Morgunblaðið - 17.07.1993, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1993
25
Atkvæðagreiðsla um sam-
einingu víða 20. nóvember
ATKVÆÐAGREIÐSLUR um
sameiningu sveitarfélag'a verða
haldnar víða um land 20. nóvem-
ber. Umdæmanefndir í kjördæm-
um munu skila tillögum fyrir 15.
september. Unnar Stefánsson rit-
sljóri Sveitarstjórnarmála, mál-
gagns Sambands íslenskra sveit-
arfélaga, vill minna kjósendur á
að atkvæðisréttur er miðaður við
íbúaskrá 1. september. Þá verða
menn að vera skrásettir á réttum
stað.
Lög um breytingu á sveitar-
stjómarlögum voru samþykkt 8.
maí í vor. Markmið þessarar laga-
setningar er efling og sameining
sveitarfélaga. Samkvæmt ákvæð-
um þessara laga kusu landshluta-
samtök sveitarfélaga umdæma-
nefndir til að gera tillögur að skipt-
ingu hvers landshluta eða kjördæm-
is í sveitarfélög. Höfuðborgarsvæð-
ið hefur þó sérstöðu því sveitarfélög
þar eru í tveimur kjördæmum. Lög-
in kveða 4 um að tillögur umdæma-
nefndanna skuli vera tilbúnar fyrir
15. september næstkomandi. Gert
er ráð fyrir að tveimur umræðum
um tillögur umdæmanefndanna
skuli lokið án atkvæðagreiðslu
sveitarstjóma innan sex vikna frá
því að þær eru lagðar fram. Al-
mennri atkvæðagreiðslu íbúanna í
sveitarfélögunum um tillögumar
skal lokið innan tíu vikna frá sama
tíma.
í lögunum er einnig ákveðið að
hljóti tillaga umdæmanefndar ekki
samþykki í öllum hlutaðeigandi
sveitarfélögum en þó meirihluta
greiddra atkvæða í a.m.k. 3/4
þeirra sé viðkomandi sveitarstjórn-
um heimilt að ákveða sameiningu
þeirra sveitarfélaga sem samþykktu
sameininguna enda hamli ekki land-
fræðilegar ástæður. En lögin gera
einnig ráð fyrir þvi að verði ekki
af sameiningu á grundvelli tillagna
umdæmanefndar sé henni heimilt
að leggja fram nýja tillögu fyrir 15.
janúar 1994.
20. nóvember
Umdæmanefndirnar hafa nú tek-
ið til starfa. í samtali við Morgun-
blaðið upplýsti Unnar Stefánsson
hjá Sambandi íslenskra sveitarfé-
laga að nefndimar hefðu nú einu
sinni komið saman til fundar.
Nefndarformenn hefðu og haldið
einn samráðsfund og væri annar
slíkur fyrirhugaður næsta föstudag,
þ.e. í dag. Unnar sagði að í sex af
átta kjördæmum eða umdæmum
hefði það formlega verið ákveðið
að atkvæðagreiðsla um þessi mál
yrði 20. nóvember. í tveim umdæm-
um hefði lq'ördagur ekki verið form-
lega ákveðinn; á Suðurlandi og höf-
uðborgarsvæðinu.
Hjörtur Þórarinsson hjá Sam-
bandi sunnlenskra sveitarfélaga
staðfesti í samtali við Morgunblaðið
að formlega hefði ekki verið tekin
ákvörðun um kjördag en það hefði
ekkert komið fram sem gæfí tilefni
til að ætla annað en að atkvæða-
greiðsla á Suðurlandi yrði einnig
20. nóvember. Sveinn Andri Sveins-
son formaður umdæmanefndarinn-
ar á höfuðborgarsvæðinu sagði
Morgunblaðinu að hann hefði ekki
ástæðu til að ætla annað en að íbú-
ar í sínu umdæmi greiddu atkvæði
á sama degi og aðrir landsmenn.
Nefndin hefði á fundi í síðustu viku
samþykkt að gera ekki athuga-
semdir við 20. nóvember sem kjör-
dag.
