Morgunblaðið - 04.07.1993, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. JÚLÍ 1993
oftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur
því ég hjálpaði strákunum í bassa í
Svölunum. Þeim þótti hálfgerð
skömm að því, en mér þótti það
feiknarlega gaman. Þessi dimma
rödd hefur fylgt ýmsum í ætt minni.
Móðir mín hafði afar fallega altrödd
og söng mikið. Guðmunda Elíasdótt-
ir var skyld móður minni í báðar
ættir. Það var mikið söngfólk á
Vestfjörðum. Ég var tólf ára þegar
ég söng við fyrstu útförina. Þá sung-
um við í Svölunum yfir skólastjóran-
um okkar, honum Sigurði Thorlac-
íus.
Ég var ansi ung þegar ég fór að
taka þátt í söngskemmtunum. Ég
söng þó ekki ein, heldur var í öllum
kórum _sem ég gat mögulega verið
með í. Ég söng líka töluvert tvísöng,
m.a. með Sigurveigu Hjaltested,
Svölu Nielsen og Guðrúnu Tómas-
dóttur. Við sungum fremur við
kirkjuathafnir en á skemmtunum.
Það hefur fylgt mér nærri því frá
fyrstu tíð. Eg hneigðist meira að
kirkjulegri músík strax í æsku. Ég
er þó ekki trúaðri en gengur og
gerist. Samt var þetta svona. Ég var
hins vegar aldrei sérlega spennt fyr-
ir óperum. Ljóðasöngur og passíur
voru mitt uppáhald. Eg hef átt þátt
í stofnun margra annarra kóra en
Ljóðakórsins, t.d. Kammerkórsins
og Samkórs Reykjavíkur. Fleiri ár
var ég líka í Dómkórnum, það var
á seinni árum dr. Páls ísólfssonar.
Það var ógleymanlegur tími, við
sungum við allar meiri háttar at-
hafnir þess tíma, m.a. við forseta-
Margrét Eggertsdóttir
var einn af stofnendum
hins þekkta Ljóðakórs.
Hún lagði kórinn niður
um leið og hún hætti
störfum sem tónlistarfulltrúi
Kirkjugarða Reykjavíkur.
heimsóknir og konungskomur. Það
er töluvert félagslíf í kringum kóra,
en meira virði er þó sú mikla útrás
sem maður fær í söng.
Það gekk merkilega vel að koma
söngstarfmu saman við heimilisstörf
og barnauppeldi. Það gekk auðvitað
svona vel af því ég hafði góða hjálp
heiman að. Ég var t.d. alltaf upptek-
in alla hátíðisdaga í Dómkórnum.
Maðurinn minn, Páll Þorsteinsson,
og synir mínir þrír, Einar Ólafur,
Eggert og Valur, hafa alltaf skilið
vel löngun mína til að syngja og
stutt mig í þeim efnum. Yngri syn-
irnir tveir hafa einnig lagt tónlist
fyrir sig. Eggert er fyrstí pákuleik-
ari í Sinfóníuhljómsveit íslands en
Valur er fyrsti kontrabassaleikari í
Konunglegu sænsku fllharmóníu-
hljómsveitinni. Söngstarf mitt skil-
aði ekki heimilinu miklum tekjum
lengi vel. Seinni árin þegar Ein-
söngvarakórinn tók til starfa fór
hins vegar að glaðna til í þeim efn-
um. Árið 1971, að mig minnir, fórum
við saman nokkrir söngvarar og
sungum í Hesselby-slot og á fleiri
stöðum. Við sungum líka svolítið hér
heima. Upp úr þessu ferðalagi fórum
við að syngja við athafnir í kirkjum.
Á tímum Dómkórsins var vel haldið
á málum, svo kom tímabil þar sem
ekki var nógu vel um það hugsað
að við kirkjusöng væru vel samhæfð-
ir hópar.
Ljóðakórinn verður til
Einsöngvarahópurinn söng inn
nokkur prógrömm fyrir útvarpið.
Við vorum átta í þessum hóp. Við
vorum hins vegar ekki nema fimm
sem sungum oftast við athafnir.
