Morgunblaðið - 05.10.1993, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. OKTÓBER 1993
h
Frumvarpið um íslenska
fjárfestingarbankann hf.
eftír Svein Hannesson
Gylfi Arnbjömsson, hagfræðing-
ur ASÍ, skrifar grein sem birtist í
Morgunblaðinu 30. sept. sl. undir
fyrirsögninni: „Rausnarleg gjöf rík-
isstjórnarinnar." Þar fjallar Gylfí
um nýstofnuð Samtök iðnaðarins
pg frumvarp ríkisstjómarinnar um
íslenska ijárfestingarbankann hf.
sem lagt var fram til kynningar sl.
vor og ætlunin er að afgreiða á
Alþingi nú í haust. Kjarninn í mál-
flutningi Gylfa er sá að með þessu
sé ríkisstjómin að færa Samtökum
iðnaðarins heilan milljarð að gjöf
og þessi gjöf verði notuð til að fjár-
magna hagsmunagæslu iðnaðarins.
ímyndaðar gulrætur frá
ríkisstjórninni
Það versta við málflutning af
þessu tagi er að aimenningur þekk-
ir ekki forsögu málsins og getur
jafnvel tekið aivarlega fullyrðingu
frá hagfræðingi ASÍ á borð við þá
að ríkisstjórnin ætli að gefa atvinnu-
rekendum í iðnaði stórfé sem hann
kallar „kræsilega gulrót“ til að
greiða fyrir sameiningu samtaka
þeirra. Hið rétta er, eins og fram

sími 622262
ALLT TIL AD
ÞRÍFA BÍLINN

kemur í fmmvarpinu, að arði af
eignarhlut, sem svarar til 40% af
eigin fé Iðnlánasjóðs, skal veija til
þróunarstarfs í iðnaði á vegum sam-
takanna og sérstaks Vöruþróunar-
og markaðssjóðs sem tekur við hlut-
verki og eignum vöruþróunar- og
markaðsdeildar Iðnlánasjóðs.
Sameining félaga og samtaka
atvinnurekenda í iðnaði hér á landi
var staðfest með undirritun stofn-
samnings og laga fyrir Samtök iðn-
aðarins 24. sept. sl. Samtök iðnað-
arins munu leysa af hólmi sex önn-
ur félög iðnaðarins frá og með
næstu áramótum. Þessi samruni
hagsmunasamtaka iðnfyrirtækja er
ekki til orðinn fyrir frumkvæði rík-
isstjómarinnar sem réttilega hefur
engin afskipti af því máli. Sammni
samtaka iðnaðarins er gerður í þeim
tilgangi að hagræða í rekstri þeirra
en efla þau jafnframt sem einn sam-
einaðan málsvara iðnaðarins.
Uppbygging Iðnlánasjóðs
Nú er engin leið að skilja fram
komnar tillögur um íslenska fjár-
festingarbankann hf. nema þekkja
til forsögu málsins. Iðnlánasjóður
var stofnaður árið 1935 að frum-
kvæði Félags íslenskra iðnrekenda
og Landssambands iðnaðarmanna.
Hafa samtökin frá upphafi skipað
meirihluta stjórnar sjóðsins og allar
breytingar sem gerðar hafa verið á
lögum sjóðsins hafa verið gerðar í
'fullu samráði og oftast að frum-
kvæði þessara samtaka iðnaðarins.
Þannig var einnig að málum staðið
árið 1962 þegar Bjarni Benedikts-
son, þáverandi iðnaðarráðherra,
skipaði nefnd til 'að endurskoða !ög-
in um sjóðinn en þau lög eru að
stofni til enn í gildi. Þá var með
stuðningi fulltrúa samtaka iðnaðar-
ins ákveðið að leggja á iðnaðinn
sérstakt iðnlánasjóðsgjald til efling-
ar og uppbyggingar sjóðsins.
Þegar Iðnrekstrarsjóður var árið
1985 gerður að sérstakri deild í
Iðnlánasjóði, svonefnd vöruþróunar-
og markaðsdeild, var það einnig
gert með samkomulagi við samtök
iðnaðarins. Samkomulagið var um
að iðnfyrirtækin skyldu halda áfram
að greiða 0,25% af ársveltu sinni
til deildarinnar gegn jafn háu fram-
lagi ríkisins. Framlag ríkisins féll
þó fljótlega niður en iðnfyrirtækin
hafa með greiðslu iðnlánasjóðs-
gjaldsins haldið starfsemi deildar-
innar gangandi.
