Morgunblaðið - 17.08.1993, Side 33

33
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. ÁGÚST 1993
Baldvin Ari og Nökkvi.
sem hann keppir nú á HM í áttunda
skipti. Sigurbjörn hefur margsinnis
verið valinn hestaiþróttamaður árs-
ins og náð lengst allra liestamanna
í vali á íþróttamanni ársins, reyndar
sá eini sem komist hefur á blað tíu
efstu. Sigurbjörn keppir á hesti sín-
um Höfða frá Húsavík 10 vetra sem
er undan Berki 942 frá Sandhólum
og Vöku 4646 frá Brennigerði en
saman hafa þeir þrisvar orðið ís-
landsmeistarar í fimmgangi. Höfði
er einnig geysigóður gæðingaskeiðs-
hestur og eru þeir félagar taldir
mjög sigurstranglegir þar. Sigur-
björn stílar inn á sigur í gæðinga-
skeiði, fimmgangi og samlagðri
stigasöfnun og má því sjá að þeir
Sigurbjörn og Einar eru hvort-
tveggja í senn samheijar og harðir
keppinautar í tveimur greinum.
Þá er ótalinn Reynir Aðalsteins-
son 49 ára sem í úrtökunni sýndi
og sannaði að hann hefur aldeilis
ekki sagt sitt síðasta í þessum efn-
um. Er hann sá liðsmanna sem keppt
hefur á flestum HM/EM mótum eða
átta alls og því með mesta reynslu
að baki. Ekki var reiknað með því
fyrirfram að hann ætti möguleika í
úrtökunni en sá gamli lumaði á
trompi upp í erminni og tryggði sér
öruggt sæti. Reynir á mjög glæstan
feril að baki sem tamninga-, sýn-
ingamaður og reiðkennari. Hefur
hann unnið í tölti, skeiði og saman-
lögðum stigum á þessum mótum og
auk þess verið í röð fremstu knapa
landsins á þriðja áratug. Hann kepp-
ir nú á hesti sínum Skúmi frá Geirs-
hlíð sem er 9 vetra undan Borgfjörð
frá Hvanneyri og Bleik frá Geirs-
hlíð. Skúmur hefur ekki verið mikið
í sviðljósinu en í sumar sigraði hann
í A-flokki hjá Faxa. Þeir munu keppa
í tölti, fimmgangi, gæðingaskeiði,
250 metrunum og tölti 1:1 sem er
töltkeppni fimmgangshesta þannig
að í nógu verður að snúast hjá þeim
félögum. Og nú er að sjá hvort sá
„gamli“ eigi ekki eftir fleiri tromp
upp í erminni.
Þegar litið er yfír hestakostinn
nú samanborið við það sem áður
hefur verið farið með út má strax
sjá að hestarnir virðast betur undir
slaginn búnir en oft áður. Gleggsta
dæmið um það eru hestar Ein'ars
og Sigurbjörns. Þar liggur að baki
þriggja til fjögra ára markviss und-
irbúningur og má gera ráð fyrir að
þessir tveir hestar verði sterkir þeg-
ar á hólminn er komið. Bæði Þráinn
og Reynir sem Atli hefur haft undir
höndum hafa verið þjálfaðir mark-
visst með þetta mót fyrir augum og
Eitill hestur Hinriks hafa verið ein-
göngu í skeiðkeppni síðustu árin og
hann þjálfaður sem slíkur. Þá hafa
Baldvin Ari og Reynir verið með sína
hesta undir höndum í minnst tvö ár.
Það er því af sem áður var þegar
menn voru að leita sér að hesti til
þátttöku í úrtökunni fram á síðasta
dag og sumir þessara hraðsoðnu
hesta komust stundum í liðið. En
nú eru hrossin komin í heila höfn í
boði Eimskipa og tókst flutningurinn
eins og best var á kosið að sögn
Péturs Jökuls sem er liðsstjóri ásamt
Sigurði Marínussyni. Sagði hann
hestana í mjög góðu ásigkomulagi
og rómaði mjög alla aðstöðu og tók
sérstaklega fram að vellirnir sem
þóttu afspyrnu lélegir fyrir ári síðan,
væru nú alveg fyrsta flokks. Það er
því annað hljóð í strokknum nú en
síðast þegar haldið var slíkt mót í
Hollandi en þá veiktust allir hestar
íslenska liðsins.