Þetta starf okkar virtist koma sér
ansi vel, það var í það minnsta mik-
ið beðið um söng frá þessum hóp.
Við sungum nánast daglegá við ein-
hveija athöfn og stundum oftar á
dag.
Ég er kannski svolítið sérkennileg,
en mér hefur fallið afar vel kirkju-
söngur. Hver athöfn er einstök,
þannig að það er ekki hægt að venj-
ast slíkum söng. Stundum var tilefn-
Ljóðakórinn óneitanlega í sessi. Við
vorum meira að segja beðin um að
ráða okkur alveg til jarðarfararsöngs
en af því varð ekki. Þá fóru flestar
jarðarfarir fram frá Fossvogskap-
ellu, Dómkirkjunni og Fríkirkjunni,
þótt auðvitað væri jarðað frá öðrum
kirkjum líka. Við sungum líka oft í
Hafnarfirði, en sjaldan fórum við
út fyrir höfuðborgarsvæðið.
Því er ekki að neita að sumum
fannst nóg um umsvif Ljóðakórsins
og varð hann á stundum fyrir óvæg-
inni gagnrýni. Það var jafnvel sagt
að við einokuðum markaðinn, ef svo
má segja. En við sungum auðvitað
svona mikið af því við vorum beðin
um það. Það er erfitt að segja nei
við syrgjendur. Af þessum sökum
reyndi ég að láta ekki gagnrýni,
réttláta sem rangláta, fá of mikið á
mig. Við slíka gagnrýni sleppur eng-
inn sem hefur með það að gera að
ráðstafa hlutum. Ég reyndi að sinna
starfi mínu af samviskusemi og trú-
mennsku en ekki neita ég því að
mér fannst stundum óviðkunnanlegt
að heyra slíkar gagnrýnisraddir um
starfsemi sem þessa.
Af tónlistarfólki komin
Margrét er fædd í Reykjavík og
ólst þar upp. „Móðir mín hét Hall-
dóra Jónsdóttir og vac úr Dýrafirðin-
um. Hún var af söngfólki komin.
Faðir minn var Eggert Jóhannesson
járnsmiður og tónlistarmaður. Hann
var á þessum árum einn af stofnend-
um Lúðrasveitar Reykjavíkur. Hann
lék afar mikið og við öll þau tæki-
færi sem gáfust. Hann var trompet-
leikari og lék líka á Waldhorn. Það
fyrsta sem ég man eftir voru æfing-
ar föður míns á hljóðfærin sín tvö.
Hann lék nokkuð jafnt á þau bæði,
meira þó á trompetinn. Oft komu í
heimsókn föðurbræður mínir Kjart-
an og Eiríkur. Þeg'ar þeir bræður
voru að músisera var gaman að
hlusta.
Ég er næstyngst af systkinum
mínum. Jóhannes, elsti bróðir minn,
er þekktur tónlistarmaður. Næst
kom Guðbjörg, en hún dó ung, Einar
kom svo, hann byijaði að læra á
hljóðfæri en hætti því og fór að
syngja, hann hefur verið í Karla-
kómum Fóstbræðrum frá fyrstu tíð.
Yngstur var Pétur, hann var byijað-
ur að læra á Waldorf en lést í bíl-
slysi tvítugur að aldri. Söngurinn
hefur því fylgt mér frá fyrstu tíð.
Ég var I Austurbæjarskólanum sem
barn. Þar lentum við saman nokkrir
félagar sem höfðum verið samtíða
alveg síðan, I söng sem ýmsu fleiru.
Þessir félagar mínir eru bræðurnir
Kristinn og Ásgeir Hallssynir, Þuríð-
ur Pálsdóttir Guðmundur Gilsson
organleikari, sem nú er látinn. Við
vorum öll í telpnakórnum Svölum,
sem Jóhann Tryggvason stjórnaði.
Það var ógleymanlegur tími. Reynd- ■
ar vorum við Iíka hjá Páli Halldórs-
syni. Þetta var allt saman feiknar-
lega gaman. Síðan hefur líf mitt
verið einn söngur af öllu tagi. Í gagn-
fræðaskóla var ég áfram í kórum.
