsstöðum og
kemur þá m.a. fram að kostnaður
sé áætlaður 1.400 milljónir að ótöld-
um kostnaði við lóð og búnað innan-
dyra. Hún minnir þannig á að mikl-
ir fjármunir séu í húfí og telur víst
að á meðan á framkvæmdum standi
verði aðrir fjármunir ekki veittir til
byggingar sambærilegra mann-
virkja. „Hvorki Bandalag íslenskra
listamanna né heldur önnur samtök
listamanna hafa hvatt til þess sér-
staklega að byggð sé Listamiðstöð
á Korpúlfsstöðum í anda þeirra til-
lagna sem nú liggja fyrir. Lista-
menn og samtök þeirra hafa hins
vegar sent frá sér ótal yfirlýsingar
og ályktanir á síðustu misserum um
nauðsyn þess að byggja tónlistar-
hús í höfuðborginni," segir í yfírlýs-
ingunni og bent er á að mikill áhugi
fyrir tónlistarhúsi hafí hvorki vakið
ráðamenn í landsstjóm né borgar-
stjórn til dáða, „og verður ákvörðun
borgarstjómar um að byggja Lista-
Vegna samþykktar í stjórn
Bandalags íslenskra listamanna
varðandi alhliða listamiðstöð á
Korpúlfsstöðum á vegum Reykja-
víkurborgar sem nú er í undirbún-
ingi sagði Hulda nauðsynlegt að
koma nokkrum upplýsingum á
framfæri svo misskilningi verði
eytt._
„Árið 1989 var samþykkt sam-
hljóða í borgarstjórn Reykjavíkur
að komið yrði á fót alhliða listamið-
stöð á Korpúlfsstöðum í framhaldi
af veglegri gjöf listamannsins Errós
til borgarinnar. Hugmyndir um
listamiðstöð á Korpúlfstöðum hafa
lengi verið uppi og þótt hæfa vel
þessu merka húsi. Eftir samþykkt
borgarstjórnar var hafíst handa við
undirbúning og sérstök nefnd sett
á laggirnar á vegum borgarstjórn-
ar. Þegar ákvörðun hafði verið tek-
in um þær Iistgreinar sem þar
fengju inni sneri nefndin sér til sér-
stakra ráðgjafa í hverri listgrein
fyrir sig til að fá frá þeim ábending-
ar um þann jdri búnað sem nauð-
synlegur væri fyrir þá fjölþættu
starfsemi sem þar skyldi fara
fram,“ sagði Hulda.
Ráðgjafar
Hún sagði að ráðgjafarnir hefðu
skilað skriflegu áliti og ábendingum
hver á sínu sviði. „Vegna gölnota-
salar sem ætlaður er fyrir tónlist,
leiklist, fyrirlestra o.fl. voru fengnir
þeir Hjálmar II. Ragnarsson tón-
skáld (tónlist) og Þorsteinn Gunn-
miðstöð á Korpúlfsstöðum að skoð-
ast sem staðfesting á því að þeim
áhuga verði ekki svarað af hendi
borgaryfírvalda."
Bent er á að hvorki hafí verið
kvaddir til fulltrúar Bandalags ís-
lenskra listamanna né annarra
listamannasamtaka til að vinna að
undirbúningi tillagna um listamið-
stöð. „Þetta áhugaleysi á því að
hafa samtök listamanna með í ráð-
um er ekki hægt að túlka öðruvísi
en svo að borgaryfírvöld telji það
ekki ómaksins vert að almenn sam-
staða sé á meðal listamanna um
byggingu listamiðstöðvar. Enn-
fremur bendir þessi málsmeðferð
til þess að borgaryfirvöld hafí talið
það hentugra að umræða fyrir opn-
um tjöldum um þetta mál færi ekki
fram fyrr en þau sjálf hefðu lagt
fram fastmótaðar tillögur um hvert
hlutverk miðstöðvarinnar ætti að
vera og hvernig því yrði best þjón-
að,“ segir ennfremur í yfírlýsing-
unni.
arsson arkitekt og leikari ásamt
Amóri Benónýssyni leikara (leik-
iist). Vegna bókasafnsins var leitað
ráðlegginga hjá dr. Sigrúnu Klöru
Hannesdóttur bókasafnsfræðingi.