Um það er enginn ágreiningur
að iðnaðurinn hefur lagt Iðnlána-
sjóði til verulegan hlut af eigin fé
hans, umfram það sem skapast hef-
ur af viðskiptum iðnfyrirtækja við
sjóðinn. Fram hefur komið að séu
framlög til sjóðsins reiknuð til nú-
virðis, er hlutur iðnaðarins um 4,1
milljarður króna eða rúm 70% en
framlag ríkisins 1,7 milljarðar eða
tæp 30%. En hvernig fær hagfræð-
ingur ASI það út að iðnaðurinn, sem
greiddi 70% framlaga til sjóðsins,
sé að fá gjafir frá ríkisstjórninni
þegar ætlunin er að hann fái viður-
kenndan 40% eignarhlut þegar Iðnl-
ánasjóði verður breytt í hlutafélag?
Eiga neytendur Iðnlánasjóð?
Þegar kemur að þeim hluta grein-
arinnar sem fjallar um spurninguna
stóru: „Hveijir eiga Iðnlánasjóð?"
fer Gylfi Arnbjömsson illilega út af
sporinu og þar með hrynur allur
hans málflutningur til grunna. Hann
segir réttilega að grundvallaratriði
í þessu máli sé hveijir hafi í reynd
greitt iðnlánasjóðsgjaldið og heldur
svo áfram: „Þetta gjald hefur auð-
vitað verið hluti af rekstrarkostnaði
iðnaðarins og hefur því verið bætt
við vömverðið. Því er augljóst að
það eru neytendur sem hafa greitt
gjaldið en ekki iðnrekendur.“ Þar
kom svarið: Það em neytendur sem
eiga Iðnlánasjóð.
Setjum nú svo að stofna ætti ís-
lenska fjárfestingarbankann hf. frá
grunni og safna í hann hlutafé.
Engum dytti í hug nú að leggja
sérstakt gjald á iðnfyrirtækin í land-
inu til þess að stofna fjárfestingar-
banka án þess að þau fengju hluta-
bréf í bankanum. Ef Gylfi Arn-
björnsson vill vera sjálfum sér sam-
kvæmur, heldur hann þvi ugglaust
fram að það séu neytendur sem
borga fyrir þessi hlutabréfakaup.
En neytendurnir hans Gylfa greiða
ekki aðeins kostnaðinn af hluta-
bréfakaupum iðnrekenda heldur all-
an annan kostnað við reksturinn og
gróðann borga þeir líka ef einhver
er. Þessi hugsun er ekki alveg nú
Um Jón Ásgeir og rit-
stjórastólinn á Tímanum
eftír Bryndísi
Hlöðversdóttur
I Morgunblaðinu miðvikudaginn
22. september birtist grein eftir Jón
Ásjgeir Sigurðsson, fréttaritara
RUV í Bandaríkjunum. Tilefni
greinarinnar virðist m.a. vera það
að Jón telur að sér hafi verið hafn-
að i stöðu ritstjóra á Tímanum
vegna afstöðu Kristjáns Loftssonar
stjórnarformanns Olíufélagsins, en
fyrirtækið á hlut í Mótvægi hf.
Máli sínu til stuðnings vitnar grein-
arhöfundur í samtal sem hann átti
við undirritaða og hefur það eftir
mér að stjómarmenn hefðu vissu-
lega áhyggjur af afstöðu Olíufélags-
ins. Auk þess er í greininni vitnað
i annan stjórnarmann Mótvægis
hf., Jón Sigurðsson, fyrrverandi for-
mann stjómarinnar. Með tilvitn-
unum þessum hagræðir Jón Ásgeir
sannleikanum of mikið til að hægt
sé að sitja þegjandi undir.
Val stjórnarmanna
í fyrsta lagi ber að geta þess að
þegar Jón dregur umsókn sína til
baka var stjórnin ekki búin að hafna
honum. Langt í frá, hann var eins
og reyndar fleiri talinn vel hæfur
til að gegna starfinu og ætlunin var
að boða hann í viðtal um ritstjóra-
stöðuna. Umsókn hans fékk sömu
meðhöndlun og annarra umsækj-
enda sem voru á annan tug. Jón er
því langt í frá eini umsækjandinn
sem taldist hæfur til starfans, eins
og mætti ætla af viðbrögðum hans.