Að síðustu má hér til gamans
geta spádóma þriggja sérfróðra
spekinga sem leitað var til um hver
árangurinn verði á mótinu að þessu
sinni. Sigurður Sæmundsson sagðist
vera viss um gull í 250 metra skeiði
þar sem Hinrik Eitill væru að verki
og líklega myndi Sigurbjörn og Höfði
hafa það í gæðingaskeiði. Gunnar
Arnarsson sagðist vera viss um sig-
ur Sigurbjörns og Höfða í gæðinga-
skeiði. Einnig yrðu þeir í baráttunni
um sigur í fimmgangi ásamt Einari
og Funa en ekki væri þar á vísan
að róa með íslenskan sigur. Hinrik
og Eitill yrðu einnig mjög líklegir í
250 metrunum en þar yrðu þeir í
harði keppni við Veru Reber Þýska-
landi, og Frosta frá Fáskrúðar-
bakka. Erling Sigurðsson var nokk-
uð sammála þeim Sigurði og Gunn-
ari, kannski heldur bjartsýnni. Hann
sagðist hafa tröllatrú á þeim Funa
og Höfða í fimmgangi og taldi að
þeir myndu beijast innbyrðis um sig-
urinn, eitt gull þar. Þá taldi hann
okkur vera í góðum málum í gæð-
ingaskeiðinu en þar myndu Sigur-
björn og Höfði taka gullið og Hinrik
og Eitill myndu sigra í 250 metrun-
um. Erling taldi aðeins fræðilegan
möguleika á að koma manni í úrslit
töltsins og yrði það þá Einar og
Funi ef um það yrði að ræða. Um
sigur í þeirri grein yrði ekki að ræða.
ARNAÐ HEILLA
Ljósm.st. Mynd
HJÓNABAND. Gefin voru saman
hinn 17. júlí í Dómkirkjunni í
Reykjavík þau Lilja Gunnarsdóttir
og Jónas Guðmundsson af séra
Hjalta Guðmundssyni. Þau eru til
heimilis að Hringbraut 119.
Ljósmyndastofa Reykjavíkur
HJÓNABAND. Gefin voru saman
í hjónaband í Dómkirkjunni þann
12. júní sl. af sr. Karli Sigurbjörns-
syni, Unnur Siguijónsdóttir og
Agnar Brynjólfsson. Heimili þeirra
er á Kjartansgötu 6, Reykjavík.
þann 3. júlí sl. í Bústaðakirkju af
sr. Pálma Matthíassyni, Jónina
Olesen og Konráð Jakob Stefáns-
son. Heimili þeirra er að Bugðulæk
3, Reykjavík.
Já, hvað hafa börn-
in til saka unnið?
eftir Sigurð Þór
Guðjónsson
Laugardaginn 3. júli var merki-
legt opið bréf í Morgunblaðinu til
saksóknara frá móður lítillar telpu,
er var misnotuð kynferðislega þeg-
ar hún var fjögurra ára. Gerandinn
játaði verknaðinn. Samt var málinu
frestað en verður tekið upp aftur,
ef hann brýtur af sér á ný innan
þriggja ára. Móðirin óttast að dótt-
ir sín nái sér aldrei og segir að
bréfið sé ekki skrifað til að auð-
velda henni að takast á við framtíð-
ina, því það sé of seint, heldur til
þess að dómar í svona málum verði
í samræmi við alvarleika brotsins.
Þriðjudaginn 6. júlí skrifar 38
ára kona einnig í blaðið, en hún
varð fyrir kynferðislegri áreitni
þegar hún var 6 ára. Gerandinn
fékk skilorðsbundinn dóm. Konan
segist enn í dag verða „ofsareið“
þegar hún rilji upp afgreiðslu rétt-
arkerfisins á málinu. Og spyr hvort
það geti losað sig við reiðina og
hvort dómsyfirvöld ætli að skilja
fleiri börn eftir með sektarkenndina
og sjálfsásökunina, sem upp komi,
ekki síst þegar brotið sé svo létt-
vægt talið. Ijoks tók Friðrik Einars-
son læknir í sama streng og konurn-
ar í lesendabréfi í Morgunblaðinu
þ. 8. júlí og spyr þessarar spurning-
ar: Hvað hafa börnin til saka unnið?
Síðan hefur mál þetta aftur verið
tekið upp af saksóknara og er ekki
ljóst hver framvindan verður. En
ég vil af þessu tilefni vekja athygli
á nokkrum mikilvægum almennum
atriðum varðandi kynferðislega
misnotkun á börnum.
Aldrei of seint
Sálrænar afleiðingar þessarar
reynslu fyrir þolandann geta vissu-
lega orðið mjög alvarlegar og lang-
vinnar. Friðrik læknir nefnir þær
„sálarmorð". Einmitt þess vegna
vekja dræm viðbrögð dómskerfisins
oft og tíðum furðu. Það er þó að
sjálfsögðu ekki hlutverk dómstóla
að losa þolendur við sektarkennd
og reiði, sem auðvitað eru fylgifisk-
ar reynslu þeirra, heldur er það
verkefni meðferðaraðila. Og þar
komum við að því sem mestu skipt-
ir fyrir þolendur. Það er hægt, jafn-
vel áratugum eftir að misnotkunin
átti sér stað, að eyða skaðlegum
afleiðingum hennar. Það er aldrei
of seint. En þá þarf einhver með-
ferð að vera fyrir hendi því þetta
gerist ekki af sjálfu sér. En hér eru
fá úrræði í boði um meðferð og er
brýnt úr því að bæta, því góð með-
ferð skiptir þolendur og allt samfé-
lagið margfalt meira máli en refs-
ingar á gerendum og skal þó ekki
gert lítið úr þeim.