Til ráðgjafar vegna aðstöðu og sýn-
inga fyrir myndlist var Gunnar
Kvaran listfræðingur til fenginn en
hann er auk þess starfsmaður Korp-
úlfsstaðarnefndar. Þá má geta þess
að í húsinu verður einnig mynd-
bandasafn og aðstaða fyrir kvik-
myndagerðarmenn í samræmi við
ábendingar Félags ísjenskra kvik-
myndagerðarmanna. í öllum tilvik-
um komu fram margar og góðar
ábendingar sem tekið var fullt tillit
til vegna forteikninga.“
Umræða um rekstur í kjölfarið
Hulda Valtýsdóttir sagði að til
pess að leiðrétta þann misskilning
sem kæmi fram í bréfí Bandalags
íslenskra listamanna skyldi á það
bent að fram til þessa hefði undir-
búningsnefndin eingöngu íjallað um
hvaða listgreinar gætu rúmast í
húsinu á Korpúlfsstöðum og unnið
að því að draga upp mynd af um-
gerðinni fyrir lifandi liststarf. „Um-
ræðan um reksturinn kemur síðan
í kjölfarið og eðlilegt að unnið verði
að undirbúning háns í samráði við
félagasamtök viðkomandi listgreina
eins og reyndar er raunin um menn-
ingarmálanefnd Reykjavíkurborgar
þar sem eiga sæti tveir fulltrúar
Bandalags íslenskra listamanna,"
sagði Hulda Valtýsdóttir að lokum.
Athygli hefur vakið, hversu mik-
il harka hefur hlaupið í deilumar
um breytingar á búvörulögunum.
Egill Jónsson, formaður landbún-
aðarnefndar Alþingis, hefur látið
þar mikið að sér kveða. Samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins telja
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra, Jón Sigurðsson viðskipta-
og iðnaðarráðherra og Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráðherra að
Egill hafí þverbrotið allar reglur
um samráð við ráðuneyti í meðferð
málsins í landbúnaðamefnd. Ekk-
ert mark hafí verið tekið á athuga-
semdum þeirra fjögurra ráðuneyta,
sem höfðu staðið að samkomulagi
um málið, annarra en landbúnaðar-
ráðuneytisins. Egill segist reyndar
ekkert hafa vitað um samkomulag-
ið, sem gert var í ríkisstjórn 16.
marz, fyrr en sl. laugardag.
Egill „tekur forræðið"
Sömuleiðis hefur verið fullyrt að
Egill Jónsson hafí gerzt fulleinráð-
ur í nefndarstörfum landbúnaðar-
nefndar og ekki haft samráð við
aðra nefndarmenn. Egill mótmælir
þessu og segist til dæmis hafa
gert Össuri Skarphéðinssyni, for-
manni þingflokks Alþýðuflokksins,
grein fyrir því að hann myndi ekk-
ert aðhafast í málinu án hans vit-
undar. Össur hafí því vitað ná-
kvæmlega hvernig málin stóðu.
Aðrar heimildir Morgunblaðsins
herma að Össuri hafí verið afhent
mótmæli ráðuneyta við breyting-
artillögum landbúnaðamefndarinn-
ar, en hann hafí ekki skeytt um
að koma þeim til skila. Enn hefur
ekki náðst í Össur til að fá fram
hans sjónarmið í málinu.
Þegar andstæðingar landbúnað-
arráðherra og formanns landbún-
aðamefndar í stjómarliðinu fóm
síðan fram á að málinu yrði frestað
til hausts, hótaði Egill í fyrstu að
knýja það í gegnum þingið með
atkvæðum stjómarandstöðunnar.