Hafi hann ekki notið nægilegs
stuðnings í stjórninni hefur það ver-
ið af öðram orsökum en því hvaða
skoðanir Kristján Loftsson hefur á
honum. Það reyndi aftur á móti aldr-
ei á það að stjórnin veldi á milli
Jóns og annarra, því eins og kunn-
ugt er dró hann umsókn sína til
baka með miklum tilburðum.
Sögð orð og ósögð
Vegna tilvitnana í samtal við mig
vil ég taka fram að sannleikurinn
er sá að Jón Ásgeir hafði samband
við mig frá Bandaríkjunum og
spurðist fyrir um afstöðu mína til
umsóknar sinnar og hvort rétt væri
*
„I fyrsta lagi ber að
geta þess að þegar Jón
dregur umsókn sína til
baka var stjórnin ekki
búin að hafna honum.
Langt í frá, hann var
eins og reyndar fleiri
talinn vel hæfur til að
gegna starfinu og ætl-
unin var að boða hann
í viðtal um ritstjóra-
stöðuna.“
að honum yrði hafnað af stjórn
Mótvægis hf. vegna hótana frá 01-
íufélaginu. Ég svaraði honum því
til hvað ég persónulega teldi standa
í vegi fyrir ráðningu hans, sem ég
ætla ekki að tíunda hér. Um afstöðu
annarra stjórnarmanna yrði hver að
svara fyrir sig.
Hvað afstöðu einstakra hluthafa
varðar þá er það ljóst að Olíufélagið
Sveinn Hannesson
„Fram hefur komið að
séu framlög til sjóðsins
reiknuð til núvirðis, er
hlutur iðnaðarins um
4,1 milljarður króna
eða rúm 70% en fram-
lagríkisins 1,7 milljarð-
ar eða tæp 30%.“
af nálinni. Karl Marx var víst með
svipaðar hugmyndir á síðustu öld.
Hann talaði um öreiga en hjá Gylfa
eru neytendur komnir í staðinn.
Greinarhöfundur lýsir áhyggjum
sínum af því að ríkið sé að færa
samtökum atvinnurekenda gjafir á
silfurfati á sama tíma og skera þarf
niður þjónustu í heilbrigðiskerfinu.
Hann bendir með öðrum orðum á
þann möguleika að gera upptækan
eignarhlut iðnaðarins í Iðnlánasjóði
til þessara þarfa. Önnur og nærtæk-
ari leið til að mæta niðurskurði í
Bryndís Hlöðversdóttir
hefur þar hvorki meiri né minni
áhrif en aðrir hluthafar. Eðli hluta-
félagsins sem félagaforms gerir það
hins vegar að verkum að stjómar-
menn í slíkum félögum þurfa að
minnast þess að þeir eru kjömir til
að vinna fyrir hluthafa og því er
ekki rétt að halda því fram að af-
staða hluthafa skipti ekki nokkra
máli við ákvarðanatöku. Grundvall-
arskylda stjórnarmanna er hins veg-
ar sú að vinna með hag félagsins
fyrir augum. Það voru einmitt
vinnubrögð sem voru viðhöfð við
ráðningu ritstjóra Mótvægis hf.
Fullyrðingum um annað vísa ég al-
farið á bug.
Jón Ásgeir vitnar einnig í orð
nafna síns, Jóns Sigurðssonar fyrr-
verandi formanns Mótvægis hf. þar
sem haft er eftir honum að viðhorf
Olíufélagsins hf. standi sem bjarg í
vegi fyrir ráðningu Jóns Ásgeirs.
Enn tekur Jón Ásgeir sér það bessa-
leyfi að vitna í samtöl við fólk, en
slíta orð þess úr samhengi og rang-
færa. Um það hvað þeim fór á milli
vil ég ekki tjá mig frekar en ég vil
taka það fram að Jón Sigurðsson
hefur lesið grein mína og tekur að
sínu leyti í einu og öllu undir orð
mín.
Höfundur situr ístjórn Mótvægis
hf.

!
I
i
I
D
»
r
[;
»
f