Ég byijaði örlítið á að læra á píanó,
ekki þó eins og ég hefði viljað. Það
var ýmislegt ekki hægt sem fólk
getur fremur látið eftir sér núna.
Það var óttalegt peningaleysi hjá
alþýðu manna. Það var ekki fyrr en
með stríðinu að það breyttist. Ég
var þó örlítið í tímum hjá Jóhanni
Tryggvasyni og síðan stundaði ég
sjálfsnám eftir föngum. Um söng-
skóla var ekki að ræða. Hins vegar
tók ég alla þá söngtíma sem ég
komst í þegar fram í sótti. Ég fór
hins vegar aldrei út til náms eins
og Þuríður gerði og ýmsir fleiri.
Lengst hef ég líklega verið hjá Sig-
urði Demetz og hjá Ruth Magnússon
og henni Maríu Markan. Það er
söngnám mitt sem hægt er að tala
um. Það er ekki fyrr en Söngskólinn
er stofnaður að þetta verður að námi
hér.
Söng yfir skólastjóranum
sínum
Ég var snemma með dimma rödd
lagóur
IJóóaliórimi
„SVÍF þú inn í svefninn í söng
frá vörum mér,“ kvað Stefán fra
Hvítárdal til litlu stúlkunnar
sinnar. Söngur er eitt form ást-
úðar í heimi okkar mannanna.
Við syngjum fyrir börnin okkar.
Elskhuginn syngur fyrir ástmey
sína. Konan sem gefur manni
söng sinn tjáir honum einlægar
tilfinningar sínar. Innilegur
söngur snertir okkur öll í hjarta-
stað. Alla ævi er söngurinn okkur
nálægur, ekki síst á hinum stóru
stundum og þegar við leggjumst
til hinstu hvíldar fylgir okkur
saknaðarsöngur þeirra sem eftir
lifa. Konan sem ég sit hjá hefur
sungið margan slíkan kveðju-
söng, Margrét Eggertsdóttir
heitir hún og stofnaði ásamt
nokkrum söngvurum einsöngv-
arakórinn sem var forveri Ljóða-
kórsins. Þessi merki kór hefur
nú runnið skeið sitt á enda, hann
hætti starfsemi í janúar og upp
úr honum voru stofnaðir tveir
kórar, Tónkórinn og Hljómkór-
inn. Ljóðakórinn sálugi söng við
ótal margar jarðarfarir og
kirkjulegar athafnir þau ár sem
hann starfaði, var svo umsvifa-
mikill á þeim vettvangi að sum-
um þótti nóg um.
Það var Guðmundur heit-
inn Gilsson oreglleik-
ari sem gaf þessum
kór nafnið Ljóðakór-
inn í söngprógrammi í
útvarpinu, segir Margrét. „Það var
í upphafi ákveðið að þegar síðasti
stofnandi Ljóðakórsins hætti yrði
kórinn lagður niður. Ég var „síðasti
móhíkaninn", og stóð við það heit
að leggja kórinn niður um leið og
ég hvarf af vettvangi sem söngkona
og hætti störfum sem tónlistarfull-
trúi Kirkjugarða Reykjavíkur," segir
Margrét. „Það voru auðvitað aðrir
kórar sem sungu líka við jarðarfarir
meðan Ljóðakórinn starfaði, en fljót-
lega varð eftirspurnin eftir söng
Ljóðakórsins slík að hann varð sá
sem söng við flestar athafnirnar.
Við í kórnum vorum auðvitað mjög
ánægð með þessa þróun. Við vildum
gjarnan syngja sem mest, það var
okkur ánægja og veitti okkur útrás
fyrir söngþörfina. Söngvararnir í
kórnum sungu þó mismikið. Sumir
voru í annarri vinnu og þurftu að
sinna henni. Við sem laus vorum
sungum því langmest. Á tímabili
vorum við samt að hugsa um að
hætta en þá höfðu forsvarsmenn
Kirkjugarða Reykjavíkur samband
við okkur og báðu okkur fyrir alla
muni að halda starfínu áfram. Ég
var þá í fyrirsvari fyrir Ljóðakórinn.
í framhaldi af þessum viðræðum
réðst ég árið 1982 til Kirkjugarða
Iteykjavíkur. Þetta allt saman festi