Þetta verður að teljast örþrifaráð
og hleypti ákaflega illu blóði í ráð-
herrana þijá, sem töldu samkomu-
lagið við sig brotið. Nú hefur Egill
lýst því yfir að ríkisstjómin sé
einskis nýt í málinu, hann muni
því „taka forræðið“ og flytja málið
sjálfur á næsta þingi.
Áhrif GATT fara eftir
aðgerðum stjórnvalda
Harkan í deilunum þarf ekki að
koma á óvart, þegar iitið er til
þess að í raun er um miklu meiri
hagsmuni að ræða en snúa að
nokkmm blóma- og grænmetisteg-
undum, sem innflutningur verður
leyfður á. Fyrir dymm kann að
standa samkomulag í svokallaðri
Úrúgvæ-iotu Almenna samkomu-
„Það er hagsmunaaðil-
um í landbúnaði tví-
mælalaust í hag að land-
búnaðarráðherra ráði
sem mestu ef GATT-
samkomulag næst“
iagsins um tolla og viðskipti
(GATT). Samþykkt GATT-sam-
komulagsins myndi hafa í för með
sér stóraukna fríverzlun með land-
búnaðarafurðir um allan heim. Hér
á landi myndi innflutningur land-
búnaðarafurða, í samkeppni við ís-
lenzkar búvömr, stóraukast.
Hagfræðistofnun Háskóla ís-
lands reiknaði út fyrir nokkra að
samkomulag í GATT-viðræðunum
gæti haft í för með sér lækkun
verðs landbúnaðarafurða hér á
landi á bilinu 8-25%. Það færi eft-
ir túlkun hérlendra stjómvalda á
samkomulaginu hversu mikil þessi
verðlækkun gæti orðið. Þar skiptir
m.a. máli hvemig verðjöfnunar-
gjöldum og tollum er beitt. í þessu
sambandi má vitna til orða Hauks
Halldórssonar, formanns Stéttar-
sambands bænda, í Morgunblaðinu
fyrir tveimur mánuðum. Þar sagði
hann að það væm ekki EES og
GATT sem myndu ráða örlögum
íslenzks landbúnaðar, heldur ís-
lenzk stjórnvöld miklu frekar.
Ráðherrann og hagsmunirnir
Það er því engin furða að Egill
Jónsson og fleiri fuiltrúar landbún-
aðarins á þingi skuli leggja ofur-
áherzlu á að búvömlögunum verði
breytt þannig að landbúnaðarráð-
herra hafi síðasta orðið um verð-
jöfnunargjöldin. Það er hagsmuna-
aðilum í Iandbúnaði tvímælalaust í
hag að landbúnaðarráðherra ráði
sem mestu ef GATT-samkomulag
næst, enda er hefð fyrir því að land-
búnaðarráðherra lítur á sig sem
gæzlumann hagsmuna landbúnað-
arins fremur en annarra hags-
muna, til dæmis neytenda eða ann-
arra atvinnugreina.
Þegar litið er á hverjir hafa set-
ið í stóli landbúnaðarráðherra síð-
ustu 40 árin eða svo, hafa það yfír-
leitt verið framsóknarmenn eða
bændur og landsbyggðarþingmenn
úr Sjálfstæðisflokki. Til undan-
tekninga frá þessu heyra landbún-
aðarráðherrar í tveimur skammlíf-
um minnihlutastjórnum Alþýðu-
flokksins, sem breyttu fáu í lands-
málum, og Steingrímur Sigfússon,
fyrrverandi landbúnaðarráðherra
og varaformaður Alþýðubanda-
lagsins. I stjórnarmyndunarviðræð-
um er sá möguleiki yfírleitt strax
útilokaður að þingmaður Reykvík-
inga eða Reyknesinga, eða þá Al-
þýðuflokksmaður, geti orðið land-
búnaðarráðherra.