Kjördæmamörk í stjórnarskrá
Unnar Stefánsson þjá Sambandi
íslenskra sveitarfélaga sagði ýmsar
hugmyndir hafa verið ræddar í
umdæmanefndunum en á þessu
stigi hefðu engar formlegar tillögur
verið settar fram enda gerðu lögin
ráð fyrir að nefndirnar hefðu tím-
ann fram til 15. september til að
skila tilögum. Unnar benti á að
umdæmanefndirnar yrðu margs að
gæta í sínum tillögum, athuga yrði
ýmsa rekstrarþætti, væntalegan
íbúafjölda, að svæðið verði ein við-
skiptaleg og menningarleg heild,
eitt byggðarlag. í nokkrum tilvikum
gæti reynt á lagalega þætti því
ekki væri gert ráð fyrir sameiningu
sveitarfélaga yfir stjórnarskrár-
bundin kjördæmamörk. En þeim
yrði ekki breytt nema að afloknum
tvennum þingkosningum. Þetta
gæti e.t.v. orðið til fyrirstöðu í
ákveðnum tilvikum t.d. varðandi
hugsanlega sameiningu Reykhóla-
hrepps við hreppa í Dalasýslu. Einn-
ig varðandi hugsanlega sameiningu
syðstu hreppa í Strandasýslu við
vestustu hreppa í Vestur-Húna-
vatnssýslu. Hann benti einnig á að
Reykjavík væri ein og sér sjálf-
stætt kjördæmi en nágrannasveit-
arfélög væru í Reykjaneskjördæmi.
Kjósendur séu í heimabyggð
skráðir
Unnar Stefánsson vildi benda
sérstaklega á það að lögin ákvæðu
að atkvæðisbærir við þessa at-
kvæðagreiðslu væru þeir sem væru
skráðir með lögheimili 5 hverju
sveitarfélagi samkvæmt íbúaskrá
þjóðskrár 1. september 1993 og
ættu kosningarétt við sveitarstjóm-
arkosningar. Unnar vildi hvetja
áhugasama kjósendur til að huga
tímanlega að því að þeir væru
skráðir í rétt sveitarfélag.
Valkostir á höfuðborgarsvæði
Sveinn Andri Sveinsson formað-
ur umdæmanefndarinnar á höfuð-
borgarsvæðinu greindi Morgun-
blaðinu frá því að nefndarmenn
hefðu litið á höfuðborgarsvæðið
þrískipt. Suðursvæði, Garðabær,
Bessastaðahreppur og Hafnafjörð-
ur. Norðursvæði Kjalarnes, Kjós og
Mosfellsbær. Og að lokum, Reykja-
vík og Seltjarnarnes.
Sveinn Andri sagði umdæma-
nefndina hafa nú leitað til sérfróðra
aðila til að meta kosti og galla sam-
einingar, s.s. um hagkvæmni og
ýmsa þjónustuþætti o.s.frv. Sér-
fræðingarnir skoðuðu sérstaklega
þijá möguleikana. a) Bessastaða-
hreppur og Garðabær. b) Reykjavík
og Seltjarnames. c) Kjalames, Kjós
og Mosfellsbær. Eftir að sérfræð-
ingamir hefðu skilað skýrslu, myndi
umdæmanefndin gera sínar tillögur
um þá valkosti sem gengið yrði til
atkvæða um.
Skoðanakönnun?
Sveinn Andri taldi ekki ají kjör-
dæmamörk myndu hindra hugsan-
lega sameiningu Reylqavíkur og
Seltjamarness í framtíðinni ef vilji
íbúa þar stæði til sameiningar.
Enda væri það yfirlýst stefna fé-
lagsmálaráðuneytis að það myndi
beita sér fyrir lagabreytingu til að
opna fyrir slíka möguleika.
Bragi Guðbrandsson aðstoðar-
maður félagsmálaráðherra sagði
það rétt að Alþingi yrði að breyta
lögum ef sameina ætti sveitarfélög
yfir kjördæmamörk. En hins vegar
væri heimilt að láta fara fram skoð-
anakönnun í sveitarfélögum í
tengslum við þessa atkvæða-
greiðslu. Ef slík skoðanakönnun
sýndi vilja íbúa til að sameinast
yfir kjördæmamörk, þá væri næsta
víst að ráðuneytið myndi beita sér
fyrir nauðsynlegum lagabreyting-
um á sveitarstjómarlögum og þá
jafnframt einnig á stjómarskrár-
ákvæði um kjördæmaskipan.