Fæst börn, er verða fyrir kyn-
ferðislegri misnotkun, segja nokkru
sinni öðrum frá reynslu sinni, svo
hún verður aldrei kærð, eins og
gerðist þó í þeim tilvikum, er sagt
er frá í Morgunblaðinu, enda voru
þar gerendur utan fjölskyldunnar.
Málin eru miklu flóknari og við-
kvæmari sé gerandinn í fjölskyldu
þolandans. En vitneskja um háa
tíðni þessara atvika hefur fengist
með nafnlausum könnunum. Mjög
gömul mál eru nú lagalega fyrnd.
Þolendur þeirra, sem nú eru auðvit-
að uppkomnir, hafa því engan laga-
legan rétt þó afleiðingar ofbeldisins
séu enn virkar og vondar. Segi þol-
andinn frá reynslu sinni, þannig að
gerandinn þekkist, er gerandanum
hins vegar { lófa lagið að kæra
þolandann fyrir ærumeiðingar. Eini
réttur þolandans í reynd, þegar hér
er komið, er því að mega leita sér
hjálpar í einhvers konar meðferð.
Meðferð gerð tortryggileg
En jafnvel þann rétt er viðbúið
að reynt verði að taka af honum.
Það vantar ekki að margir hafi
„almenna samúð“ með þolendum
og fordæmi gerendur harðlega að
sama skapi. Þegar kemur að raun-
verulegum tilvikum er hætt við að
Sigurður Þór Guðjónsson
„Það er hægt, jafnvel
áratugum eftir áð mis-
notkunin átti sér stað,
að eyða skaðlegum af-
leiðingum hennar. Það
er aldrei of seint.“
samúðin snúist þó upp í fjandskap
og totryggni gegn þolendum. Það
er sagt að í þessum efnum sé ger-
andinn sjaldnast sökudólgurinn,
heldur sá er ljóstrar upp um verkn-
aðinn, hvort sem það er nú þoland-
inn eða einhver annar. Það eru orð
að sönnu. Og fullorðinn þolandi,
sem afhjúpar bemskureynslu sína,
má búast við því, að reynt verði að
gera lítið úr manngildi hans og
geðheilsa hans verði dregin í efa.
Þar eð þessi reynsla markar sín
djúpu spor, sem nú eru að verða
vel þekkt, er vitanlega algengt að
þolendur hafí einhvern tíma leitað
sér hjálpar og jafnvel lagst inn á
geðdeildir. Þegar að afhjúpun kem-
ur má þess vænta að það verði ein-
mitt notað gegn honum: Saga hans
sé aðeins geðsjúkt hugarfóstur.
Þannig er öllu orsakasamhengi snú-
ið við. Og þá breytir engu þó virt-
ustu sérfræðingar í sálsýkisfræðum
vitni um andlegt heilbrigði þoland-
ans. Þeir sem til þekkja hamra ein-
mitt á því, að þolendur sýni oft
furðulegan styrk og þolgæði í glí-
munni við einhver erfiðustu áföll,
sem fólk getur orðið fyrir í lífinu,
viðbrögð þeirra sýni ekki sjúkan
persónuleika heldur séu nauðsynleg
viðbrögð til að afbera óeðlilega lífs-
reynslu. Sú afneitun umhverfisins,
einkum ættingja, sem hér er lýst,
er býsna algeng alls staðar, þegar
um uppljóstrun er að ræða. Hér á
landi eru þess jafnvel dæmi að
meðferð á þolanda, gerð af löggild-
um fagmanni, hafi verið kærð til
heilbrigðisyfirvalda sem hvert ann-
að misferli læknis í starfi (I). Kær-
unni var vísað frá. Þá hefur nefnd
á vegum fjölmiðla, sem ekki var
skipuð neinum sérfræðingum í með-
ferðarmálum, í opinberu áliti um
ákveðið afmarkað tilvik í blaða-
mennsku, hagað svo orðum sínum
um viðurkenndar meðferðarleiðir,
sem notaðar eru til hjálpar þolend-
um kynferðislegrar misnotkunar,
að það hlýtur að veikja mjög tiltrú
almennings á gildi og áreiðanleika
þeirra og það sem verra er: drepa
þá það eina sem eftir er hjá mörgum
þolendum: Vonina. Mun það eins-
dæmi að slík nefnd taki sér vald
til að grafa þannig undan trausti
fólks á heilbrigðisþjónustu er varðar
lífshagsmuni fjölda einstaklinga.
Það er því von að spurt sé: Hvað
hafa börn, sem misnotuð eru kyn-
ferðislega, eiginlega til saka unnið,
að þeim sé ekki unnt betra lífs,
hvorki fyrr né síðar?
Höfundur er rithöfundur.