Hins vegar er ekki áreiðanlegt
að fjármálaráðherrann, sem nú
hefur forræði á álagningu jöfnun-
argjalda, sé hagsmunum bænda
jafnhliðhollur og landbúnaðarráð-
herrann. Einn heimildarmaður
Morgunblaðsins orðaði það svo að
fulitrúar landbúnaðarins. á þingi
treystu engum til að koma nálægt
framkvæmd landbúnaðarstefnu
nema landbúnaðarráðherranum.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins telja landbúnaðarráðherr-
ann og formaður landbúnaðar-
nefndarinnar að hinir ráðherramir
þrír, sem em þeim andsnúnir í
málinu, hafí gefíð í skyn að þeir
vilji „grafa undan iandbúnaðinum"
og einmitt þess vegna sé nauðsyn-
legt að túlkun alþjóðlegra samn-
inga sé hjá atvinnuráðuneyti
bænda, eins og landbúnaðarráð-
herrann orðar það í samtali við
Morgunblaðið í dag.
Neytendur hafa áhyggjur
Jóhannes Gunnarsson, formaður
Neytendasamtakanna, segir að
samtök sín hafí áhyggjur af breyt-
ingartillögum landbúnaðarnefndar
á búvömfmmvarpinu. „Mér finnst
fráleitt að landbúnaðarráðherra
hafí, eins og fmmvarpið hljóðar,
síðasta orðið um það hvort við
bijótum væntanlega EES-samn-
inga eða GATT-samkomulög,“
sagði hann. „Við óttumst að menn
fari að misnota þessi verðjöfnunar-
gjöld. Við hjá Neytendasamtökun-
um bindum miklar vonir við að
samkomulag náist í GATT varð-
andi frjálsari viðskipti með búvöm.
Ein rök okkar era þau að hér er
mjög takmörkuð samkeppni, en
innflutningur myndi veita mikil-
væga samkeppni og þrýsta verði
innlendrar framleiðslu niður. Þá fer
maður að velta fyrir sér, hvort
nota eigi jöfnunargjöld til þess að
hindra að slík samkeppni yrði í
raun. Við höfum áhyggjur af
þessu.“
Jóhannes segir verðjöfnunar-
gjöld eiga rétt á sér í þeim tilfell-
um, þegar vara sem er meira niður-
greidd í einu landi en öðm geti
hreinlega kollvarpað framleiðslu í
því landi, sem hún sé flutt til. Þess
vegna hafi Neytendasamtökin ekki
lagzt gegn verðjöfnunargjöldum,
þar sem sýnt sé að um sé að ræða
meiri styrkveitingar úr opinbemm
sjóðum erlendis, en það sé þá ís-
lenzkra stjómvalda að sýna fram
á að um slíkt sé að ræða.
Ekki vegna hagsmuna,
heldur skýrleika
Egjll Jónsson hafnar því að
áherzla hans á að knýja breyting-
arnar á búvömlögunum í gegn á
Alþingi tengist GATT-samningun-
um og hagsmunum landbúnaðar-
ins. „Við emm bara að fjalla um
EES,“ sagði hann í samtali við
Morgunblaðið. Aðspurður um
ástæðuna fyrir þessari ofuráherzlu
á að koma málinu í gegh með breyt-
ingum landbúnaðamefndar fyrst
ekki væri um efnisbreytingu að
ræða frá. fmmvarpi stjómarinnar,
eins og hann og Halldór Blöndal
hafa haldið fram, sagði hann: „Það
er fyrst og fremst til þess að menn
skilji hvað er verið að samþykkja
á Alþingi. Skyldur þingmanna em
að lög í landinu séu sem skýmst
og skiljanlegust."
Listamiðstöð á Korpúlfsstöðum
Sérfræðingar skil-
uðu skriflegu áliti
og ábendingum
EFTIR að tekin hafði verið ákvörðun um hvaða listgreinar
fengju inni í listamiðstöð á Korpúlfsstöðum leitaði Korpúlfs-
staðanefnd eftir ábendingum frá sérfræðingum í hverri list-
grein um þann ytri búnað sem nauðsynlegur væri fyrir þá
fjölþættu starfsemi sem þar skyldi fara fram að sögn Huldu
Valtýsdóttur formanns Korpúlfsstaðanefndar.