Mikið um
að vera
á Þing-
völlum
í dag, laugardag kl. 14, leiðir
fyrrverandi þjóðgarðsvörður, sr.
Heimir Steinsson, gönguferð
sem ber yfirskriftina: Eru Þing-
vellir þjóðarhelgidómur og hefst
gangan við útsýnisskífu á Haki.
Eftir hádegi verður farið í ævin-
týraferð um Suðurgjár undir leið-
sögn. Lagt verður af stað frá bíla-
stæði við Nikulásargjá kl. 13. Að*'
vanda hittast yngstu gestir þjóð-
garðsins við Hrútagilalæk kl. 14
og halda í Hvannagjá en þar verð-
ur brúðuleikur og fræðslustund
fyrir böm.
Á morgun, sunnudag, verður
gönguferð í Skógarkot og Vatnskot
undir leiðsögn. Lagt verður af stað
í þá göngu kl. 13 frá Skáldareit
við kirkju.
Guðsþjónusta verður í Þingv&lla-
kirkju kl. 14. Sr. Hanna María
Pétursdóttir messar. Þá verður'
einnig barnastund í Vatnskoti kl.
14.
Allar nánari upplýsingar fást í
þjónustumiðstöð og hjá starfs-
mönnum þjóðgarðsins.
HÓPURINN sem heldur á heimsmeistaramót skákmanna 18 ára og
yngri í Bratislava. Standandi f.v. Andri Áss Grétarsson fararstjóri,
Helgi Áss Grétarsson og Þorfinnur Bjömsson fararstjóri. Sitjandi eru
Bragi Þorfinnsson, Magnús Öm Úlfarsson og Matthías Kjeld.
Pjórir ungir skákmenn
á heimsmeistaramót
HEIMSMEISTARAMÓT barna og unglinga í skák hefst á sunnudaginn
kemur í borginni Bratislava í Slóvakíu. Fjórir íslendingar verða meðal
þátttakenda og hafa að sögn fararstjóra undirbúið sig af miklum krafti
fyrir þetta mót sem að öllum líkindum verður mjög sterkt og fjöl-
mennt. Tefldar verða ellefu umferðir og lýkur mótinu þann 29. júlí.
Atvinnulaus ungmenni fái
skylduspamað borgaðan
SKYLDUSPARNAÐUR ungmenna var afnuminn með lögum í vor.
í lögunum vom ákvæði um hvernig standa skyldi að útborgun sparn-
aðarins. Lögin vom mjög afdráttarlaus og undanþágur takmarkað-
ar. Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráðherra hefur kynnt samráð-
herrum i ríkisstjórn tillögur um breytingar til að rýmka heimildir
um þessi atriði.
í flokki skákmanna 18_ ára og
yngri teflir Magnús Örn Úlfarsson
fyrir íslands hönd en hann tefldi í
fyrra í flokki 16 ára pilta og yngri.
Helgi Áss Grétarsson keppir í flokki
16 ára og yngri og er þetta mót
hans þriðja í röðinni. Matthías Kjeld
teflir í fyrsta sinn á heimsmeistara-
móti í flokki 14 ára og yngri og loks
mun Bragi Þorfinnsson, sem á eitt
heimsmeistaramót að baki, etja
kappi við jafnaldra sína í flokki 12
ára og yngri.
Andri Ass Grétarsson fararstjóri
segir að íslensku þátttakendurnir
eigi ágæta möguleika á mótinu.
„Helgi Áss á örugglega eftir að
verða í toppbaráttu en í fyrra varð
hann í öðru sæti í sínum flokki á
mótinu. Bragi, sem er á eldra ári í
sínum flokki, á einnig góða mögu-
leika á því að verða ofarlega. Magn-
ús og Matthías munu eflaust standa
sig vel.Matthías fer nú í fyrsta sinn
á heimsmeistaramót en hann hefur
tekið miklum framförum í vetur og
verður líklega um mitt mót,“ sagði
Andri.
Alþingi samþykkti 8. maí í vor
breytingar á lögum um Húsnæðis-
stofnun ríkisins. Ein þeirra breyt-
inga sem lögin kváðu á um var að
skylduspamaður ungmenna var af-
lagður.
Þegar lögin voru sett var við það
miðað að hafa reglur einfaldar og
undanþágur sem fæstar. í lögunum
voru bráðabirgðaákvæði um hvem-
ig ætti að endurgreiða þær innstæð-
ur sem áður skyldugir sparendur
áttu. Þeir sem áttu innstæður undir
30.000 krónum fengu ávísanir póst-
sendar nýlega. En greiðsla til þeirra
sem eiga hærri innstæðu er eftir
ákvæðum sem flest líkjast eldri
ákvæðum sem gilt hafa, s.s. útborg-
un vegna íbúðarkaupa, vegna náms
í sex mánuði eða lengur, útborgun
við 26 ára aldur o.s.frv. En þess
má geta að útborgun er núna ekki
heimil vegna stofnunar hjúskapar.
Mun sú undanþága hafa verið felld
niður vegna svonefndra „spari-
merkjagiftinga".
Það er mat manna í félagsmála-
ráðuneyti að lögin séu mjög afdrátt-
arlaus hvað varði heimildir til út-
borgunar og möguleikar til aðlög-
unar með reglugerðarheimild tak-
markaðir.
Lagabreyting fyrir
atvinnulausa
Eftir að lögin tóku gildi hefur
komið fram mikil óánægja fólks
sem hefur ekki getað unnið vegna
atvinnumissis eða langvarandi veik-
inda og á inni skyldusparnað sem
það hefur ekki getað tekið út þrátt
fyrir erfiðaðar fjárhagsaðstæður.
Félagsmálaráðherra hefur því lagt
til að lögunum verði breytt strax í
haust og opnuð verði heimild til að
fólk sem hefur verið utan vinnu-
markaðar í þrjá mánuði eða lengur
geti innleyst skyldusparnaðinn.
Reglugerð fyrir námsmenn
Við framkvæmd laganna varð-
andi skyldusparnaðinn hafa í nokkr-
um tilvikum komið upp yafaatriði
um undanþágu vegna skólanáms í
sex mánuði. Þessi tilvik varða flest
einstaklinga sem hafa tekið sér
ársleyfi frá námi og farið út á vinnu-
markaðinn til að undirbúa sig fjár-
hagslega undir nám erlendis eða
frekara nám hér heima og hafa
búist við því að geta nýtt sér skyldu-
sparnaðinn. Félagsmálaráðherra
telur að hægt sé að leysa vandamál
af þessum toga með útgáfu reglu-
gerðar sem verður gefin út fljótlega.
Heimildir Morgunblaðsins í fé-
lagsmálaráðuneytinu sögðu erfitt
að áætla aukningu á útstreymi af
skyldusparnaðarreikningum í kjöl-
far þessara breytinga. Miðað við
þá aldurshópa sem féllu undir
skyldusparnaðinn 'mætti ætla að
þriðja hvert ungmenni á aldrinum
16-25 ára ætti ennþá inni skyldu-
spamað. Rúmlega 700 manns í
þessum aldurshópi hafa verið at-
vinnulaus í þijá mánuði eða lengur.
Ef gert væri ráð fyrir að þessi hóp-
ur ætti í jafnríkum mæli og aðrir
inni skylduspamað, þ.e.a.s. þriðji
hver, og allir tækju út innistæður
sinar mætti áætla að útstreymið
vegna þessarar undanþágu yrði í
mesta lagi um 58 milljónir króna.
----♦ ♦ ♦---
Skoðun-
arferð
í Engey
Á LAUGARDAG og sunnudag
verður farið í skoðunarferð út
í Engey á vegum hafnargöngu-
hópsins.
Farið verður báða dagana kl.
14 úr Suðurbugt, bryggju niður
af Hafnarbúðum. Hægt verður að
velja um gönguferð umhverfis alla
eyna eða rólega göngu aðeins um
Miðeyna. Ferðin tekur þijá til fjóra
tíma. Verð átta hundruð krónúr.
Engey er náttúruperla sem fáir
hafa kynnst og eyjan er einnig rík
af búminjum, sjóminjum og stríðs-
minjum. Állir eru velkomnir í ferð
með hafnargönguhópnum, segir í